Από τα ξακουστά ατελιέ υψηλής ραπτικής του Παρισιού μέχρι τα ιστορικά εργαστήρια της Ιταλίας και της Ισπανίας, η δεξιοτεχνία είναι ένα μοναδικό πολιτιστικό αβαντάζ για τους οίκους μόδας, για το οποίο μπορούν να υπερηφανεύονται. Τη δύναμη των χειροποίητων τεχνικών αντιλήφθηκα πριν από μερικά χρόνια και συγκεκριμένα το 2015, όταν βρέθηκα με τους συμφοιτητές μου από το Πανεπιστήμιο IED της Ισπανίας στο εργοστάσιο του οίκου Loewe λίγο έξω από τη Μαδρίτη. Ενώ περιμέναμε μέσα στις δαιδαλώδεις εγκαταστάσεις να αντικρίσουμε μηχανές τελευταίας τεχνολογίας που παράγουν αξεσουάρ με ακρίβεια και ταχύτητα, βρεθήκαμε σε έναν χώρο όπου μια στρατιά από γυναίκες και άνδρες τεχνίτες δούλευαν με αφοσίωση σε διαφορετικά στάδια χειροποίητης κατασκευής τσαντών και υποδημάτων. Η μαεστρία με την οποία μετακινούσαν τα χέρια τους πάνω στις δερμάτινες δημιουργίες ήταν πραγματικά εντυπωσιακή! Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Τζόναθαν Αντερσον, ο οποίος από το 2013 βρέθηκε στο δημιουργικό τιμόνι του ισπανικού οίκου, όχι μόνο σεβάστηκε την πλούσια ιστορία της Loewe στην κατασκευή δερμάτινων ειδών αλλά ενίσχυσε την κληρονομιά της χειροτεχνίας, την οποία περιγράφει ως «ένα τρισδιάστατο αντίδοτο» στις δισδιάστατες εικόνες του Διαδικτύου. Πώς; Λάνσαροντας το 2016 το Loewe Foundation Craft Prize, ένα ετήσιο βραβείο που γιορτάζει την αριστεία και την καινοτομία στη σύγχρονη χειροτεχνία, προβάλλοντας καλλιτέχνες των οποίων το ταλέντο και το όραμα υπόσχονται να θέσουν ένα νέο πρότυπο για το μέλλον. «Με το πέρασμα του χρόνου απέκτησα ακόμα περισσότερη κατανόηση της δυναμικής της χειροτεχνίας ως κάτι που ξεπερνά τα κύματα της μόδας αλλά παραμένει εξαιρετικά χρήσιμη και σχετική με τον κόσμο της τέχνης, του σχεδιασμού και της φαντασίας», ανέφερε ο Αντερσον σε συνέντευξή του.
Εξίσου πιστός στην ανάδειξη της δεξιοτεχνίας παραμένει ο οίκος Chanel, ο οποίος από το 2002 έχει καθιερώσει τις metiers d’art συλλογές, θέλοντας έτσι να τιμήσει τις ξεχωριστές ικανότητες μοδιστρών και τεχνιτών οι οποίοι είναι οι αφανείς ιδιοφυΐες της μόδας και εργάζονται με μεθοδικότητα στα ατελιέ μετουσιώνοντας τα σχέδια σε ονειρικές δημιουργίες. Στο λίκνο της μόδας, το Παρίσι, η Μαρία Γκράτσια Κιούρι από τον Dior έχει ως αποστολή όχι μόνο να προβάλει την αριστοτεχνία του γαλλικού οίκου, αλλά να κάνει γνωστή την παγκόσμια δεξιοτεχνία στο καταναλωτικό του κοινό. Για τις cruise συλλογές επιλέγει να συνεργαστεί με ντόπιους τεχνίτες απ’ όλο τον κόσμο προκειμένου να αναζητήσει έμπνευση και στη συνέχεια να δημιουργήσει limited edition κομμάτια που αποτυπώνουν μέσα από ένα σύγχρονο πρίσμα τις ενδυματολογικές παραδόσεις του εκάστοτε πολιτισμού.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι η τέχνη του χειροποίητου βρίσκεται στο επίκεντρο στις περισσότερες καμπάνιες μάρκετινγκ των ιστορικών οίκων μόδας, όπως Hermes, Louis Vuitton και Gucci, μεταξύ άλλων. Οπως έχουν δείξει οι αναλύσεις δεδομένων σε αρκετές σχετικές πλατφόρμες μόδας που μετράνε τις καταναλωτικές προτιμήσεις, οι σχεδιαστικές παραδόσεις ενός οίκου γίνονται ολοένα πιο σεβαστές από τους καταναλωτές, οι οποίοι εκτιμούν την ιστορία και την αυθεντικότητα και φαίνεται ότι θέλουν να γνωρίζουν το making-of των αγαπημένων τους κομματιών. Ο Γκι Σάλτερ, πρόεδρος του London Craft Week, δεν θα μπορούσε να το θέσει καλύτερα: «Οι καταναλωτές πρέπει να βιώσουν τη χειροτεχνία όχι μόνο ως “στατικά αντικείμενα” ή ως “μόδα”, “σχεδιασμό πολυτέλειας” ή “τέχνη”, αλλά πρέπει να κατανοήσουν το πλήρες πλαίσιο στο οποίο κατασκευάστηκαν, το γιατί είναι ξεχωριστά, και να έχουν παράλληλα την ευκαιρία να γνωρίσουν τους δημιουργούς και να δουν από κοντά τις αξιόλογες ικανότητές τους».
