Πανελλήνιες εξετάσεις: Τι σκεφτόμαστε όταν ακούμε αυτές τις λέξεις; Μήπως «αγώνας για την επιτυχία»;
Οι λέξεις είναι εντολές που δίνονται στο υποσυνείδητό μας …ασυνείδητα. Τι εντολή λοιπόν δίνουμε με τις παραπάνω λέξεις; Μήπως ότι μπαίνουμε σε μία διαδικασία, παιδιά και γονείς, δύσκολη και οδυνηρή, όπου η κατάληξη θα πρέπει να είναι μόνο επιτυχία; Προφανώς και επιτυχία στην προκειμένη περίπτωση είναι η εισαγωγή του παιδιού στο πανεπιστήμιο που επιθυμεί ή σε εκείνο που δηλώθηκε.
Τι συναισθήματα, όμως, δημιουργούνται από την παραπάνω «εντολή»;
Λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των Πανελληνίων Εξετάσεων και λίγο πριν από την επίσημη ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής στα πανεπιστήμια, μιλήσαμε με την Αθηνά Συγκούνα, διαπιστευμένη life-mindset, parent coach και σύμβουλο ψυχικής υγείας, με μεταπτυχιακό στην ψυχολογία, για το πώς μπορεί ένας γονιός να διαχειριστεί την αποτυχία ή την επιτυχία του παιδιού του.
«Αν θέλουμε να στηρίξουμε τα παιδιά μας, ξεκινάμε από νωρίς, βοηθώντας τα να δημιουργήσουν έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης, ένα growth mindset, μια αναπτυξιακή νοοτροπία, δηλαδή, που θα τα βοηθήσει γενικότερα στη ζωή τους, όχι μόνο στο θέμα των πανελληνίων», λέει η ειδικός.
Τι είναι αποτυχία;
«Είναι αποτυχία το να μην περάσει το παιδί σε κάποια σχολή; Όχι! Σε αυτό το σημείο θα δώσουμε την πρώτη μας στήριξη ως γονείς στο παιδί που δεν πέρασε στη σχολή της προτίμησης του ή δεν πέρασε σε κανένα πανεπιστήμιο.
Ξεκαθαρίζουμε ότι αποτυχία είναι να μην προσπαθήσει καν, να τα παρατήσει, να έχει άρνηση, να μη βλέπει εναλλακτικές, να βλέπει τον εαυτό του ως ανάξιο και να θεωρεί ότι οι ικανότητες του είναι αυτές χωρίς περιθώρια βελτίωσης.
Οι γονείς οφείλουμε να γαλουχήσουμε τα παιδιά με νοοτροπία ανάπτυξης μέσα από τις δικές μας αντιδράσεις και τα δικά μας λόγια. Εάν δεν περάσει σε κάποια σχολή, για παράδειγμα, ας αγκαλιάσουμε με αγάπη το παιδί και ας του πούμε “μπράβο” για την προσπάθεια που κατέβαλε, για την επιμονή του και τον όμορφο στόχο που έβαλε. Πήρε εφόδια, γνώσεις και δεξιότητες, έμαθε τον τρόπο αλλά και τη νοοτροπία του να διεκδικεί αυτό που θέλει, έμαθε να στοχεύει και να έχει όραμα.
Μέσα από το όραμα τα παιδιά αποκτούν κίνητρα, εμπνέονται, μπαίνουν σε δράση, συνειδητοποιούν τα “θέλω” τους και, τελικά, εξελίσσονται».
»Σε επόμενο στάδιο, ας τα βοηθήσουμε να κάνουν τον αναστοχασμό τους. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα μάθουν να δέχονται κατ’ αρχάς το feedback σαν ένα “εργαλείο” απαραίτητο για τη βελτίωση τους. Να κάνουμε ερωτήσεις στα παιδιά, όπως “Τι σε βοήθησε να φτάσεις ως εδώ;” ή “Τι δεν πήγε και τόσο καλά κατά τη γνώμη σου”;, “Αν το ξαναέκανες τι θα άλλαζες;”.
Μέσα από τις απαντήσεις τους θα γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους, τα δυνατά τους στοιχεία, ώστε να τα αξιοποιήσουν και να τα ενισχύσουν, τα λιγότερο δυνατά στοιχεία τους ώστε να τα ενδυναμώσουν ή και να τα βάλουν στην άκρη, με απλά λόγια θα αρχίσουν να σκέφτονται άλλες οπτικές και λύσεις».
Η αναγνώριση των συναισθημάτων ως εργαλείο διαχείρισής τους
«Πολύ σημαντικό, επίσης, είναι να μάθουν τα παιδιά να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους αποτελεσματικά. Για να γίνει αυτό πρέπει πρωτίστως να τα αναγνωρίζουν, να τα ονομάζουν, να τα αποδέχονται. Συναισθηματική νοημοσύνη, λέγεται, και θα πρέπει να είναι προτεραιότητα μας να βοηθήσουμε να καλλιεργηθεί στα παιδιά.
Μπορούμε να ρωτήσουμε: “Τι νιώθεις;”, “Ποιο συναίσθημα κυριαρχεί μέσα σου τώρα;”, “Ποια ανάγκη σου αναγνωρίζεις πίσω από αυτό;”, “Σε τι αντίδραση σε οδηγεί;”.
