Η πολυσχιδής συνεισφορά του Μανούσου Βολουδάκη στον τόπο του τον έκανε ιδιαίτερα αγαπητό. Η απόφαση της συζύγου του να ακολουθήσει το πολιτικό όραμά του, όταν εκείνος έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Φεβρουάριο, ήρθε και με τη συγκατάθεση των παιδιών τους, του 15χρονου Γιώργου, του 14χρονου Σήφη και της 9χρονης Δάφνης, που έθεσαν ωστόσο έναν όρο: να το κάνει το ίδιο καλά με τον πατέρα τους.
Και μπορεί η Σέβη Βολουδάκη να είναι για πρώτη φορά υποψήφια βουλευτής, αλλά τα πολιτικά μονοπάτια της είναι ήδη αρκετά γνώριμα.
Σπούδασε νομικά και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακά στο Κοινοτικό Δίκαιο, στο Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο και στις Πολιτικές Επιστήμες στο Université Libre των Βρυξελλών. Είναι επίσης κάτοχος διδακτορικού στο Δίκαιο του Ανταγωνισμού. Εργάστηκε ως νομική σύμβουλος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, επέστρεψε, και συνέχισε την καριέρα της στο υπουργείο Ανάπτυξης, όπου ο Μανούσος Βολουδάκης διατελούσε γενικός γραμματέας Εμπορίου. Ξεκίνησαν από εκεί την κοινή επαγγελματική τους πορεία, που έπειτα εξελίχθηκε σε σχέση ζωής.
Σε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της ζωής σας, έχοντας να διαχειριστείτε τη σημαντική απώλεια του συζύγου σας και το πένθος, ήρθε η πρόταση από τον πρωθυπουργό, να είστε υποψήφια βουλευτής στα Χανιά. Ποιες ήταν οι πρώτες σκέψεις σας;
Αιφνιδιάστηκα, δεν ήταν στο μυαλό μου. Και, ναι, δεν ήταν εύκολη απόφαση. Η πρώτη σκέψη, όμως, ήταν ότι, αν το αποφασίσω, θα το κάνω για όλους τους σωστούς λόγους. Χρειαζόταν από εμένα μια κουβέντα πρώτα εσωτερική για να δω αν μπορώ να πάρω δύναμη από την απώλεια και το δικό μου όραμα. Το δούλεψα μέσα μου, το συζήτησα με την οικογένειά μου και αφού ένιωσα ότι είμαι έτοιμη να συνεισφέρω, το αποφάσισα. Κατέληξα ότι η σημερινή συγκυρία είναι τόσο σημαντική, τόσο κρίσιμη, που δεν δικαιούμαι να πω όχι. Θέτω λοιπόν τον εαυτό μου στη διάθεση και την κρίση των συμπολιτών μου, για να γίνω μέρος της οργανωμένης προσπάθειας που μπορεί να αλλάξει τον τόπο μου με πράξεις, δράσεις και ιδέες. Είμαι σίγουρη ότι και ο Μανούσος αυτό θα περίμενε να κάνω.
Πώς αντιμετωπίζετε το βάρος της απώλειας;
Δεν αντιμετωπίζεται η απώλεια. Παλεύεις μαζί της κάθε στιγμή, κάθε λεπτό. Σε κάθε γωνιά του σπιτιού, του γραφείου, στις μνήμες που δεν ξεθωριάζουν. Σε μια αθώα ερώτηση των παιδιών. Και εκεί που λες δεν αντέχω, μια φωνή από ψηλά σου λέει: «Συνέχισε». Και συνεχίζεις, δίνεις τις μάχες σου, άλλες τις κερδίζεις, άλλες τις χάνεις. Αλλά στέκεσαι στα πόδια σου. Γιατί πρέπει να το κάνεις για τα παιδιά σου και για σένα. Η απώλεια δεν αναιρείται, αλλά μπορεί να εργαλειοποιήσει την κρυφή σου δύναμη. Και τότε προχωράς, συνεχίζεις, ζεις.
