Στις 21 Μαΐου κυκλοφόρησε το νέο album της Ηρώς Σαΐα, από την Panik Records, με τίτλο Παραδώσου. Σε μουσική και ενορχήστρωση του Νεοκλή Νεοφυτίδη πρόκειται για ένα μουσικό ταξίδι βουτηγμένο στις θύμισες, τη νοσταλγία και τη χαρά της ζωής, στην οποία – όπως τονίζει η ερμηνεύτρια στην κουβέντα που είχαμε μαζί της με αφορμή αυτόν τον νέο δίσκο- αξίζει να παραδίνεσαι.
«Παραδώσου»: Η τελευταία δισκογραφική σας δουλειά με την Panik. Τι να περιμένουμε από αυτόν τον δίσκο;
Πρόκειται για 10 καινούργια τραγούδια -μια διασκευή παραδοσιακού τραγουδιού και 9 σε μουσική του Νεοκλή Νεοφυτίδη – τα οποία είτε στο στίχο, είτε στη μουσική είτε και στα δύο αυτά σημεία, έχουν πολύ έντονο το στοιχείο της Παράδοσης.
Μέσα από τα 10 αυτά τραγούδια κάνουμε ένα μικρό μουσικό ταξίδι σε ήχους της Ελλάδας, για παράδειγμα έχουμε ένα τραγούδι που έχει βασιστεί στον ηπειρώτικο ήχο, ένα άλλο στον Κρητικό (πεντοζάλι) , το ομώνυμο «Παραδώσου» που έχει βαλκανικό ήχο κλπ. Και φυσικά η ενορχήστρωση που έχει κάνει ο Νεοκλής είναι χαρακτηριστική για κάθε τραγούδι και δημιουργει αυτή την αίσθηση του μουσικού «ταξιδιού».
Θα μπορούσε ο τίτλος να χαρακτηριστεί συμβολικός, μετά την «παράδοσή» μας στον καναπέ, αλλά και στην αγάπη των δικών μας ανθρώπων;
Στο σημέιωμά μου για το cd τελειώνω ως εξής : «Όσο ζω μαθαίνω πώς ΝΑ ΜΗΝ Παραδίνομαι: στον καναπέ μου, στις άσχημες σκέψεις, στον κακό μου εαυτό και κυρίως στις ευκολίες μου. Όσο μπορώ…»
Αυτό ήταν το στοίχημα που έβαλα με τον εαυτό μου στη ζωή μου όταν ξεκίνησα και ήρθα στην Αθήνα. Αυτό ήταν το στοίχημα μέσα στη δύσκολη περίοδο της καραντίνας και αυτό είναι το στοίχημα της κάθε μέρας μου. Όσο μπορώ, να μην παραδίνομαι στην ευκολία, στην ασχήμια, στα κακώς κείμενα της ζωής και του εαυτού μου. Ανέκαθεν με θυμάμαι να μάχομαι για να κερδίσω επάξια τα ωραία αυτής της ζωής και να παραδίνομαι στην ομορφιά της.
Τι αποτέλεσε την έμπνευσή σας;
Κατ’ αρχάς η φιλία και η μουσική μου σύνδεση με τον Νεοκλή Νεοφυτίδη με τον οποίο είμαστε φίλοι και συνεργάτες εδώ και μια δεκαετία. Θέλαμε πάρα πολύ κάποια στιγμή να κάνουμε κάτι αποκλειστικά δικό μας, κάτι που να είναι το «απόσταγμα» αυτών των δέκα χρόνων συνεργασίας.
Η ιδέα για να κάνουμε μια δουλειά με αφορμή την Παράδοση, ήρθε όταν το 2018-2019 παρουσιάσαμε στο θέατρο Μικρό Γκλόρια την παράσταση ‘«Παραδώσου» σε σκηνοθεσία Άγγελου Μπούρα (ο οποίος έχει γράψει και στίχους σ’ ένα τραγούδι) και τότε αρχίσαμε να βρίσκουμε κείμενα της δημοτικής Ποίησης με τον Νεοκλή και να γίνονται τραγούδια. Το ένα έφερε το άλλο κι έτσι μαζεύτηκαν τα 10 τραγούδια του δίσκου.