Φυσικά, δεν πρέπει να ακυρώσουμε τα αρνητικά συναισθήματα του παιδιού λέγοντας: “Mη στεναχωριέσαι, δεν έγινε και κάτι, μην κάνεις έτσι”. Σημασία έχει να το βοηθήσουμε να τα αποδεχτεί, δείχνοντας ενσυναίσθηση. “Είμαι εδώ για σένα. Πώς μπορώ να σε βοηθήσω; Τι χρειάζεσαι από εμένα; Σε αγαπώ γι αυτό που είσαι”».
»Σημαντικό είναι στη συνέχεια, να βοηθήσουμε το παιδί να θέσει ξανά στόχους. Να βρει τις πραγματικές του επιθυμίες και τον τρόπο που θα τις πραγματοποιήσει. Οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι η αρχή του ταξιδιού, όχι το τέλος. Ποιο μονοπάτι από όλα θα ακολουθήσει τώρα; Το παιδί δεν πρέπει να χάσει την αυτοεκτίμηση του και την αυτοπεποίθηση του. Αυτό θα γίνει επιτρέποντάς του να πάρει πρωτοβουλίες και δείχνοντάς του εμπιστοσύνη. Να στηρίξουμε τις επιλογές του και να του δείξουμε ότι έχει επιλογές. Να βοηθήσουμε να κάνει το νέο του πλάνο, με συγκεκριμένα βήματα προς τον στόχο».
»Τα παιδιά μπορεί να είναι μπερδεμένα σε αυτή την ηλικία, γι’ αυτό ας τα βοηθήσουμε να βρουν το όνειρό τους. Πώς θα το κάνουμε αυτό; Με ερωτήσεις και ήρεμη συζήτηση.
“Με τι σε ευχαριστεί να ασχολείσαι;”, “Τι σε κάνει χαρούμενη/ο”;, “Σε 10 χρόνια μπορείς να οραματιστείς πού βρίσκεσαι επαγγελματικά”;, “Ποιοί είναι γύρω σου, τι φοράς, πώς νιώθεις, με τι ασχολείσαι;”, “Ποια δραστηριότητα αν σταματήσεις να κάνεις θα σε στεναχωρήσει; Κάνε μία λίστα με τα θετικά σου στοιχεία και τις δεξιότητές σου”».
Η ψυχολογία και το άγχος των γονιών
«Τι γίνεται όμως με τους γονείς; Δεν είναι ψέμα ότι μαζί με τα παιδιά και οι γονείς παιρνάμε άγχος, στρες και πίεση. Πρέπει, όμως, να θυμόμαστε ότι είναι στόχος του παιδιού τους αυτός για τον οποίο παλεύουμε και όχι δικός μας. To παιδί έδωσε εξετάσεις, όχι εμείς. Προτεραιότητα, λοιπόν, έχουν τα συναισθήματα του παιδιού. Οφείλουμε να διατηρήσουμε ψύχραιμη και αισιόδοξη στάση, καθώς ο ρόλος μας είναι να στηρίξουμε το παιδί. Αποδεχόμαστε το παιδί μας και τις επιλογές του. Προσπαθούμε να μην φτιάχνουμε στο μυαλό μας την εικόνα του ιδανικού παιδιού και αν το δικό μας παρεκκλίνει από αυτήν να μη νιώθουμε και να μη δείχνουμε απογοήτευση, ούτε να επιμείνουμε να γίνει αυτό που έχουμε εμείς στο μυαλό μας».
Η διαχείριση της επιτυχίας
Από την άλλη, τι γίνεται όταν το παιδί περάσει στις πανελλήνιες εξετάσεις; Πώς διαχειριζόμαστε το αίσθημα χαράς και πως το βοηθάμε να μην παρασυρθεί και να επιλέξει κάτι που να του ταιριάζει;
«Συνεχίζουμε να στηρίζουμε τα παιδιά και όταν πετύχουν στις εξετάσεις. Λέμε τα “μπράβο”, επικροτούμε και επαινούμε χωρίς φειδώ, μοιραζόμαστε συναισθήματα, δε μετριάζουμε τη νίκη τους, τα αφήνουμε να τη χαρούν.
Ρωτάμε και πάλι για τα συναισθήματα τους, τις επιθυμίες τους. Υπενθυμίζουμε ευγενικά ότι η προσπάθεια συνεχίζεται. Τώρα ξεκινά ένα νέο, όμορφο κεφάλαιο στη ζωή τους, το οποίο συνοδεύεται από δεκάδες καινούριες προσπάθειες και νίκες.
Τα βοηθάμε να κάνουν συγκεκριμένο πλάνο, να καταλάβουν τι ακριβώς θέλουν, τι τους αρέσει, με τι ακριβώς θέλουν να ασχοληθούν, πού θέλουν να βρίσκονται επαγγελματικά στο μέλλον.
Μπορεί, έπειτα από όλα αυτά και με την πίεση των ημερών, η “δουλειά” του γονέα να σας φαίνεται αρκετά δύσκολη αυτή τη στιγμή, αλλά τελικά είναι τόσο υπέροχη και δημιουργική και μας γεμίζει τόσο όμορφα συναισθήματα, που αξίζει. Αξίζει και μόνο για το χαμόγελο των παιδιών μας».
Η Αθηνά Συγκούνα κυκλοφόρησε το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Μάστερ στην εφηβεία» (εκδ. the law of success), νωρίτερα μέσα στο καλοκαίρι. Πρόκειται για έναν οδηγό αυτοβελτίωσης και αυτοεξέλιξης, ο οποίος στόχο έχει να βοηθήσει μικρούς και μεγάλους να δημιουργήσουν τη ζωή που θέλουν να ζήσουν.
