Μια φορά κι ένα καιρό υπήρχε “ένα μικρό αγόρι που ονειρευόταν να γίνει μεγάλος. Μεγάλος με δύο έννοιες: ηλικιακά και να είναι σημαντικός στον κόσμο”. Αυτό το αγόρι ονομαζόταν Pierre Cardin και απ’ ότι έδειξε η ιστορία, το κατάφερε για τα καλά, πριν φύγει από τη ζωή στα 98 του χρόνια.
Ο Pierre Cardin είχε πάθος με τα γεωμετρικά μοτίβα και τις δύσκαμπτες φόρμες ενώ αποτέλεσε τον πρωτεργάτη της discomfort μόδας. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 είχε θέσει τα θεμέλια για μια παγκόσμια αυτοκρατορία που απευθυνόταν στους πολλούς, προκαλώντας ένα χτύπημα στον ελιτισμό που διέπει την παριζιάνικη ραπτική. Ο ίδιος είχε «ξηλώσει» την girly τάση που επικρατούσε στο γυναικείο ντύσιμο έως και τις αρχές των 60s, προκειμένου να μιλήσει για τη μόδα του μέλλοντος. Υποστήριζε τη unisex μόδα, που δεν βασιζόταν στην πρακτικότητα αλλά στην αισθητική πολυπλοκότητα.
Ο Pierre που έγινε Cardin
Ο Pierre Cardin γεννήθηκε το 1922 στη Βενετία, όπου παραθέριζαν οι γονείς του. Eύποροι γαιοκτήμονες, ονειρεύονταν να δουν το γιο τους αρχιτέχτονα, αλλά ο νεαρός Pierre είχε μπολιαστεί από νωρίς με την τέχνη της ραπτικής. Από μικρή ηλικία βρέθηκε ως μαθητευόμενος στις μεγαλύτερες βιοτεχνίες της Γαλλίας για να μάθει από την παλιά φουρνιά ραφτάδων τα μυστικά της δουλειάς.
Πριν ξεκινήσει την προσωπική του επωνυμία εργάστηκε για δύο μεγάλους οίκους στο Παρίσι, τον Paquin και τον Schiaparelli. Στη συνέχεια, τον προσέλαβε ο Christian Dior την εποχή της μεγάλης του σχεδιαστικής επιτυχίας με το “New look” για να σχεδιάζει παλτό και κοστούμια. Τότε, πολλοί περίμεναν ότι ο Cardin θα τον διαδεχθεί μετά το θάνατό του αλλά έφυγε για να ιδρύσει τη δική του εταιρεία το 1950.
Ήταν αρκετά έξυπνος για να μην μπει στα πόδια των μεγαθηρίων Dior και Balenciaga που άλλαζαν την ιστορία της υψηλής ραπτικής, αρκετά πρωτοπόρος για να εμπνευστεί από το διάστημα και αρκετά ευφυής για να επανεφεύρει το καθημερινό ντύσιμο.
«Η μόδα είναι μια ακτινογραφία της κοινωνίας. Ήθελα πάντα να είμαι διαφορετικός, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να έχεις διάρκεια».
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας, ο Cardin παραβίασε τους κανόνες της κορυφαίας γαλλικής ραπτικής με αποτέλεσμα να χάσει την εύνοια του Chambre Syndicale de la Haute Couture Parisienne – ο εγκέφαλος της γαλλικής μόδας. Ο ίδιος είχε δηλώσει: “Τα ρούχα που προτιμώ είναι αυτά που εφευρίσκω για μια ζωή που δεν υπάρχει ακόμα – τον κόσμο του αύριο.” Το 1958 λάνσαρε την πρώτη unisex συλλογή στην Ιστορία της παγκόσμιας μόδας, παρουσιάζοντας τεράστιους όγκους στα γυναικεία ρούχα, σακάκια Μαο, πολύχρωμες γραβάτες για τους άνδρες και κομμάτια με κοινωνική ελευθερία. Αυτή ήταν και μια κίνηση ματ καθώς πια τα ρούχα του απευθύνονταν σε ένα ευρύτερο κοινό με πολλούς σχεδιαστές να ακολουθούν το παράδειγμά του.
