Ο Γιώργος Χατζηπαύλου επιστρέφει για 8 μόνο παραστάσεις -από τις 25 Ιανουαρίου 2020- στην αίθουσα θεάτρου του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης με την επιτυχημένη stand up comedy παράστασή του με τίτλο “Τάιμινγκ“. Έχει όμως τη δική του φιλοσοφία πάνω σε αυτό, που δεν μοιάζει με τον τετριμμένο ορισμό που θα έδινε κάποιος στο πρώτο άκουσμα της λέξης.
Είναι η 4η κατά σειρά σόλο παράστασή του έπειτα από μια περίπου 10ετία που βρίσκεται στο χώρο. Αφορμή για να ξεκινήσει αυτό το επάγγελμα ήταν μια παράσταση που είδε και ξύπνησε μέσα του την ανάγκη να γράφει κείμενα. Κείμενα που ήταν αστεία, κείμενα που ήταν γραμμένα με σωστά ελληνικά – πράγμα σπάνιο και το οφείλει στον δάσκαλο μπαμπά του- και που τον έκαναν τα επόμενα χρόνια έναν από τους πιο πρωτοπόρους στην κατηγορία του.
Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα 40αρησε, παντρεύτηκε, έγινε πατέρας ενός αγοριού και έμαθε να κάνει καλύτερα τη δουλειά του. Έτσι, μιλώντας στο Marie Claire, μπορεί και καταρρίπτει όλους τους μύθους που την ακολουθούν.
Σπουδάζεται το stand up comedy τελικά;
Με την έννοια του κύκλου σπουδών όπως τον ξέρουμε, όχι. Υπάρχουν σεμινάρια και μαθήματα που είναι κοντά στην φιλοσοφία του stand up. Κάποιος μπορεί να κάνει και σεμινάρια αυτοσχεδιασμού. Το πιο βασικό απ’ όλα όμως είναι η συμμετοχή και η δουλειά πάνω σε αυτό. Το να γράφεις αστεία και να δουλεύουν σε κοινό, το κατακτάς γράφοντας αστεία και παρουσιάζοντάς τα σε κοινό. Στη θεωρία και στο χαρτί δεν ξέρεις ακριβώς και με ποιο τρόπο θα δουλέψει κάτι. Εξού και είναι πολύ βραδυφλεγής διαδικασία. Ξεκινάς από ένα πεντάλεπτο κείμενο που το δοκιμάζεις ξανά και ξανά, τα πέντε λεπτά γίνονται έξι, επτά, οκτώ, δέκα. Στο stand up δουλεύεις με λεπτά. Όλο αυτό είναι αποτέλεσμα δουλειάς. Υπάρχει θεωρητική κατάρτιση, η οποία όμως είναι περισσότερο εξάσκηση στις ικανότητες τους να βρεις και να χτίζεις τις ιδέες και συνεπώς τα κείμενα. Και μετά κάποιες τεχνικές, που για να βρεις αν δουλεύουν πρέπει να ανέβεις στη σκηνή, ξανά και ξανά.
Μπορεί ο καθένας να γίνει stand up comedian;
Ο καθένας, που θέλει να κάνει stand up, έχει πέντε-δέκα λεπτά καλής κωμωδίας που πρέπει να τα βρει και να τα φτιάξει για να στέκουν σε μια σκηνή και σε πολλά διαφορετικά είδη θεατών. Το αν μπορεί να ακολουθήσει τη διαδικασία και το “δρόμο” της δουλειάς αυτής είναι πολύ προσωπικό ζήτημα. Δεν μπορώ να το γνωρίζω αλλά, νομίζω ότι όλοι μέσα μας έχουμε μια καλή ιστορία και κάποια καλά αστεία. Το πώς θα φτάσουν στη σκηνή και πόσο θα μείνουν εκεί και πόσα θα σε οδηγήσουν σε άλλα αστεία μετά, είναι πολύ προσωπική υπόθεση.
