Από τη Βιβή Μωραΐτου
Στις 4 Οκτωβρίου 2023, μόλις τρεις ημέρες πριν από τη σοκαριστική, πολύνεκρη επίθεση της παλαιστινιακής Χαμάς σε Ισραηλινούς αμάχους, χιλιάδες γυναίκες από το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, μέλη των κινήσεων Women Wage Peace (WWP) και Women of the Sun (WOS) συναντήθηκαν στον σταθμό ελέγχου (checkpoint) της Βηθλεέμ, στο τείχος που διαχωρίζει τα εδάφη της Δυτικής Όχθης, για να ξεκινήσουν πορεία ειρήνης, που κατέληξε στην παραλία Neve Midbar στo βόρειο τμήμα της Νεκράς Θάλασσας. Το μήνυμά τους κοινό: «Εμείς, οι Παλαιστίνιες και Ισραηλινές μητέρες, είμαστε αποφασισμένες να σταματήσουμε τον φαύλο κύκλο της αιματοχυσίας και να μεταβάλλουμε την πραγματικότητα της δύσκολης διαμάχης μεταξύ των δύο εθνών προς όφελος των παιδιών μας».
Στη μεγαλειώδη εκδήλωση συμμετείχαν με ομιλίες, εκτός από ιδρυτικά μέλη και επιτελικά στελέχη της WWP και WOS, ακτιβίστριες για την Ειρήνη, όπως η Ιρανή Priva Takvoli και η Παλαιστίνια Huda Abu Arqub, η Αναπληρώτρια Αρχηγός Αποστολής της Αντιπροσωπείας της Ε.Ε. στο Ισραήλ Maria Velesco, η προσωρινή επικεφαλής της Αμερικανικής Πρεσβείας στο Ισραήλ Stephanie Hallett και η Ιρλανδή Πρέσβειρα στο Ισραήλ Sonya McGuinness.
«Μια μητέρα γεννάει και ο μόνος της σκοπός είναι να προστατεύει τα παιδιά της. Είμαστε όλες μητέρες» είπε από το πόντιουμ της εκδήλωσης η Hyam Tannous της WWP. «Το μόνο που θέλουμε είναι δίκαιη ζωή για τα παιδιά μας. Με υγεία και πληρότητα. Να τα κοιτάζουμε χωρίς να ανησυχούμε για το αν γελάνε ή κλαίνε», συμπλήρωσε η ιδρύτρια της WOS Reem Al-Hajajreh. Κι όμως, στις 7 Οκτωβρίου, μόλις λίγα 24ωρα μετά από αυτή την ημέρα ελπίδας, ο κόσμος τους θα κατέρρεε.
«Τη μία μέρα οι Ισραηλινές θρηνούσαν για τα 1.400 θύματα της επίθεσης και αγωνιούσαν για τους ομήρους και την επομένη οι Παλαιστίνιες για τα σκοτωμένα παιδιά και τους αμάχους της Γάζας. Η εκδήλωση της 4ης Οκτωβρίου έγινε για να μη συμβεί αυτό που γίνεται τώρα», μου λέει από τη Βηθλεέμ η Reem Al-Hajajreh στην τηλεφωνική μας επικοινωνία, με την Ισραηλινή Hyam Tannous από την Χάιφα σε ρόλο μεταφράστριας. Δεν χρειάζεται να καταλαβαίνεις λέξη αραβικά για να νιώσεις την ένταση της αγανάκτησης στη βαθιά φωνή της Reem, όταν λέει:
«Οχι άλλα νεκρά παιδιά! Είναι χιλιάδες τα νεκρά παιδιά. Τα παιδιά μας γεννιούνται για να ζήσουν ευτυχισμένα. Για να ζήσουν ειρηνικά. Και οι δύο πλευρές έχουν κάνει λάθη, αλλά αυτό πρέπει να σταματήσει τώρα αμέσως!».
