Από τότε που έγινε γνωστή η είδηση ότι ο Pierpaolo Piccioli, ο σχεδιαστής του οίκου Valentino, αποχωρεί μετά από 25 χρόνια στο brand, οι εγκωμιασμοί για το ταλέντο του δεν σταμάτησαν να ρέουν τόσο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσο και από τα μέσα της μόδας. Όμως από όλες τις λέξεις που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν το έργο του – την «ιδιοφυΐα», τη «μαγεία», το «όραμα», και την «ομορφιά» του – αυτή που ξεχωρίζει περισσότερο είναι ο «ανθρωπισμός».
Όχι λόγω της διαφαινόμενης απειλής της βιομηχανίας της μόδας από την τεχνητή νοημοσύνη – ό,τι κι αν σημαίνει αυτό όταν πρόκειται για ρούχα- αλλά επειδή ο Piccioli δεν είναι ο μόνος σχεδιαστής που εγκατέλειψε τη βιομηχανία της μόδας τους τελευταίους έξι μήνες έχοντας την «ανθρωπιά» ως βασική πτυχή της ταυτότητάς του. Στην πραγματικότητα, είναι ο τρίτος στην σειρά.
Η πρώτη ήταν η Sarah Burton, η σχεδιάστρια του οίκου Alexander McQueen. Η κα. Burton αποχώρησε από το brand τον περασμένο Οκτώβριο, 13 χρόνια μετά την ανάληψη των ηνίων ως δημιουργική διευθύντρια του brand και περισσότερα από 20 χρόνια από την ένταξή της ως βοηθός του σχεδιαστή και ιδρυτή του ομώνυμου οίκου του, Alexander McQueen.
Ο δεύτερος ήταν ο Dries Van Noten, ο οποίος ανακοίνωσε την αποχώρησή του μετά από 40 χρόνια στον ομώνυμο οίκο του, λίγες ημέρες πριν από την έξοδο του Pierpaolo Piccioli από τον Valentino. Τρίτος λοιπόν στην σειρά, έρχεται ο κ. Piccioli, ο οποίος ήταν στον Valentino για 25 χρόνια συνολικά, με τα οκτώ από αυτά να εκτελεί χρέη δημιουργικού διευθυντή.
Είναι προφανές να βλέπουμε αυτά τα γεγονότα ως σύμπτωση. Η μόδα βρίσκεται σε περίοδο αβεβαιότητας λόγω ευρύτερων πολιτικών και οικονομικών δυνάμεων, μετά από μια περίοδο σχετικής σταθερότητας (τουλάχιστον όσον αφορά το προσωπικό), το αίσθημα ανασφάλειας μπορεί να γεννήσει την επιθυμία για αλλαγή. Είναι επίσης πιθανό αυτή η μεταβολή να αποτελεί απλώς ένα πέρασμα της σκυτάλης από γενιά σε γενιά. Ο Van Noten είναι 65 ετών. Ο Piccioli, 56 ετών. Η κυρία Burton, ήταν 49 ετών όταν έφυγε από τον McQueen.
Είναι σπάνιο για τους σχεδιαστές να δουλεύουν πάνω από 10 χρόνια σε ένα οίκο, εκτός αν είναι δικός τους, όπως στην περίπτωση του Dries Van Noten που το 2018 πούλησε το πλειοψηφικό μερίδιο του οίκου στον ισπανικό όμιλο Puig.
Ωστόσο, σύμφωνα με τους «κανόνες της μόδας», οι τρεις είναι αυτοί που δημιουργούν μία τάση και στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο Piccioli, ο Van Noten και η κα Burton. Οι σχεδιαστές δεν μοιάζουν μεταξύ τους στο υπόβαθρο ή την αισθητική, αλλά ο συνδετικός κρίκος συνίσταται στο κοινό όραμά τους για τον ανθρωπισμό.
Τι σημαίνει άραγε «ανθρωπισμός» στο πλαίσιο της μόδας;
Μπορεί να ακούγεται περίεργη αυτή η λέξη σε μια βιομηχανία στην οποία τα προϊόντα κατασκευάζονται (τουλάχιστον θεωρητικά) από ανθρώπους για ανθρώπους, αλλά σκεφτείτε το σαν ένα είδος «αναγεννησιακού ανθρωπισμού» που αφορά την μόδα. Ο ανθρωπισμός αυτός χαρακτηρίζεται από την γενναιοδωρία του πνεύματος που εμποτίζει όλα όσα έκαναν αυτοί οι σχεδιαστές, από τα ρούχα που δημιούργησαν μέχρι τον τρόπο με τον οποίο διοικούσαν αυτές τις επιχειρήσεις. Ένα αίσθημα ότι νοιάζονταν όχι μόνο για αυτό που έφτιαχναν αλλά και για τον συναισθηματικό κόσμο των ανθρώπων που το φορούσαν όπως και για τους ανθρώπους που βοήθησαν στην παραγωγή του. Κατάλαβαν ότι στέκονταν στους ώμους εκείνων που έδωσαν υπόσταση στο όραμά τους και είχαν ευθύνη απέναντί τους.
