Πολλοί από εμάς στραφήκαμε στην γλυκιά παρηγοριά ενός βιβλίου κατά τη διάρκεια των περιόδων της καραντίνας με αποτέλεσμα η συζήτηση γύρω από το βιβλίο να είναι ψηλά ακόμα και στην πολιτική ατζέντα. Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου επικοινώνησε όχι μόνο τη δική της αγάπη για τα βιβλία αλλά και την ανάγκη να τα στηρίξουμε. Ήταν μάλιστα εκείνη που εγκαινίασε, για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού, την 17η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά. “Το βιβλίο, είτε στη φυσική είτε στην ψηφιακή του μορφή, μας κρατά συντροφιά και μας στηρίζει ψυχολογικά στις συνθήκες απομόνωσης που βιώνουμε όλοι μας. Διευρύνει τα όρια του σπιτιού μας, δίνει ρυθμό στον χρόνο. Επιβεβαιώνει τη θέση-κλειδί που κατέχει στη ζωή μας, ως μέσο πολιτισμού, μάθησης και απόλαυσης – με δυο λόγια ως μέσο ελευθερίας. Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτή η θέση θα διατηρηθεί, ακλόνητη κι ακόμη περισσότερο ενισχυμένη, και μετά την υποχώρηση της πανδημίας” σημείωσε σε μια από τις αναρτήσεις της στο facebook.
Η Ένωση Εκδοτών έκανε έκκληση να παραμείνουν ανοιχτά τα βιβλιοπωλεία στη χώρα μας στη διάρκεια εφαρμογής των μέτρων και πέτυχε, έστω και για λίγο, μια μικρή νίκη. Ένα αίτημα που επανέρχεται ξανά, σε κάθε ευκαιρία αφού σε αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις τα βιβλία θεωρήθηκαν είδος πρώτης ανάγκης. Ο ρόλος των βιβλιοπωλείων στην αποτροπή της πολιτιστικής απομόνωσης ήταν σημαντικός, αν σκεφτεί κανείς ότι σταμάτησε κάθε άλλο πολιτιστικό δρώμενο. Επενδύσαμε στα βιβλία.
Τα βιβλία κάλυψαν με έναν τρόπο και την ανάγκη μας για ταξίδια. Από την πρώτη στιγμή που η πανδημία έκανε την εμφάνισή της αυτή η “τάση” επικράτησε τόσο έντονα όσο τα banana bread και το loungewear. Κάποιοι μάλιστα ανακάλυψαν για πρώτη φορά τον μαγικό κόσμο της ανάγνωσης. Τα τυπωμένα βιβλία γνώρισαν, σύμφωνα με το BookScan του NPD, αύξηση πωλήσεων δεκαετίας. Η πανδημία, ξεκάθαρα, άλλαξε τον τρόπο που διαβάζουμε.
Αύξηση, παρά τις όποιες ενστάσεις υπάρχουν για αυτά, γνώρισαν και τα ebooks. Ανοδική ήταν η τάση και για τα audiobooks. Σύμφωνα με την Ένωση Αμερικανών Εκδοτών, η αύξηση των audiobooks το 2020 ήταν 16,5% σε σχέση με το 2019.
Ένα ακόμα χαρακτηριστικό των αναγνωστών μέσα στην πανδημία, όπως διαβάζουμε στους New York Times, ήταν η επιρροή από την επικαιρότητα στην επιλογή των βιβλίων. Παρόλο που οι περισσότεροι θέλαμε, με έναν τρόπο, να ξεφύγουμε από αυτό που ζούμε, δεν αντισταθήκαμε στο να διαβάσουμε βιβλία όπως το “Με βλέπεις;” της Τασούλας Επτακοίλη και της Φωτεινής Τσαλίκογλου (εκδόσεις Καστανιώτη).
Αναζητήσαμε στα βιβλιοπωλεία βιβλία για τον ρατσισμό λίγο μετά την υπόθεση George Floyd και τα ξαναθυμηθήκαμε τον Οκτώβρη στη δίκη της Χρυσής Αυγής. Ακολούθησαν οι προεδρικές εκλογές της Αμερικής και σπεύσαμε να αγοράσουμε το βιβλίο του Barack Obama, με το ελληνικό #MeToo να κορυφώνεται μπήκαν στα ράφια της βιβλιοθήκης μας κυκλοφορίες όπως το “Είμαι επικίνδυνη” (εκδόσεις Keybooks) και πρόσφατα, με τη συνέντευξη της Meghan Markle στην Oprah Winfrey θελήσαμε να μάθουμε περισσότερα για την ιστορία της με τον πρίγκιπα Harry.
Μια ακόμα αναγνωστική συνήθεια που αποκτήσαμε μέσα στην πανδημία ήταν και τα podcasts. Από πρωτοβουλίες όπως αυτή της Κατερίνας Παπανδρέου που διαβάζει τα δικά της αγαπημένα κείμενα μέχρι τις Αφηγήσεις του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά όπου αγαπημένοι συγγραφείς διαβάζουν οι ίδιοι τα κείμενα τους και επιλέγουν τις μουσικές που τα συνοδεύουν.
Τέλος, η πανδημία ανέπτυξε το αίσθημα της αλληλεγγύης απέναντι στα μικρά βιβλιοπωλεία κάνοντας τους αναγνώστες να θέλουν να τα στηρίξουν με τις αγορές τους. Το θρυλικό Shakespeare and Company στο Παρίσι δημιούργησε μια σειρά από συνδρομές καλώντας τους φίλους του βιβλιοπωλείου να το στηρίξουν. Οι βιβλιόφιλοι ανταπέδωσαν. Κάτι που φαίνεται πως συνέβη και σε άλλη μέρη του κόσμου όπως στο Heywood Hill στο Λονδίνο που είναι το αγαπημένο βιβλιοπωλείο της βασίλισσας Ελισάβετ ή στο Μικρό Καράβι της Μαρίας Πολυράκη στην Κρήτη που εξυπηρετούσε τους επισκέπτες του τηλεφωνικά ή μέσα από τα social media.
