Στη μέση του καλοκαιριού περιπλανηθήκαμε στη μαγική έκθεση του PCAI, Shinrin-yoku. Η έκθεση συνεχίζεται όλο τον Σεπτέμβριο στον Βοτανικό Κήπο Ι. & Α. Ν. Διομήδους στο Χαϊδάρι και σας τη συστήνουμε ανεπιφύλακτα, καθώς συνδυάζει τη βόλτα στο δάσος με την επαφή με την τέχνη, αλλά και τη φιλοσοφία της άπω ανατολής. Έργα που κρέμονται ανάμεσα στα δέντρα, εκτυπώσεις απλωμένες πάνω στη γη, έργα πλάι ή μέσα στο νερό, μας προσκαλούν να κολυμπήσουμε στην τέχνη και στο πράσινο. Η έκθεση Shinrin-yoku διερευνά τη θεραπευτική επίδραση της φύσης και του αρχέγονου δάσους, καθώς και την έννοια του νερού σε συνάρτηση με τα περάσματα και τις διαδρομές του Édouard Glissant και το Γιουνγκιανό ασυνείδητο.
Eπιδιώκει να εμβαθύνει μεταξύ άλλων σε μυθολογίες και έθιμα σε σχέση με τη φύση και το νερό, με ένα πρώτο σημείο αφετηρίας την ελεύθερη κατάδυση των ama (海, γυναίκες της θάλασσας), μητριαρχικές κοινότητες της Ασίας, η πρακτική των οποίων χρονολογείται εδώ και 2000 χρόνια περίπου. Οι ama, παράλληλα με την εργασία τους ως αλιείς οστρακοειδών και μαργαριταριών, επιδιώκουν την προστασία των ανεκτίμητων «δασών του ωκεανού», όπως αποκαλούν τα φύκια και τη θαλάσσια χλωρίδα, μεριμνώντας ώστε να μην βλάπτουν ή να μην υπεραλιεύουν την άλγη και τους υπόλοιπους οργανισμούς του βυθού. Παραδόσεις οι οποίες μοιάζουν να αντανακλούν τα λόγια του Gaston Bachelard (1942) πως «το νερό συνιστά απαραίτητη πηγή για την ανάπτυξη της ποιητικής. Το νερό έχει απεριόριστη δύναμη να μας μετακινεί και να μας ανακουφίζει. Το νερό φέρνει πίσω τις μητέρες μας».
Η ιαπωνική φράση Shinrin-yoku 森林浴 αποδίδεται στα ελληνικά ως «κολυμπώντας στο δάσος» (forest bathing): ένας ενδεικτικός αλλά όχι ευρέως διαδεδομένος όρος που επινοήθηκε το 1982 από τον Tomohide Akiyama, τότε υπουργό Γεωργίας, Δασών και Αλιείας της Ιαπωνίας. Η συγκεκριμένη έννοια παραπέμπει στην πανάρχαια συνήθεια να περνά κανείς χρόνο κοντά στη φύση, ανάμεσα σε δέντρα και άγρια φυτά, απορροφημένος από τη χλωρίδα και την πανίδα που τον περιβάλλει, χωρίς να αποσπάται από τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας και τις ηλεκτρονικές συσκευές.
Τα έργα της έκθεσης, είτε πρόκειται για εγκαταστάσεις, φωτογραφία, γλυπτική, ΑΙ, εικονογραφήσεις ή φιλμ, επιδιώκουν την αλληλεπίδραση με τον βοτανικό κήπο, την περιβάλλουσα δασική περιοχή, τις λίμνες με νούφαρα, τα ξέφωτα και τα θερμοκήπια. υπογραμμίζοντας, παράλληλα, τον ρόλο του κήπου ως περιοχή προστασίας χιλιάδων ειδών χλωρίδας και ως καταφύγιο της τοπικής, άγριας πανίδας.
Η έκθεση Shinrin-yoku στοχεύει να αναπτύξει περαιτέρω τη συζήτηση γύρω από την περιβαλλοντική προστασία και τις έμφυλες ταυτότητες που ξεκίνησε το PCAI κατά τη διάρκεια της υβριδικής έκθεσης Sheltered Gardens το 2022-2023.
H διοργάνωση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και του Γαλλικού Ινστιτούτου της Αθήνας, υπό την αιγίδα της Ιαπωνικής Πρεσβείας στην Ελλάδα και στο πλαίσιο του θεσμού 2024 Έτος Πολιτισμού και Τουρισμού Ελλάδας-Ιαπωνίας.
