«Ελπίζω να μη σας ενοχλούν οι θόρυβοι που κάνει το κουτάβι μου», λέει η Σάρα Φράιερ, χαμογελαστή από το Σαν Φρανσίσκο. Εχω την τύχη να συνομιλώ μέσω Skype με τη διακεκριμένη δημοσιογράφο τεχνολογίας του Bloomberg και συγγραφέα του βραβευμένου No Filter: Τhe Inside Story of Instagram (εκδ. Simon & Schuster) που απέσπασε πέρυσι το βραβείο Business Book of the Year των Financial Times και ΜcKinsey. Πρόκειται για ένα γλαφυρό ντοκουμέντο (μπολιασμένο με κάμποσο ανθρωπολογικό tech gossip) από την καρδιά της Silicon Valley. H συγγραφέας διέτρεξε τη δεκαετή ιστορία (το 2020) της εφαρμογής που σήμερα έχει 1 δισεκατομμύριο χρήστες τον μήνα (άρα το 1 δισ. δολάρια που έδωσε ο Ζάκερμπεργκ του Facebook για να το αγοράσει το 2012 ήταν… peanuts). H Φράιερ διενήργησε εκατοντάδες συνεντεύξεις με CEO, υπαλλήλους και ανταγωνιστές τoυ Ιnstagram, αλλά και σημαίνοντες influencers (της λίγκας Αννα Γουίντουρ και Κρις Τζένερ) μελετώντας την παγκόσμια επιδραστικότητά του, και στο πλαίσιο της Corona εποχής.
Πώς είναι η ζωή στο Σαν Φρανσίσκο αυτές τις ημέρες;
Κάθε ημέρα που περνάει νιώθουμε και πιο ασφαλείς. Πάνω από το 70% του πληθυσμού έχει κάνει το εμβόλιο και κυκλοφορεί χωρίς μάσκα. Ο κόσμος επιστρέφει στα καφέ, στα εστιατόρια… Είναι ωραίο να βλέπεις ξανά φίλους. Στην Καλιφόρνια είχαμε για μεγάλο χρονικό διάστημα πολύ σκληρό lockdown.
Διανύουν τα social media, μαζί μας, μια μεταβατική περίοδο;
Ασφαλώς. Φέτος διαπιστώσαμε ότι το είδος του Instagram που περιγράφω ως επί το πλείστον στο βιβλίο μου No Filter, δηλαδή το Instagram της αισιοδοξίας, του εντυπωσιασμού και της επιτηδευμένης διαδικτυακής ταυτότητας, δεν είχε πλέον κανένα νόημα σε έναν κόσμο όπου τόσοι πολλοί άνθρωποι υποφέρουν. Ως αποτέλεσμα, στη διάρκεια των lockdown ο τόνος στο Ιnstagram άλλαξε ριζικά. Η εφαρμογή μεταμορφώθηκε σε ένα απαραίτητο εργαλείο ανθρώπινης διασύνδεσης για απλούς, αλλά και πλέον ισχυρούς ανθρώπους. Η αλλαγή στον τρόπο ζωής μας δεν μείωσε τη δημοτικότητά του.Αντίθετα, ακριβώς επειδή βρισκόμασταν έγκλειστοι στο σπίτι και δεν είχαμε άλλους τρόπους να επικοινωνήσουμε με όσους δεν ζουν μαζί μας, φτάσαμε να το χρησιμοποιούμε περισσότερο από ποτέ.
Ακόμα και μια τόσο ναρκισσιστική εφαρμογή άλλαξε χρήση. Δεν μας παίρνει πλέον να πουλάμε μια τέλεια ζωή.
Σωστά. Εγινε δε πιο απαραίτητο για την καθημερινότητά μας. Στο βιβλίο μου μιλώ εκτενώς για την ενεργή του εμπλοκή στον πολιτισμό. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι όλο αυτό το διάστημα είδαμε στην πλατφόρμα πολλά live βίντεο, δεδομένου ότι ο κόσμος δεν είχε τη δυνατότητα να παραστεί σε live εκδηλώσεις.Εβλεπε κανείς συνέχεια κωμικούς, djs, ομιλητές για θέματα προσωπικής ανάπτυξης, δασκάλους για μαθήματα όλων των ειδών και celebrities να βγαίνουν live στο Ιnstagram.
