Ήταν 1962. Ο Charles de Gaulle ήταν ακόμα Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, ο πόλεμος με την Αλγερία έφτανε στο τέλος του και η ποπ κουλτούρα της χώρας αγκάλιαζε όλες τις σύγχρονες τάσεις της μουσικής, από το ροκενρόλ μέχρι τις μελωδίες των beatnik μουσικών. Η Françoise Hardy μόλις είχε ενηλικιωθεί και κυκλοφορύσε τον πρώτο της δίσκο, που είχε τίτλο το όνομά της, σαν να έλεγε, με συνεσταλμένο τρόπο και εκείνο το χαρακτηριστικό της μειδίαμα, «να με θυμάστε», «όλα εσείς τα αγόρια και τα κορίτσια», παραφράζοντας τον τίτλο του τραγουδιού που είχε συνθέσει η ίδια και θα την έκανε αμέσως γνωστή σε όλη τη χώρα.
Γεννήθηκε το 1944 στο κατεχόμενο από τους Γερμανούς Παρίσι, στο posh 9ο διαμέρισμα της πόλης, που φιλοξενεί την όπερα Garnier και την πλατεία Pigalle. Αποφοίτησε από το λύκειο μόλις στα 16 της χρόνια και ο πατέρας της – σταθερά απών από την οικογενειακή τους ζωή – προσπάθησε να εξιλεωθεί για τη συμπεριφορά του κάνοντάς της δώρο μια κιθάρα. Σε ένα χρόνο είχε υπογράψει το πρώτο της συμβόλαιο με δισκογραφική εταιρεία.
Η μουσική yeyé, με ρίζες στη βρετανική ποπ, κυριαρχούσε ήδη στη Δυτική Ευρώπη, όταν η Hardy εντάχθηκε στους κόλπους της, εν μέρει χάρη στα δικά της ακούσματα, αλλά ως ένα βαθμό κι ενστικτωδώς, όπως συμβαίνει με όλα τα υπό διαμόρφωση it girls στα πρώτα βήματα της καριέρας τους.
Δυο χρόνια πιο μεγάλη από την Jane Birkin, ρίχτηκε στη γαλλική δισκογραφία χωρίς να φέρει κάποια αλλογενή κληρονομιά – τουναντίον, η συντηρητική οικογένειά της έλεγε πως καταγόταν από την Γαλατία και οι πολιτιστικές επιρροές της Hardy εντοπίζονται στο σύγχρονο γαλλικό τραγούδι των 50s, μια μετεξέλιξη του πρώιμου ροκενρόλ, διανθισμένου με πολλά έντεχνα στοιχεία.
Η Hardy ξεχώρισε αμέσως στο γαλλικό μουσικό στερέωμα χάρη στη μελαγχολική φωνή της, αλλά και το γεγονός ότι έγραφε μόνη της πολλά από τα τραγούδια της, μουσική και στίχους με «ελαφρά» νοήματα, που όμως εξέφραζαν το κίνημα της αντικουλτούρας, όπως εκφράστηκε στην καρδιά της Ευρώπης. Η σεξουαλική απελευθέρωση είναι διάχυτη στα τραγούδια της, παρότι συχνά υπαινικτική, το ίδιο και η αίσθηση της ελευθερίας του σύγχρονου ανθρώπου να σκέφτεται ό,τι και όπως θέλει, σημείο καμπής των δεκαετιών που ακολούθησαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έφεραν στο προσκήνιο την πραγματική διάσταση της αυτοδιάθεσης.
View this post on Instagram
«Ήμουν ερωτευμένος μαζί της, με πάθος. Όλοι οι άνδρες στον κόσμο, και κάποιες γυναίκες, ήταν», είχε πει ο David Bowie για την Hardy, ενόσω ο Bob Dylan έγραφε ερωτικά τραγούδια εμπνευσμένος από την εμφάνιση και το πνεύμα της.