Είχαμε την ευκαιρία να περιηγηθούμε στην έκθεση, περπατώντας μέσα στο δάσος, ανάμεσα σε τεχνητές λιμνούλες με νούφαρα και δεξαμενές με χελώνες που δεν υπάρχουν στον τοπική πανίδα, και να θαυμάσουμε τα έργα, τοποθετημένα κυριολεκτικά στην αγκαλιά της φύσης, ανάμεσα σε δέντρα και θάμνους, ακόμη και σε ψηλά σημεία όπου φτάνεις μετά από σύντομο περπάτημα.
Oikos, ένα έργο που συντροφεύει τις νεροχελώνες του Βοτανικού Κήπου, θύματα του εμπορίου άγριων ζώων που δεν έχουν θέση στην ελληνική πανίδα.
Πάνω: Πολύτιμο νερό παγιδευμένο σε μία μαρμάρινη κοιλότητα από λευκό μάρμαρο Θάσου που θυμίζει τέχνη άλλων αιώνων. Κάτω: 100 βότσαλα που διάλεξε ο πατέρας του καλλιτέχνη από παραλίες των Σποράδων τα τελευταία 35 χρόνια, τοποθετημένες πάνω σε μικρά, αυστηρά στοιχισμένα ξύλινα βάθρα που θυμίζουν τα αγάλματα του θεού Jizo, προστάτη, μεταξύ άλλων, των περιπατητών.
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Lynn Hershman Leeson, Éric Baudelaire*, Aiko Ohno, Asako Masunouchi, Νικομάχη Καρακωστάνογλου, Maria Antelman, Raffaela Naldi Rossano, Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Γιώργος Δρίβας, Δημήτρης Ιωάννου, VASKOS (Βασίλης Νούλας & Κώστας Τζημούλης), Εύα Στεφανή*, Μιχάλης Afolayan, Campus Novel, Maria F. Dolores & Σοφία Ντώνα.
Επιμέλεια: Κίκα Κυριακάκου. Οι ταινίες της Εύας Στεφανή και του Éric Baudelaire θα προβληθούν στις 19 και 20 Σεπτεμβρίου. Οι καλλιτέχνες θα είναι παρόντες κατά τη διάρκεια των προβολών στον Διομήδιο Κήπο.
Η είσοδος είναι ελεύθερη (με προκράτηση θέσεων). Ωράριο λειτουργίας: Καθημερινά κατά τις ώρες λειτουργίας του Βοτανικού Κήπου Διομήδους (από 9πμ έως τη δύση του ήλιου).
Ο πολιτιστικός οργανισμός Polygreen Culture & Art Initiative (PCAI) ιδρύθηκε από τον Αθανάσιο Πολυχρονόπουλο, CEO της περιβαλλοντικής εταιρείας Polygreen, και στοχεύει στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση μέσα από ένα ετήσιο πρόγραμμα καλλιτεχνικών αναθέσεων, εκθέσεων σύγχρονης τέχνης, προγραμμάτων φιλοξενίας καλλιτεχνών, εργαστηρίων και συνεδρίων. Το 2019 σχεδιάστηκε το πρώτο πρόγραμμα φιλοξενίας καλλιτεχνών του οργανισμού από την Κίκα Κυριακάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του PCAI, ενώ από τo 2021 o οργανισμός είναι official nominator του σημαντικού περιβαλλοντικού βραβείου Earthshot Prize, το οποίο θεσπίστηκε από το Royal Foundation of the Prince and Princess of Wales.
Αξίζει να σημειωθείότι ο Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους αποτελεί τον μεγαλύτερο Βοτανικό Κήπο της χώρας μας καθώς και της Ανατολικής Μεσογείου. Ιδρύθηκε το 1951, με βάση το κληροδότημα του Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους και αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Στη μεγάλη έκτασή του, ολοκληρώθηκαν, με την βοήθεια του Υπουργείου Γεωργίας και υπό την εποπτεία του καθηγητή Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνου Μητράκου, οι εργασίες δημιουργίας και οργάνωσής του, με βάση τα σχέδια της καθηγήτριας Αρχιτεκτονικής Κήπων και Τοπίου του Πανεπιστημίου του Βερολίνου Herta Hammerbacher. Το 1975, με το πέρας της διαμόρφωσης του καλλωπιστικού τμήματος, ο Κήπος άνοιξε επίσημα τις πύλες του στο κοινό.
Shinrin-yoku 森林浴 Forest bathing Μπάνιο στο Δάσος. Η έκθεση σύγχρονης τέχνης του PCAI σε συνεργασία με τον Βοτανικό Κήπο Ι. & Α. Ν. Διομήδους θα διαρκέσει ως τις 29 Σεπτεμβρίου 2024.