Γεωμετρική ακρίβεια στα 60s
Το ενδιαφέρον του για την αρχιτεκτονική εντοπίστηκε από τα πρώτα χρόνια της καριέρας του. Οι σχεδιαστικές του προτιμήσεις επικεντρώνονταν στις έντοντες χρωματικές παλέτες και στα εύπλαστα φουτουριστικά υλικά, δημιουργώντας ρούχα με χαρακτήρα που βάδιζαν σε μια άλλη εποχή. Η γοητεία του Cardin για αυτά τα νέα υλικά, όπως βινύλιο, ασημένια υφάσματα και μεγάλα φερμουάρ, ήταν εμφανής. Πρόσθεσε χυτά πλαστικά καλύμματα στα καπέλα που έμοιαζαν με κράνη, έραβε σε ιδιαίτερα πατρόν τα δημιουργήματά του και παρουσίασε άβολες σιλουέτες που αγνοούσαν τη μορφή του γυναικείου σώματος.
Σε μια καριέρα εφτά δεκαετιών, ο Mr. Cardin παρέμεινε φουτουριστής. «Είχε αυτή την υπέροχη αγκαλιά της τεχνολογίας και ήταν ερωτευμένος με την έννοια της προόδου», δήλωσε ο Andrew Bolton, επικεφαλής επιμελητής του Costume Institute of the Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης.
Καθώς ξεκίνησε η εποχή του διαστήματος, ο Cardin έντυσε άντρες και γυναίκες, με στολές. Το 1969, η NASA του ανέθεσε να αναδημιουργήσει τη διαστημική στολή, μια δημιουργία που χαρακτηρίστηκε ως το πρώτο του “παράσημο”. Τα υλικά που χρησιμοποιήσε διαμόρφωσαν την αισθητική των αρχών της δεκαετίας του 1960. Ήταν μια νέα σιλουέτα που «αρνήθηκε τα φυσικά περιγράμματα του σώματος και κάπως φαινόταν ασσεξουαλική», είπε ο Bolton.
Την ίδια χρονιά, ο Έλληνας κροίσος, Αριστοτέλης Ωνάσης ζήτησε από τον Pierre Cardin να ράψει τις στολές των αεροσυνοδών της Ολυμπιακής, παίρνοντας τη σκυτάλη από τους Coco Chanel και Jean Dessès. Ο γνωστός μόδιστρος έγινε για ακόμη μια φορά αντικείμενο συζήτησης ντύνοντας τις αεροσυνοδούς στα γαλάζια με κάπα σε Α γραμμή, μίνι φόρεμα, καπέλο μπονέ και η μικρή λεπτομέρεια που έκανε τη διαφορά ήταν η καρφίτσα στο πέτο με τους κύκλους της Ολυμπιακής.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, ο οίκος – πια – Cardin είχε γίνει ανάρπαστος και πωλούσε ευρέως τα ρούχα του στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο μέσω πολυκαταστημάτων όπως το Selfridges.
Ο Cardin συνδετικός κρίκος μόδας και τέχνης
Σε μια εποχή που η Γαλλία ήταν το επικέντρο της μόδας, μετέφερε τα σχέδιά του στη Μόσχα, το Τόκιο και το Πεκίνο για να επεκτείνει τα σχεδιαστικά όρια που του είχαν επιβληθεί. Το 1957 απέκτησε επιχειρηματικούς δεσμούς με την Ιαπωνία και στα τέλη της δεκαετίας του 1960 έδωσε τα σχέδιά του για μαζική παραγωγή στην Κίνα. Το 1983, ο Cardin έγινε ο πρώτος Γάλλος couturier που παρήγαγε τα ρούχα του στη Σοβιετική Ένωση. Τα σχέδιά του κατασκευάστηκαν σε σοβιετικά εργοστάσια και πωλήθηκαν με την ετικέτα Cardin σε ομώνυμες μπουτίκ στη Μόσχα.
Το 1978 έγινε ο πρώτος Γάλλος που εγκαταστάθηκε στην κομμουνιστική Κίνα και το 2018 μετέτρεψε το Σινικό Τείχος σε πασαρέλα για να γιορτάσει την ενεργή σχεδιαστική του πορεία. Στη μακρά κι επιτυχημένη καριέρα του ωστόσο κατέστησε σαφές ότι δεν τον αφορά τόσο το να υπηρετήσει τις αρχές της υψηλής ραπτικής όσο το να παραμένει ένας δαιμόνιος επιχειρηματίας με έμφαση στο μαζικό εμπόριο (έβαλε το λογότυπό του μέχρι και σε σπίρτα, και σε χαμηλού κόστους και κύρους ρούχα).