Εσένα πώς σου γεννήθηκε αυτό; Ήσουν από αυτά τα παιδιά που κάναν συνεχώς πλάκες στις παρέες τους;
Έχω καταλήξει με τα χρόνια ότι υπάρχουν κάποιοι μύθοι γύρω από την κωμωδία. Σίγουρα ένας μύθος είναι αυτός που λέει ότι ο εξωστρεφής και αστείος της παρέας μπορεί να γίνει καλός κωμικός. Είναι μύθος για δύο λόγους. Ο ένας είναι γιατί ο αστείος της παρέας μπορεί να μην θέλει να κάνει δουλειά κωμικού. Σίγουρα τα κριτήρια που σε κρατάνε και σε βάθος χρόνου σε κάνουν stand up κωμικό δε έχουν καμία σχέση με τα skills που πρέπει να έχεις για να κάνεις την παρέα σου να διασκεδάσει. Δεν έχει καμία σχέση το job desciption. Αυτό είναι το ένα κομμάτι. Το δεύτερο είναι ότι, το ένα είναι δουλειά και το άλλο είναι happy time μιας παρέας. Τι εννοώ; Στη δουλειά υπάρχουν κάποιες απαιτήσεις. Στην παρέα δεν σε πληρώνουν για να τους κάνεις να γελάσουν οπότε είσαι απαλλαγμένος από το άγχος της κριτικής και της “διάρκειας”. Το ότι ήσουν σήμερα ευχάριστος και μπορεί να είσαι και αύριο δεν απαιτεί να είσαι και μεθαύριο ή παραμεθαύριο. Εγώ δεν ήμουν καθόλου αστείος στην παρέα, ήμουν ένας φυσιολογικός τύπος με φίλους. Αυτό που ένιωθα είναι ότι, από τη στιγμή που είδα μια παράσταση stand up, είναι μία φόρμα μέσα από την οποία μπορώ να λέω ιστορίες και αστεία. Είναι κάτι που με ενδιαφέρει δημιουργικά, πρώτα απ’ όλα. Με ενδιαφέρει, εμένα μπροστά από έναν υπολογιστή, να πληκτρολογήσω κάποια κείμενα και να δουλέψω πάνω σε αυτά με διάφορες τεχνικές που ανακάλυπτα τότε. Δεν ήταν αρχικά ο στόχος: “ωραία, από εδώ και πέρα θα λέω αστεία και ο κόσμος θα γελάει”. Αρχικά είναι μια αρκετά προσωπική διαδικασία που αντιστοιχεί σε ένα 20% του συνόλου. Το επόμενο 80% είναι να ανέβεις στη σκηνή και να δεις πώς λειτουργούν όλα αυτά σε ανθρώπους που δεν σε ξέρουν και δεν έχουν καμία υποχρέωση να γελάσουν αν δεν είσαι αστείος και δεν έχετε και κοινούς κώδικες επικοινωνίας, πολύ βασικό, όπως υπάρχουν σε μία παρέα.
Σου δημιουργεί άγχος, όταν βγαίνεις στη σκηνή, η σκέψη του ότι πρέπει να είσαι αστείος;
Πάντα σε αγχώνει. Όχι άγχος με την έννοια της παθογένειας, αλλά είναι μία κατάσταση που σε κρατά σε εγρήγορση. Από ένα σημείο και μετά, όταν έχεις τελειώσει με το γράψιμο, με τις πρόβες, με τις δοκιμές -οι οποίες δοκιμές γίνονται μπροστά σε κόσμο, δεν τις κάνει κανείς στο σπίτι του- έχεις δει πώς δουλεύουν τα αστεία. Για να φτιάξεις μια παράσταση stand up περνάει περίπου ένας με ενάμισης χρόνος με δοκιμές και γραψίματα, οπότε όταν είναι η ώρα να την παρουσιάσεις και ξέρεις ότι λειτουργεί και είναι ΟΚ. Είσαι σε μία εγρήγορση – άγχος, ενδεχομένως δημιουργικό, να γίνουν όλα όπως πρέπει από μεριάς σου για να μην υποτιμήσεις ποιοτικά ένα αστείο σου το οποίο μπορεί να δουλέψει στο 100% και να πέσεις παρακάτω από αυτό το ποσοστό για να πάρεις πίσω και το γέλιο που πρέπει να πάρεις από τον θεατή.
