Ενδυματολόγος με μεγάλη κινηματογραφική προίκα, η Τριάδα Παπαδάκη γέμισε πρόσφατα τα μπλοκ της με σκίτσα κοστουμιών για μερικές από τις πιο δημοφιλείς τηλεοπτικές παραγωγές των τελευταίων χρόνων, όπως οι «Άγριες Μέλισσες», ο «Παράδεισος των Κυριών» και η «Μάγισσα», η υπερπαραγωγή του Ant1 που στάθηκε αφορμή για την κουβέντα μας.
Η Τριάδα γεννιέται στο Βερολίνο από μετανάστες γονείς και χρωστάει το ιδιαίτερο μικρό της όνομα στις δύο γιαγιάδες της (ναι, τις έλεγαν και τις δύο Τριάδα – όνομα σύνηθες στην ανατολική Ρωμυλία, από όπου κατάγεται). Οι γονείς της αποφασίζουν να στείλουν τα παιδιά, την Τριάδα και τον μεγάλο της αδερφό, να μεγαλώσουν στον Έβρο με τις γιαγιάδες τους, ενώ η οικογένεια ξαναενώνεται στην Αθήνα, στη μάλλον έρημη, τρεις δεκαετίες πριν, Κάντζα, όπου η Τριάδα τελειώνει το σχολείο (είναι ένα από τα ελάχιστα παιδιά που μεγαλώνουν στην περιοχή). «Ζούσαμε στην εξοχή, είχαμε κότες και άλλα ζωάκια, αλλά δεν υπήρχαν άλλα παιδιά. Είχα βέβαια τον μεγάλο μου αδερφό, αλλά πέντε χρόνια είναι μεγάλη διαφορά στην παιδική ηλικία. Έτσι έπαιζα μόνη μου. Έπαιρνα τα σεμεδάκια της γιαγιάς και της μαμάς κι έφτιαχνα ρουχαλάκια για τις κούκλες μου. Από πολύ μικρή ήταν ξεκάθαρο ότι θα ασχοληθώ με τα ρούχα. Στα 17 ζήτησα να πάω στο Παρίσι να σπουδάσω σχέδιο και οι γονείς μου συμφώνησαν. Ήμουν ένα ιδιαίτερα μοναχικό παιδί και ένιωσα ότι ήμουν καλά στη Γαλλία. Επέστρεψα όμως στην Ελλάδα για λίγο, γιατί αρρώστησε ο πατέρας μου, ερωτεύτηκα και έμεινα».
Πότε παίρνετε το χρίσμα της ενδυματολόγου;
Όταν γύρισα από τη Γαλλία το 1997 δεν ήθελα να ασχοληθώ με τη μόδα στην Ελλάδα, δεν μου ταίριαζε αυτό που έβλεπα γύρω μου. Γνώρισα την Ιουλία Σταυρίδη, ενδυματολόγο του Θόδωρου Αγγελόπουλου, και ξεκίνησα να δουλεύω στο πλάι της. Έχω κάνει πολύ ελληνικό σινεμά, αλλά και service σε ξένες παραγωγές. Γι’ αυτό κόλλησα αργότερα και με τον Λευτέρη Χαρίτο (σ.σ. ο σκηνοθέτης της «Μάγισσας») και τα πάμε τόσο καλά με τις συνθήκες της ελληνικής τηλεόρασης, που είναι δύσκολες.
Δύσκολες;
Η διαφορά στις αμοιβές πριν και μετά την κρίση μειώθηκε περισσότερο από 50%. Στην Ελλάδα η τηλεόραση στηρίζεται πολύ στο φιλότιμο. Στο γεγονός ότι θα έρθουν οι ηθοποιοί και θα δουλέψουν δεκάωρο, θα βάλουν πλάτη. Στο φιλότιμο του διευθυντή φωτογραφίας, του σκηνοθέτη, του σκηνογράφου… εμείς οι ενδυματολόγοι, εννοείται, θα δουλέψουμε παραπάνω, θα ράψουμε κάτι στο χέρι, επί τόπου αν χρειαστεί. Δεν ξέρω κατά πόσο είναι έξυπνο αυτό από μέρους μας. Ίσως πρέπει να μάθουμε να λέμε όχι πού και πού.