Όμορφη και λυγερόκορμη, με μακρόστενα χρωματιστά μάτια, που συχνά τόνιζε με το χαρακτηριστικό eye-liner των 60s, η Hardy έκανε αισθητή την παρουσία της σε όποιο χώρο κι αν έμπαινε, παρά το γεγονός ότι ήταν εκ φύσης ντροπαλή και συχνά φοβόταν τις δημόσιες εμφανίσεις, κυρίως εξαιτίας της αγχώδους διαταραχής από την οποία έπασχε.
Ενσάρκωσε το καθημερινό γαλλικό γυναικείο πρότυπο, που απέρριπτε τον μαξιμαλισμό της Brigitte Bardot και της Anouk Aimée για μια πιο γήινη ομορφιά κι εμφάνιση από την οποία οι γυναίκες μπορούσαν να εμπνευστούν πιο εύκολα.
Η μίνι φούστα, τα φορέματα σε γραμμή άλφα, οι ροκ πινελιές όπως τα denim παντελόνια και το δερμάτινο biker’s jacket, τα κλασικά ανδρικά πουκάμισα σε γαλάζιο χρώμα και η μπεζ καπαρντίνα ήταν κάποια από τα κύρια κομμάτια της ντουλάπας της, από την οποία ωστόσο δεν έλειπαν ποτέ τα patterns και τα έντονα χρώματα, ειδικά τη δεκαετία του 1970.
Ο «εθνικός θησαυρός της Γαλλίας» είχε συνεργαστεί με δημιουργούς όπως ο Yves Saint Laurent και ο Paco Rabanne, δύο πρωτοπόρους σχεδιαστές που της είχαν εμπιστευτεί look από νέες σειρές τους, τα οποία φορούσε εξίσου ανεπιτήδευτα, όπως τα καθημερινά της ρούχα. Το στιλ της ήταν μια αφορμή για να φωτογραφηθεί από καλλιτέχνες όπως ο Richard Avedon και ο William Klein, ενώ οι στίχοι του πρώτου τους τραγουδιού ενέπνευσαν την Γιαπωνέζα σχεδιάστρια Rei Kawakubo να ονομάσει το brand της «Comme des Garçons».
View this post on Instagram
Στη μεγάλη καριέρα της κυκλοφόρησε πάνω από 30 άλμπουμ, πολλά από τα οποία παρέμειναν χωρίς τίτλο, μόνο με το όνομά της στο εξώφυλλο. Η ίδια δεν δίστασε να φύγει από τη δισκογραφική της εταιρεία για να συνεργαστεί με νέους μουσικούς, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλεγόταν και ο Jimmy Page, προκειμένου να αποκτήσει ξανά τον δημιουργικό έλεγχο πάνω στο υλικό της. Η μουσική της αγαπήθηκε από εκατομμύρια ανθρώπους, ωστόσο η ίδια δεν συμπαθούσε ιδιαίτερα το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα των πρώτων της κυκλοφοριών.
Φυσικά δεν θα μπορούσε να έχει περάσει απαρατήρητη από τους Γάλλους σκηνοθέτες της nouvelle vague – και όχι μόνο – κάνοντας έτσι μερικές εμφανίσεις σε φιλμ του Jean-Luc Godard και του Roger Vadim, χωρίς όμως να την ενδιαφέρει ιδιαίτερα μια καριέρα σε αυτού του είδους το θέαμα.
Η Hardy γνωρίστηκε με τον άνδρα της ζωής της, τον μουσικό Jacques Dutronc, στα τέλη της δεαετίας του 1960 και απέκτησαν μαζί έναν γιο, τον Thomas. Τότε αποσύρθηκε για λίγο από το τραγούδι, αλλά με κάθε ευκαιρία επέστρεφε στη δισκογραφία, έχοντας ενσωματώσει στο τραγούδι της και στοιχεία από τη folk μουσική.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της ασχολιόταν ενεργά με την αστρολογία και τη συγγραφή βιβλίων, παρά το γεγονός ότι η υγεία της είχε κλονιστεί βαθιά.
