Ο Joker του σπουδαίου και τρεις φορές υποψήφιου για Όσκαρ πρωταγωνιστή Χοακίν Φίνιξ και του ευφυούς δημιουργού Τοντ Φίλιπς απέσπασε τον Χρυσό Λέοντα στη Βενετία, κατοχυρώνοντας μία θέση στην οσκαρική κούρσα. Από τη δεύτερη εβδομάδα προβολής της έφτασε τα 415.000 εισιτήρια κάνοντας ένα, ίσως, ανέλπιστο ρεκόρ που συνεχίζεται.
Το αντισυμβατικό και πολυσυζητημένο δράμα εδραιώνεται ως κορυφαίο κινηματογραφικό γεγονός, με ανοδική πορεία 7% στην Ελλάδα κάνοντας πολλούς κινηματογράφους να αλλάζουν το πρόγραμμά τους και να προσθέτουν προβολές. Μέχρι που ένα περιστατικό προκάλεσε ένα μούδιασμα την πορεία αυτή. Σίγουρα οι δημιουργοί της ταινίας δεν θα περίμεναν την τροπή που θα είχε η προβολή της στις ελληνικές αίθουσες. Εδώ που τα λέμε, ούτε και εμείς την φανταζόμασταν!
Μια καταγγελία ότι ανήλικοι βλέπουν την ταινία σε κινηματογράφους της Αθήνας (η οποία θεωρείται ακατάλληλη για κάτωτων 18), οι αστυνομικοί που έσπευσαν να εξασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία, οι προσαγωγές και οι πολιτικές αντιπαραθέσεις που ακολούθησαν με αυτή την αφορμή μονοπώλησαν την επικαιρότητα. Αυτό μας έκανε να ανατρέξουμε λίγο πίσω στα αρχεία μας, αναζητώντας όλες εκείνες τις πληροφορίες και τις δηλώσεις των συντελεστών για το πώς ξεκίνησε ο χαρακτήρας του Joker.
Πώς χτίστηκε ο χαρακτήρας του Joker
Η πολυσυζητημένη νέα εκδοχή του νοσηρού ήρωακάνει τη διαφορά και επικεντρώνεται στη γένεση του εμβληματικού κακού, όπως ξεπήδησε από την περιθωριακή προσωπικότητα ενός μοναχικού ανθρώπου στην εχθρική Γκόθαμ των ‘80ς, που ποτέ δεν του έδωσε μία ευκαιρία. Ο Φίλιπς ξετυλίγει μεθοδικά μία αλληγορική σπουδή χαρακτήρα και ο Φίνιξ μεταμορφώνεται εντυπωσιακά σε μία καθηλωτική ερμηνεία. Στην ταινία εμφανίζονται οι Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Ζαζί Μπιτζ, Φράνσις Κονρόι και Μαρκ Μάρον, ενώ ο Φίλιπς έγραψε το σενάριο με τον υποψήφιο για Όσκαρ, Σκοτ Σίλβερ.
Σύνοψη
Πάντα μόνος ανάμεσα στο πλήθος, ο Άρθουρ Φλεκ(Χοακίν Φίνιξ) αναζητά να συνδεθεί. Καθώς περιφέρεται στην εχθρική Γκόθαμ, ο Άρθουρ φοράει δύο μάσκες. Τη μία τη βάφει ο ίδιος στο πρόσωπο του κάθε πρωί που δουλεύει ως κλόουν. Τη δεύτερη δεν μπορεί να τη βγάλει ποτέ. Είναι η μεταμφίεση που κρύβει τη μάταιη προσπάθεια του να γίνει μέρος του κόσμου γύρω του και όχι απλώς ένας καταπατημένος άντρας. Ορφανός από πατέρα, ο Άρθουρ έχει μία αδύναμη μητέρα, που τον φωνάζει Happy, το παρατσούκλι που του καλλιεργεί ένα μόνιμο, σπασμωδικό χαμόγελο για να κρύψει τον πόνο μέσα του. Αλλά, κάθε φορά που τον περιγελούν, αυτός ο κοινωνικά απόβλητος άντρας εκτροχιάζεται ακόμα περισσότερο.