Σε αρκετά κομμάτια του δίσκου έχετε γράψει εσείς τους στίχους. Είναι αυτό η αρχή για μια νέα καλλιτεχνική φάση;
Ποτέ δε λέω ποτέ πια, αλλά δεν με θεωρώ στιχουργό. Κάποιες φορές μου αρέσει να εκφράζομαι μέσω των λέξεων και κάποιοι στίχοι μου αρέσουν. Αυτό σίγουρα όμως δεν με καθιστά και στιχουργό.
Αφιερώνετε τον δίσκο στα παιδιά σας. Τι ρόλο έπαιξαν στη δημιουργία του και πόσο σας επηρεάζουν καλλιτεχνικά;
Τα παιδιά μου πλέον είναι η κινητήριος δύναμη για ό,τι κάνω. Λένε, πως όταν μια γυναίκα γεννάει παιδί, τότε «γεννιέται μια μητέρα». Αυτό δεν είναι τυχαίο, διότι αλλάζουν τα πάντα στη ζωή, στον τρόπο που σκέφτεται και δρα η γυναίκα.
Και, όπως γράφω, τους αφιερώνω τον δίσκο αυτόν διότι τα παιδιά μου μού έμαθαν πώς είναι να παραδίνομαι «άνευ όρων» στην αγάπη. Η μητρική αγάπη είναι η μοναδική που δε ζητάει ανταπόδωση, δεν περιμένει τίποτα, είναι η πιο σπουδαία και πιο μεγάλη οικειοθελής παράδοση του εαυτού σου.
Σαφώς και όλο αυτό δε γινόταν, λοιπόν, να μη με επηρεάσει και καλλιτεχνικά. Αισθάνομαι ότι τραγουδάω καλύτερα αφότου έγινα μητέρα, νιώθω πιο πολύ τις λέξεις, τη ζωή, τη χαρά αλλά και τον πόνο, πατώ τα πόδια μου πιο σταθερά στη γη αλλά και στη σκηνή και συνάμα σιγανά και πιο ταπεινά.
Έχετε μιλήσει για τον κίνδυνο που αντιμετωπίσατε στην εγκυμοσύνη σας και το ενδεχόμενο τα μωρά σας να μην κατάφερναν να γεννηθούν σώα. Τι έχετε κρατήσει από εκείνη την εμπειρία και τι θα θέλατε να πείτε στις γυναίκες που είναι αντιμέτωπες με μια παρόμοια κατάσταση;
Ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος, αυτός ο τελευταίος μήνας της εγκυμοσύνης, με καθημερινές επισκέψεις στο νοσοκομείο και εξετάσεις, με το ένα πόδι κουτσό λόγω του ότι είχε πειραχτεί και το ισχίο μου αλλά τελικά, παρά τις δυσκολίες όλα πήγαν καλά, ευτυχώς!
Αυτό που έχω κρατήσει από εκείνη την εμπειρία είναι η υπομονή που ανέπτυξα, η -αναγκαστική – αισιοδοξία που έπρεπε να έχω αλλά και η δύναμη της Προσευχής. Σε γυναίκες με μια παρόμοια κατάσταση δυστυχώς δεν έχω να πω κάτι ιδιαίτερα βοηθητικό διότι στα δύσκολα κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές διεξόδους και πηγές άντλησης δύναμης .
Όταν είσαι αντιμέτωπος με έναν κίνδυνο που αφορά τα παιδιά σου είναι νομίζω ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί. Δεν έχεις να κρατήσεις και πολλά από μια τέτοια εμπειρία, απλώς εύχεσαι και προσεύχεσαι να πάνε όλα καλά και φυσικά να έχεις έναν καλό γιατρό να κάνει το καλύτερο που μπορεί.
Πώς ήταν η ζωή με δύο μικρά παιδιά στο σπίτι τόσο καιρό; Πόσο σας επηρέασαν τα lockdowns και η πανδημία; Πιστεύετε ότι κερδίσαμε κάτι από αυτή την κατάσταση;
Ασφαλώς. Είχαμε ακόμα περισσότερο χρόνο με τα παιδιά μας κάτι το οποίο ήταν υπέροχο αλλά και κουραστικό για εμένα που έπρεπε για ένα μεγάλο διάστημα να είμαι και μαγείρισσα και μητέρα και σύζυγος και καθαρίστρια και να πηγαίνω στο σουτέρ μάρκετ και γενικά να είναι ξαφνικά πολλές υποχρεώσεις πάνω μου, χωρίς όμως να μπορώ να δουλέψω, να βγω, να δω φίλους, να δω μια παράσταση.
