Πριν από είκοσι χρόνια ο Τζάνι Βερσάτσε, ο σχεδιαστής που έγινε κομμάτι της ποπ κουλτούρας, ο γιος μιας μοδίστρας από τον ιταλικό Νότο που έφερε τους ροκ σταρ στην πρώτη σειρά των επιδείξεων μόδας στο «The Ritz», ο μαέστρο που έκανε το Μιλάνο πρωτεύουσα της μόδας, έπεφτε νεκρός έξω από την έπαυλή του. Ηταν μόνο 50 ετών, αλλά κατάφερε να κληροδοτήσει στη βιομηχανία της μόδας έναν οίκο πιο διάσημο και από εκείνους της ιταλικής Αναγέννησης. Η ιστορία του Τζάνι Βερσάτσε θα γίνει η νέα σειρά-κόλλημα της επόμενης σεζόν. Ετοιμαστείτε για το «American Crime Story: The Assassination of Gianni Versace».
Η γενιά των παππούδων μας θυμάται ακριβώς πού ήταν όταν πληροφορήθηκε το θάνατο του JFK. Εκείνη των γονιών μας συγκλονίστηκε όταν έμαθε για τη δολοφονία του Τζον Λένον στη Νέα Υόρκη. Το σύμπαν της μόδας ταρακούνησε συθέμελα η δολοφονία του Τζάνι Βερσάτσε έξω από τη βίλα Casa Casuarina στο Μαϊάμι, στις 15 Ιουλίου 1997. Τότε ήταν που συνειδητοποίησαν οι επαΐοντες της βιομηχανίας ότι η μόδα είναι τεράστιο κοινωνικό και καλλιτεχνικό φαινόμενο.
Η δολοφονία του Βερσάτσε έξω από την πόρτα του σπιτιού από τον ψυχοπαθή Αντριου Κιουνάναν σηματοδότησε το τέλος της αθωότητας στο χώρο της μόδας. Πέρασαν 20 χρόνια για να εκτιμηθεί η κληρονομιά του Βερσάτσε σε όλο της το μεγαλείο. Ο Τζάνι ήταν μεταρρυθμιστής. Επαναστάτησε και εκμοντέρνισε τη μόδα, έφερε το rock ’n’ roll στην υψηλή ραπτική. Οταν πήγε πρώτη φορά στο Παρίσι για να δείξει Atelier Versace, οι γαλλικοί οίκοι ξεκινούσαν ακόμη τα ντεφιλέ τους με εκφωνητές που παρουσίαζαν τον αριθμό και το όνομα του κάθε look. Το κοινό ήταν κλινικά αποστειρωμένο, αποτελούμενο από Park Avenue βαθύπλουτες συζύγους, Ladies Who Lunch και σκοτεινές πριγκίπισσες της Μέσης Ανατολής. Γκρέμισε αυτό το παλαιολιθικό οικοδόμημα και σύστησε το παγκόσμιο φεστιβάλ glamour, τη μόδα όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Εβαλε τη Madonna, τον Sting, τον Τζον Μπον Τζόβι, τον Τζορτζ Μάικλ, τον Χιου Γκραντ και τον Ρούπερτ Εβερετ στην πρώτη σειρά των επικών σόου του, στο πλέξιγκλας catwalk πάνω στην πισίνα του «The Ritz». Ξαφνικά συγκεντρώθηκε πλήθος κόσμου αλαλάζοντας έξω από το ξενοδοχείο για ένα βλέμμα της Λίντα, της Σίντι και της Κλόντια. Στο τελευταίο -μόλις μία εβδομάδα πριν από το θάνατό του- σόου, έντυσε τη Ναόμι Κάμπελ με λευκό μεταξωτό μακρύ στενό φόρεμα και την Εριν Ο’Κόνορ με μικροσκοπικό δερμάτινο κοκτέιλ φόρεμα κεντημένο με κινέζικες ρήσεις. Τα φορέματα ήταν τόσο στενά που κάποιοι πίστεψαν ότι είχαν ζωγραφίσει τα μοντέλα. Αυτό ήταν το ταλέντο του Βερσάτσε. Η πρόκληση, η τολμηρή σεξουαλικότητα, το θράσος να μεταφράζει σε υψηλή ραπτική το σεξ. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, το safety pin φόρεμα. Η δημιουργία που έκανε γνωστή την Ελίζαμπεθ Χάρλεϊ και έχει δικό της λήμμα στην Wikipedia (Black Versace dress of Elizabeth Hurley).