Άρθουρ Φλεκ: «Η μητέρα μου πάντα λέει να χαμογελάω και να δείχνω χαρούμενος…»
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, η Γκόθαμ Σίτι είναι σε αναταραχή. Αλλά δεν πρόκειται για κάποια εγκληματική οργάνωση που ρισκάρει τα πάντα για τα συμφέροντα της. Είναι περισσότερο μια διάχυτη ατμόσφαιρα παρακμής.
Όχι, δεν πρόκειται για τη Γκόθαμ Σίτι ή τον Τζόκερ, που θα αναγνωρίζαμε μετά από 80 χρόνια ιστοριών στο χαρτί ή στην οθόνη. Είναι μια πρωτότυπη, μοναδική εκδοχή του περιβόητου χαρακτήρα, μία σκοτεινή ιστορία ενός άντρα που όπως και η πόλη του, ή ίσως και εξαιτίας της, πλησιάζει στον γκρεμό. Το όνομα του είναι Άρθουρ Φλεκ.
Ο δημιουργός Τοντ Φίλιπς λέει σχετικά: «Μου αρέσει η πολυπλοκότητα του Τζόκερ και ένιωσα ότι η προέλευση του έχει ενδιαφέρον, αφού κανένας δεν το έχει κάνει. Οπότε, ο Σκοτ Σίλβερ κι εγώ γράψαμε την εκδοχή ενός σύνθετου και πολύπλοκου χαρακτήρα και πώς μπορεί να εξελιχθεί ή να καταστραφεί. Αυτό με ενδιέφερε, όχι απλώς μία ιστορία με τον Τζόκερ, αλλά η ιστορία του πώς έγινε ο Τζόκερ».
Η ταινία τοποθετεί το κοινό στον κόσμο του Άρθουρ, που υποδύεται υπνωτιστικά ο Χοακίν Φίνιξ καθώς μας ταξιδεύει στη σκοτεινή πλευρά. «Ένα από τα θέματα που ήθελα να εξετάσω ήταν η ενσυναίσθηση, ή μάλλον η έλλειψη της, που κυριαρχεί στον κόσμο του Άρθουρ» δηλώνει ο Φίλιπς.
«Για παράδειγμα», συνεχίζει ο δημιουργός, «σε αυτή την ταινία βλέπεις τη διαφορά στον τρόπο που τα μικρά παιδιά και οι μεγάλοι αντιδρούν στον Άρθουρ, γιατί τα παιδιά βλέπουν τον κόσμο χωρίς φίλτρο. Δεν βλέπουν τους φτωχούς εναντίον των πλουσίων και δεν αντιλαμβάνονται έναν περιθωριακό άνθρωπο, όπως οι ενήλικες. Βλέπουν τον Άρθουρ σαν έναν τύπο που προσπαθεί να τα κάνει να χαμογελάσουν».
Ο Σίλβερ λέει: «Αρχικά θέλει να κάνει τους ανθρώπους να γελάσουν, να χαμογελάσουν. Γι΄αυτό είναι κλόουν και ονειρεύεται να γίνει stand-upcomedian. Θέλει να κάνει τον κόσμο χαρούμενο. Αλλά το τοξικό περιβάλλον της Γκόθαμ Σίτι τον διαλύει, η έλλειψη συμπόνοιας, ευγένειας. Αυτό δημιουργεί τον Τζόκερ».
Το ανεξέλεγκτο, ανάρμοστο γέλιο του Άρθουρ, που μάταια προσπαθεί να το συγκρατήσει, δεν κερδίζει τη συμπάθεια των γύρω του, και τον εκθέτει σε γελοιοποίηση και αποξένωση. «Τώρα το σύνδρομο του είναι γνωστό, αλλά την εποχή της ταινίας δεν υπήρχε διάγνωση» εξηγεί ο δημιουργός.