Σου έχει τύχη αυτή η αμήχανη στιγμή να πεις κάτι που εσύ πίστευες ότι είναι πολύ αστείο αλλά το κοινό δεν ανταποκρίθηκε;
Στις δοκιμές πρέπει να συμβεί αυτό. Όταν κάνεις δοκιμές για να επιλέξεις το υλικό σου που θα περάσει στην κανονική παράσταση, είναι θεμιτό και βέβαια πρέπει να συμβεί. Όχι για να πετάξεις το αστείο, για να το διορθώσεις ή να το ξαναγράψεις. Είναι οπότε στα πράγματα που μπορεί να συμβούν. Από την άλλη, ένα αστείο το οποίο δουλεύει -το έχεις ετοιμάσει, έχει περάσει τις δοκιμές και δουλεύει- πρέπει να δεις αν κάποιο βράδυ δεν πάει όπως περίμενες το γιατί. Καμιά φορά οι λόγοι που ένα αστείο δεν δουλεύει δεν είναι η ποιότητα του αστείου -όταν έχει προκριθεί και είναι ένα αστείο το οποίο πέρασε τις δοκιμές και είναι έτσι όπως πρέπει. Μπορεί να φταίει ο τρόπος που το είπες εκείνο το βράδυ. Μπορεί να φταίει ο ήχος του χώρου που παίζεις. Είναι πάρα πολλοί παράγοντες αλλά πρέπει να εντοπίσεις. Γιατί μπορεί να ανακαλύψεις κάποια στιγμή ότι ένα αστείο δουλεύει πάρα πολύ καλά κι αν παρεκκλίνεις λίγο του τρόπου με τον οποίο το λες δεν δουλεύει όσο πρέπει.
Θέλει και αντανακλαστικά όταν είσαι στη σκηνή;
Αντανακλαστικά πρέπει να έχεις σε σχέση με αυτό που εσύ έχεις ορίσει ως τρόπο μέσα από τον οποίο δουλεύει το αστείο σου. Ακόμα και τα λεγόμενα act outs: η φωνή που χρησιμοποιείς, οι κινήσεις που κάνεις. Κάποια αστεία πρέπει να έχουν κάποια εξωστρέφεια για να δουλέψουν. Αν εσύ είσαι πιστός σε αυτό, το αστείο θα δουλέψει. Για αυτό είπα πριν ότι αν δεν το δώσεις το αστείο με τον τρόπο που πρέπει, δε φταίει το αστείο ή ο θεατής. Φταις εσύ. Πρέπει να φτάνεις κάθε φορά που παίζεις στο συγκεκριμένο σημείο απόδοσης του κειμένου, όπως έχει δουλέψει όλες τις προηγούμενες φορές. Δεν μπορείς να δώσεις κάτι λιγότερο.
Κατά τη διάρκεια μιας παράστασης ακολουθήσεις το κείμενο κατά γράμμα;
Το stand up είναι 90% κείμενο. Το δομικό του στοιχείο είναι το κείμενο. Όλα τα υπόλοιπα είναι πράγματα που αναδεικνύουν το κείμενο. Το crowd word, που είναι στην ορολογία του stand up αυτό που μπορείς να σχολιάσεις εκείνη τη στιγμή, να ρωτήσεις και να απαντήσει το κοινό, είναι ένα πάρα πολύ μικρό ποσοστό το οποίο είναι και σπάνιο έως και προαιρετικό. Δεν απαιτείται για την παράσταση. Αν την ώρα που παίζεις πέσει ένας προβολέας κάτω, ναι, εκεί θα το χειριστείς με την εμπειρία σου, με ό,τι συμβαίνει εκείνη την ώρα. Αλλά όταν είσαι στο κείμενο, είσαι στο κείμενο. Αυτή είναι η λογική και αυτό είναι και το νόημα της όλης προετοιμασίας.
