Από τη Σοφία Μανδηλαρά
Εργάζονται, σπουδάζουν, έχουν οικογένειες, κοινωνικό κύκλο, ανελαστικές υποχρεώσεις, όπως όλες. Στον ελεύθερο χρόνο τους, όμως, επιλέγουν να είναι εθελόντριες δασοπυρόσβεσης και διάσωσης. Φορούν τον εξοπλισμό, γίνονται ατρόμητες, απλώνουν με δύναμη τις μάνικες και κάνουν τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, την καταστροφή και την αγάπη για τη φύση, τα ζώα, τον συνάνθρωπο. Εφτά ηρωίδες μιλούν αποκλειστικά στο Marie Claire. Κι εμείς υποκλινόμαστε στο παράδειγμά τους.
Η μικρότερη της Ομάδας Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Διασωστών (ΟΕΔΔ) «Εκάλη» είναι η Σίλια Χριστοπούλου. Πηγαίνει ακόμα σχολείο, θέλει να γίνει νηπιαγωγός, είναι μόλις 17 ετών, και όμως έχει ήδη ολοκληρώσει ένα έτος εθελοντισμού στον πυροσβεστικό σταθμό.
Προς το παρόν απαγορεύεται να δράσει στο πεδίο, αλλά αυτό δεν την εμποδίζει να συνεισφέρει ουσιαστικά και αποτελεσματικά.
«Η ιδέα πως μπορώ να κάνω τη διαφορά στις ζωές των ανθρώπων ατομικά, αλλά και να βοηθήσω το περιβάλλον, με ώθησε στην απόφαση να ενταχθώ στην ομάδα», εξηγεί στο Marie Claire.
Η Σίλια δεν είναι η μόνη που μπήκε στον αγώνα της δασοπροστασίας τόσο νέα. Η Ελεάννα Μαλλιού πέρασε για πρώτη φορά τις πύλες των εγκαταστάσεων στα 16 της για να συμπληρώσει κάποιες ώρες εθελοντισμού για μια εργασία. Είναι πλέον 19, φοιτήτρια, και δηλώνει με απόλυτη βεβαιότητα ότι «για όσα χρόνια μπορώ ακόμα, θέλω να βοηθάω. Μέχρι να μην μπορώ λόγω ηλικίας».
Φέτος μόνο έχει ήδη πάει σε τουλάχιστον 15 περιστατικά, που περιλαμβάνουν πυρόσβεση, απεγκλωβισμούς από τροχαία, παροχή βοήθειας σε ζώα, αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων και ό,τι άλλο μπορεί να συμβεί.
«Η αλήθεια είναι πως ναι, κάποια πράγματα είναι σκληρά. Αλλά εγώ, τουλάχιστον κάθε φορά που πάω σε κάποιο συμβάν, πάω με το χειρότερο σενάριο στο μυαλό μου ώστε να είμαι προετοιμασμένη ψυχολογικά για όλα. Σίγουρα δεν είναι πάντα εύκολο να διαχειριστείς έντονες καταστάσεις και τις εικόνες σε κάποια “άσχημα συμβάντα”. Σημασία όμως για μένα έχει, όταν θα βρεθώ εκεί, να βοηθήσω με όποιον τρόπο μπορώ». Ετσι, η 19χρονη Ελεάννα έχει γίνει ένα πολύτιμο μέλος της ομάδας της, που αριθμεί συνολικά πάνω από έντεκα γυναίκες, ανάλογα με τη διαθεσιμότητά τους.
Η Στέφανη Κολλίντζα είναι αυτή τη στιγμή η πιο παλιά, καθώς έχει στο ενεργητικό της σχεδόν έξι χρόνια εμπειρίας. Η επαφή της με την ομάδα ξεκίνησε από ένα φωτογραφικό project και τελικά έγινε «μάχιμη». Είναι 45 ετών και υπάλληλος προσωπικού εδάφους στο αεροδρόμιο. Οταν δεν έχει βάρδια στη δουλειά της, έχει βάρδια στον πυροσβεστικό σταθμό και ταξιδεύει μαζί με την ΟΕΔΔ σε όλη την Ελλάδα, όπου υπάρχει ανάγκη.
Η εκπαίδευση προϋποθέτει μόνο «θέληση για μάθηση. Σαν ομάδα, ο πρωταρχικός μας στόχος είναι η ασφάλεια, πρώτα η ασφάλεια του καθενός και μετά του συνόλου του πληρώματος. Η εκπαίδευση με την τριβή του χρόνου γίνεται πιο εύκολη, πάντα με έμφαση στην ασφάλεια», επισημαίνει.