Ο Φίνιξ παραδέχεται ότι ακόμα και στο γύρισμα: «Υπήρχαν στιγμές που τον λυπόμουν, καταλάβαινα το κίνητρο του και την επόμενη στιγμή με απωθούσαν οι επιλογές του. Ήταν μία πρόκληση για μένα και ήξερα ότι θα ήταν πρόκληση και για το κοινό και τις απόψεις του για τον Τζόκερ. Γιατί στον δικό του επινοημένο κόσμο, όπως και στον πραγματικό κόσμο, δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις».
«Μιλάμε συχνά για την κορυφή του παγόβουνου, αλλά όχι για το τι υπάρχει από κάτω, για το τι σε οδηγεί εκεί» επισημαίνει ο Φίλιπς. «Ο Άρθουρ είναι ο τύπος που βλέπεις στον δρόμο και τον αποφεύγεις ή τον πατάς. Με αυτή την ταινία ελπίζουμε ότι θα δούμε τι γίνεται κάτω από την επιφάνεια».
Ο δημιουργός εμπνεύστηκε από ταινίες χαρακτήρων όπως το Serpico, TaxiDriver και Network. «Πήραμε στοιχεία και τα τοποθετήσαμε στη διαλυμένη Γκόθαμ Σίτι του 1981 και έτσι βγάλαμε την ταινία από το πλαίσιο των κόμικ που έχουμε δει στις ταινίες μέχρι σήμερα».
Ο Φίλιπς έγραψε το σενάριο με τον Φίνιξ ήδη στο μυαλό του. «Η δουλειά του Χοακίν μου έκανε πάντα εντύπωση, αλλά μου αρέσει το στυλ και το γεγονός ότι είναι απρόβλεπτος, κάτι που ταιριάζει με τον χαρακτήρα» δηλώνει ο Φίλιπς. «Είναι από τους καλύτερους, είναι ατρόμητος. Η δουλειά του είναι θαρραλέα και ευαίσθητη και θεωρούσα ότι αν τον είχαμε, θα κάναμε κάτι ξεχωριστό».
Παρόλο που έχει αντισταθεί σε ταινίες συγκεκριμένου είδους, ο ηθοποιός ενδιαφέρθηκε, όταν διάβασε το σενάριο. «Το βρήκα τολμηρό, σύνθετο και δεν έμοιαζε με τίποτα από αυτά που έχω διαβάσει στο παρελθόν. Ο Τοντ έχει μια ξεχωριστή ματιά στα πράγματα, που ταιριάζει τέλεια σε αυτή την ταινία» λέει ο Φίνιξ. «Όταν δουλεύω με έναν σκηνοθέτη, θέλω κάποιον που να έχει παρόμοια προσέγγιση στο υλικό και κανείς δεν μπορούσε να κάνει αυτή την ταινία, παρά μόνο ο Τοντ».
Η ιστορία του Άρθουρ είναι πλούσια σε λεπτομέρειες. Οι δύο σεναριογράφοι πέρασαν έναν χρόνο σε ένα μικρό γραφείο στη Νέα Υόρκη, όπου χαρτογράφησαν ένα μονοπάτι για αυτόν τον κανονικό άνθρωπο που καταλήγει να γίνει ένας μοχθηρός χαρακτήρας. «Στην εκδοχή μας, δεν θέλαμε κάποιον που πέφτει σε οξύ, οπότε περάσαμε τα πάντα από έναν φακό πραγματικότητας» λέει ο Φίλιπς. «Για να έχει νόημα ο κόσμος της ταινίας μας, αναρωτηθήκαμε αν μεταμορφώνεται σε Τζόκερ όταν μακιγιάρεται. Και γιατί να μακιγιαριστεί; Μήπως είναι κλόουν; Και μετά αναρωτηθήκαμε γιατί να είναι κλόουν. Αποφασίσαμε ότι είναι κλόουν γιατί η μητέρα του του έλεγε πάντα ότι έπρεπε να φέρνει το γέλιο και τη χαρά στον κόσμο. Όλα ξεκίνησαν από αυτό το σημείο».