Τι δυσκολίες αντιμετωπίζουν ειδικά οι ενδυματολόγοι που δεν τις φαντάζεται το κοινό;
Δεν υπάρχουν πια μοδίστρες. Ένα ρούχο μπορεί να χρειάζεται μέχρι και τρεις εβδομάδες για να γίνει, μετά από αλλεπάλληλες πρόβες. Πέθανε η κυρία Ελένη Μελισσάρη, μια σπουδαία μοδίστρα, και δεν ξέρουμε τι θα κάνουμε. Αν χρειαστεί να λείψει για λίγο από τη χώρα η Λίτσα Μουμούρη, μας δένει τα χέρια.
Πώς καταλήξατε στα κοστούμια της σειράς «Μάγισσα»;
Θέλω να φτιάχνω χαρακτήρες όχι μόνο κοστούμια. Χρησιμοποιώ πολύ τη φαντασία μου, θέλω να μου αρέσει το ρούχο που φτιάχνω κι ας είναι και λίγο μεταγενέστερο. Ας πούμε ένα κόκκινο φόρεμα που φοράει η Έλλη Τρίγγου στη σειρά είναι μεταγενέστερο σχέδιο. Αλλά μου άρεσε, το συζήτησα με τον Λευτέρη και το χρησιμοποιήσαμε. Στον Λευτέρη άρεσαν αυτά τα αγγλικά ρούχα που σέρνονται. Καθαρίσαμε όλο το κτήμα Νάσιουτζικ (σ.σ. έναν από τους πολλούς χώρους όπου έγιναν γυρίσματα) με τα φουστάνια των γυναικών της σειράς… Πάντως χρειάζεται οι ηθοποιοί να σε εμπνέουν και να σε υποστηρίζουν.
Η Έλλη, την οποία αγαπώ πολύ, είναι εξαιρετική συνάδελφος και τρομερό παιδί. Έχει το χάρισμα να βάζει ένα ρούχο και να μεταμορφώνεται. Έρχεται ένα κορίτσι στο γύρισμα το πρωί και μόλις βάζει το κοστούμι της, νομίζεις ξαφνικά ότι είναι δύο μέτρα γυναίκα. Ο Αναστάσης Ροϊλός παίζει πολύ με το σώμα και είναι πάντα πολύ διαβασμένος. Είναι από τους ηθοποιούς που βοηθούν πολύ και τη δουλειά μου, ψάχνει τα πράγματα κι έρχεται έτοιμος, όπως τον φαντάστηκα. Θέλει όλα να είναι άψογα, και η παραμικρή λεπτομέρεια. Η Έλλη και ο Αναστάσης είναι σημαντικοί συνεργάτες μου, σπουδαίοι ηθοποιοί με απίστευτη χημεία στις μεταξύ τους σκηνές και πολύ καλά πλάσματα. Αποκάλυψη στη σειρά για μένα ήταν η Κατερίνα Λέχου, που δεν είχα ξαναδουλέψει μαζί της: έχει πολύ χιούμορ, είναι δοτική, γενναιόδωρη.
Πόσο καιρό ετοιμάζατε τα ρούχα των ηρώων;
Ξεκινήσαμε να συζητάμε για τη «Μάγισσα» άνοιξη, διάλεξα υφάσματα (κάποια, από το Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς), από τα οποία φτιάξαμε ρούχα και άρχισα να ετοιμάζω κοστούμια τον Σεπτέμβριο για να πάμε για γύρισμα τον Ιανουάριο. Κι αν με ρωτάς, τέσσερις μήνες προετοιμασίας είναι λίγοι. Αν ξανακάνουμε σειρά εποχής, θέλω να κάνω πατίνες. Θέλω τα ρούχα να φαίνονται φορεμένα, φθαρμένα. Κάθε δουλειά σε μαθαίνει κάτι.
Από πού αντλήσατε έμπνευση για κοστούμια της σειράς;
Στράφηκα σε μουσεία όπως αυτό του Ναυπλίου (το πρώην Πελοποννησιακό Λαογραφικό Μουσείο), το Ίδρυμα «Βασίλειος Παπαντωνίου». Έκανα έρευνα σε βιβλία περιηγητών και συχνές βόλτες στο Μουσείο Μπενάκη, αλλά και σε κάθε σχετική έκθεση, όπως αυτή στο Μουσείο της Ακρόπολης σε συνεργασία με το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο με τίτλο «Ένδυμα Ψυχής», όπου θαύμασα το φόρεμα της κυρά Φροσύνης.
