Ο πόλεμος των απόψεων για την ποιότητα και το περιεχόμενο της Τελετής Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων «Παρίσι 2024» φαίνεται πως θα συνεχιστεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τουλάχιστον μέχρι την Τελετή Λήξης, που έχει προγραμματιστεί στις 11 Αυγούστου. Η αισθητική είναι μια σχετική έννοια – ευτυχώς δηλαδή – ωστόσο η συζήτηση τείνει να εστιάσει αποκλειστικά σε θέματα όπως το act στην πασαρέλα, που σε κάποιους θύμισε τον Μυστικό Δείπνο του Leonardo Da Vinci και, ως εκ τούτου, θεωρήθηκε ως και βλασφημία. Σε κάποιους άρεσε, σε κάποιους δεν άρεσε, άλλοι βαρέθηκαν κι άλλοι δεν την είδαν καν. Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της ήταν το φεμινιστικό της πρόσημο και η κουβέντα γύρω από αυτό δυστυχώς έχει υποβαθμιστεί.
View this post on Instagram
Οι διοργανωτές της τελετής ήθελαν να στείλουν στον πλανήτη ένα μήνυμα, που συμπεριλάμβανε στοιχεία της κλασικής γαλλικής κουλτούρας, κομμάτια από τον μοντέρνο πολιτισμό της χώρας, καθώς και ευρωπαϊκές ή διεθνείς εικόνες, τις οποίες συναντάμε συχνά στη γαλλική πρωτεύουσα (ή και σε κάθε πρωτεύουσα δυτικής χώρας), όπως τα πάρτι με 90s και 00s μουσική. Ανάμεσα σε αυτά τα συστατικά συμπεριλαμβάνονται και οι πολλές αναφορές, άμεσες και έμμεσες, σε γυναίκες που έχουν σχέση με τη χώρα και που οι ιστορίες τους αξίζει να ειπωθούν ξανά. Αυτή η φεμινιστική αναδρομή ξεκίνησε από τα πρώτα λεπτά της τελετής και διήρκεσε ως τη στιγμή που η Celine Dion έκλεισε το θέαμα των σχεδόν 4 ωρών με μια συγκλονιστική ερμηνεία. Στη δε εκτέλεσή της χρησιμοποιήθηκαν διάφορα μέσα κι ευρήματα, που διάνθισαν το θέαμα με μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες στιγμές του.
O Σηκουάνας, ο κεντρικός άξονας αφήγησης της τελετής, στολίστηκε με χρυσά αγάλματα γυναικών που ήταν πρωτοπόρες στους τομείς τους και που μέχρι πρότινος είχαν περιορισμένη ή καθόλου ή άνιση παρουσία μέσα στην πόλη. Όλοι γνωρίζουν τη φιλόσοφο Simone de Beauvoir, γιατί λοιπόν να μην ξέρουν τι έκανε στη ζωή της η Gisèle Halimi ή η Alice Guy Blaché; Έτσι, ανάμεσα σε εκατοντάδες σπουδαίες Γαλλίδες, οι διοργανωτές των Αγώνων επέλεξαν να αφιερώσουν δέκα κατασκευές στις παρακάτω γυναίκες:
Την Olympe de Gouges, συγγραφέα της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων των Γυναικών, την αθλήτρια Alice Milliat, που προώθησε δυναμικά τη γυναικεία συμμετοχή στους Αγώνες, τη δικηγόρο και πολιτικό Gisèle Halimi, που υπερασπίστηκε στις δικαστικές αίθουσες δύσκολων εποχών τα γυναικεία δικαιώματα, τη δημοσιογράφο και συγγραφέα Paulette Nardal, που ήταν η πρώτη μαύρη γυναίκα που σπούδασε στη Σορβόννη, την πρώτη γυναίκα που ολοκλήρωσε τον περίπλου της γης, Jeanne Barret, τη θεωρητικό του αναρχισμού Louise Michel, τη συγγραφέα του Μεσαίωνα Christine de Pizan, την πρώτη γυναίκα που σκηνοθέτησε ταινία μυθοπλασίας, Alice Guy Blaché, την πολιτικό Simone Veil και, βέβαια, την Simone de Beauvoir.