Η δημιουργικότητά του επεκτάθηκε και στους χώρους της καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως το εστιατόριο Maxim’s, σύμβολο της γαλλικής γαστρονομίας και της belle époque στο Rue Royale και το Espace Cardin, έναν πολύχωρο, όπου έχει φιλοξενήσει ιερά τέρατα της παγκόσμιας βιομηχανίας όπως η Marlene Dietrich, Bob Wilson, Pilobolus και ο Gérard Depardieu, αποδεικνύοντας γι’ ακόμη μια φορά ότι όλες οι τέχνες κάπου συναντιούνται.
70 χρόνιας αέναης επιχειρηματικής και σχεδιαστικής πρωτοπορίας
Ο πρωτοπόρος του avant garde, παρουσίασε στο ευρύ κοινό ιδιαίτερες τεχνοτροπίες κατά τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Ιδιαίτερη μνεία, όμως, αξίζει και το επιχειρηματικό του μυαλό που έστεκε ακλόνητο τα 70 χρόνια που δήλωνε παρών στη βιομηχανία. Ίσως να μην απέχει από την πραγματικότητα ο αστικός μύθος που λέει πως έχει βάλει την υπογραφή του σε περισσότερα συμβόλαια από οποιονδήποτε άλλον σχεδιαστή σε αυτόν τον κόσμο.
“Η μόδα δεν είναι αρκετή”, είπε ο Cardin κάποτε στην Eugenia Sheppard, την αρθρογράφο της αμερικανικής εφημερίδας NY times και κριτικό μόδας. “Δεν θέλω να είμαι απλώς σχεδιαστής.” Δεν ένιωθε έτσι και δεν ήταν μόνο αυτό. Μπορεί να είχε ντύσει διάσημους καλλιτέχνες, πολιτικούς, γευσιγνώστες και μέλη της υψηλής μπουρζουαζίας αλλά ήταν επίσης επιτυχημένος επιχειρηματίας, ένας έξυπνος έμπορος για το ευρύ κοινό με άπληστο μάτι που έβαζε την υπογραφή του σε διάφορα προϊόντα, υποβαθμίζοντας βέβαια έτσι την αξία του brand, γι’ αυτό και τα είδη του σήμερα είναι χαμηλού κόστους και πρεστίζ.
Ο Pierre Cardin ήταν το αφεντικό του εαυτού του και πορευόταν με γνώμονα το επιχειρηματικό του ένστικτο. «Γεννήθηκα καλλιτέχνης», είπε στους The Times το 1987, «αλλά είμαι επιχειρηματίας». Σε αντίθεση με πολλούς σχεδιαστές σήμερα, των οποίων οι επιχειρήσεις λειτουργούν υπό την σκέπην παγκόσμιων ομίλων, ο Cardin δεν είχε συνεργάτες. «Είμαι ο χρηματοδότης, ο τραπεζίτης και ο δημιουργός», είπε. «Πάντα έκανα ό,τι ήθελα γιατί δεν είχα ποτέ αφεντικό».
Ο Mr. Cardin “χρησιμοποιούσε” τον εαυτό του πάνω απ ‘όλα ως μια ανθρώπινη μηχανή ιδεών με μοναδικό αντίτιμο το όνομά του. Σοκολάτες, στυλό, τσιγάρα, τηγάνια, ξυπνητήρια και κασέτες – όλα φέρουν το λογότυπο Cardin, όπως και τα παπούτσια, τα εσώρουχα, οι μπλούζες, τα πορτοφόλια, οι ζώνες και, πιο πρόσφατα, tablet Android. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980, ο Cardin βρισκόταν στο τιμόνι μιας εταιρείας μάρκετινγκ και ενός δικτύου αδειοδοτών σε διάφορους τομείς – από μόδα μέχρι τρόφιμα. Αυτή ήταν μια πηγή εσόδων που του χάρισε τον ανεπίσημο τίτλο «ο Ναπολέων των δικαιοπαροχών». Τα προϊόντα του πωλήθηκαν σε περισσότερες από 140 χώρες σε πέντε ηπείρους ενώ σήμερα οι μπουτίκ Cardin πωλούν παγκοσμίως μια ολόκληρη γκάμα μόδας, αξεσουάρ και προϊόντων περιποίησης.