Είχατε και προσωπικές αναφορές;
Ναι, από τη Θράκη. Τα θρακιώτικα παραδοσιακά ρούχα είναι πολύ κεντημένα με μικρές χάντρες, περιλαμβάνουν γιορντάνια, κοσμήματα… Χρησιμοποίησα πολύ και το χαρακτηριστικό για την περιοχή κίτρινο χρώμα. Τα έραβε ανέκαθεν η γιαγιά μου και στον Έβρο και στην Αθήνα. Η αγάπη μου και το μαγικό μου μέρος ήταν και παραμένει ο Έβρος. Πήγαινα κάθε καλοκαίρι όταν ήμουν παιδί και τον αγαπώ πολύ. Σίγουρα διαμόρφωσε την αισθητική μου η μεγάλη παράδοση της περιοχής στο μετάξι, αλλά και στα υφάσματα που βγαίνουν από αργαλειούς. Έχει εξαιρετικά ρούχα και παραδοσιακές φορεσιές στον Έβρο. Χρησιμοποίησα κάποια πουκάμισα από τις τοπικές παραδοσιακές φορεσιές στη «Μάγισσα» κι ας διαδραματιζόταν η σειρά στη Μάνη.
Στη «Μάγισσα», εκτός από φορέματα, σιγκούνια και γιλέκα γυναικών, είδαμε και ζώνες, βραχιόλια, κεφαλόδεσμους, κοσμήματα για το μέτωπο, δαχτυλίδια. Πώς βρέθηκαν όλα αυτά;
Έδωσα οδηγίες για να κατασκευαστούν ζώνες, δαχτυλίδια και στολίδια για τα μαλλιά και μετά άφησα την κατασκευάστρια των κοσμημάτων ελεύθερη.
Καλά οι άρχοντες, είχατε αναφορές. Οι πειρατές;
Εκεί τα πράγματα δυσκόλεψαν. Είχα να διαχειριστώ και τα μαλλιά τους, που ήταν στολισμένα με κοσμήματα. Τα δαχτυλίδια στα χέρια τους ίσως είναι λίγο παλιότερα, τώρα που το σκέφτομαι.
Πόσο απαραίτητη είναι η παρουσία ενός ιστορικού ως επιμελητή σε μια τέτοια σειρά;
Πολύ. Καλό είναι να υπάρχει, να σε καθοδηγεί, να σου δίνει το πλαίσιο και στη συνέχεια εσύ να διαλέγεις τι να κρατήσεις. Ωστόσο, μπορεί και να απορρίψεις πράγματα που είναι ιστορικά σωστά αλλά δεν σου κάνουν. Αυτά τα συναποφασίσαμε με τον σκηνοθέτη της σειράς, Λευτέρη Χαρίτο. Ας πούμε, οι γυναίκες εκείνη την εποχή πρέπει να φοράνε μαντίλια στο κεφάλι. Δεν ήθελα, θεώρησα ότι δεν θα ήταν πολύ ωραίο στην τηλεόραση. Σκέψου από το πιο απλό, «γιατί οι ήρωες δεν φοράνε φουστανέλες;» (που συζητήθηκε) μέχρι άλλες λεπτομέρειες που μπορεί να μην τις προσέχουν πολλοί αλλά έχουν σημασία. Οι Μανιάτες πάντως δεν φορούσαν φουστανέλες, φορούσαν βράκες.