💛 A tribute to 10 golden heroines of French history.
Olympe de Gouges, Alice Milliat, Gisèle Halimi, Simone de Beauvoir, Paulette Nardal, Jeanne Barret, Louise Michel, Christine de Pizan, Alice Guy and Simone Veil.#Paris2024 #OpeningCeremony pic.twitter.com/VeUCrrDJ5q
— The Olympic Games (@Olympics) July 26, 2024
Κατά μήκος του ποταμού έκαναν την εμφάνισή τους κι άλλες σημαντικές Γαλλίδες, σε χάρτινη μορφή και απεικονίσεις που έκλειναν το μάτι στην τέχνη της καρικατούρας. Η χορεύτρια Josephine Baker και η δύο φορές βραβευμένη με Νομπέλ Marie Curie δεν θα μπορούσαν να μη συμπεριλαμβάνονται σε αυτές τις φιγούρες. Φυσικά, οι Γάλλοι δεν δίστασαν να αναφερθούν και σε αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της δικής τους ιστορίας, όπως η βασίλισσα Marie Antoinette, που εμφανίστηκε κρατώντας το κομμένο της κεφάλι στο χέρι, τραγουδώντας τη φράση «θα κρεμάσουμε τους αριστοκράτες».
H γαλλική τέχνη των προηγούμενων αιώνων εκτίθεται σχεδόν σε ολόκληρη την πόλη, αλλά οι διοργανωτές της τελετής αποφάσισαν να δώσουν έμφαση στο διασημότερο μουσείο της, το Λούβρο, μέσα από το οποίο ο μυστηριώδης λαμπαδηδρόμος, όπως τον αποκαλούσαν οι δημοσιογράφοι της τηλεόρασης, έδειξε στο τηλεοπτικό κοινό μερικά πολύ σημαντικά έργα τέχνης, φτιαγμένα από γυναίκες και άνδρες, για τις γυναίκες. Το Πορτρέτο της Madeleine, έργο της ζωγράφου Marie-Guillemine Benoist, αποτελεί ένα σύμβολο ενάντια στη δουλεία, απεικονίζοντας μια μαύρη γυναίκα που πιθανότατα έφτασε στη Γαλλία από τις αποικίες της το 1800 και απελευθερώθηκε χάρη στον γαλλικό νόμο που καταργούσε τον κατάπτυστο θεσμό στο σύνολο του γαλλικού εδάφους.
O πίνακας αγνώστου καλλιτέχνη για την Gabrielle d’Estrées και «μία από τις αδελφές της», απεικονίζει δυο γυμνόστηθες γυναίκες που συμβολίζουν την εγκυμοσύνη της Gabrielle από τον Ερρίκο τον Δ’, ενώ το διάσημο έργο του μπαρόκ ζωγράφου Georges de la Tour με την κλασική σκηνή χαρτοπαιξίας – και χαρτοκλεψίας – φέρνει στο επίκεντρο μια πόρνη που κινεί τα νήματα ενός παιχνιδιού σε έναν καθωσπρέπει κόσμο που την έχει αναγκάσει να ζει σε μια χαμηλή κοινωνική τάξη.
View this post on Instagram
Κάποιοι από τους πίνακες του Λούβρου, ωστόσο, ξέφυγαν από τις ψηλοτάβανες γκαλερί του και βγήκαν στους δρόμους της πόλης για να δουν την τελετή από κοντά. H Ελευθερία του Eugène Delacroix αποφάσισε να οδηγήσει τον λαό πάνω από την ταράτσα του Grand Palais, όπου η μέτζο σοπράνο Axelle Saint-Cirel, με ένα φόρεμα Dior που παρέπεμπε στο σκισμένο στο στήθος φουστάνι του πίνακα, τραγούδησε τη Μασσαλιώτιδα. Λίγο πιο χαμηλά, στην επιφάνεια του Σηκουάνα, η ιδανική γυναίκα, Mona Lisa, επέπλεε μετά την κλοπή της από τα Minions.