Πώς τα δύο γίνονται ένα
Με σύμβολό τους το πουλί του ήλιου, του σπουργιτιού που συμβολίζει την ελπίδα των Παλαιστινίων για ελευθερία, η ανεξάρτητη φεμινιστική οργάνωση Women of the Sun ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 2021 με πρωτεργάτρια την Reem Al-Hajajreh, 41 ετών και μητέρα δύο αγοριών (19 και 15 ετών) και ενός 17χρονου κοριτσιού. «Θέλω να ζήσουν μια καλύτερη ζωή από τη δική μου. Δεν σκέφτομαι μόνο την κόρη μου, αλλά το σύνολο της κοινότητας», δήλωνε πριν από έναν χρόνο. Κύριος στόχος της WOS, η ενδυνάμωση των γυναικών της Παλαιστίνης και η ενεργή συμμετοχή τους στην κοινωνία, όπου κι αν κατοικούν, στη Γάζα, στη Δυτική Οχθη, αλλά και εκείνων της Διασποράς. Στοχεύει στη στήριξη των γυναικών, των νεαρών ατόμων και των παιδιών σε κοινωνικό, ψυχολογικό και οικονομικό επίπεδο χωρίς διακρίσεις. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν πρώτα ως γυναίκες και εν συνεχεία ως Παλαιστίνιες είναι μεγάλες και σύνθετες. Η έλλειψη εκπαίδευσης και άρα η δυσκολία επαγγελματικής αποκατάστασης, η ανισότητα και οι έμφυλες διακρίσεις και βία, αλλά και η απουσία προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Παλαιστίνη δυσχεραίνουν σημαντικά τη ζωή τους.
Η Reem υπογραμμίζει την ανάγκη στήριξης και προστασίας των γυναικών καθώς σε αυτή την περίπλοκη πραγματικότητα περιθωριοποιούνται περισσότερο απ’ ό,τι αλλού. Μέσα από συνεργασίες με ινστιτούτα, ιδρύματα, οργανισμούς, προωθεί προγράμματα εκπαιδευτικά και οικονομικής ενίσχυσης και εργάζεται σκληρά για την προώθηση των στόχων της WOS με φορείς και εκτός Παλαιστίνης (Μαρόκο, Ισπανία). Πρωταρχικό της μέλημα παραμένει η ειρήνη και η σταθερότητα ως πυλώνες της ευημερίας.
Η ισραηλινή οργάνωση Women Wage Peace (WWP) ιδρύθηκε στον απόηχο της Επιχείρησης «Προστατευτική Αιχμή» του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας το καλοκαίρι του 2014, μια σύρραξη που διήρκεσε 50 ημέρες. Σήμερα με 45.000 μέλη, αποτελεί το μεγαλύτερο ειρηνευτικό κίνημα στο Ισραήλ. Εκτοτε, άλλοτε διοργανώνοντας απεργία πείνας 50 ημερών -όσες και οι μέρες του πολέμου- μπροστά στην πρωθυπουργική κατοικία, κι άλλοτε πορείες, όπως η Πορεία της Ελπίδας το 2016 με τη συμμετοχή 30.000 Ισραηλινών πολιτών και 3.000 γυναικών από τη Δυτική Οχθη, σε ένδειξη ομοψυχίας και επιδιώκοντας συνεργασία με το Knesset (το ισραηλινό κοινοβούλιο), η οργάνωση προωθεί την επίλυση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης μέσα από τη γυναικεία οπτική, με εισηγήσεις στον ΟΗΕ και άλλες κινήσεις σε διπλωματικό επίπεδο .
Η WWP παροτρύνει τις γυναίκες να πάρουν στα χέρια τους το μέλλον του τόπου τους – ενωμένες πέρα από πολιτικές πεποιθήσεις και τοποθετήσεις, ηλικία, υπόβαθρο, θρησκεία κι εθνικότητα. Με οργανωμένες ομάδες εθελοντριών, ομάδες ειδικών αποστολών, τμήμα εξωτερικών υποθέσεων, διπλωματίας, ψηφιακής επικοινωνίας κ.ά. χαράζει τη στρατηγική της αμερόληπτα, πέρα από διαχωριστικές γραμμές και σταθερό αίτημα την έναρξη διαπραγματεύσεων, με πλήρη εκπροσώπηση των γυναικών, για τον τερματισμό της σύγκρουσης και την επικράτηση της ειρήνης στην περιοχή.