Ποιο ήταν το αγαπημένο σας κοστούμι σε όλη τη σειρά;
Είναι ένα φόρεμα που φοράει η Έλλη σε ένα flashback, με βαριές χρυσές τρέσες, το οποίο βρήκα σε ένα παλιό μαγαζάκι από τα 60s που κρύβει μέσα του θησαυρούς, όπως αυτές οι τρέσες, που δεν τις φτιάχνουν πια… Πήρα από εκεί κάτι πανάκριβες μεταλλικές τρέσες, πολύ βαριές, αλλά άξιζε τον κόπο. Βρήκα ένα υπέροχο ύφασμα, σχεδόν πεταμένο κάπου, έκανα τα σχέδια, φαντάστηκα πού θα μπουν οι βαριές χρυσές τρέσες και το πήγα στο Costumier να το ράψουν. Μετά μου αρέσει πολύ μία μακριά φούστα από μετάξι σαντούκ που φοράει η Λέχου κι ένα μπλε γιλέκο, που ταιριάζει στην ομορφιά της. Και από τα ρούχα που φοράει ο Αναστάσης, μου άρεσαν τα ευρωπαϊκά ρούχα του Αντρέι Σιντόροφ.
Για μένα είναι σημαντικό ο ηθοποιός να νιώθει ο χαρακτήρας του. Να νιώθει για παράδειγμα ο Ροϊλός ότι είναι Ρώσος αξιωματικός ή ο Νινίκας ότι είναι Μανιάτης πειρατής. Έχει βέβαια μεγάλη σημασία ο ηθοποιός να κάνει το ρούχο δικό του. Στον Αναστάση έβαλα και μια στολή που ήταν αντιγραφή αυθεντικής στολής ενός Ρώσου αξιωματικού της εποχής, ένα μουσειακό κομμάτι, κεντημένο με χρυσές κλωστές από ένα από τα πιο παλιά βεστιάρια της Αθήνας, το βεστιάριο Συρογιάννη. Ευτυχώς είναι κομψός και μπαίνει άνετα σε αυτά τα ρούχα, που είναι μάλλον στενά.
Ρώτησα τους τρεις ηθοποιούς ποια ήταν τα δικά τους αγαπημένα ρούχα στη σειρά. Να τι απάντησαν:
Έλλη Τρίγγου: «Το αγαπημένο μου ρούχο στη σειρά ήταν η κάπα της Θεοφανώς. Την ερωτεύτηκα από το πρώτο fitting. Με αυτή την κάπα πήγαμε μαζί παντού. Με έκρυψε, με νανούρισε, με προστάτευσε, έκανε τα πάντα. Επίσης λατρεύω το χρώμα της».
Αναστάσης Ροϊλός: Το γκρι παλτό του Αντρέι Σιντόροφ, που κουβαλάει και τη στρατιωτική εσάνς. Το παλτό ήταν το περίβλημα του Αντρέι –η κορμοστασιά που του φτιάχνει το παλτό συνεχίζει να υπάρχει ακόμη κι όταν το βγάζει– αλλά είναι και ο ίδιος ο χαρακτήρας του: Είναι σκληρό καρύδι εξωτερικά και μέσα του είναι βούτυρο. Είναι ένας ήρωας που, αν μπορούσε να είναι με πανοπλία, θα ήταν η πανοπλία του. Είναι tactical ρούχο, το φοράει κουμπωμένο σε όλες τις σκηνές όπου είναι αυστηρός ή όταν βρίσκεται σε αποστολή. Είναι το καβούκι του και βγαίνει από αυτό μόνο για τον Κανέλλο και τη Θεοφανώ.
Κατερίνα Λέχου: «Πραγματική αρχόντισσα ένιωθα με τα καλά μου, τα γαλάζια. Μες στο ρόλο όμως ένιωθα με το καφέ μου δωρικό φόρεμα. Σαν στολή σε αποστολή».
Από τους ήρωες που ζωντανέψατε με τα κοστούμια σας, ποιοι σας άρεσαν πιο πολύ;
Μου άρεσε πολύ η Κερασίνα της Ντένιας Ψυλλιά. Και η Μαρκέλλα Γιαννάτου ως Γερακίνα το έφερε πολύ ωραία στα μέτρα της. Βέβαια στην περίπτωσή της είχαμε στην αρχή να καμουφλάρουμε και μια εγκυμοσύνη (σ.σ. στην αρχή των γυρισμάτων η ηθοποιός ήταν έγκυος στο πρώτο της παιδί), αλλά νομίζω πώς λειτούργησε τελικά.