Αυτά που λένε οι stand up comedians είναι όντως βιωματικά ή απλά τα επινοούν επειδή είναι αστεία.
Ο γενικός κανόνας λέει ότι ο κωμικός γράφει για τη ζωή του, γράφει για τον εαυτό του. Είναι μία εγωκεντρική δουλειά, με την καλή έννοια όμως. Μιλάς για εσένα, μιλάς για αυτά που βλέπεις, που ζεις, για πράγματα που αντιλαμβάνεσαι κι επειδή όλα αυτά έχουν ένα ενδιαφέρον μέσα από τα αστεία, ο θεατής ταυτίζεται. Οι δικές μου θεματικές είναι πάντα σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Το ένα είναι βιωματικά, δηλαδή τι συμβαίνει τώρα στη ζωή μου που μοιραία με απασχολεί και το δεύτερο είναι τι συμβαίνει γύρω μου και πώς το βλέπω εγώ. Δεν περιμένω την έμπνευση να με “χτυπήσει”. Το ένα είναι από έξω προς τα μέσα κι ένα από μέσα προς τα έξω. Πράγματα δηλαδή που συμβαίνουν γύρω μου, αν με ενδιαφέρουν σαν άνθρωπο, ψάχνω να βρω το κωμικό potential που μπορεί να έχουν. Τα πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή μου, μοιραία, είναι αυτά που με προχωράνε και θεματολογικά. Είμαι 42 χρονών, νομίζω ότι έχει πολύ ενδιαφέρον να δεις έναν άνθρωπο στην ηλικία μου να σου μιλάει για την εμπειρία του σε πράγματα που αλλάζουν, όπως είναι η οικογένεια, η θέση σου στον κόσμο. Επίσης, πράγματα τα οποία συμβαίνουν γύρω μας και είναι κι αυτά που κάνουν και τη διαφορά στο τέλος. Ζούμε σε μία πάρα πολύ ωραία εποχή για να μιλήσεις για πράγματα που πριν από δέκα χρόνια ήταν απαγορευμένα: από την παρενόχληση μέχρι το κίνημα #metoo. Όχι μόνο επειδή είναι πράγματα για τα οποία στο παρελθόν δεν μίλαγε κανείς αλλά έχει κι ένα ενδιαφέρον πλέον να δίνει τη θέση του κι ένας άνδρας πάνω σε αυτά. Κοινωνικά θέματα, καθημερινά θέματα. Πάντα υπάρχει κι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι που είναι το observetional comedy, δηλαδή παρατηρήσεις της καθημερινότητας. Από το πώς συμπεριφέρεσαι σε ένα μπαρ, τι περίεργο συμβαίνει. Όλα αυτά είναι διαρκώς γύρω μας απλά αυτό που συμβαίνει με τον κωμικό είναι ότι έχει το χρόνο να επανέλθει σε ένα περιστατικό ή σε ένα φαινόμενο ή μία κατάσταση μετά από κάμποσο καιρό και να βρει το αστείο. Είναι πολλά πράγματα που ζούμε και μας ενοχλούν τώρα και ξέρεις ότι σε λίγο καιρό θα μπορούμε να γελάμε με αυτά. Ξέρεις ότι θα φτάσει η ώρα που θα είναι αστείο. Ο κωμικός ουσιαστικά αυτό κάνει.