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Παλαιστίνιες είναι σύνθετες. Η έλλειψη εκπαίδευσης, η ανισότητα και οι έμφυλες διακρίσεις και η βία, αλλά και η απουσία προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Παλαιστίνη δυσχεραίνουν σημαντικά τη ζωή τους.
Στις 25 Μαρτίου 2022, οι δύο οργανώσεις ανακοίνωσαν τη δημιουργία της πλατφόρμας συνεργασίας Mothers’ Call, ενός καλέσματος που απευθύνεται προς τις γυναίκες όλου του κόσμου, προς κάθε υπέρμαχο της ειρήνης στον πλανήτη, προς τους λαούς των δυο αντιμαχόμενων εθνών να ενώσουν τις φωνές τους με τη δική τους, αλλά κυρίως προς την πολιτική τους ηγεσία:
«Προσκαλούμε τους ηγέτες μας να ακούσουν τη φωνή και τη θέληση των λαών σε αυτή την έκκληση για την επίλυση της σύγκρουσης και την επίτευξη μιας δίκαιης ειρήνης χωρίς αποκλεισμούς. Δεσμευόμαστε να αναλάβουμε ενεργό ρόλο στη διαπραγματευτική διαδικασία μέχρι την επιτυχή επίλυσή της, σύμφωνα με την απόφαση 1325 του ΟΗΕ. Καλούμε τους ηγέτες μας να επιδείξουν θάρρος και όραμα για την επίτευξη αυτής της ιστορικής αλλαγής, στην οποία όλοι προσβλέπουμε».
«Η πρώτη κίνηση για σύμπραξη με τις Women of the Sun ήταν της WWP. Κανείς δεν μπορεί να κάνει ειρήνη μόνος του. Δεν είχε νόημα να παλεύουμε μόνες μας. Χρειαζόμασταν τη συνεργασία και της άλλης πλευράς», λέει στο Marie Claire η Angela Scharf, η οποία με σπουδές στις Πολιτικές Επιστήμες και τις Μεσανατολικές Σπουδές από το Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ ηγείται του Τμήματος Eξωτερικών Yποθέσεων της WWP. «Η προσέγγιση έγινε σταδιακά καθώς η WOS ήταν αρχικά επιφυλακτική. Αλλά σιγά-σιγά αναπτύχθηκε μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ μας, που το 2022 μετατράπηκε σε μια στιβαρή συνεργασία με κοινό έδαφος και επικυρώθηκε με την υπογραφή της σύμπραξης Mothers’ Call. Μην ξεχνάτε ότι δεν βλέπουν όλα τα μέλη της παλαιστινιακής κοινότητας θετικά τη συνεργασία της WOS μαζί μας. Υπάρχει καχυποψία. Δεν μπορούν να δουν τη θετική πλευρά και την ουσία της πρωτοβουλίας και την αντιλαμβάνονται ως συνεργασία με τον εχθρό. Αλλά και η πλευρά της WWP αντιμετωπίζει λεκτικές κυρίως αντιδράσεις».
«Θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς και ανοιχτές, αλλά πρέπει και να είμαστε προσεκτικές γιατί υπάρχουν άνθρωποι στην Παλαιστινιακή κοινωνία που δεν εγκρίνουν όσα κάνουμε -τόσο το φεμινιστικό μας έργο όσο και την συνεργασία μας με την Women Wage Peace. Αλλά ως γυναίκες, ως μητέρες και ως Παλαιστίνιες πρέπει να πούμε την αλήθεια μας», εξηγεί σε παλαιότερη δήλωσή της η συνδιευθύνουσα της WOS 48χρονη Layla Sheikh.