Ένα από τα στοιχεία της τελετής που μας κούρασαν ήταν οι μεγάλες αποστάσεις που έπρεπε να διανυθούν μέσα στον ποταμό. Αυτό βέβαια δεν ίσχυσε στην περίπτωση της Sequana, δηλαδή της Γαλλίδας που ντύθηκε με την πανοπλία της σχεδιάστριας Jeanne Friot και έτρεξε κατά μήκος του ποταμού πάνω σε ένα φουτουριστικό άλογο, συμβολίζοντας τη ρωμαϊκή θεότητα που προστάτευε το ιερό στοιχείο του νερού. Μια ζανταρκική (sic) προσέγγιση του μύθου, η Sequana τυλίχτηκε με τη σημαία των Αγώνων και έφτασε στο Trocadero, όπου έδωσε το σήμα για το τελευταίο μέρος της τελετής.
Στο μουσικό σκέλος της βραδιάς, οι χορεύτριες Καν Καν στις όχθες του Σηκουάνα απέτισαν φόρο τιμής στις συναδέλφους τους που κατέστησαν το Παρίσι τον απόλυτο κοσμοπολίτικο προορισμό διασκέδασης των προηγούμενων αιώνων και, σε ένα καθρέπτισμα της Belle Epoque στα 60s και ξανά στο σήμερα, η Lady Gaga ερμήνευσε το τραγούδι της μπαλαρίνας και ηθοποιού Zizi Jeanmaire, «Mon truc en plumes». Σε πολλούς δεν άρεσε η εκτέλεση, αλλά τα καμπαρέ του Παρισιού είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πόλης, που δεν μπορούσε να λείπει από την τελετή έναρξης. Μια ακόμα σπουδαία Γαλλίδα από το χώρο του θεάματος, η Edith Piaf, τιμήθηκε μέσα από την μουσική επιλογή της Celine Dion να ερμηνεύσει τον «Ύμνο στην Αγάπη», ένα τραγούδι που Piaf είχε γράψει πριν δεκαετίες για τον αγαπημένο της Marcel Cerdan, ο οποίος ήταν αθλητής της πυγμαχίας.
Μπορεί ορισμένα κομμάτια της τελετής να θύμιζαν περισσότερο το εορταστικό κλίμα της Eurovision ή να έχασαν σε λάμψη εξαιτίας της δυνατής βροχής, ολόκληρη η διάρκειά της όμως είναι γεμάτη με μικρούς ή μεγαλύτερους συμβολισμούς που, αν μη τι άλλο, την καθιστούν ενδιαφέρουσα προς ανακάλυψη. Ίσως να μην είναι ένα οπτικοακουστικό θέαμα που θυμόμαστε με ενθουσιασμό ως προς το καλλιτεχνικό του σκέλος, ίσως πάλι ο χρόνος να δείξει πως οι Γάλλοι ήξεραν τι έκαναν και τι όχι. Καλό θα ήταν πάντως αυτή η τετράωρη παράσταση με φόντο τη βροχή να μην έχει την τύχη της καρδιάς της Ζαν ντ’ Αρκ. Λέγεται πως μετά την εκτέλεσή της δια της πυράς, η καρδιά της πολεμίστριας είχε μείνει ανέπαφη από τις φλόγες και οι εχθροί της ζήτησαν να πεταχτεί στα νερά του Σηκουάνα, ώστε να μην απομείνει ούτε ένα ίχνος της για τις επόμενες γενιές. Πλέον ο Σηκουάνας φαίνεται πως θα καθαρίζεται τακτικότερα, οπότε οποιαδήποτε κασέτα (για όσους θυμούνται) της τελετής βρεθεί πεταμένη στο βυθό του, θα ανασυρθεί κάποια στιγμή και θα δοθεί στις επόμενες γενιές.