Υπάρχει “όριο” και θέματα που δεν πρέπει να αγγίξει κάποιος;
Αυτό είναι επίσης στον κατάλογο που έχω με τους μύθους για την κωμωδία. Είναι πράγματα που τα συζητάμε χωρίς στην πραγματικότητα να ξέρουμε πώς έχουν προκύψει και δεν υφίστανται. Στην κωμωδία όχι, δεν υπάρχουν όρια. Όπως δεν υπάρχουν σε κανένα είδος Τέχνης. Υπάρχουν τα όρια που έχει ο θεατής και θα πει το ακολουθώ αυτό ή δεν το ακολουθώ και τα όρια που έχει ένας καλλιτέχνης να αντέξει χωρίς να έχει αντίστοιχη ανταπόκριση από τους θεατές, αυτή που θα περίμενε. Δεν υπάρχουν όρια στην κωμωδία. Υπάρχουν όρια στην γλυπτική ή τον κινηματογράφο στα θέματα; Υπάρχουν όρια στη μουσική; Υπάρχουν αισθητικοί κανόνες κι από εκεί και πέρα ο καθένας κρίνει αν του αρέσει κάτι ή όχι. Προσωπικά, αυτά τα όρια έχω. Να χρησιμοποιήσω ακόμα και δύσκολα θέματα στην κωμωδία μου αλλά με αστείο τρόπο. Δεν είναι μια ομιλία TED, είναι κωμωδία. Με αυτό το σκεπτικό, ακόμα και οι συζητήσεις περί ορίων μου ακούγονται ανούσιες. Γιατί, ας πούμε ότι υπάρχουν όρια. Ποιος θα τα βάλει; Μια κοινωνική ομάδα, αν θεωρήσουμε ότι μπαίνουν από κάποιους ανθρώπους τα όρια, αποτελείται από χιλιάδες έως εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων. Ο καθένας έχει διαφορετική άποψη για αυτά τα όρια. Πώς θα τα ορίσουμε; Για αυτό λέω ότι ο μύθος δεν έχει νόημα να υπάρχει σαν αφετηρία.
Θα ανασύρω κι άλλο, μάλλον, μύθο από τη λίστα σου. Ο κόσμος έχει αρχίσει πλέον να καταλαβαίνει τι είναι το stand up comedy;
Δεν είναι θέμα γνώσης του είδους. Θεωρητικά όταν κάποιος πηγαίνει να δει μια παράσταση, έχει πάρει κάποιες βασικές πληροφορίες από κάποιον που ξέρει ή έχει κάνει την έρευνά του στο ίντερνετ και τα λοιπά. Αυτό που έχει συμβεί είναι ότι υπάρχουν πάρα μα πάρα πολλές διαφορετικές επιλογές πλέον. Ήταν αναμενόμενο γιατί ήταν ένα είδος το οποίο εξελισσόταν διαρκώς, αυξάνονταν οι κωμικοί. Κάποια στιγμή αυτό άρχισε να γίνεται με γεωμετρική πρόοδο και δεν είναι ότι έπρεπε να ψάξεις να βρεις πού γίνεται stand up αλλά ερχόταν μπροστά σου. Περνάς και βλέπεις πολλές αφίσες στο δρόμο, στο ίντερνετ υπάρχουν πάρα πολλά site για stand up ή μπορείς να βρεις πάρα πολλές πληροφορίες για ελληνικό stand up. Αυτό έχει φτάσει σήμερα μετά από μία περίοδο όπου και οι θεατές είχαν την ευκαιρία να δουν και στο ίντερνετ κι ελληνικό και ξένο stand up, να καταλήξουν στο τι τους αρέσει. Είναι περισσότερο κάτι αναμενόμενο να συμβεί, δε νομίζω ότι συνέβη επειδή ξέρει ο κόσμος περισσότερα. Πλέον ξέρουμε περισσότερα γιατί υπάρχουν περισσότεροι κωμικοί και περισσότερες παραστάσεις και έχεις και πρόσβαση σε αγγλόφωνο stand up (αμερικάνικο και αγγλικό) που κι αυτό βοηθάει.