Και αυτός ίσως να είναι από τους λόγους που, αν και από την πρώτη κιόλας κρούση η WOS είχε ανταποκριθεί στο αίτημα να συμμετέχει με δηλώσεις της εκπροσώπου της σε αυτό το ρεπορτάζ, χρειάστηκαν επανειλημμένες κρούσεις και αρκετές ημέρες προκειμένου εντέλει να επικοινωνήσουμε με τη Reem. Eνα από τα email εξηγούσε ότι ίσως ήταν πολύ επικίνδυνο για τις επικεφαλής και τις ακτιβίστριες να παραχωρήσουν μια συνέντευξη τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και πως θα ήταν καλύτερα να δοκιμάσω να έρθω ξανά σε επαφή μαζί τους μέσω του chatroom παροχής βοήθειας που διαθέτει το site της WOS. Αν ένιωθαν αρκετά ασφαλείς θα απαντούσαν. Το πρώτο σοκ ήταν οι by default ερωτήσεις που εμφανίζονται στο chatroom: Where are you located? (Πού βρίσκεστε;), How else can I contact you? (Πώς αλλιώς μπορώ να έρθω σε επαφή μαζί σας;) και Am I in your service area? (Βρίσκομαι σε περιοχή εμβέλειας;) Για δύο μέρες τα μηνύματα έμειναν μετέωρα. Στη συνέχεια, και μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το site δεν ήταν πια προσβάσιμο. Εχει πέσει. Και ήταν μέσω του email μιας από τις Ισραηλινές αδερφές της WOS που ήρθε η απάντηση πως η Reem αποφάσισε να μας μιλήσει.
Ολες εδώ μαζί!
Αυτή τη στιγμή ολόκληρος ο πλανήτης παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις μιας σύρραξης που έχει οξύνει τα πνεύματα διχάζοντας τους πάντες και προκαλώντας οργισμένες και πολυπληθείς διαδηλώσεις σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης. Η κατάσταση γίνεται κάθε μέρα και πιο δύσκολη. Ο αριθμός των θυμάτων -χιλιάδες τα μικρά παιδιά κυρίως από την Παλαιστίνη- αυξάνεται καθημερινά, όπως και οι εκτοπισμένοι. Η οργή ξεχειλίζει, αλλά και οι δύο πλευρές παραμένουν ανυποχώρητες.
Οι εθελοντικές ομάδες της WWP και της WOS αυτή τη στιγμή εστιάζουν στην ψυχολογική στήριξη όσων υποφέρουν. Κάτω από φοβερά αντίξοες συνθήκες οι γυναίκες και των δύο οργανώσεων εργάζονται πιο σκληρά από ποτέ και δεν έχουν χάσει στο ελάχιστο τη μεταξύ τους επαφή. Την ώρα που οι γυναίκες της WOS θρηνούν για μέλη της οικογένειας και της κοινότητάς τους, που σκοτώθηκαν στη Γάζα, οι γυναίκες της WWP παρίστανται στην πλατεία Σαφρά, μπροστά στο Δημαρχείο της Ιερουσαλήμ, όπου έχουν στρωθεί εκατοντάδες άδεια κρεβάτια, ένα για κάθε όμηρο της Χαμάς.
Μεταξύ των ομήρων, το ιδρυτικό στέλεχος της WWP και από τα πιο ενεργά μέλη της οργάνωσης, η 74χρονη Vivian Silver. Η Silver, που ζει στο κιμπούτς Beeri στο νότιο Ισραήλ, κοντά στα σύνορα με τη Γάζα, το πρωινό της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου κρύφτηκε πίσω από μια ντουλάπα και πρόλαβε να στείλει κάποια μηνύματα στον γιο της στο Τελ Αβίβ και σε φίλους πριν απαχθεί. Η φίλη της Reem ελπίζει να είναι ακόμα ζωντανή. Το ίδιο και η Angela Scharf, που προσπαθώντας να ακούγεται ψύχραιμη, μου εξηγεί πως έχει κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της. «Επειδή η Vivian είναι Καναδοϊσραηλινή, επικοινώνησα με την Καναδική Πρεσβεία. Ζήτησα ακόμα και τη μεσολάβηση του πρωθυπουργού Justin Trudeau. Προσπαθούμε να ασκήσουμε πίεση με όποιο μέσο διαθέτουμε για την απελευθέρωση όλων των ομήρων».