Στο πλάι του Χοακίν Φίνιξ, εμφανίζεται ο θρυλικός Ρόμπερτ Ντε Νίρο που υποδύεται τον τηλεοπτικό παρουσιαστή Μάρεϊ Φράνκλιν, ό,τι πιο κοντινό σε ήρωα έχει στο μυαλό του ο Άρθουρ και παρόλο που του είναι ξένος, τον θεωρεί συγγενική ψυχή. Άλλωστε, όποιος κωμικός πάει στην εκπομπή του Φράνκλιν βλέπει την καριέρα του να απογειώνεται. Αυτό εύχεται και ο Άρθουρ.
Άρθουρ Φλεκ: «Μου είπε ότι έχω έναν σκοπό: να φέρω το γέλιο και τη χαρά στον κόσμο»
Σε μία από τις πρώτες σκηνές της ταινίας, μία κοινωνική λειτουργός ρωτάει τον Άρθουρ αν τον βοηθάει να έχει κάποιον να μιλάει. Φαίνεται ξεκάθαρα από την έκφραση του ότι δεν είναι εκείνη που χρειάζεται για να μιλήσει. Αλλά είναι θολό ποιος θα μπορούσε να είναι αυτός. «Ο Άρθουρ παλεύει συνεχώς με αυτό που θέλει να πει και πώς το λέει» εξηγεί ο δημιουργός. «Τα ένστικτα του δεν ταιριάζουν με αυτό που θεωρούμε πολιτισμένη συζήτηση ή επικοινωνία».
To γιατί είναι έτσι παραμένει ένα μυστήριο για τον Άρθουρ. «Ο Άρθουρ είναι ο τύπος που θέλει να είναι κανονικός, αλλά όπως ένα σκυλί που το κλωτσάει το αφεντικό του, αργά ή γρήγορα, αλλάζει. Έχει πάντα ένα κομμάτι μέσα του που προσπαθεί να είναι αληθινό με τον εαυτό του και σιγά σιγά στην ιστορία το βλέπουμε να βγαίνει».
Η αλήθεια του Άρθουρ είναι σύνθετη. Προσπαθεί να γίνει κωμικός και να αιχμαλωτίσει την προσοχή του κοινού με πνευματώδη σχόλια. «Δυστυχώς, το πώς βλέπει τον κόσμο και αυτά που βρίσκει αστεία, δεν είναι και τόσο» περιγράφει ο Φίνιξ. «Δεν καταλαβαίνει το είδος του χιούμορ των άλλων και δεν μπορεί να κάνει μιμήσεις».
Το μεγαλύτερο μέρος του χτισίματος του χαρακτήρα προέκυψε από την προετοιμασία του Φίνιξ για τον ρόλο, που ήταν διανοητική αλλά και σωματική. Στην ταινία, η κοινωνική λειτουργός προτείνει στον Άρθουρ να κρατάει ημερολόγιο. Κατά την προ-παραγωγή της ταινίας, ο Φίνιξ ακολούθησε ο ίδιος την οδηγία. Η προετοιμασία του ηθοποιού ήταν τόσο μελετημένη που διαπότισε την ερμηνεία του. «Η προετοιμασία εξαφανίζεται στην ερμηνεία. Ο Χοακίν είναι τόσο μεθοδικός που δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη στιγμή κατά την οποία γίνεται από Άρθουρ Τζόκερ. Συμβαίνει όλο με έναν πολύ μετρημένο ρυθμό».
Ένα ακόμα μέρος της αφοσίωσης του ηθοποιού στο να προετοιμαστεί για τον ρόλο ήταν να χάσει σχεδόν 25 κιλά, τρώγοντας μόνο ένα μήλο την ημέρα. O Φίλιπς ομολογεί ότι ήταν δική του ιδέα. «Ήθελα ο χαρακτήρας να μοιάζει με έναν πεινασμένο, άρρωστο λύκο».
Ο Φίλιπς και ο Φίνιξ ανέπτυξαν μία στενή σχέση στα γυρίσματα, καθώς συνεργάστηκαν στενά για να ανακαλύψουν και να ορίσουν τα λεπτά σημεία της διττής φύσης του Άρθουρ. Η αφήγηση του ίδιου του Άρθουρ είναι διφορούμενη, δεν λέει πάντα την αλήθεια και έτσι η ταινία αφήνει την ιστορία του ανοιχτή σε ερμηνείες, όπως και η ίδια η εμπειρία του Άρθουρ.