Μπορεί όμως μια δασοπυροσβέστρια να αποφύγει καθετί επικίνδυνο;
Φυσικά όχι. «Στη Βαρυμπόμπη το 2021, την πρώτη ημέρα της πυρκαγιάς, ήμασταν από τα πρώτα οχήματα που έφτασαν στη φωτιά και έπειτα από αρκετές ώρες πυρόσβεσης βγήκαμε από το δάσος για να κάνουμε ανεφοδιασμό επί της οδού Ερυθραίας. Ομως, μας περικύκλωσε η φωτιά και ουσιαστικά έπρεπε να βρεθούμε πίσω από ένα τοιχάκι στο Ριβιέρα και να κάνουμε προστασία με τη μάνικα σαν ομπρέλα. Ετσι σωθήκαμε».
Τη στιγμή της κρίσης δεν προλαβαίνεις να υπεραναλύσεις. Βλέπεις ότι η φωτιά έρχεται και σκέφτεσαι “πώς το αντιμετωπίζουμε;”
Αυτό που τονίζει η Στέφανη επανειλημμένως είναι οι σωστές αποφάσεις του ομαδάρχη Γιώργου Δερτιλή στην αντιμετώπιση της κρίσης και η αξία της ομάδας. Η Ελεάννα συμφωνεί.
«Είναι πολύ σημαντικό να ανήκεις σε μια ομάδα με καλό κλίμα, διότι το έργο που παράγουμε είναι ομαδικό, όχι ατομικό. Θεωρώ πως αν το κλίμα της ομάδας δεν ήταν αυτό που είναι, δεν θα είχαμε το αποτέλεσμα που έχουμε».
Επίσης, και για τις δύο σημασία έχει η ψυχραιμία.
«Δεν θεωρώ ότι υπάρχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στην προσωπικότητα κάποιου για να γίνει καλός εθελοντής», λέει η Ελεάννα, προσθέτοντας ότι «όλα είναι εμπειρίες και με τον καιρό μαθαίνεις να διαχειρίζεσαι τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου και να μένεις ψύχραιμος στον τόπο του συμβάντος. Είναι το πιο σημαντικό για μένα διότι όταν κάποιος πολίτης ήταν ή είναι θύμα, ή κινδυνεύει ένας δικός του άνθρωπος, ή η περιουσία του, και σε δει ήρεμο και όχι σε πανικό, του μεταδίδεις ότι η κατάσταση είναι υπό έλεγχο».
Η Στέφανη λέει ότι τη στιγμή της κρίσης «δεν προλαβαίνεις να υπεραναλύσεις. Βλέπεις ότι η φωτιά έρχεται και σκέφτεσαι “πώς το αντιμετωπίζουμε;”. Πρέπει να συνεχιστεί το έργο. Γίνονται όλα σε κάποιο βαθμό muscle memory (σημ. η μνήμη του ανθρώπινου σώματος να αντιμετωπίζει σχεδόν αυτόματα καταστάσεις). Εκείνη τη στιγμή μετράει η σωστή καθοδήγηση από τους υπεύθυνους και η εκπαίδευση. Προτεραιότητα έχει η προστασία. Δεν έχεις να σκεφτείς τίποτε άλλο. Είναι κάτι που συμβαίνει, είναι στιγμιαίο. Υπάρχει ένταση και αδρεναλίνη».
Μια νέα γενιά γυναικών που αλλάζει τον κόσμο με πράξεις
Ανάμεσα στα μέλη της Ομάδας Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Διασωστών «Εκάλη», οι περισσότερες εκ των οποίων είναι έως 30 ετών, υπάρχει ένα μοτίβο: «Αυτό που μου άρεσε περισσότερο είναι που βρήκα έναν τρόπο να βοηθάω τον κόσμο, να συμμετέχω στην προστασία του περιβάλλοντος και το ότι είμαι μέλος μιας ομάδας», αναφέρει η Μαριέττα Γιαννησοπούλου, που είναι 22 ετών και φοιτήτρια στο ΕΚΠΑ.
Οι φίλοι της ενθουσιάστηκαν με την εμπλοκή της στη δασοπυρόσβεση, «σε αντίθεση με τους γονείς μου, οι οποίοι στην αρχή ήταν πολύ διστακτικοί. Στην πορεία όμως είδαν πόσο σημαντική δουλειά γίνεται και πόσο αφιερωμένη και δεσμευμένη ήμουν εγώ σε αυτό και θα έλεγα πως με ενθάρρυναν κιόλας. Είμαι σίγουρη πως κατά βάθος ανησυχούν κάποιες φορές, αλλά δεν μου το δείχνουν!».