Τι σημαίνει για εσάς ελληνικό παραδοσιακό ρούχο;
Το ύφασμα από τον αργαλειό. Τα ρούχα της γιαγιάς και της προγιαγιάς μου ήταν φτιαγμένα στον αργαλειό και μου αρέσει πολύ αυτό το στοιχείο. Το ράψιμο στον αργαλειό είναι μια χειροτεχνία που ξαφνικά ανθίζει στην Ελλάδα – μπορώ να σκεφτώ τρεις που φτιάχνουν τσαντάκια εξαιρετικής ποιότητας. Στη σειρά, είχα κάποια γιλέκα φτιαγμένα σε αργαλειό. Η Κερασίνα φοράει ένα από αυτά, φτιαγμένο από τα βελούδινα χαλιά που έβαζαν στους τοίχους.
Τι θα δούμε να υπογράφετε στο άμεσο μέλλον;
Είμαι σε συζητήσεις για δύο σειρές εποχής.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το παράκανε η ελληνική τηλεόραση με τις σειρές εποχής. Συμφωνείτε;
Όντως το παράκανε.
Ποια θα ήταν μια πρόκληση που θα αποδεχόσασταν με μεγάλη χαρά;
Θα ήθελα να φτιάξω χαρακτήρες σε μια σύγχρονη σειρά. Να ντύσω τους ήρωες με ρούχα που δηλώνουν την ιδιοσυγκρασία και το επάγγελμά τους.
Έχω την αίσθηση ότι ακόμη και στο χώρο των ενδυματολόγων, με πολύ ταλαντούχες γυναίκες επαγγελματίες, οι άνδρες έχουν πάλι κάποιο προβάδισμα. Ισχύει;
Αγαπώ τη δουλειά πολλών συναδέλφων μου, της Ηλένιας Δουλαδίρη, του Άγγελου Μέντη. Και όντως, ενώ υπάρχουν πολλές γυναίκες που κάνουν εξαιρετική δουλειά, μπορώ να σου πω με σιγουριά ότι οι άντρες παίρνουν περισσότερα λεφτά από εμάς τις γυναίκες. Ειλικρινά δεν ξέρω γιατί οι άνδρες συνάδελφοι αμείβονται καλύτερα. Φταίμε κι εμείς, αλλά είναι και καθαρά σεξιστικό το ζήτημα. Περιμένουν όλοι από εμάς τις γυναίκες να είμαστε… οι χαριτωμένες της υπόθεσης. Αυτό που σε έναν άνδρα ονομάζουν αυστηρότητα ή τελειομανία σε μια γυναίκα το βαφτίζουν υστερία. Δεν το βλέπω να αλλάζει σύντομα αυτό. Εγώ πάντως θέλω να κάνω καλά τη δουλειά μου και πρέπει να έχω συγκεκριμένα πράγματα για να την κάνω. Έχω υψηλά standard, εργάζομαι σκληρά και περιμένω το ίδιο και από τους υπόλοιπους γύρω μου.
Πόσο μοναχική είναι η δουλειά σας;
Πολύ! Αλλά μου αρέσει έτσι. Είμαι και συγκεντρωτικός τύπος οπότε δεν με πειράζει.
Από τι είστε φτιαγμένη ως ενδυματολόγος;
Από μετάξι. Μου αρέσει πολύ το μετάξι, τα υφάσματα που ρέουν. Όπως λατρεύω και το νερό, το ποτάμι και τα χρώματά του, το πράσινο, το μπλε. Και μου αρέσουν πολύ τα λουλούδια. Είναι ένας από τους λόγους που μένω στην Κάντζα: έχω ένα σπίτι με κήπο και με ηρεμεί αφάνταστα το να ασχολούμαι με τα λουλούδια του.
Μόνο λουλούδια έχει ο κήπος;
Λουλούδια και ένα κοπάδι γάτες – έχω 19, ενώ τρεις από αυτές ζουν μέσα στο σπίτι, μαζί μου.
Ποια κοστούμια ζήλεψες τώρα τελευταία στο σινεμά;
Αυτά που φόρεσε η Έμμα Στόουν στο «Poor Things». Το εσώρουχο που φοριέται σαν σορτσάκι, τα υπέροχα μανίκια, τα ανοιχτά μποτάκια και το υπερμέγεθες σακάκι που φοράει στο Παρίσι…
Αν ήσασταν ρούχο, τι θα ήσασταν;
Το πράσινο φόρεμα της Κίρα Νάιτλι στην «Εξιλέωση».