«Υπάρχουν στιγμές που σκεφτόμουν ότι ο Άρθουρ θα απολάμβανε να αλλάξει την ιστορία του για να επηρεάσει το πώς νιώθει κάποιος για αυτόν και άλλες φορές που θα την άλλαζε γιατί πιστεύει ότι αυτή είναι η αλήθεια» επισημαίνει ο ηθοποιός. «Συνήθως αυτό είναι ενοχλητικό με τους χαρακτήρες, να μην καταλαβαίνεις τα κίνητρα τους. Αλλά με αυτόν τον χαρακτήρα ήταν απελευθερωτικό, κατάλαβα ότι μπορούσε να πάει προς πάσα κατεύθυνση. Δουλεύοντας με τον Τοντ πάνω σε μία σκηνή, αν δεν βρίσκαμε έναν αιφνιδιαστικό τρόπο να εξετάσουμε τη στιγμή, νιώθαμε ότι δεν κάναμε κάτι σωστά».
Ο Άρθουρ ζει με την αδύναμη μητέρα του, την Πένι Φλεκ, και αφοσιώνεται στη φροντίδα της. Η Πένι ζει στο μικρό τους διαμέρισμα, αλλά στην πραγματικότητα ζει στον κόσμο της, παρά την παρέα του. Η προσοχή της μοιράζεται στην τηλεόραση και στο τι πάει στραβά στην ΓκόθαμΣίτι, γράφοντας γράμματα στον Τόμας Γουέιν. Έχει δουλέψει για αυτόν 30 χρόνια και είναι σίγουρη ότι ο πλούσιος επιχειρηματίας θα τη βοηθήσει.
Η Φράνσις Κονρόι, που παίζει αυτή την εύθραυστη γυναίκα, θαύμασε την αφοσίωση του Φίνιξ. «Είναι ήσυχος, γίνεται ένα με τον ρόλο του και τον άλλο ηθοποιό στη σκηνή. Ξέρω τον Άρθουρ, όχι τον Χοακίν. Είναι μόνο ο χαρακτήρας, αφήνει τον εαυτό του πίσω και ζει μόνο την πραγματικότητα της σκηνής».
Μεγαλωμένος σχεδόν αποκλειστικά από τη ναρκισσιστική μητέρα του, ο Άρθουρ παλεύει να γίνει ορατός, ενώ ξέρει ότι περνάει απαρατήρητος στους περισσότερους, ακόμα και στη μητέρα του, που τον αποκαλεί ακόμα Happy, παρόλο που ποτέ του δεν ήταν χαρούμενος. Ο Άρθουρ λαχταρά να συνδεθεί με κάποιον, οποιονδήποτε. Παρακολουθεί με τη μητέρα του το σόου του Μάρεϊ Φράνκλιν και ονειρεύεται να πάει στην εκπομπή σαν καλεσμένος. Ένα νεύμα του ανθρώπου αυτού αρκεί να τα καταφέρει. Αλλά ο σκληρός επαγγελματίας Μάρεϊ θα κάνει τα πάντα για να αποσπάσει το γέλιο… ακόμα και σε βάρος κάποιου άλλου.
Ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο παίζει τον ρόλο του Φράνκλιν. Ο Φίνιξ θυμάται την πρώτη τους μέρα στο γύρισμα, όπου μοιράστηκαν μία μεγάλη σκηνή. «Έχεις τη φαντασίωση ότι θα πας και θα τον ρωτήσεις ένα σωρό πράγματα, γιατί είναι ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο. Είσαι τόσο ενθουσιασμένος για την ευκαιρία, αλλά τελικά έχεις μία μεγάλη σκηνή και δεν υπάρχει χρόνος να τον ρωτήσεις αυτά που θέλεις».