Παρέα με τους σελέμπριτι ήρθε και η ασφάλεια και η προσωπική φρουρά. Αστικός μύθος θέλει τον Prince να χορεύει σε Versace after party περικυκλωμένος από τους τέσσερις φουσκωτούς και να έχει τοποθετήσει ο Τζάνι πέμπτο με ντόπερμαν στην είσοδο του «The Ritz». Στον τελευταίο μοιραίο περίπατο στη South Beach δεν είχε συνοδεία. Σηκώθηκε νωρίς για να βρει τις ιταλικές εφημερίδες στο «News Café» και επέστρεφε μόνος του. Οταν δολοφονήθηκε, ο οίκος Versace άξιζε 807 εκατ. δολάρια, είχε 130 φερώνυμες μπουτίκ παγκοσμίως και τα φορέματα με την υπογραφή του έφεραν ταμπελάκια των 30.000 δολαρίων. Στην Κίνα τα τζιν με την εμβληματική μέδουσα ήταν status symbol.
Το 1972, όταν ξεκινούσε την καριέρα του, η επώνυμη μόδα ήταν συνώνυμο με σκονισμένους οίκους, παρωχημένα σνομπ, με τους βαθύπλουτους πελάτες να μην έχουν ιδέα τι φοριέται στους δρόμους και τι συμβαίνει στον κινηματογράφο, στα μουσεία μοντέρνας τέχνης και στη μουσική. Ουσιαστικά, ο Τζάνι ανάγκασε τους πελάτες του να αγοράσουν το «τώρα», την εκλεκτική γνώση του από τον πραγματικό κόσμο. Ο γιος του πωλητή κάρβουνου που μεγάλωσε στο ραφτάδικο της μοδίστρας μητέρας του στη Magna Grecia, στo Ρέτζο της Καλαβρίας, μιας μοδίστρας που κατάφερε να έχει 45 ράφτρες στο στούντιό της και ήξερε τι θέλουν να φορούν οι γυναίκες. Δημιούργησε το πρώτο φόρεμά του όταν ήταν 9 ετών. Μια μπλε έξωμη βραδινή τουαλέτα. Σαράντα χρόνια μετά αυτό το φόρεμα το έβαλε η πριγκίπισσα Νταϊάνα. «Αυτό ήταν το παιχνίδι μου μεγαλώνοντας. Θυμάμαι τη μητέρα μου πριν πιάσει το ψαλίδι να κάνει το σταυρό της – κάθε φορά», δήλωνε στις πρώτες συνεντεύξεις του. Εκεί δούλευε όταν τελείωσε το Λύκειο. «Το σχέδιο ήρθε σε μένα. Δεν χρειάστηκε να κουνηθώ», έλεγε. Η μεγάλη του μετακίνηση έγινε το 1972, όταν οι βιοτέχνες τον προσέλαβαν να σχεδιάσει τις κολεξιόν τους. Πήγε στο Μιλάνο. Ηταν 26 ετών. Πέρασε δέκα χρόνια δουλεύοντας για mainstream labels προτού γίνει αντιληπτός στα τέλη των 70s όταν έκανε το πρώτο σόου υπερπαραγωγή στο Palazzo della Permanente.
