Η Muzoon Almellehan είναι 26 ετών Σύρια πρόσφυγας και ακτιβίστρια στην εκπαίδευση. Άφησε την πατρίδα της σε ηλικία 14 ετών το 2013, σε μια προσπάθεια να ξεφύγει από τις βόμβες και τις μάχες που γίνονταν εκεί. Έκτοτε βρέθηκε να περπατά και να γυρίζει από καταυλισμό προσφύγων σε καταυλισμό προσφύγων με μόνη της έννοια το σχολείο και την εκπαίδευσή της.
«Δεν ήταν εύκολο να βιώνω τον φόβο και την ανασφάλεια του πολέμου ως μικρό παιδί. Ένιωθα ασφάλεια στο σχολείο, την οποία έχασα και αυτό ήταν σπαρακτικό», μας λέει, λίγες ημέρες πριν την ομιλία της στο TEDxAthens, στις 5 Οκτωβρίου (Πειραιώς, 260) – βρείτε εδώ εισιτήρια.
Πλέον, αγωνίζεται για την εκπαίδευση των παιδιών (κυρίως των κοριτσιών) σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης ή σε εμπόλεμες ζώνη.
Ξεκίνησε την εκστρατεία της στην Ιορδανία, όπου ζούσε ως πρόσφυγας σε καταυλισμούς για τρία χρόνια, εκ των οποίων 18 μήνες στο Za’atari. Στο πλαίσιο ενός προγράμματος επιστροφής στο σχολείο, τον Αύγουστο του 2013, που υποστηριζόταν από τη UNICEF, τόνισε για πρώτη φορά την ανάγκη για περισσότερα κορίτσια στο σχολείο.
Για να καταφέρει να κάνει πιο δυνατό το μήνυμά της πήγαινε από σκηνή σε σκηνή μιλώντας με γονείς κοριτσιών που κινδύνευαν είτε να παντρευτούν ως παιδιά είτε να οδηγηθούν στην παιδική εργασία.
Τα επόμενα δυόμισι χρόνια έγινε συνώνυμο της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των παιδιών, ιδίως των κοριτσιών και της ανάγκης τους να παραμείνουν ή να επιστρέψουν στο σχολείο. Ζει πλέον στο Νιούκαστλ του Ηνωμένου Βασιλείου με την οικογένειά της και είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου της πόλης. Είναι η πρώτη πρόσφυγας που έγινε πρέσβειρα καλής θέλησης της UNICEF και προσφέρει μια ισχυρή, αξιόπιστη και αυθεντική φωνή για την εκπαίδευση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Τον Απρίλιο του 2023, ταξίδεψε στο Λονδίνο με τη UNICEF για να μιλήσει σε κοινοβουλευτική εκδήλωση, όπου τόνισε τη σημασία της εκπαίδευσης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης ή σε εμπόλεμες ζώνες, ενώ σε δύο επισκέψεις της σε προσφυγικά camp ήταν μαζί της και η Malala Youzafsai.
Τον Σεπτέμβριο του 2022, βρέθηκε ξανά στην Ιορδανία με τη UNICEF για να συναντήσει παιδιά και πρόσφυγες που επλήγησαν από τον αντίκτυπο του κλεισίματος των σχολείων, λόγω COVID-19 και να μιλήσει για την παγκόσμια κρίση μάθησης.
Στη διάρκεια όλων αυτών των ετών τιμήθηκε για τη δράση της με: Βραβείο Ειρήνης της Δρέσδης 2020, βραβείο Cle de Peau Power of Radiance 2019, λίστα του BBC με τις 100 γυναίκες με επιρροή και έμπνευση το 2017, λίστα του TIME με τους 30 πιο επιδραστικούς εφήβους του 2017, λίστα της Teen Vogue με την κατηγορία 21 Under 21 του 2017 και βραβείο Glamour Women of the Year 2017. Το 2019 ανακηρύχθηκε επίτιμη διδάκτωρ νομικής από το Πανεπιστήμιο Glasgow Caledonian.