Οπως λέει η ίδια χαρακτηριστικά, «η γενιά Ζ όπου ανήκω είναι η γενιά της μάχης για το περιβάλλον και την κλιματική κρίση. Κάθε μάχη δημιουργεί φόβο. Η αλήθεια είναι πως φόβο σε περιστατικό μέχρι τώρα δεν έχω νιώσει. Αγχος όμως σε κάποια, ναι. Σε αυτές τις περιπτώσεις είχα πάντα δίπλα μου τον επικεφαλής μου που μου δημιουργούσε σιγουριά και ασφάλεια και με βοηθούσε να συγκεντρωθώ στο στόχο».
Ούτε η Έλενα Αλεξοπούλου, που είναι 20 ετών και σπουδάζει Δημόσια και Κοινοτική Υγεία στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, έχει νιώσει έως τώρα φόβο. «Γιατί είχα την ομάδα δίπλα μου και ένιωθα ασφάλεια», εξηγεί.
Το όνειρό της είναι να γίνει πυροσβέστρια. Η στιγμή που την άλλαξε για πάντα ήταν «η μεγάλη φωτιά στο Μάτι. Η πυρκαγιά ήταν τόσο μεγάλη και έβλεπα τον κόσμο να κινδυνεύει στην τηλεόραση. Ήμουν 14 χρόνων και αντί να φοβηθώ από τις φλόγες που έβλεπα, ήθελα να είμαι εκεί να βοηθήσω και να τη σβήσω. Τότε, κατάλαβα ότι αυτό θέλω να κάνω στη ζωή μου».
Η πρώτη επαφή της Έλενας με τη συγκεκριμένη ομάδα εθελοντών έγινε σε μία από τις εκδηλώσεις της για το κοινό. «Το άκουσα στο ραδιόφωνο και πήγα!».
Η ΟΕΔΔ διοργανώνει συχνά ανοιχτές εκπαιδεύσεις για τη διαχείριση οικιακών πυρκαγιών παρέχοντας βασικές γνώσεις στους πολίτες για την αντιμετώπιση μιας δύσκολης κατάστασης και την εξοικείωση των παιδιών ώστε να αντιδράσουν σωστά στην περίπτωση μιας φωτιάς.
Σε όλη την Ελλάδα, μικρές κοινότητες ανθρώπων αφιερώνουν τον χρόνο και την ενέργειά τους για να κάνουν την κοινότητά τους καλύτερη και αγκαλιάζονται από την τοπική κοινωνία. Η Ελενα το ξέρει καλά, καθώς η οικογένειά της, που μένει μόνιμα στη Μήλο, συμμερίζεται την αγωνία της. «Ο θείος μου είναι πρόεδρος στην Ομάδα Εθελοντών Διασωστών Μήλου και ο μπαμπάς μου με τη θεία μου είναι εθελοντές στην ομάδα αυτή», σχολιάζει υπερήφανα. Η Μαριέττα λέει ότι από την εμπειρία της στη δασοπυρόσβεση έμαθε να μην τα παρατάει. «Οταν βρίσκω δυσκολίες ή έρχομαι αντιμέτωπη με κάποιες αποτυχίες, έμαθα να προχωράω μπροστά. Αλλωστε, η αποτυχία δεν είναι το να πέφτεις κάτω αλλά το να μην ξανασηκώνεσαι».
Ανοιχτό κάλεσμα σε όλες και όλους για την ευθύνη
«Καλούμε τον κόσμο να στηρίξει το έργο μας. Είναι σημαντικό να είμαστε πολλές και πολλοί. Αλλωστε η χώρα μας δοκιμάζεται κάθε χρόνο από καταστροφικές πυρκαγιές. Από τη στιγμή που κάποιος θα έρθει ως εθελοντής στην ομάδα μας θα λάβει και την ανάλογη εκπαίδευση», υπογραμμίζει η 22χρονη Θεοδώρα Κιτσούλη, που ακολούθησε επαγγελματικά το δρόμο του ΕΚΑΒ.
Η φυσική κατάσταση βοηθάει, αλλά οποιοσδήποτε μπορεί να συνεισφέρει και να γίνει εθελοντής ανεξάρτητα από το σωματότυπό του».
Η ίδια πιστεύει ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να γίνει εθελοντής στον πυροσβεστικό σταθμό αρκεί «να εστιάσει στον εαυτό του, να το πιστέψει και να μην τα παρατήσει με την πρώτη δυσκολία. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει πρώτες βοήθειες, εγκαταστάσεις, αναπνευστικές συσκευές, κλίμακες, πυροσβεστήρες, επικοινωνία στον ασύρματο, κωδικούς κλήσης, τροχαία και άλλα. Η φυσική κατάσταση βοηθάει, αλλά οποιοσδήποτε μπορεί να συνεισφέρει και να γίνει εθελοντής ανεξάρτητα από το σωματότυπό του».