Στην αναζήτηση συναισθηματικής σύνδεσης, ο Άρθουρ ονειρεύεται τη γειτόνισσα του Σόφι, με την οποία είναι ερωτευμένος. Η Ζαζί Μπιτζ, που παίζει τον ρόλο λέει: «Ο Σόφι και η κόρη της ζουν κοντά στον Άρθουρ και τον συναντά στο ασανσέρ. Μεγαλώνει το παιδίμόνη της και μάλλον περνάει δύσκολα. Μπορεί να δει, όμως, ότι ο Άρθουρ έχει δυσκολία στην επικοινωνία και ότι είναι ανασφαλής, οπότε τον ανέχεται και είναι καλή μαζί του. Του χαμογελάει όπως κάνουμε στους γείτονες μας».
Η Μπιτζ απόλαυσε τη συνεργασία με τον Φίνιξ. «Είμαι θαυμάστρια της δουλειάς του για πολύ καιρό και πιστεύω ότι είναι ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του». Όσο για τον σκηνοθέτη λέει: «Δεν είχα άλλη τέτοια εμπειρία. Είναι απίστευτα συνεργάσιμος».
Ο Μπρετ Κάλεν υποδύεται τον υποψήφιο δήμαρχο και τρανό επιχειρηματία Τόμας Γουέιν, μία πατρική φιγούρα με την οποία προσπαθεί να συνδεθεί ο Άρθουρ χωρίς επιτυχία.
Άρθουρ Φλεκ: «Είναι ιδέα μου ή επικρατεί όλο και μεγαλύτερη τρέλα εκεί έξω;»
Προκειμένου να ενσωματώσει την εσωτερική πάλη του Άρθουρ με τη δική του αίσθηση ρεαλισμού, ο Φίλιπς επέλεξε μία αυθεντική ατμόσφαιρα για την ταινία. «Όταν είσαι δημιουργός, έχεις πολλά εργαλεία για να ζωγραφίσεις και οι τοποθεσίες και τα σκηνικά είναι μεγάλη υπόθεση σε αυτή την ταινία. Το περιβάλλον αντανακλά τη ζωή του Άρθουρ, οπότε θέλαμε να τα αξιοποιήσουμε στο έπακρο».
Συνεργάστηκε στενά με τον σχεδιαστή παραγωγής Μαρκ Φρίντμπεργκ, ο οποίος, όπως και ο Φίλιπς, μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη και ήταν εξοικειωμένος με την παλέτα που έψαχνε ο σκηνοθέτης. «Ο Μαρκ χτένισε παλιές φωτογραφίες της Νέας Υόρκης για να βρει το σωστό βαθμό γκραφίτι, το σωστό βαθμό απορριμμάτων και τα αυτοκίνητα που ήθελε. Η προσοχή του στη λεπτομέρεια είναι καταπληκτική» σημειώνει ο Φίλιπς.
«Αυτό που βρήκα ιδιαίτερα εύστοχο σχετικά με την Γκόθαμ Σίτι, όπως την είχαν φανταστεί ο Τοντ και ο Σκοτ ήταν ό, τι είναι ένας κόσμος που καταλαβαίνω, ένας κόσμος που είναι σκληρός ειδικά προς αυτούς που η ζωή τους είναι ακόμα πιο σκληρή» λέει ο Φρίντμπεργκ. «Η δυσλειτουργία, η απομόνωση… είναι η Νέα Υόρκη της νιότης μου. Ήταν βρώμικη, κάθε δημοτική υπηρεσία απεργούσε σε κάποια φάση. Αυτό έκανε την ιστορία τόσο δυνατή και από εκεί ξεκίνησε η συζήτηση για τον κόσμο του Τζόκερ, μία Γκόθαμ που δεν είναι η Νέα Υόρκη, αλλά μία σκοτεινή, σκληρή πόλη με ρίζες στο συλλογικό μας παρελθόν».
«Ο κόσμος που προσπαθούσαμε να απεικονίσουμε δεν υπάρχει, καθώς σταδιακά μετατρέπουμε τις πόλεις μας σε γυάλινους ουρανοξύστες και εμπορικά κέντρα. Για να βρούμε την εκδοχή της ταινίας που χρειαζόμασταν, καταλήξαμε στο Νιούαρκ, όπου χτίσαμε την πλατεία Γκόθαμ και στο Νιού Τζέρσεϊ».