Έχεις πάει και στο εξωτερικό να δεις παρατάσεις stand up;
Έχω πάει άπειρες φορές, έχω δει πολύ stand up στο εξωτερικό. Στην Αγγλία. Γενικά δεν έχω κάποιον κωμικό που να πω ότι είναι ο αγαπημένος μου, από ξένους. Είναι καμιά 15αρια που αν πετύχω ότι κάτι καινούργιο έκαναν, θα ψάξω να δω τι είναι αυτό. Μου αρέσει όμως πάρα πολύ να βλέπω κωμικούς που δεν είναι household names. Δεν είναι δηλαδή κωμικοί που γεμίζουν τεράστια θέατρα. Γιατί εκεί βλέπεις πραγματικά τη δουλειά που κάνει κάποιος για να κερδίσει θεατές που δεν τον ξέρουν ήδη. Ας πούμε στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου κάθε καλοκαίρι, που είναι φεστιβάλ τεχνών αλλά έχει καταλήξει η μερίδα του λέοντος να είναι stand up. Εκεί βλέπεις solo παραστάσεις από κωμικούς που παίζουν 4-5 χρόνια μέχρι κωμικούς που παίζουν 30 χρόνια και παίζουν από αίθουσες των 50 ατόμων, 30 ατόμων και 20 ατόμων μέχρι αίθουσες των 500. Εκεί έχεις κάθε μέρα την ευκαιρία να δεις μια τεράστια γκάμα. Νομίζω ότι αυτό έχει πολύ πιο ενδιαφέρον από την πλευρά του επαγγελματία: να δει διαφορετικές εκφάνσεις της ίδιας τέχνης σε διαφορετικά μεγέθη.
Βρέθηκες τη σωστή στιγμή, στο σωστό μέρος για να καταλάβεις ότι αυτό θες να κάνεις. Πιστεύεις, λοιπόν, στο σωστό τάιμινγκ;
Νομίζω ότι αυτό ήταν περισσότερο θέμα σύμπτωσης. Οι συμπτώσεις παίζουν πάρα πολύ μεγάλο ρόλο ακριβώς επειδή είναι συμπτώσεις. Δεν μπορείς να τις προκαλέσεις, δεν μπορείς να τις πουσάρεις, δεν μπορείς να τις αλλάξεις. Το ότι μία σύμπτωση σε βρίσκει με έναν προβληματισμό ή μία ανησυχία και η σύμπτωση φαίνεται ως ευκαιρία, είναι ευτυχές. Με εμένα δηλαδή κάπως έτσι συνέβη τότε. Το τάιμινγκ για την παράσταση έχει μία εντελώς διαφορετική φιλοσοφία. Αυτό που είναι κεντρική ιδέα της παράστασης είναι ο συγχρονισμός που πρέπει να έχει κανείς. Αυτή είναι μία άποψη που έχω: πρέπει να είσαι συνεχώς συγχρονισμένος με τις πολύ σημαντικές στιγμές της ζωής σου γιατί αυτές σε καθορίζουν και σε επηρεάζουν και ενδεχομένως αλλάζουν και τον τρόπο που βλέπεις τον κόσμο και σε κάποιες περιπτώσεις αλλάζουν και εσένα κι αυτές δεν είναι πάντα ευχάριστες. Ποια είναι, λοιπόν, αυτή η στιγμή που πυροδότησε όλο αυτό που είσαι και την οποία πρέπει να έχεις διαρκώς μαζί σου, να είσαι σε απόλυτο συγχρονισμό μαζί της. Νοηματικά το τάιμινγκ για την παράσταση αυτή τη φιλοσοφία έχει.
Σαν να μου λες ότι εσύ ορίζεις το τάιμινγκ αφού απαιτείται απλά να είσαι παρών.