Ηταν πάντως έκπληξη πώς μια κατεξοχήν φωτογραφική εφαρμογή προσαρμόστηκε στις νέες, πρωτόγνωρες συνθήκες.
Ναι, ήταν έκπληξη. Μιλάμε για μια εταιρεία που προσπαθεί να ανοίξει παντού δρόμο, προσαρμοζόμενη στις απαιτήσεις του κόσμου. Το επόμενο βήμα θα είναι η οικονομία. Στη διάρκεια της πανδημίας οι ιθύνοντες της πλατφόρμας εστίασαν σε όσα εκ των προτέρων σχεδίαζαν, π.χ., στην απόκρυψη των likes, ενώ έδωσαν προτεραιότητα στο ηλεκτρονικό εμπόριο (σ.σ.: η νέα λειτουργία με το «βαλιτσάκι»). Δεν είναι τυχαίο ότι ένα σωρό μικρές επιχειρήσεις (φούρνοι, μπουτίκ ρούχων κ.ο.κ.) κατέφυγαν στο Instagram για να πουλήσουν τα προϊόντα τους, καθώς δεν λειτουργούσε το αντίστοιχο φυσικό κατάστημα. Το Διαδίκτυο ήταν πλέον η μοναδική διέξοδος που είχαν στη διάθεσή τους προκειμένου να φτάσουν το κοινό τους. Ειδικά η συγκεκριμένη πλατφόρμα ήταν ένας απλός και οπτικοποιημένος τρόπος να το πετύχουν.
Τι γίνεται αλήθεια με την πολιτική; Με την τελευταία κρίση στη Μέση Ανατολή είδαμε ακόμα και προφίλ στο Facebook «Ι support Palestine» και «Ι support Israel».
Αυτό που παρατηρήσαμε ήταν περισσότερος ακτιβισμός και περισσότερη πολιτική κουβέντα απ’ ό,τι συνήθως. Mετά την πανδημία ο κόσμος χρησιμοποιεί την πλατφόρμα για να μιλήσει και γι’ αυτό που σκέφτεται, όχι μόνο για τα υπέροχα πράγματα που κάνει. Το Instagram έγινε, π.χ., το μέρος όπου δεν λανσάρεσαι απλώς ως η τέλεια σύζυγος, αλλά μπορείς πια να μιλήσεις ανοιχτά για τα συναισθήματά σου. Την επίδραση της πολιτικής τη διαπιστώσαμε ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες στη διάρκεια του κινήματος #blacklivesmatter, όπου πολλοί έκαναν χρήση της πλατφόρμας για να οργανώσουν εκδηλώσεις ή για να ανεβάσουν τις πεποιθήσεις τους.
Δεν ήταν όμως η πρώτη φορά.
Οχι, η εφαρμογή ήταν ένας σημαντικός πολιτικός παίκτης και πριν από αυτό. Οπως σημειώνω στο βιβλίο, στη ρωσική καμπάνια παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με στόχο τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016, οι μυστικοί πράκτορες πόσταραν περισσότερο στο Instagram απ’ ό,τι στο Facebook. Απλά τείνουμε να μη συνδέουμε τόσο τη συγκεκριμένη εφαρμογή με την πολιτική, γιατί εδώ τα πράγματα δεν γίνονται viral όπως στο Facebook. Στο Instagram δεν γίνεται διάσημο το περιεχόμενο, αλλά οι άνθρωποι.