Λαμπρό παράδειγμα στη διατήρηση και ανάδειξη της χειροτεχνίας είναι ο Ιταλός Μπρουνέλο Κουτσινέλι. Για τον ίδιο, η λύση για τη διάσωση των χειροτεχνιών βρίσκεται στην αναγνώριση ότι υπάρχει ένας άνθρωπος πίσω από κάθε χειροποίητο αγαθό. Οπως ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξή μας, είναι τέτοιο το πάθος του για τις χειροποίητες τεχνοτροπίες που στη βάση της εταιρείας του, στο μικρό χωριό Σολομέο της Ιταλίας, έχει ιδρύσει μία σχολή στην οποία μπορούν να βρεθούν φοιτητές σχολών μόδας απ’ όλο τον κόσμο και να εκπαιδευτούν σε χειροποίητες τεχνικές. Σε αντίστοιχη κατεύθυνση, οι μεγαλύτεροι οίκοι μόδας επενδύουν χρήματα στην εκπαίδευση της επόμενης γενιάς τεχνιτών, κατανοώντας ότι αυτές οι δεξιότητες που κατακτώνται με κόπο είναι το μυστικό της εμπορικής τους επιτυχίας.
Πρόσφατα ο ιταλικός οίκος Tod’s συνεργάστηκε με τον γνωστό φωτογράφο Τιμ Γουόκερ για ένα νέο project που ονομάζεται «The Art of Craftsmanship» και παρουσιάστηκε τον προηγούμενο μήνα κατά τη διάρκεια της Design Week στο Μιλάνο. «Ο ιταλικός τρόπος ζωής και η δεξιοτεχνία είναι βασικές αξίες για την Tod’s και η παρουσίασή τους μέσα από τον φακό του Τιμ Γουόκερ μάς επιτρέπει να επικοινωνήσουμε αυτές τις αξίες και στις νεότερες γενιές, μιλώντας τη γλώσσα τους», δήλωσε στο περιοδικό WWD ο Ντιέγκο Ντέλα Βάλε, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Tod’s. Γι’ αυτή την καμπάνια, ο ευφυής Γουόκερ έπαιξε με τις αναλογίες των αντικειμένων και των εργαλείων που χρησιμοποιούν οι τεχνίτες για να κόψουν το δέρμα, να το ράψουν και να το βουρτσίσουν, ρίχνοντας φως στα χέρια και τις δεξιότητες των ανθρώπων που δημιουργούν τα αξεσουάρ. «Σε αυτόν τον ολοένα πιο ψηφιακό κόσμο, όπου δημιουργούνται τόσο πολλά σε βιομηχανική κλίμακα από μηχανές και ρομπότ, η αξία της χειροτεχνίας γίνεται όλο και πιο πολύτιμη», δήλωσε ο Βρετανός φωτογράφος.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι οίκοι μόδας νιώθουν την επιθυμία να προωθήσουν μέσα από τα κανάλια επικοινωνίας τους την αυθεντική ποιότητα των δημιουργιών τους και να γιορτάσουν την πιο μαγική από τις ιδιότητες, τη χειροτεχνία. Η Bottega Veneta άνοιξε την πόρτα του ατελιέ της στο Μοντεμπέλο Βιτσεντίνο στη βόρεια Ιταλία για τα γυρίσματα μιας νέας ταινίας μικρού μήκους που κυκλοφόρησε πριν από μερικές ημέρες. Το φιλμ δίνει στους θεατές μια άνευ προηγουμένου πρόσβαση στο εργαστήριο χειροτεχνίας του οίκου, εκεί όπου κατασκευάζεται, μεταξύ άλλων, το intrecciato, μια τεχνική ύφανσης του δέρματος συνώνυμη με τη σχεδιαστική φιλοσοφία του οίκου. Το «Craft in Motion» σε σκηνοθεσία Μασιμιλιάνο Μπόμπα προβάλλει το συλλογικό ήθος και την αφοσίωση του οίκου στην «ήσυχη πολυτέλεια». Για τον καλλιτεχνικό διευθυντή του οίκου, Ματιέ Μπλαζί, η αριστοτεχνία, η δημιουργικότητα και η έννοια της «ήρεμης δύναμης» είναι η πεμπτουσία της Bottega Veneta. Οπως αναφέρει ο ίδιος, «νομίζω ότι η πολυτέλεια είναι κάτι που νιώθεις παρά το βλέπεις. Είναι πολύ πιο προσωπικό και συγκινητικό για το ίδιο το άτομο που φοράει τα ρούχα παρά για εκείνους που τον κοιτάζουν. Θέλω αυτός που τα φοράει να νοιώθει ενδυναμωμένος χωρίς τα ρούχα να “φωνάζουν”. Η χειροτεχνία δεν είναι τάση. Ούτε είναι κάτι που πρέπει να βελτιωθεί. Είναι μια διαχρονική τεχνολογία. Οι ατέλειες της χειροτεχνίας κάνουν κάθε σχέδιο μοναδικό. Αυτό για μένα είναι αληθινή πολυτέλεια».