Στην πορεία της καριέρας του κατηγορήθηκε για το μεγαλοπρεπώς φιλήδονο παρακμιακό στυλ. Πού ακούστηκε, πριν τον Τζάνι, σχεδιαστής να βάζει τρία διαφορετικά υλικά σε ένα φόρεμα. Εκείνος ήθελε δέρμα, δαντέλες και κρύσταλλα Swarovski μαζί. Ηθελε χρώμα στις πασαρέλες. Ηταν η ιταλική απάντηση στη χρωματική παλέτα του Yves Saint Laurent. Το όνομα Versace έγινε συνώνυμο της flashy fashion, έκανε μόδα τα σύμβολα του ιταλικού μπαρόκ, τα ετρουσκικά και τα μοτίβα της αρχαιότητας συνδυασμένα με σαδομαζοχιστικό bondage και κομμάτια δέρματος σε φορέματα που έκαναν διάσημες σε μια νύχτα τις φερέλπιδες συνοδούς του Χιου Γκραντ (βλέπε Ελίζαμπεθ Χάρλεϊ). Ηξερε την ιστορία της μόδας. Οι σημαντικότερες δουλειές του είχαν αναφορές στα αρχαιοελληνικά φορέματα της Madame Grès και τα ασύμμετρα κοψίματα της Madeleine Vionnet που κολάκευαν τη γυναικεία φιγούρα. Ηξερε να κάνει branding προτού καν γεννηθεί ο όρος. Εγραψε το όνομά του με χρυσά γράμματα. Κυριολεκτικά. Εκανε το κεφάλι της Μέδουσας σήμα κατατεθέν του. «Ηταν ο πρώτος που αντιλήφθηκε τη σημασία των ηχηρών ονομάτων και των αναγνωρίσιμων προσώπων στην πρώτη σειρά της επίδειξης. Αυτός δημιούργησε το front row και καλούσε τους σελέμπριτι στα σόου του. Στον Τζάνι Βερσάτσε οφείλουμε τη δημιουργία των supermodels. Εκείνος τοποθέτησε τη μόδα σε μια παγκόσμια μιντιακή πλατφόρμα», δήλωνε η Αννα Γουίντουρ στους New York Times μία ημέρα μετά το θάνατό του. «Λάτρεψε την προσοχή των μίντια και ανήγαγε σε τέχνη το χειρισμό της και όλοι έσπευσαν να ακολουθήσουν τα βήματά του», έλεγε 20 χρόνια πριν η ισχυρότερη γυναίκα των περιοδικών παγκοσμίως. Ηταν ο πρώτος που καλούσε δημοσιογράφους -με πληρωμένες πτήσεις και ξενοδοχεία- για να καλύψουν τις πασαρέλες του σε Νέα Υόρκη και Παρίσι. Σε μια εποχή που δεν υπήρχε Ιντερνετ έστελνε τους κούριερ με τα φωτογραφικά φιλμ στο «Charles de Gaulle» για την πτήση με Concorde ώστε το φιλμ να εμφανιστεί στη Νέα Υόρκη την επόμενη μέρα και να έχει το WWD (Women’s Wear Daily) στο εξώφυλλο το Versace look προτού καν πραγματοποιηθεί το σόου το ίδιο βράδυ.