Είπατε ότι το Ιnstagram μετεξελίχθηκε σε εργαλείο διασύνδεσης. Πώς άλλαξε, αλήθεια, τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τις σχέσεις μας;
Noμίζω ότι εξακολουθεί να είναι ένας τόπος όπου πηγαίνεις να τσεκάρεις αν κάποιος είναι ενδιαφέρων, αν ζει μια ενδιαφέρουσα ζωή. Ωστόσο, ακόμα και αυτού του είδους το περιεχόμενο άρχισε να ανεβαίνει διαφορετικά. Για παράδειγμα, πολύς κόσμος επέλεξε να ποστάρει αναμνήσεις από το παρελθόν -υπήρχε ένα παλιρροϊκό κύμα νοσταλγίας-, εφόσον φέτος δεν ήταν σε θέση να αποκτήσει νέα οπτικά αποθέματα. Επίσης, πολλοί προτίμησαν να ανεβάσουν εικόνες κειμένου στο λογαριασμό τους, δημιούργησαν slideshows με κείμενο, στο οποίο μπορεί να έθιγαν μια πλειάδα θεμάτων, όπως η φυλετική δικαιοσύνη ή ο κορωνοϊός. Οσον αφορά δε το δεύτερο, διαπιστώνω μια αυξημένη τάση για… υπερ-επεξήγηση με λεζάντες. Καθένας δηλαδή χρησιμοποιεί μια επεξηγηματική λεζάντα για να καταστήσει σαφή τη θέση του στο θέμα της πανδημίας, κυρίως όσον αφορά τα μέτρα προστασίας που ο ίδιος θεωρείαπαραίτητα. Για παράδειγμα, στη διάρκεια του lockdown πόσταρες μια υπέροχη φωτογραφία με σένα να χαμογελάς και από κάτω ένα καθησυχαστικό σχόλιο: «Παρεμπιπτόντως, έβγαλα τη μάσκα μου για τις ανάγκες της συγκριμένης φωτογραφίας, διότι σέβομαι απόλυτα τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης» ή «Μην ανησυχείς, αυτή η φωτογραφία τραβήχτηκε πέρυσι».
Επρεπε δηλαδή να μην κάνεις φάουλ με το λάθος ποστ.
Κοιτάξτε, αυτό που σίγουρα δεν έχει αλλάξει όσον αφορά το Ιnstagram είναι ότι παραμένει ένα μέρος στο οποίο οι άνθρωποι είναι εξαιρετικά ανασφαλείς σχετικά με το τι πιστεύουν οι άλλοι γι’ αυτούς. Διότι με κάθε ποστάρισμα που κάνουμε, κάθε φορά δηλαδή που αφήνουμε το αποτύπωμά μας σε αυτή την πλατφόρμα, εισπράττουμε κάποιας μορφής αντίδραση: σχόλια, likes, followers. Και αυτό το feedback μάς καταδεικνύει εν είδει βαθμολογίας αν λειτουργούμε με τον τρόπο που οι άλλοι περιμένουν από εμάς. Η δε ανασφάλειά μας, που παλιά εκφραζόταν με την επιθυμία μας για εντυπωσιασμό, τώρα έχει πάρει άλλη μορφή. «Πρέπει να προσέχω και να συστήνω πάντα τον εαυτό μου κάτω από ένα κολακευτικό φως, χωρίς όμως να κάνω κάποιον να νιώσει άσχημα ή να προκαλέσω επικριτικά σχόλια».
Θα συνεχιστεί αυτό μετά την πανδημία;
Εχει αναμφίβολα ενδιαφέρον να δει κανείς αν τώρα που ο περισσότερος κόσμος έχει κάνει το εμβόλιο θα επιστρέψει σε αυτό το αισιόδοξο Instagram του εντυπωσιασμού. Eξυπακούεται ότι τα πράγματα είναι διαφορετικά στις διαφορετικές περιοχές του πλανήτη. Κάποιες χώρες είναι πιο κοντά σε αυτό το μοντέλο. Σίγουρα θα υπάρξουν μεγάλες αποκλίσεις όσον αφορά την κουλτούρα της πλατφόρμας. Σημασία έχει ότι η πανδημία του κορωνοϊού είναι ένα παγκόσμιο γεγονός, ένα γεγονός που άλλαξε δραστικά και ταυτόχρονα όλες τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες.
Και τη σχέση μας μαζί τους…
Εμείς ως μια παγκόσμια κοινωνία αποκτήσαμε μεγαλύτερη εξάρτηση από αυτές. Αρχίσαμε να χρησιμοποιούμε, π.χ., την Αmazon για να μας φέρει στο σπίτι τα ψώνια από το σούπερ μάρκετ, την Google για να σουλατσάρουμε στην πλατφόρμα Google Hangouts ή για να διαφημίσουμε τις επιχειρήσεις μας, το Spacebook ως κλειδί για τις μικρές επιχειρήσεις και τις κοινωνικές μας σχέσεις, την Αpple το ίδιο. Με άλλα λόγια, η παρουσία αυτών των εταιρειών εδραιώθηκε ακόμα περισσότερο στην καθημερινή μας ζωή. Και όλο αυτό συνέβη ανά τον πλανήτη την ίδια ακριβώς στιγμή. Θα έχει πραγματικά ενδιαφέρον να δει κανείς τι θα συμβεί τον επόμενο χρόνο, ποιες συνήθειες θα κρατήσουμε και ποιες θα καταργήσουμε επιστρέφοντας στη ζωή πριν από την έλευση της πανδημίας.