Η ταινία αυτή ήταν ιδιαίτερη πρόκληση για τον διευθυντή φωτογραφίας Λόρενς Σερ, αφού ο ΧοακίνΦίνιξ και ο σκηνοθέτης δεν μοιράζονταν ακριβώς ποιες θα ήταν οι κινήσεις του πρωταγωνιστή στις σκηνές. «Η φιλοσοφία μας με τον Τοντ είναι να φωτίζουμε το περιβάλλον και να αφήνουμε τους ηθοποιούς να υπάρχουν μέσα σε αυτό, κάτι που δίνει απόλυτη ελευθερία στην κίνηση. Σε αυτή την ταινία περισσότερο από ποτέ, η ομάδα μου δεν ήξερε τίποτα σχετικά με αυτά που θα έκανε ο Χοακίν. Ο Τοντ και ο Χοακίν το είχαν συζητήσει, αλλά ο οπερατέρ μου κι εγώ στήναμε έτσι ώστε να κάνει ό,τι θέλει. Ο Χοακίν είναι ιδιαίτερα παρών και πολύ συνδεδεμένος με τη στιγμή» λέει ο Σερ. «Οπότε πρέπει να σταθείς στο ύψος των περιστάσεων της στιγμής και να δεις πώς θα πάει. Ο οπερατέρ μου κι εγώ είχαμε μία κάμερα ο καθένας και αφήναμε τα πράγματα να εκτυλιχθούν, χορεύαμε γύρω από τον Χοακίν καθώς ανακάλυπτε την κάθε σκηνή επί τόπου. Αυτή η προσέγγιση χαρακτήρισε πολλές σκηνές, όπως όταν ο Άρθουρ σκαρφαλώνει στο ψυγείο του. Αυτή ήταν μια αυθόρμητη στιγμή. Ήταν μία συναρπαστική εμπειρία. Είχαμε ακρίβεια και απόλυτο αυτοσχεδιασμό ερμηνευτικά».
Η μεταμόρφωση
Για να δημιουργηθεί η περσόνα του Άρθουρ και κατ΄επέκταση του Τζόκερ, o Φίλιπς απευθύνθηκε στον ενδυματολόγο Μάρκ Μπρίτζες, που είχε αναλάβει τον Φίνιξ και στα The Master και Inherent Voice. Η φιγούρα του Φοίνιξ έγινε ιδιαίτερα ισχνή για τις ανάγκες του ρόλου. «Ειλικρινά δεν ξέρω πώς το κάνει» λέει ο Μπρίτζες για την πειθαρχία του Φίνιξ. «Αλλά ξεκινήσαμε πρόβες έξι μήνες πριν την ταινία, οπότε συνεργαστήκαμε πολύ στενά».
Σε ό,τι αφορά το κοστούμι του Τζόκερ για την ταινία, ο Μπρίτζες λέει: «Το ρούχο είναι οργανικό κομμάτι του χαρακτήρα. Βλέπουμε κομμάτια που φορούσε ο Άρθουρ πριν να επανασυναρμολογούνται για να γίνουν αυτό που τελικά φοράει ο Τζόκερ». Ο ενδυματολόγος δούλεψε ανάποδα για να καθορίσει ποια ρούχα θα είχε στην τελική εμφάνιση του ήρωα. «Π. Χ. το ρούχο στο comedy club, πώς συνδυάζεται με άλλα ρούχα για να έχουμε το τελικό αποτέλεσμα; Στην τελική πρόβα, το κοστούμι ήταν τελείως δεκαετία ’70 και ο Χοακίν απέκτησε μία αυτοπεποίθηση που δεν είχε ως Άρθουρ, αλλά που ταιριάζει στον Τζόκερ. Για μένα αυτό ήταν σκέτη ικανοποίηση».
O Φίνιξ λέει σχετικά: «Ως Τζόκερ, περπατάει περήφανα. Έχει σιγουριά. Πριν από αυτό ήταν σαν ένα καβούκι που κρύβεται ο ίδιος μέσα».