Με έναν υπερβατικό τρόπο, να είναι αυτή η στιγμή συνεχώς παρούσα στη ζωή σου και στο τέλος πως όλο αυτό το αποκωδικοποιείς. Γιατί ξέρεις, οι σημαντικές στιγμές δεν είναι μόνο οι στιγμές που ξέρεις ότι είναι σημαντικές. Κάποιες σημαντικές στιγμές τις έχεις ζήσει και δεν το έχεις καταλάβει και το διαπιστώνεις μετά από πάρα πολύ καιρό. Μου φαινόταν πολύ ενδιαφέρον όλο αυτό σαν κεντρική ιδέα για μία κωμική παράσταση stand up. Να βάλεις όλα αυτά τα γεγονότα με έναν τρόπο με τον οποίο θα γελάς όμως.
Η πατρότητα τι έκταση έχει στα κείμενα των παραστάσεών σου;
Δεν είναι πολύ μεγάλη. Στο Τάιμινγκ, στα 90 λεπτά της παράστασης, για την εμπειρία με το παιδί επειδή είναι και πρόσφατη είναι περίπου 10-15 λεπτά.
Σε “ανάγκασε” η πατρότητα να γίνεις πιο δημιουργικός με την αγωνία να κάνεις παραπάνω παραστάσεις;
Όχι απαραίτητα. Δεν μπορείς να πουσάρεις πράγματα, να αλλάξεις κάτι στο ρυθμό σου. Το πρώτο πράγμα που αντιμετώπισα όταν έγινα μπαμπάς είναι ότι έπρεπε να βρω έναν άλλο χώρο να δουλεύω γιατί πλέον δεν μπορούσα στο σπίτι. Έπρεπε να προσαρμοστώ σε πολύ συγκεκριμένα ωράρια δουλειάς. Ίσα ίσα δηλαδή το να ταξιδεύω περισσότερο -που δεν μπορώ να το αποφύγω- είναι επίπονο τώρα. Μάλλον σε βοηθάει να εκλογικεύεις κάποιες καταστάσεις. Για παράδειγμα, μπορεί πριν γίνω μπαμπάς να έλεγα θα κάνω κάποια πράγματα όποιο και να είναι το κόστος. Τώρα φιλτράρεις διαφορετικά το κόστος που μπορεί να έχει κάτι κι αυτό δεν έχει να κάνει με τη δουλειά, έχει να κάνει συνολικά με τη ζωή σου. Και προσπαθώ πάντα να κρατάω την ισορροπία του ότι είμαι μπαμπάς του, δεν είμαι ένας κωμικός που συγκεντρώνει υλικό σε ένα σπίτι που έχει ένα παιδάκι μέσα. (Γελάει.) Κι αυτό χρειάζεται αλλά πρέπει αν είναι σε μία ισορροπία.
Ο τρόπος που γράφεις έχει αλλάξει με τον ερχομό του;
Σε ένα κομμάτι μόνο. Στα κείμενα που έγραψα για το παιδί αφού γεννήθηκε ήταν λιγάκι πιο ουσιαστική η ματιά μου γιατί το ζούσα πλέον. Μέχρι τότε κείμενα που έγραφα για γονείς και παιδιά ήταν η ματιά ενός τρίτου ανθρώπου. Τώρα νομίζω είναι πολύ πιο ουσιαστικό και βαθύ αυτό που γράφω. Όταν δεν έχεις παιδιά, νομίζω ότι ως κωμικός, μπορείς να πας σε πάρα πολύ ενδιαφέροντα κείμενα αλλά πάντοτε είσαι απ’ έξω. Είχα κείμενα για το τι με ενοχλεί στα παιδιά γιατί δεν είχα παιδιά. Τώρα είναι πολύ πιο ουσιαστικό γιατί το κρίνεις από μέσα και ξέρεις. Έχει παιδεία και σκέψεις που δεν θα τις έκανες αν δεν είχες δικό σου παιδί.