Υπάρχει βέβαια και ένα τεράστιο θέμα με την παραπληροφόρηση γύρω από τoν ιό και τα εμβόλια που φυσικά γιγαντώθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Το πρόβλημα της παραπληροφόρησης είναι σε μεγάλο βαθμό το βασικό αντικείμενο του ρεπορτάζ μου όλη αυτή την περίοδο. Αυτό που συνέβη στο Ιnstagram είναι ότι όλοι έχουμε καταλήξει στο δικό μας εξατομικευμένο διαιτολόγιο ειδήσεων. Ολοι διαβάζουμε και βλέπουμε και γινόμαστε φίλοι με ανθρώπους που τροφοδοτούν την όψη της πραγματικότητας που θέλουμε να ακούσουμε. Και όλα αυτό υποδαυλίζεται από το Facebok, το Ιnstagram, το ΥοuTube, το ΤikTok. Ολες αυτές οι πλατφόρμες προσπαθούν να μαντέψουν τι μπορεί να ενδιαφέρει δυνητικά τον καθέναν μας και στη συνέχεια μας ταΐζουν με αυτό. Είμαι της άποψης ότι τα social media θα γίνουν μια όλο και πιο παθητική εμπειρία. Κοιτάξτε την επιτυχία του TikTok (το Ιnstagram εγκαινίασε πρόσφατα τα reels, δηλαδή βίντεο στην TikTok λογική). Πρόκειται για μια εφαρμογή στην οποία δεν χρειάζεται να κάνεις απολύτως τίποτα, μόνο να καταναλώσεις. Και η ίδια η συμπεριφορά σου, δηλαδή το σε ποια βίντεο στέκεσαι περισσότερη ώρα, ποια ξαναπαίζεις, ποια σου αρέσουν κ.ο.κ., θα υπαγορεύσει αυτό που τελικά το ΤikTok θα σου σερβίρει. Κάτι, όπως είπα νωρίτερα, απόλυτα εξατομικευμένο. Ετσι θα έχουμε τη δική σου βερσιόν του ΤikΤok, τη δική μου βερσιόν του ΤikTok κ.ο.κ. Aπό εμάς τους χρήστες θα απαιτείται η ελάχιστη προσπάθεια. Εν ολίγοις, αποφασίζουμε να καθίσουμε αναπαυτικά και να αφήσουμε μια εταιρεία να μας υποδείξει αυτό που θέλουμε να μάθουμε. Αυτό μπορεί να είναι φανταστικό όταν πρόκειται για ψυχαγωγία. Δεν είναι όμως και τόσο φανταστικό όταν τίθενται κρίσιμα θέματα υγείας.
Μέσα σου όμως γνωρίζεις ότι δεν έχεις να κάνεις με αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης.
Λες όμως: «Ισως να είναι και αλήθεια, ποιος είμαι εγώ που θα πει ότι δεν είναι; Δεν είμαι γιατρός! Αυτός όμως που τα γράφει αυτά είναι προφανές ότι έκατσε και το έψαξε». Ξέρετε, αυτό που συμβαίνει είναι ότι μέσα στα social media χτίζουμε σταδιακά εξαιρετικά ισχυρούς δεσμούς με αγνώστους. Αρχίζουμε σιγά-σιγά να θαυμάζουμε ανθρώπους και ύστερα φτάνουμε να γινόμαστε κοινωνοί σημαντικών στιγμών της προσωπικής τους ζωής. Ετσι, ξεκινώντας, π.χ., να ακολουθούμε κάποιον στο Ιnstagram για συμβουλές ευεξίας, ίσως, γιατί όχι, να έχει φοβερές ιδέες για το πώς να φτιάξεις, π.χ., ένα juice cleanse ή για το πώς να αποκτήσεις ενσυνειδητότητα και ηρεμία. Και ύστερα το ίδιο αυτό πρόσωπο αρχίζει να μας παρέχει πληροφορίες για τον κορωνοϊό, τις οποίες ακούμε, παρότι δεν είναι γιατρός…
Χωρίς να το αντιλαμβάνεσαι, τον αντιμετωπίζεις ως ειδικό…
Το Ιnstagram ήταν ο επινοητής αυτού του φαινομένου: οποιοσδήποτε μπορεί να (αυτο)χριστεί αυθεντία σε οτιδήποτε. Μπορείς να γίνεις αυθεντία στο nail art, στη διακόσμηση με καρό μοτίβα, στην αναπαραγωγή των εντόμων, σε ό,τι μπορείς να φανταστείς. Και έχεις τη δυνατότητα να βρεις το κοινό σου στο Ιnstagram. Αυτό δημιούργησε καταπληκτικές ευκαιρίες στην οικονομία, ιδιαίτερα σε όσους μπορεί να ήταν και λίγο παραγκωνισμένοι. Αν, όμως, θέλεις να γίνεις γιατρός, εδώ ανακύπτουν πολλά ερωτήματα ως προς το αν η πλατφόρμα είναι η κατάλληλη πηγή για αυτό το είδος πληροφορίας.