Τελικά, το πέρασμα του χρόνου γιατρεύει;
Παρόλο που θεωρούσα ότι εκείνη η περίοδος ήταν η πιο δύσκολη της ζωής μου, έκανα λάθος γιατί υπήρχε στη ζωή μας ακόμη ο Μανούσος. Μπορεί να ήμασταν στο νοσοκομείο, αλλά επειδή ήταν ένας άνθρωπος πολύ δυνατός και γενναίος, είχαμε όλοι την εντύπωση ότι θα τα καφέρουμε. Παρ’ όλη την αγωνία που είχαμε, η έλλειψη που βιώνουμε τώρα δεν συγκρίνεται. Υπάρχει ένα κενό που δεν γεμίζει με τίποτα. Τα παιδιά έρχονταν καθημερινά στο νοσοκομείο, ενώ τις υπόλοιπες ώρες επικοινωνούσαμε για όποιες απορίες είχαν μέσω skype ή ακόμη και για να παίξει ο Μανούσος μαζί τους σκάκι. Προσπαθούσαμε να συνεχίσουμε μέσα από το νοσοκομείο τη ζωή μας, όπως ήταν πριν. Από την ημέρα που έφυγε από τη ζωή μέχρι και σήμερα, νομίζω ότι τα πράγματα είναι χειρότερα και όσο περνά ο χρόνος συνειδητοποιούμε όλο και περισσότερο την έλλειψη. Ήμασταν μαζί σχεδόν 20 χρόνια και είναι σαν να μαθαίνω να ζω με μια αναπηρία μετά τον χαμό του. Δεν ήταν το άλλο μου μισό, ήμασταν ένα. Ηταν ο καλύτερός μου φίλος. Τα κάναμε όλα μαζί.
Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε τώρα με τα παιδιά;
«Δεν έχω φοβίες επειδή έχω μείνει μόνη. Είχαμε συνηθίσει να μένουμε μόνοι, γιατί ο Μανούσος από το 2015 ως το 2019 εργαζόταν στις Βρυξέλλες. Ηταν μαζί μας μόνο τα Σαββατοκύριακα. Οταν εξελέγη, ταξίδευε επίσης συνέχεια. Το ότι θα ήμασταν κάποιες μέρες μόνοι με τα παιδιά, ήταν στο πρόγραμμα και ζούσαμε με αυτό.
Η μόνη μου φοβία είναι ότι οποιαδήποτε απόφαση αφορά τα παιδιά θα πρέπει να την παίρνω μόνη μου. Αυτό είναι το πιο δύσκολο κομμάτι. Υπάρχει βοήθεια από το οικογενειακό περιβάλλον, αλλά τις αποφάσεις για τα παιδιά τις παίρνουν οι γονείς, κι εγώ καλούμαι να τις παίρνω μόνη. Ακόμη και για μικρά πράγματα που προκύπτουν. Είναι πολύ πιεστική η κατάσταση επειδή είμαι μόνη. Τα μοιράζαμε τα πράγματα.
Πιστεύετε πως η θετική σας ανταπόκριση και η τόσο ενεργή συμμετοχή σας στα κοινά μπορεί να είναι και ο προσωπικός σας μηχανισμός άμυνας σε αυτή τη δύσκολη περίοδο;
Κανείς δεν δικαιούται, όσο και να τον πονάει η απώλεια ή οτιδήποτε άλλο συγκλονιστικό συνέβη στην ζωή του, να χρησιμοποιεί την προσφορά στην κοινωνία ως μηχανισμό ίασης. Η συμμετοχή είναι απόφαση που μπορεί να ενισχύσουν πολλοί λόγοι, αλλά βασικό κίνητρο είναι -έστω για εμένα- να προσφέρω ως ενεργός πολίτης. Γιατί, όπως λέει και το τραγούδι, «η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα».