Στα 60 της χρόνια διαγνώστηκε με MALT λέμφωμα, μια ασθένεια που πλήττει σοβαρά το στομάχι. Η Hardy είχε περάσει εφιαλτικές στιγμές εξαιτίας της ασθένειας, στο πλαίσιο της οποίας έπρεπε να υποβληθεί σε χημειοθεραπείες. Λίγα χρόνια μετά, εξαιτίας μιας υποτροπής, μπήκε στο νοσοκομείο, όπου έπρεπε να αντιμετωπίσει και σοβαρά κινητικά προβλήματα. Καθώς είχε χάσει την ακοή της από το ένα αυτί και, σε μεγάλο βαθμό, τη δυνατότητα να μιλήσει καθαρά, εξαιτίας του καρκίνου του λάρυγγα, από τον οποίο διαγνώστηκε πριν λίγα χρόνια, παρέμενε για πολύ καιρό απομονωμένη στο σπίτι της. Υποστήριζε το δικαίωμα στην ευθανασία, λέγοντας ότι είναι βαθιά ανθρώπινο να θέλει κάποιος να φύγει από τη ζωή χωρίς να υποφέρει, με αξιοπρέπεια και τους δικούς του όρους.
View this post on Instagram
Το κύκνειο άσμα της είναι το άλμπουμ του 2018 με τίτλο Personne D’autre, δηλαδή «Κανένας Άλλος», όπου αναφέρεται συχνά στον θάνατο και όλα εκείνα τα στενάχωρα συναισθήματα που συνεπάγεται μια φαταλιστική στάση ζωής. Δυο χρόνια πριν ο David Bowie είχε κυκλοφορήσει το Blackstar, ένα άλμπουμ σε παρόμοιο μήκος κύματος από νοηματικής άποψης, ενώ ακολούθησε ο Leonard Cohen, με το You Want it Darker. Σημειώνεται πως η διασκευή του Suzanne από την Hardy το 1968 συγκαταλέγεται ανάμεσα στα καλύτερα covers του τραγουδιού.
«Ο άνθρωπος εκφράζει το ποιος είναι μέσα από αυτά που τραγουδάει. Ευτυχώς για εμένα, τα πιο όμορφα τραγούδια δεν είναι τα χαρούμενα. Αυτά που θυμόμαστε είναι τα μελαγχολικά, ρομαντικά κομμάτια», είχε πει στον Observer το 2018.
Ωστόσο, δισκογραφικά είχε πιο ανάλαφρες στιγμές: «Η καρδιά σου, που είναι φτιαγμένη από pyrex, αντιστέκεται στο πάθος», είχε τραγουδήσει μεταξύ άλλων με χιούμορ στο δημοφιλές κομμάτι «Comment te dire adieu», o τίτλος του οποίου αποτελεί τη βασική ερώτηση που κάνουν σήμερα τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης, από τη στιγμή που ο γιος της Hardy έκανε γνωστή την απώλειά της. «Πώς να σου πούμε αντίο;», αναρωτιούνται οι φαν της Françoise Hardy, μιας από τις τελευταίες εμβληματικές Γαλλίδες μιας εποχής από την οποία, όσο απομακρυνόμαστε χρονικά, τόσο επιζητούμε. Τελικά κατάφερε κι έκανε πολλές καρδιές να υποκύψουν στο πάθος που τραγούδησε.
Δεν είναι «αντίο», είναι «εις το επανιδείν», όπως θα τραγουδούσε ο Joe Dassin, μιας και η Hardy θα βρίσκεται πάντα κάπου δίπλα μας, «στην εποχή του έρωτα» ή στο δρόμο, όπου κορίτσια κι αγόρια περπατούν «πιασμένα χέρι χέρι».