Ευτυχώς, ψυχολογικά έμεινα σχετικά «όρθια», με μικρές απώλειες. Το μόνο θετικό είναι ότι κατάλαβα πόσο πολύ αγαπώ τη δουλειά μου, πόσο μου έλειπε η επικοινωνία με τον κόσμο μέσω του τραγουδιού.
Όμως νομίζω πως για εμένα αυτό ήταν το μόνο θετικό μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση. Συνήθως, μου αρέσει να βρίσκω θετικά ακόμα κι όταν δεν υπάρχουν και γενικά να βλέπω μισογεμάτα κι όχι μισοάδεια τα ποτήρια.
Πώς προβλέπετε ότι θα εξελιχθεί η κατάσταση στον καλλιτεχνικό χώρο από εδώ και πέρα, από τη στιγμή που επαναλειτουργούν θέατρα και μουσικές σκηνές;
Ο καλλιτεχνικός κλάδος έχει υποστεί μεγάλο πλήγμα και φοβάμαι πως θα αργήσουν να επανέλθουν τα πράγματα στην προ- κορονοϊού κατάσταση, αν επανέλθουν ποτέ. Εύχομαι ολόψυχα να διαψευστώ.
Τα θέατρα ναι μεν λειτουργούν, αλλά με μισές χωρητικότητες. Οι περισσότερες παραγωγές δε μπορούν να βγουν οικονομικά με αυτά τα δεδομένα. Και μην ξεχνάμε και την επιφύλαξη του κόσμου να συγχρωτιστεί ακόμα και σ’ έναν ανοιχτό χώρο.
Κατά τ’ άλλα, όμως, άρων-άρων κόβονται τα επιδόματα των καλλιτεχνών, οι οποίοι έχουν να δουλέψουν 14 μήνες. Δυστυχώς είμαστε μόνοι μας στην πραγματικότητα.
Πρόσφατα, λάβατε μέρος στην τελευταία δουλειά του κ. Ξαρχάκου, του συζύγου σας. Πώς είναι να συνεργάζεσαι με έναν τόσο δικό σου άνθρωπο;
Συμμετείχα μ’ ένα καινούργιο τραγούδι σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου στο ντοκιμαντέρ για τα «200 χρόνια Δημοτικό Τραγούδι», ένα μοιρολόι που δε φωνάζει τον πόνο, είναι μια σιωπηλή κραυγή κι ένας διάλογος του ανθρώπου με τη φύση, σύνηθες θέμα της δημοτικής ποίησης.
Η διαδικασία της εγγραφής του στο στούντιο ήταν πραγματικά μια μοναδική και συγκινητική εμπειρία. Οι μεγάλοι δημιουργοί, οι οποίοι έχουν και το χάρισμα του δασκάλου, όπως ο Σταύρος Ξαρχάκος, μπορούν μ’ έναν μοναδικό τρόπο να ωθήσουν τον ερμηνευτή να κάνει μια βουτιά στα εσώψυχά του και έτσι να βγει το καλύτερο αποτέλεσμα.
Χαίρομαι πάντα να συνεργάζομαι με τον Σταύρο Ξαρχάκο, ανεξάρτητα από τη μεταξύ μας σύνδεση. Κάθε συνεύρεση μαζί του στη σκηνή ή στο στούντιο είναι ένα ακόμα σκαλί, ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί και μια μεγάλη αναμέτρηση με τον ίδιο μου τον εαυτό.
«200 χρόνια Δημοτικό τραγούδι»: Θεωρείτε πως μπορεί να σταθεί στο σήμερα και να έρθει πιο κοντά στους νέους η αυθεντική παραδοσιακή μουσική;
Μα δεν έχει σταματήσει ποτέ αυτή η συνέχεια. Η παράδοση της «σκυτάλης» από γενιά σε γενιά. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα υπάρχουν τα πανηγύρια. Δεν είναι τυχαίο ότι διατηρούνται τραγούδια, όπως ο Ερωτόκριτος, εδώ και αιώνες. Δεν είναι τυχαίο ότι πάρα πολλά από τα πολύ γνωστά τραγούδια των τελευταίων δεκαετιών έχουν πολύ έντονα τα στοιχεία της παραδοσιακής μουσικής, είτε αυτή μπλέκεται με ροκ ή τζαζ στοιχεία είτε κι αν κάτω από ένα παραδοσιακό υπάρχει μια λούπα για να δώσει άλλο ρυθμό, είτε ακούμε διασκευασμένα παραδοσιακά.