Η 17χρονη Σίλια προσθέτει ότι μέσα από αυτή την εμπειρία «μπορείς να οξύνεις την κριτική σκέψη σου, να αναπτύξεις φιλίες, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι έχεις την ευκαιρία να βοηθήσεις τους συνανθρώπους σου».
«Ημασταν στον Εβρο το 2022, στην πρώτη πυρκαγιά στη Δαδιά, φιλοξενούμενοι σε σχολική μονάδα στη Λευκίμμη και το μεσημέρι οι κυρίες του χωριού μας έφεραν μερίδες φαγητού όπου τα παιδιά είχαν ζωγραφίσει επάνω τους καρδούλες και έγραφαν: “Είστε οι υπερήρωές μας”. Είχαμε μόλις γυρίσει από πολλές ώρες μέσα στο δάσος και νομίζω ότι όλοι εκείνη τη στιγμή βουρκώσαμε και είπαμε “πάμε να συνεχίσουμε”. Δεν είχαμε καμία κούραση πια», λέει στο Marie Claire η αρχιτέκτονας-μηχανικός και μητέρα δύο κοριτσιών Μαριάννα Πηλού.
Γι’ αυτή την αίσθηση σύνδεσης, γι’ αυτό το «ευχαριστώ» που δεν χρειάζεται καν να διατυπωθεί, γιατί είναι εκεί, στα βλέμματα και τις χειρονομίες, γι’ αυτούς τους ανθρώπους που ανακουφίζονται γίνονται όλα. «Είναι σημαντικό να έχουμε την αίσθηση ότι καταλαβαίνουν το έργο μας, γιατί αυτό μας δίνει την ουσιαστική δύναμη να συνεχίσουμε, μας τροφοδοτεί», σημειώνει η Μαριάννα.
Πρόσφατα, μια διεθνώς καταξιωμένη γαλλική ομάδα εθελοντών δασοπυροσβεστών προσέφερε στην ΟΕΔΔ «Εκάλη» ένα καινούριο πυροσβεστικό όχημα αναγνωρίζοντας τη συνεισφορά της.
«Βρέθηκαν πέρυσι, κάπως τυχαία, στο κλιμάκιό μας και αντιμετωπίσαμε πολλά συμβάντα μαζί: στην Άνδρο, στη Δαδιά, στην Πάρνηθα. Βλέποντας τις ικανότητες και τη διάθεσή μας αποφάσισαν να μας δωρίσουν ένα μεγάλο πυροσβεστικό όχημα. Ηταν σαν ένα δώρο από αδερφό προς αδερφό».
Οι γυναίκες πρέπει να τολμούν. Πρέπει να προχωρούν, να βάζουν τον πήχη ψηλά και όταν κουράζονται, να συνεχίζουν.
‘Ολος ο εξοπλισμός των εθελοντών, τα οχήματα, τα εργαλεία, τα μέσα ατομικής προστασίας, οτιδήποτε χρησιμοποιούν στη μάχη ενάντια στις καταστροφικές πυρκαγιές καλύπτεται από δωρεές ιδιωτών. «Η κοινότητά μας είναι δίπλα μας. Μάλιστα τώρα τρέχει μια εκστρατεία για να αντικαταστήσουμε το θρυλικό όχημα “Εκάλη 2”, οπότε πάλι θέλουμε τη στήριξη των συμπολιτών μας. Ολα είναι από τη βοήθεια των συμπολιτών μας», επισημαίνει η Μαριάννα.
Είναι ξεκάθαρο ότι γύρω από τις εθελοντικές ομάδες πυρόσβεσης σχηματίζονται μικροί ή πιο μεγάλοι κύκλοι αλληλεγγύης. Μέσα σε αυτούς τους πυρήνες φροντίδας και προσφοράς, οι εθελόντριες δασοπυροσβέστριες έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Κλείνοντας, η Μαριάννα Πηλού λέει: «Οι γυναίκες πρέπει να τολμούν. Πρέπει να προχωρούν, να βάζουν τον πήχη ψηλά και όταν κουράζονται, να συνεχίζουν. Πρέπει αυτό που θέλουμε να το κάνουμε. Να προχωράμε με σταθερό βήμα. Να μάθουν όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως φύλου, ότι έχουν μια ευθύνη μέσα σε αυτή τη ζωή, σε αυτό τον κόσμο. Δεν είναι φούσκες που τις παίρνει ο αέρας. Καθένας και καθεμία από εμάς είναι ένα δεντράκι, έχουμε ρίζες. Αν πέσει το ένα δεντράκι, αν καεί το ένα δεντράκι, καίγεται όλο το δάσος. Πρέπει να αισθανόμαστε την ευθύνη αυτή, αυτή είναι η κοσμοθεωρία μου».
Φωτογραφίες: Ασπα Κουλύρα