«Θα οδηγήσουν όλα αυτά σε ένα ασφαλές μέλλον; Και τι θα γίνει την επόμενη μέρα; Δεν είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί πρώτα το ζήτημα των απαχθέντων; Εχουν οι ηγέτες μας τις απαντήσεις;»
Η ανακοίνωση, που εξέδωσε η Women Wage Peace στις 31 Οκτωβρίου μεταξύ άλλων αναφέρει:
«Ακόμη και στις πιο δύσκολες καταστάσεις είναι υποχρέωσή μας ως μητέρες, ως γυναίκες, ως ανθρώπινα όντα και ως ολόκληρο έθνος, να μη χάσουμε τις βασικές ανθρώπινες αξίες. Ακούμε συνεχώς λόγια εκδίκησης: «όλοι οι περιορισμοί έχουν αρθεί», «θα τελειώσουμε με τη Γάζα», «θα δράσουμε βάναυσα». Αλλά δεν μπορείτε να λύσετε την αδικία με την αδικία. […] Παρά την πολυπλοκότητα του ζητήματος, εμείς και οι Παλαιστίνιοι δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να αγωνιστούμε για τη λύση της σύγκρουσης. Ο παλαιστινιακός λαός δεν θα εξαφανιστεί, ούτε κι εμείς. […] Θέτουμε δύσκολα ερωτήματα και περιμένουμε απαντήσεις (χερσαία δράση, καταστροφή της Γάζας, αναγκάζοντας ένα εκατομμύριο Παλαιστίνιους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους). Θα οδηγήσουν όλα αυτά σε ένα ασφαλές μέλλον; Και τι θα γίνει την επόμενη μέρα; Δεν είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί πρώτα το ζήτημα των απαχθέντων; Εχουν οι ηγέτες μας τις απαντήσεις;».
Τι θα έλεγαν, λοιπόν, στους ηγέτες τους οι γυναίκες της WWP και της WOS;
«Πως αυτός ο πόλεμος αποδεικνύει, ότι η έννοια της “διαχείρισης των συγκρούσεων” έχει αποτύχει. Η αναβολή των διαπραγματεύσεων έχει αποδειχθεί λανθασμένη», απαντά η Scharf.
«Πως έχουν αποτύχει ως ηγέτες. Πως έχουν αποτύχει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Πως μεροληπτούν υπέρ της μιας πλευράς. Πως η Ε.Ε. θα έπρεπε να πάρει θέση. Να προσφέρει περισσότερη στήριξη», λέει η Reem. «Αν οι γυναίκες ήταν σε θέσεις εξουσίας δεν θα υπήρχε πόλεμος. Το μήνυμά μας αυτή τη στιγμή πρέπει να ακουστεί σε όλο τον κόσμο και οι γυναίκες του πλανήτη να υποστηρίξουν την ειρηνευτική διαδικασία και τις διαπραγματεύσεις», συνεχίζει.
Η Women Wage Peace έχει θίξει το θέμα της υποεκπροσώπησης των γυναικών στο Ισραηλινό Κοινοβούλιο -μόλις 11%- στον Πρόεδρο του Ισραήλ Isaac Herzog.
«Οι γυναίκες διαθέτουν ενσυναίσθηση και διαπραγματεύονται διαφορετικά. Δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τους μόνο την πολιτική κυριαρχία, αλλά την ασφάλεια και την ευημερία. Σε όποιες διαπραγματεύσεις έχουν συμμετάσχει περισσότερες γυναίκες τα αποτελέσματα είναι θετικά, όπως συνέβη το 1998 με την Good Friday Agreement (Συμφωνία της Μεγ. Παρασκευής) μεταξύ Βόρειας Ιρλανδίας και Μεγάλης Βρετανίας, που έδωσε τέλος στην εκεί διαμάχη», λέει η Angela. «Είναι ξεκάθαρο ότι πρέπει να κινηθούμε προς μία πολιτική λύση της διαμάχης γιατί δεν αντέχουμε να πληρώνουμε άλλο το τίμημά της».
Σημείωση: Λίγες ημέρες πριν τη δημοσίευση του παρόντος άρθρου στην έντυπη έκδοση του Marie Claire Greece, επιβεβαιώθηκε ο θάνατος της ακτιβίστριας Vivian Silver.