Από την σύζυγο ζητάς τη γνώμη της για τα κείμενα;
Γενικότερα αυτό είναι κάτι που το κάνουμε όλοι. Πολύ κοντινοί μας άνθρωποι ακούν σκέψεις και κείμενά μας. Δυστυχώς πλέον όχι τόσο όσο το παρελθόν γιατί με το παιδί είναι δύσκολο. Σίγουρα είναι ένα κριτήριο, άνθρωποι που σε ξέρουν να σου πουν μια γνώμη. Αυτό όμως δεν είναι τελικό. Ο κριτής δεν μπορεί να είναι κάποιος που σε ξέρει και σε βλέπει με μία συμπάθεια. Όσο αυστηρός και να είναι ως κριτής είναι δικός σου άνθρωπος. Προτιμώ να το κάνω με μικρές βραδιές, πολύ μικρές παραστάσεις παρά με τη γυναίκα μου. Εξακολουθώ να την ρωτάω όμως. Πολλά πράγματα δεν τα έχω βάλει ή τα έχω αλλάξει επειδή μου το είπε. Εμπιστεύομαι πάρα πολύ τη γνώμη των γυναικών όταν πρόκειται να μιλήσω για ένα θέμα το οποίο αφορά σε γυναίκες.Με ενδιαφέρει να έχω πληροφορίες που ενδεχομένως η ματιά η δική μου δεν θα τις προσέξει. Να μην είμαι άστοχος. Σε τέτοια πράγματα εννοείται ρωτάω τη γυναίκα μου. Γενικότερα τη ρωτάω, τις λέω ιδέες… Καταλαβαίνω από τον ενθουσιασμό ή από το βλέμμα της αν είναι μία ιδέα που έχει ενδιαφέρον. Μετά από τόσα χρόνια ξέρω, καταλαβαίνω. Χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι θα απορρίψω κάτι αν δεν της αρέσει απόλυτα. Θα το δουλέψω, θα το παλέψω όσο πάει.
Το χιούμορ ήταν ένα από τα όπλα σου για να την γοητεύσεις;
Είχα χιούμορ αλλά δε νομίζω ότι το χιούμορ γοητεύει τόσο πολύ τελικά. (Γελάει.) Είναι ένα πολύ ωραίο μέσο επικοινωνίας, ειδικά για την αρχή. Γενικά είμαι πολύ εσωστρεφής στις προσωπικές μου σχέσεις οπότε ήμουν τόσο επικοινωνιακός όσο χρειαζόταν για να καταλάβει κάποια πράγματα. Επίσης, γενικότερα νομίζω, όταν κάποιος κάνει τη δουλειά αυτή φαίνεται υπερβολικό να το χρησιμοποιεί στην προσωπική του ζωή. Μπορείς να είσαι αστείος αλλά τόσο όσο. Δεν μπορείς να είσαι επαγγελματικά αστείος. Ήμουν σε προσωπικό επίπεδο αστείος όταν γνωριστήκαμε με τη γυναίκα μου, δεν μπορούσα να είμαι επαγγελματικά αστείος. Σε οποιαδήποτε προσωπική σχέση δεν θα μπορούσα να είμαι.
Ο γάμος και η οικογένεια ήταν πλάνο ζωής ή προέκυψε;
Προέκυψε. Ο σχεδιασμός για μένα δεν είναι να βάζεις ένα στόχο σε προσωπικό επίπεδο και να δουλεύεις για αυτό μόνο. Αυτό είναι ένα κομμάτι. Κάτι άλλο είναι να είσαι ανοιχτός σε αυτά που φαντάζουν ως ενδιαφέροντα επόμενα βήματα. Να πεις: ας το ζήσουμε, φαίνεται ενδιαφέρον. Με κάποια κριτήρια βέβαια. Γενικά, μακροπρόθεσμα σχέδια δεν κάνω. Μόνο στη δουλειά, που κι αυτό έχει να κάνει με τον προγραμματισμό των παραστάσεων και του γραψίματος.