Γιατί στην Κρήτη οι γυναίκες πάντα ήταν εμπροσθοφυλακή στις δύσκολες μάχες. Γιατί ήμουν πάντα στην πολιτική, από άλλο πόστο, αλλά πάντα ενεργή. Γιατί το οφείλω στα παιδιά μου, στους ανθρώπους που πιστεύουν σε μένα, στα Χανιά. Γιατί στον ισχυρό κώδικα αξιών της οικογένειάς μου η αγάπη για τον τόπο και τους ανθρώπους του εκκινεί και καταλήγει εκεί.
Υπάρχει κάποιος ανεκπλήρωτος στόχος του συζύγου σας που θέλετε οπωσδήποτε να καταφέρετε να πραγματοποιήσετε; Ποιες είναι οι δικές σας προτεραιότητες;
Στην πολιτική δεν λειτουργείς με στόχους που είναι μόνο σταθεροί. Οι ανάγκες των ανθρώπων είναι δυναμικές και συνεχώς μεταβαλλόμενες. Οι αξίες είναι σταθερές. Και οι αξίες μου είναι ίδιες με αυτές που είχε ο Μανούσος. Η ενασχόληση με την πολιτική εδράζεται στην επιθυμία μου να προσφέρω στον τόπο μου και στο κοινωνικό σύνολο. Χωρίς ιδιοτέλεια, χωρίς υστεροβουλία. Γιατί ξέρω να μάχομαι και να πετυχαίνω τους στόχους μου. Γιατί είμαι ανοιχτή σε προτάσεις που μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη του τόπου μας. Γιατί δεν βάζω «ταμπέλες» στους ανθρώπους. Γιατί ο «αποκλεισμός» είναι άγνωστη λέξη για μένα. Γιατί, κανείς μας δεν μπορεί να επιτρέψει η Ελλάδα να «γυρίσει πίσω».
Ξέρω να μάχομαι και να πετυχαίνω τους στόχους μου. Είμαι ανοιχτή σε προτάσεις που μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη του τόπου μας. Δεν βάζω «ταμπέλες» στους ανθρώπους.
Στην πολιτική καριέρα του συζύγου σας είχατε ενεργό ρόλο βοηθώντας τον σε διάφορους τομείς. Ποιο κομμάτι απολαμβάνατε περισσότερο; Σκεφτόσασταν ποτέ τον εαυτό σας στην πολιτική εκείνες τις στιγμές;
Πάντα βρισκόμουν δίπλα στον Μανούσο γνωρίζοντας ότι βοηθώ, ότι ήμουν και εγώ ένα κομμάτι σε μια μεγάλη προσπάθεια για το καλό του τόπου μου. Αυτός ο ιδεαλισμός, που όμως δεν ήταν αφελής, και η σύνδεσή του με τους ανθρώπους έκαναν αυτό το ταξίδι στον δύσκολο χώρο της πολιτικής τόσο συναρπαστικό.
Και επιτρέψτε μου να πω ότι ο Μανούσος δεν έκανε πολιτική καριέρα. Είχε μια λαμπρή πολιτική πορεία προσφοράς. Δεν είδε τη θέση του βουλευτή ως καριέρα. Αλλωστε είχε καριέρα. Είχε επάγγελμα. Και το ίδιο ισχύει και για τη δική μου περίπτωση. Η πολιτική είναι πλήρους απασχόλησης, αλλά όχι καριέρα. Είναι απόφαση προσφοράς και ως τέτοια επιθυμώ να την υπηρετήσω.
Η πολιτική είναι πλήρους απασχόλησης, αλλά όχι καριέρα. Είναι απόφαση προσφοράς και ως τέτοια επιθυμώ να την υπηρετήσω.
Εργαστήκατε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανάμεσα σε άλλες θέσεις ευθύνης. Σε τι σας κάνει καλύτερη η διεθνής εμπειρία σας;
Η διεθνής εμπειρία μού επιτρέπει να βλέπω με διαφορετικό μάτι κομβικά ζητήματα. Πολλές αποφάσεις λαμβάνονται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτό με βοηθά να μην εγκλωβίζομαι σε αδιέξοδες αναλύσεις ή εύκολους λαϊκισμούς. Μπορώ να έχω μια ευρύτερη κατανόηση όσων συμβαίνουν και όσων απαιτούνται. Να γνωρίζω πώς και με ποια κριτήρια οι μηχανισμοί στα κέντρα αποφάσεων προσδιορίζουν το πλαίσιο παραγωγής λύσεων και θέλω αυτή τη γνώση να την αξιοποιήσω προς όφελος του Νομού Χανίων. Για να είμαι πραγματικά χρήσιμη πολιτικός.