Η Burton, για παράδειγμα, ανέλαβε τα ηνία του οίκου Alexander McQueen σε μια πολύ δύσκολη περίοδο -μετά τον θάνατο του σχεδιαστή- που όλοι υποστήριζαν ότι το brand πρέπει να κλείσει γιατί κανείς δεν θα μπορούσε να τον αντικαταστήσει ούτε καν να το προσπαθήσει. Η ίδια όχι μόνο κράτησε το ατελιέ και το προσωπικό ως είχαν, αλλά συνέχισε την κληρονομιά του McQueen, της εξαιρετικής δημιουργικότητας και της άγριας φαντασίας που τον διείπε προσθέτοντας μια νότα ευγένειας και χάρης. Συμπεριλάμβανε επίσης στις πασαρέλες, διάφορα μοντέλα ανεξαιρέτως ηλικίας ή size, πολύ πριν γίνει τάση στην μόδα. Η σχεδιάστρια έγινε εσωτερική couturier της πριγκίπισσας της Ουαλίας, Catherine, της οποίας δημιούργησε το νυφικό της, το φόρεμα στέψης της όπως και το φόρεμα της κόρης της, πριγκίπισσας Charlotte, δίνοντας μία μοντέρνα νότα στον ιστορικό βασιλικό θεσμό.
Όταν ο Van Noten έκανε αναδρομική έκθεση στο Musée des Arts Décoratifs το 2014, στόχευε στην δημιουργία ενός event όχι για να επαινέσει τον εαυτό του, αλλά τους ανθρώπους και τα έργα που τον ενέπνευσαν, συμπεριλαμβανομένων των Ινδών κεντητών με τους οποίους συνεργαζόταν επί δεκαετίες. Ομοίως, για το 100ο σόου του το 2017, αντί να κάνει ένα μεγάλο πάρτι προς τιμήν του, χρησιμοποίησε το budget που είχε για να συναντήσει διάφορα μοντέλα που είχαν περπατήσει στις επιδείξεις του όλα αυτά τα χρόνια, ώστε να μοιραστούν όλοι μαζί εκείνη την αναμνηστική στιγμή. Όταν πούλησε τον οίκο του στον όμιλο Puig το 2018, δήλωσε ότι το έκανε τόσο για να εξασφαλίσει όλους όσους εργάζονταν εκεί όσο και για να δημιουργήσει ένα ταμείο συνταξιοδότησης.
Συμπληρωματικά ο Piccioli συνήθιζε να φέρνει μαζί του στην πασαρέλα την ομάδα του ατελιέ του για να κάνουν όλοι μαζί υπόκλισή μετά από κάθε επίδειξη. Όπως επίσης ονόμασε τα φορέματά υψηλής ραπτικής με τα ονόματα των ανδρών και των γυναικών που τα κατασκεύαζαν. Το 2022, όταν παρουσίασε την συλλογή φθινόπωρο/χειμώνας 2022 στα Ισπανικά Σκαλιά στην Ρώμη, έδωσε σε κάθε μοντέλο την δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα σε φλατ παπούτσια, πλατφόρμες και τακούνια. Απέφευγε να χρησιμοποιεί την λέξη «ποικιλομορφία», την οποία είδε ως απόρροια της βιομηχανίας της μόδας, και στάθηκε υπέρ της «ατομικότητας». Ο Piccioli και η ομάδα του υποστήριζαν ένα σύστημα πεποιθήσεων στο οποίο οι επιχειρήσεις, η ομορφιά, η δημιουργικότητα και η λειτουργικότητα ήταν ισάξια και μπορούσαν να συνυπάρξουν. Είναι περίεργο να πούμε ότι θα μπορούσατε να δείτε αυτό το σύστημα σε μια φούστα, αλλά θα μπορούσατε να το δείτε στην ευκολία πρόσβασης των πελατών στο brand.
Είτε τελικά απολύθηκαν είτε απλά συμφώνησαν να αποχωρήσουν (και τουλάχιστον στην περίπτωση του Van Noten, φαίνεται ότι σχεδίαζε την αποχώρησή του κάποιο καιρό), είναι σαφές ότι καθένας από αυτούς τους σχεδιαστές αισθάνθηκε ότι τα ρεύματα της μόδας δεν κινούνταν προς την κατεύθυνσή που θα ήθελαν. Το συναίσθημα και ο συναισθηματισμός είναι έξω αλλά τα νέα ξεκινήματα και ένα αξιοπρεπές φινάλε είναι μέσα. Αντί να συμβιβαστούν λοιπόν, έφυγαν αφήνοντας όμως πίσω τους ένα κενό.
Τη Δευτέρα ο Pierpaolo Piccioli δημοσίευσε μια αποχαιρετιστήρια φωτογραφία του προσωπικού του, φορώντας όλοι μαύρα μπλουζάκια που έγραφαν “Thank you PP” συγκεντρωμένοι κάτω από μια πινακίδα που έγραφε ένα απόσπασμα του Pasolini (στα ιταλικά), “Δεν θέλουμε να είμαστε τόσο ξαφνικά χωρίς όνειρα”.