Τζόκερ: «Νόμιζα ότι η ζωή μου ήταν μία τραγωδία, αλλά τώρα καταλαβαίνω ότι είναι μία κωμωδία»
O Φίλιπς στράφηκε στη μουσικό Χίλντουρ Γκουντναντόττιρ για να ντύσει τα θέματα της ταινίας. «Η Χίλντουρ έγραψε μουσική πολύ πριν το γύρισμα. Τις έστελνα σελίδες του σεναρίου και έγραφε μουσική πριν να γυριστούν. Αυτό που έκανε για την ταινία ήταν τόσο μοναδικό».
Η Χίλντουρ Γκουντναντόττιρ λέει: «Ο Τοντ μου ζήτησε να γράψω μουσική βασισμένη στα συναισθήματα μου διαβάζοντας το σενάριο, κάτι που με ενέπνευσε ιδιαίτερα». Του έστειλε ένα δείγμα και θυμάται την αντίδραση του: «Θεώρησε ότι είχα αιχμαλωτίσει την ατμόσφαιρα της ταινίας».
Αυτό που έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στη συνθέτρια ήταν o Άρθουρ. «Ένας χαρακτήρας με πολυδιάστατη απλότητα, τόσο ανοιχτόκαρδος και παιδικός, που προσπαθεί να ταιριάξει με τους άλλους. Αλλά οι συνθήκες του και οι αντιδράσεις των άλλων δεν του το επιτρέπουν. Μουσικά, αυτό μεταφράστηκε σε μελωδίες που είναι απλές και μονότονες, γιατί έτσι βλέπει τα πράγματα. Μετά προσπάθησα να διευρύνω αυτή την απλότητα στην ενορχήστρωση, όχι με ακόρντα και πολύπλοκη μουσική, αλλά με την υφή που ταιριάζει με τη μελαγχολία του χαρακτήρα».
Η σύνθεση της έχει στο επίκεντρο το τσέλο. «Συχνά έχουμε μία ολόκληρη συμφωνική ορχήστρα με 90 μουσικούς που παίζουν το ίδιο, αλλά κρύβονται πίσω από το τσέλο. Ένιωσα ότι αυτό ταιριάζει με τον χαρακτήρα, έχει πολλά επίπεδα και δεν το βλέπει ούτε ο ίδιος. Το ενορχήστρωσα έτσι ώστε τα όργανα να είναι σχεδόν βουβά, να νομίζεις ότι ακούς μόνο το τσέλο, αλλά όπως και στην περίπτωση του Άρθουρ, υπάρχουν πολλά επίπεδα πίσω από αυτό».
Η Χίλντουρ Γκουντναντόττιρ άρχισε να δουλεύει τόσο νωρίς που ο Φίλιπς είχε τη δυνατότητα να βάλει τη μουσική στον Φίνιξ λίγες εβδομάδες πριν το γύρισμα για να εμπνευστούν για μία κρίσιμη σκηνή της ταινίας, μία σκηνή στην οποία το κοινό θα πάρει μια γεύση για αυτό που είναι να ακολουθήσει. «Ο Χοακίν κι εγώ ήμασταν στο σετ και δεν είχαμε καταλάβει ακόμα τη σκηνή. Αλλά τότε θυμήθηκα ότι έχω την καταπληκτική μουσική της Χίλντουρ και ότι την άκουγα το προηγούμενη βράδυ. Την έβαλα να παίξει, του άρεσε και άρχισε να χορεύει αργά και μέσα από αυτή την κομψότητα αναδύθηκε η σκιά του Άρθουρ. Αρχίσαμε το γύρισμα και αυτή ήταν η αρχή της μεταμόρφωσης του».
Ο Φίνιξ επιβεβαιώνει: «Ο Τοντ άρχισε να παίζει τη μουσική με το τσέλο και έχει μεγάλη επίδραση. Σκέφτηκα ότι μάλλον πρέπει να υπάρχει μία κίνηση στη σκηνή και μου είπε ότι θα ξεκινήσει το πλάνο από το πόδι μου. Αυτό είπε μόνο και αυτό είχαμε μόνο. Η προετοιμασία είχε να κάνει με την κίνηση και τον χορό, αλλά αυτό που βγήκε από τη μουσική ήταν το σημείο καμπής του χαρακτήρα».