Ως ιδρυτικό μέλος της WomenAct σίγουρα έχετε παρατηρήσει ότι οι γυναίκες χρειαζόμαστε δυνατές φωνές εκπροσώπησης. Πού πιστεύετε ότι υστερούμε ως χώρα και από πού θα ξεκινήσετε την προσπάθεια για ευνοϊκότερες συνθήκες;
Η γυναικεία συμμετοχή δεν ταυτίζεται με τη γυναικεία ψήφο. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες δεν ψηφίζουν γυναίκες. Οπως και το γεγονός της ποσόστωσης για τη γυναικεία εκπροσώπηση στα ψηφοδέλτια, αν και θετική, δεν είναι και ο πιο ορθός δρόμος. Η ψήφος προς γυναίκες υποψήφιες δεν είναι χάρη, ούτε άλλοθι. Είναι επιλογή ικανότητας, ήθους, στρατηγικής. Είναι τα ίδια κριτήρια που έχουμε ή πρέπει να έχουμε και για τους άνδρες υποψηφίους. Δεν είναι οι γυναίκες προστατευόμενο είδος ή πολιτική ορθότητα με όρους ποσόστωσης. Είμαστε ενεργοί και άξιοι πολίτες που μπορούμε να πάμε την κοινωνία μπροστά.
Δεν υστερούμε, αλλά αντιπαλεύουμε στερεότυπα και αποκλεισμούς και έχουμε πολύ δρόμο για να τα ξεπεράσουμε. Οπως και σε άλλες χώρες.
Η ισότητα, η γυναικεία ενδυνάμωση, ο σεβασμός των μειονοτήτων και της μειοψηφίας, αν και δεδομένα, δεν επιβάλλονται με αυτοματισμούς. Θέλει συνεπή, συνεχή δουλειά και κοινωνική διεκδίκηση. Κυρίως να πολλαπλασιάσουμε τα θετικά παραδείγματα της γυναικείας συμμετοχής σε όλα τα πεδία της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής.
Τα τελευταία δυόμισι χρόνια και όσο κυβερνά η Ν.Δ. το κίνημα #metoo ήρθε και στη χώρα μας. Ωστόσο, το νομικό πλαίσιο για τη σεξουαλική κακοποίηση παραμένει ανεπαρκές, με πολλά θύματα να αποθαρρύνονται. Υπάρχει σχέδιο δράσης;
Είναι σημαντικό ότι έσπασε η σιωπή, ότι δεν χρειάζεται να απολογείται το θύμα, ούτε πολύ περισσότερο να νιώθει ενοχές. Η Ν.Δ. παραδοσιακά είναι μαζί με κάθε θύμα οποιασδήποτε μορφής βίας. Ειδικότερα για τις γυναίκες, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει πάρει σημαντικές πρωτοβουλίες, Μπορούν να γίνουν περισσότερα; Σαφώς.
Οπως σαφές είναι ότι ήδη βρίσκονται σε φάση προγραμματισμού κι άλλες δράσεις για να στιγματίσουμε την ανοχή στην κακοποίηση, να ενισχύσουμε σε όλα τα επίπεδα τα θύματα και να ενεργοποιήσουμε με μεγαλύτερη ταχύτητα τα αντανακλαστικά των μηχανισμών πρόληψης και προστασίας.
Αλλά το ζήτημα της κακοποίησης δεν είναι μόνο θέμα νομικού πλαισίου. Αλλωστε, ως δικηγόρος, θα σας πω ότι το νομικό πλαίσιο πάντοτε αφουγκράζεται την κοινωνική επιταγή. Η κακοποίηση χρειάζεται αντιμετώπιση και στο επίπεδο της κοινωνίας, της οικογένειας και της εκπαίδευσης. Πρέπει να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας ότι η βία και η κακοποίηση είναι όροι και πρακτικές απαράδεκτες.