Τις τελευταίες ημέρες η κοινή γνώμη συγκλονίστηκε από μια αποτρόπαια γυναικοκτονία και θορυβήθηκε από την εικόνα ενός νεαρού άντρα να καταδιώκει μία γυναίκα με το μόριό του να φαίνεται. Φοβάστε καθόλου ως γυναίκα;
Καθημερινά πλέον ακούμε περιστατικά βίας απέναντι στις γυναίκες σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτά συνέβαιναν πάντα, απλώς τώρα λόγω του διαδικτύου μάς φαίνονται συχνότερα. Δυστυχώς, έχουμε ακόμα πολλά να κατακτήσουμε, διότι στα θέματα δικαιωμάτων -είτε μιλάμε για ανθρώπινα δικαιώματα, είτε για εργασιακά δικαιώματα, είτε για τη θέση της γυναίκας σε διάφορες κοινωνίες – βλέπουμε πόσο αργούν να γίνουν βήματα εξέλιξης, για να μην πω ότι γίνονται και βήματα προς τα πίσω πολλές φορές.
Ναι, ως γυναίκα, φοβάμαι. Φοβάμαι το ενδεχόμενο ότι κάποιος με ισχυρότερη σωματική δύναμη μπορεί να μου προκαλέσει κακό. Ακόμα περισσότερο, όμως, φοβάμαι τις αναχρονιστικές αντιλήψεις ορισμένων, οι οποίοι πάντα βρίσκουν δικαιολογίες απέναντι στη βία και σ’ αυτούς που την ασκούν.
Δεν είναι λίγες οι φορές που διαβάζουμε για παράδειγμα ότι «έφταιγε το θύμα, επειδή φορούσε κοντή φούστα». Γενικά, φοβάμαι την άσκηση βίας στον αδύναμο: σ᾽ εκείνον που έχει ανάγκη τη δουλειά και υπομένει αθλιότητες, την άσκηση βίας σε ηλικιωμένους και παιδιά ή γυναίκες. Όλα αυτά είναι κτηνωδίες, χωρίς υπερβολή.
Στον απόηχο του κινήματος metoo και τις καταγγελίες για τον καλλιτεχνικό χώρο στην χώρα μας, έχετε νιώσει να σας αντιμετωπίζουν διαφορετικά στην εργασία σας λόγω φύλου;
Χωρίς να μου έχει συμβεί ποτέ κάποιο ακραίο περιστατικό, ναι. Σίγουρα μια γυναίκα σ’ έναν εργασιακό χώρο που περιστοιχίζεται από άνδρες, όπως αυτός στον οποίο βρίσκομαι εγώ, αντιμετωπίζει κατά καιρούς συμπεριφορές περίεργες ενίοτε και άκομψες, ειδικά όταν είναι και αρκετά νεαρή.
Έχετε σκεφτεί πώς θα μιλήσετε στον γιο και την κόρη σας για τέτοιου είδους ζητήματα, αν δεν το κάνετε ήδη; Ποια πιστεύετε ότι πρέπει να είναι η προσέγγιση ενός γονέα;
Θεωρώ πως τα παιδιά πρέπει από το σχολείο και από την οικογένειά να διδάσκονται πολύ σοβαρά την έννοια του αλληλοσεβασμού και της ισότητας των ανθρώπων και των φύλων. Όπως λένε οι παιδαγωγοί, τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν να έχουν όρια γι’ αυτό και από μικρά θεωρώ πως πρέπει να γνωρίζουν ότι και η ελευθερία τους έχει όριο την ελευθερία του διπλανού και πως οφείλουν να σέβονται τους συνανθρώπους τους.
Ο σεβασμός στον συνάνθρωπο χωράει όλα τα δικαιώματα: το δικαίωμα στη διαφορετικότητα, το δικαίωμα στο να ντυθεί κανείς όπως νομίζει, στο να είναι ο εαυτός του. Με λίγα λόγια το δικαίωμα στην ελευθερία.
Τι θα μπορούσε να αποτελεί επαγγελματική πρόκληση για εσάς στο μέλλον;
Κάτι το οποίο σίγουρα τώρα δε μπορώ να φανταστώ!