Ο Τζάνι Βερσάτσε πλήρωνε αδρά τους διάσημους φωτογράφους Richard Avedon (Atelier Versace), Bruce Weber (Versus), Stevel Meisel (signature line), Herb Ritts και Helmut Newton για να φωτογραφίζουν για τις καμπάνιες του οίκου Versace τη Madonna, τον Τζον Μπον Τζόβι, τον Ελτον Τζον, τον Prince και την Πατρίσια Αρκέτ. Οι καμπάνιες αυτές ήταν γεμάτες ερωτισμό και δεν ταίριαζαν στα παραδοσιακά συντηρητικά περιοδικά που τις απέρριπταν επειδή έδειχναν γυμνό και όχι μόδα. Ο Τζάνι Βερσάτσε καλούσε στις επαύλεις στη Λίμνη Κόμο, στο Μαϊάμι και στο Μανχάταν τους διάσημους σταρ που ήταν πρωτοσέλιδα σε ταμπλόιντ, πρωταγωνιστές σε σκάνδαλα, όπως την Πριγκίπισσα Νταϊάνα, τον Μάικ Τάισον, τον Γούντι Αλεν (φήμες θέλουν τον σκηνοθέτη να είχε ζητήσει από τον σχεδιαστή να συμμετάσχει σε μια ταινία του). Αυτοί οι σελέμπριτι έγιναν κομμάτι της φαμίλιας Βερσάτσε. Η οικογένεια άλλωστε ήταν το πιο σημαντικό πράγμα για τον Τζάνι.
Ο Σάντο και η Ντονατέλα Βερσάτσε βοήθησαν τον Τζάνι να στήσει τον οίκο του το 1978. Ο Τζάνι ήταν ο δημιουργικός διευθυντής του οίκου Versus και Versace, ο Σάντο ήταν ο πρόεδρος της εταιρείας και ο Πολ Μπεκ, τότε σύζυγος της Ντονατέλα, ήταν υπεύθυνος για την ανδρική σειρά του οίκου. Ο σύντροφος του Τζάνι, Αντόνιο ντ’Αμίκο σχεδίαζε για το Versace Sport. Οι ανιψιές του και οι ανιψιοί του κάθονταν πάντα στην πρώτη σειρά. Ο Αντόνιο και η Φρανσέσκα, παιδιά του Σάντο, και η Αλέγκρα και ο Ντάνιελ, της Ντονατέλα. Οι προσκλήσεις για τα σόου στο παλάτσο της Via Gesu στο Μιλάνο θεωρούνταν προσκλήσεις για το event της χρονιάς. Σύμφωνα με την Αννα Γουίντουρ, ο Τζάνι Βερσάτσε έχτιζε μια αυτοκρατορία για τις μελλοντικές γενιές. Εκείνος στις συνεντεύξεις του έλεγε ότι μόνο αυτούς εμπιστευόταν. «Μπορείς να μαλώνεις μαζί τους και να τους αγαπάς ταυτόχρονα. Στις 6 το απόγευμα τσακώνεστε και στις 8 κάθεστε και τρώτε στο οικογενειακό τραπέζι», έλεγε χαρακτηριστικά. Στην εποχή μας που οι κοινότητες LGBTQ έχουν δικαιώματα και μάχονται για παραπάνω είναι ίσως εύκολο να δηλώσεις «ομοφυλόφιλος». Είκοσι χρόνια πριν, οι περισσότεροι κρύβονταν. Ο Τζάνι τόλμησε να εκτεθεί στο φως με κάθε ειλικρίνεια. Ανοιχτά ομοφυλόφιλος, ζούσε με τον σύντροφο του Αντόνιο Ντ’Αμίκο.
Ο Τζάνι διψούσε για μάθηση. Η εκδότης του περιοδικού Interview και επιστήθια φίλη του, πρώην σύζυγος του Πίτερ Μπραντ των Brant Publications και μετέπειτα σύζυγος της Ινγκριντ Σισί, Σάντρα Μπραντ, θυμάται πάντα τον Τζάνι να έχει καμιά πενηνταριά βιβλία στο γραφείο του. Ο Τζάνι είχε στη δούλεψή του full time βιβλιοθηκάριο, υπεύθυνο για την οργάνωση των πέντε βιβλιοθηκών του. Μόλις προσγειωνόταν στη Νέα Υόρκη καλούσε το ζευγάρι Σισί – Μπραντ να οργανώσει επισκέψεις σε μουσεία, γκαλερί και στούντιο καλλιτεχνών. Αγόραζε τέχνη και εμπνεόταν από τους εικαστικούς. Είχε μια γνήσια περιέργεια για την τέχνη που αντανακλάται σε όλες τις κολεξιόν του. Οταν τον Ιανουάριο του 1989 αποφάσισε να κάνει couture είχε ήδη σχεδιάσει για τη La Scala, τον Μορίς Μπεζάρ, τον Μπομπ Γουίλσον και την όπερα του Σαν Φρανσίσκο.