Κάποιες… εξωτικές υγειονομικές συμβουλές που συναντήσατε τελευταία;
Στην «κοινότητα wellness» του Ιnstagram ευδοκιμούν οι συμβουλές ενίσχυσης του ανοσοποιητικού σου: «Αν καταναλώνεις συγκεκριμένες τροφές, ο COVID δεν μπορεί να σε πειράξει». «Δεν θα υπάρχει κανένας λόγος να φοράς μάσκα αν αγοράσεις αυτό το συμπλήρωμα διατροφής» ή «Δοκίμασε το εξατομικευμένο ασκησιολόγιό μου για την πρόληψη του COVID-19». Πρόκειται για καθαρή διαφήμιση, καθαρές μπίζνες για κάποιους που φυσικά εκμεταλλεύονται την αβεβαιότητα και το φόβο του κόσμου. Ωστόσο, δεν αποκλείεται συχνά οι ίδιοι να μη θεωρούν ότι διαπράττουν κάτι επιζήμιο ή να πιστεύουν πραγματικά στη θεραπευτική δράση αυτού που πουλούν. Οπως και να έχει, σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για σύσταση της κυβέρνησης ή των αρμόδιων αρχών. Ελα όμως που υπάρχει και μια μεγάλη δεξαμενή ανθρώπων που δεν έχουν πρόσβαση στις εξειδικευμένες οδηγίες της κυβέρνησης, που δεν εμπιστεύονται τις τοπικές αρχές, που έχουν κακή εμπειρία από το σύστημα υγείας κ.ά. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται ένας τεράστιος χώρος για την ανάδυση όλων αυτών των ψευτο-ειδικών, κάτι που, ναι, μπορεί να αποβεί εξαιρετικά επικίνδυνο.
Γίνεται μεγάλη συζήτηση και για τις παρενέργειες του Instagram στην ψυχική υγεία των εφήβων.
Κουβέντιασα με πολλούς γονείς για το βιβλίο. Κανένας δεν είχε υιοθετήσει την ίδια στρατηγική. Μίλησα, π.χ., με μια μητέρα που επέτρεπε στο παιδί της να χρησιμοποιεί το Instagram από την ηλικία των 9 ετών! Η μικρή είχε έναν εξαιρετικά επιδραστικό nail art λογαριασμό με 50.000 followers! Aυτό που τελικά έγινε είναι ότι κάποια στιγμή το παιδί βαρέθηκε τόσο που μέχρι που τελείωσε το σχολείο δεν ενδιαφέρθηκε ξανά να γίνει celebrity του Instagram. Η δε μαμά ήταν ευγνώμων που η κόρη της κατάλαβε από πολύ νωρίς τι σημαίνει τρολ, παρενόχληση και όλο το πακέτο, ενώ η ίδια έγινε και φίλη της στο Instagram, αποκτώντας καλύτερη εποπτεία των κινήσεών της στο σχολείο. Μίλησα, όμως, και με μια μητέρα στη Νέα Υόρκη που μου εκμυστηρεύτηκε ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει στον γιο της να μπει στην πλατφόρμα προτού κλείσει τα 18! Θεωρούσε ότι θα ήταν καταστροφικό για την αυτοεκτίμησή του, ότι θα τον οδηγούσε στο να συγκρίνει διαρκώς τον εαυτό του με τους άλλους, κάτι βέβαια που το Ιnstagram είναι τέλεια σχεδιασμένο να κάνει.