Ως εργαζόμενη μητέρα, έχετε εντοπίσει σημεία που χρήζουν βελτίωσης;
Κάθε εργαζόμενη μητέρα, κάθε γυναίκα, έχει διαρκείς και πολλές μάχες να δώσει: να αντεπεξέλθει στις οικογενειακές απαιτήσεις και συγχρόνως να μπορεί να ανταποκριθεί στις εκτός σπιτιού υποχρεώσεις. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται περαιτέρω στήριξη και εντός και εκτός σπιτιού.
Αν και, ευτυχώς, στην Ελλάδα η οικογένεια είναι θεσμός υποστηρικτικός, ζωτικός και ζωογόνος, δεν γίνεται κατανοητή πλήρως η διάρκεια και η ένταση της προσπάθειας. Η απόγνωση που μερικές φορές τη συνοδεύει, κάτι σαν τον Σίσυφο. Το θετικό είναι ότι βλέπουμε, ιδιαίτερα στα νέα ζευγάρια, μια νέα αντίληψη που θέλουμε να είναι αυτοματισμός: έχουμε μια οικογένεια και πρέπει μαζί να ανταποκριθούμε. Αναφορικά με τους εξωγενείς παράγοντες, η Πολιτεία πρέπει να στηρίζει τους εργαζόμενους γονείς: σχολεία διευρυμένου ωραρίου, κίνητρα για νέους γονείς, ενίσχυση των δημοτικών παιδικών σταθμών και νηπιαγωγείων. Αυτή την τετραετία έγιναν βήματα, αλλά σίγουρα μπορούν και πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα. Σε αυτή τη διαδικασία θέλω να συμβάλω ως βουλευτής του Ελληνικού Κοινοβουλίου.
Ποιες είναι οι διαφορετικές ανάγκες των γυναικών στην Περιφέρεια, όπως στα Χανιά, από αυτές των γυναικών στις μεγάλες πόλεις;
Οι διαφορές έχουν να κάνουν με τα μεγέθη, το πλήθος του κόσμου, αλλά και των δυνατοτήτων και των ευκαιριών. Τα πράγματα σιγά-σιγά αλλάζουν. Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, πολλές γυναίκες επιλέγουν την επιστροφή στον τόπο που γεννήθηκαν, επειδή έλκονται από το μεγαλύτερο δυνατό δίκτυο υποστήριξης της οικογένειας, το μικρότερο κόστος διαβίωσης και την καλύτερη ποιότητα ζωής. Ας μην ξεχνάμε: Παράδεισος δεν υπάρχει. Κάθε επιλογή έχει και θετικά και αρνητικά. Ομως τα Χανιά έχουν και την εξωστρέφεια και την αυτοπεποίθηση να κρατούν την παράδοση ανανεώνοντάς τη με τη διαρκή επαφή με όσα συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο. Εδώ, πολλές γυναίκες ξεχωρίζουν για την επιχειρηματική και κοινωνική τους δράση. Και χωρίς δισταγμό θα σας πω ότι εγώ δεν θα άλλαζα τα Χανιά με κανένα μέρος του κόσμου.
Φωτογράφος: Ολυμπία Κρασαγάκη
Εκλογές 2023
Που ψηφίζω: Μάθετε που ψηφίζετε βήμα-βήμα από την εφαρμογή του ΥΠ.ΕΣ.
Εκλογές 2023: Όλες οι ειδήσεις για τον προεκλογικό αγώνα των κομμάτων, τις δημοσκοπήσεις, τα αποτελέσματα των εκλογών & τα exit polls.
Οδηγός εκλογών 2023: Ό,τι πρέπει να γνωρίζετε
Αποτλέσματ εκλογών 2023: Δείτε LIVE μέσω διαδραστικού χάρτη όλα τα αποτελέσματα της επικράτειας