Ηθελε όμως οι πασαρέλες τους να είναι σαν πάρτυ. Ο αδελφικός του φίλος Ελτον Τζον τού έμαθε τα πάντα για τη μουσική. Οταν ο σύντροφός του Ελτον Τζον, Ντέιβιντ Φέρνις, του έστειλε την πρόσκληση για το ντοκιμαντέρ «Tantrums and Tiaras» που σκηνοθέτησε για τον Ελτον, εκείνος πήρε χωρίς δεύτερη σκέψη το αεροπλάνο για να παραβρεθεί στην πρεμιέρα. «Ποτέ δεν συνάντησα άλλο άνθρωπο με τέτοιο πάθος για ζωή. Ηταν παθιασμένος με την ομορφιά. Γευόταν τη ζωή. Ηταν κάποιος που έκανε τη δουλειά που γεννήθηκε για να κάνει κι αυτό τον έκανε ευτυχισμένο», θυμάται ο Φέρνις. Είχε και ορκισμένους εχθρούς βέβαια, για παράδειγμα, τον Τζόρτζο Αρμάνι. Οταν ο Ερικ Κλάπτον ξεκίνησε να φοράει κοστούμια Armani, ο Τζάνι δήλωσε πως ο τραγουδιστής μοιάζει με λογιστή.
Μετά τη δολοφονία του ανακοινώθηκε ότι η Ντονατέλα θα έπαιρνε το 20% της επιχείρησης και ο Σάντο το 30%. Το 50% το άφηνε στην 11χρονη τότε ανιψιά του Αλέγκρα. Το 2004 οι ιταλικές τράπεζες ήταν έτοιμες να δημεύσουν την περιουσία του οίκου. Η Ντονατέλα παραδέχτηκε τον 18χρονο εθισμό της στην κοκαΐνη και μπήκε σε κλινική απεξάρτησης. Το 2008 οι πωλήσεις σημείωσαν μικρή αύξηση και ο τότε CEO απέλυσε 350 υπαλλήλους κλείνοντας παράλληλα τέσσερις μπουτίκ στην Ιαπωνία. Το 2011 η Ντονατέλα με την A/W κολεξιόν της κέρδισε τον κόσμο της μόδας και το αγοραστικό κοινό του Μανχάταν. Το 2016 ήταν η χρονιά της και η Ντονατέλα: προσλαμβάνει ως CEO τον Τζόναθαν Ακερόιντ από τον Alexander McQueen, έχει 1,6Κ followers και οργανώνει στη βίλα της Via Gesù δείπνα με την Beyonce, τον Jay Z και την Κέιτ Μος. Η Αλέγκρα δουλεύει στη σειρά Versus που λειτούργησε ως φυτώριο για τους Christopher Kane, Jonathan Anderson και Antony Vaccarello.
Λίγες μέρες πριν, κυκλοφόρησε το εξώφυλλο του «Entertainment Weekly» με το καστ της σειράς «American Crime Story: The Assassination of Gianni Versace». Η ομοιότητα του Εντγκαρ Ραμίρεζ με τον Τζάνι Βερσάτσε είναι ανατριχιαστική. Η Πενέλοπε Κρουθ κατάφερε να μεταμορφωθεί σε πειστική Ντονατέλα και ο Ρίκι Μάρτιν στον πιστό σύντροφο του Τζάνι, Αντόνιο Ντ’Αμίκο. Ο Μίδας της μόδας θα γίνει πάλι πρωτοσέλιδο.