Και σε τι συμπέρασμα σας οδήγησαν αυτές οι διαμετρικά αντίθετες προσεγγίσεις;
Πιστεύω ότι τελικά εξαρτάται από το πώς κάθε παιδί προσεγγίζει την πλατφόρμα. Είναι ανάγκη να κατανοήσουμε ότι ο απώτερος στόχος αυτών των εταιρειών είναι η ανάπτυξη. Σκοπός τους είναι να σου κινούν επ’ άπειρον το ενδιαφέρον. Να σε χώνουν όλο και πιο βαθιά στην κουνελότρυπα των προϊόντων τους και να σου εμφανίσουν οτιδήποτε θα σε κάνει να επιστρέψεις ξανά και ξανά. Αυτό, θεωρώ, είναι δύσκολο να το κατανοήσουν οι νέοι, γιατί αντιμετωπίζουν τα εν λόγω προϊόντα ως μια μέθοδο μέτρησης, που ισοδυναμεί με βαθμολόγηση της ίδιας της προσωπικής τους αξίας. Δεν συνειδητοποιούν δηλαδή ότι όλα αυτά τα σχόλια, τα likes, οι followers δεν είναι σε καμία περίπτωση ένδειξη, π.χ., του πόσο δημοφιλής είσαι στο σχολείο. Αυτοί οι αριθμοί δεν είναι παρά ένα εργαλείο του Facebook και του Ιnstagram για να σε φέρουν και πάλι εδώ.
Πόσο σύμφωνη σας βρίσκει η δημιουργία ενός «Instagram for kids», που έχει ήδη προκαλέσει σωρεία αντιδράσεων;
Το Ιnstagram αντιλαμβάνεται ότι το βασικό πλεονέκτημά του μέσα στην αυτοκρατορία Facebook, Inc. είναι η προσβασιμότητά του στο νεανικό κοινό. Σπεύδει λοιπόν να το εξαργυρώσει. Και η στρατηγική που υιοθετεί είναι να χτίσει τη συνήθεια προτού ακόμα οι χρήστες αυτοί μεγαλώσουν, έτσι ώστε το Ιnstagram να γίνει από πολύ νωρίς αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους. Ολοι δε αυτοί οι εκκολαπτόμενοι χρήστες θα γίνουν τελικά καταναλωτές, διαφημιστές κ.ο.κ., άτομα στα δεδομένατων οποίων το Facebook μελλοντικά θα στοχεύσει. Πιστεύω, λοιπόν, ότι πρόκειται για περίπλοκο θέμα. Από τη μία πλευρά, έχεις παιδιά που ούτως ή άλλως το χρησιμοποιούν, ακόμα κι αν δεν έχουν φτάσει στη νόμιμη κατώτερη ηλικία, που είναι τα 13. Από την άλλη, ίσως αυτό να προσελκύσει περισσότερα μικρά παιδιά. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να σταθμιστούν.
Ποια ανακάλυψη κάνατε στην έρευνα για το No Filter;
Το γεγονός ότι έχουμε μάθει να μετράμε την επιτυχία σε προσωπικό επίπεδο με τον τρόπο που το κάνει το Facebook: αύξηση, αύξηση, αύξηση. Περισσότεροι ακόλουθοι, likes, σχόλια και… νιώθουμε καλύτερα. Ωστόσο, αυτοί οι αριθμοί που μας επιτρέπουν να συγκρινόμαστε με τους άλλους είναι μια ανεπαρκής μονάδα μέτρησης. Δεν αντανακλούν αληθινά την επιτυχία ή την ευτυχία. Απλά μας δείχνουν πόσο ικανοί είμαστε στη χρήση των social media.
Ποια από τις συνεντεύξεις που κάνατε σας έχει εντυπωθεί;
Νομίζω ότι την καλύτερη φράση την απέσπασα από τον ηθοποιό Αστον Κούτσερ: «Παλιά το Ιντερνετ αντανακλούσε την ανθρωπότητα, τώρα όμως είναι η ανθρωπότητα που αντανακλά το Ιντερνετ». Σε μια απλή πρόταση συμπύκνωσε ένα μεγάλο μέρος αυτού που προσπαθούσα να εξηγήσω στο βιβλίο για την επίδραση του Instagram στην κουλτούρα μας.