Ήσασταν έφηβη όταν εγκαταλείψατε τη Συρία, μόλις 14 ετών. Πείτε μας για αυτή την εμπειρία. Τι θυμάσαι περισσότερο;
Η φυγή από την πατρίδα ήταν μια από τις δυσκολότερες αποφάσεις που χρειάστηκε να πάρει ποτέ η οικογένειά μου. Ως νεαρό κορίτσι, δεν ήταν εύκολο να βιώνω τον φόβο και την αβεβαιότητα του πολέμου, ειδικά όταν δεν μπορούσα πλέον να πάω με ασφάλεια στο σχολείο.
Το να αφήσω πίσω μου τη ζωή που γνώριζα ήταν σπαρακτικό, αλλά φρόντισα να πακετάρω τα σχολικά μου βιβλία. Η εκπαίδευση αποτελούσε πάντα προτεραιότητα στην οικογένειά μου – ο πατέρας μου, οι θείες μου και ο θείος μου ήταν όλοι δάσκαλοι. Ακόμη και ως έφηβη, ήξερα ότι οι γνώσεις που θα αποκτούσα θα μου επέτρεπαν να πραγματοποιήσω τα όνειρά μου.
Η άφιξη στον καταυλισμό προσφύγων Za’atari στην Ιορδανία ήταν συγκλονιστική. Ήταν όλα άγνωστα και δεν ξέραμε αν υπήρχε σχολείο. Η οικογένειά μου και εγώ ζούσαμε σε μια σκηνή όπου κοιμόμασταν, τρώγαμε και αποθηκεύαμε τα πράγματά μας σε έναν στενό χώρο – αλλά τουλάχιστον ήμασταν ασφαλείς. Μόνο όταν έμαθα ότι υπήρχε σχολείο στον καταυλισμό άρχισα να έχω μια αίσθηση κανονικότητας και ελπίδας.
Κάθε χρόνο πολλοί πρόσφυγες έρχονται στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι νεαρές γυναίκες και παιδιά. Τι μήνυμα θα θέλατε να στείλετε τόσο σε εκείνες, όσο και σε όσες εγκαταλείπουν τις πατρίδες και τη ζωή τους για ένα καλύτερο ή και ασφαλέστερο μέλλον;
Θαυμάζω την ανθεκτικότητα και την υπομονή τους, γνωρίζοντας τις προκλήσεις που έχουν αντιμετωπίσει και συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν και σήμερα. Έχω βρεθεί στη θέση τους και θέλω να ξέρουν ότι είναι ικανές να ξεπεράσουν οποιαδήποτε κατάσταση. Έχουν τη δυνατότητα να γίνουν σπουδαίες, καινοτόμοι ηγέτες και να κάνουν τη διαφορά στις κοινότητές τους.
Το μήνυμά μου προς αυτούς είναι να μην το βάζουν κάτω, ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές. Ως πρόσφυγες, δεν επιλέγουμε να εγκαταλείψουμε τα σπίτια μας – μας οδηγούν οι συγκρούσεις, η φτώχεια ή η την κλιματική αλλαγή.
Προς τους φορείς εξουσίας, σας καλώ να ακούσετε τις φωνές τους και να παράσχετε την υποστήριξη που χρειάζονται. Εκατομμύρια παιδιά βρίσκονται σε κίνηση, και ανεξάρτητα από το από πού προέρχονται, πρέπει να τα φροντίζουμε και τα δικαιώματά τους να γίνονται σεβαστά. Πρέπει να τους παρέχεται υγεία περίθαλψη, εκπαίδευση και προστασία, ώστε να μπορούν να ευημερήσουν.
Υπάρχει μια στιγμή που δεν πρόκειται να ξεχάσετε από τη ζωή σας στους προσφυγικούς καταυλισμούς; Ποιο ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι;
Η ζωή στους καταυλισμούς δεν ήταν εύκολη. Εκείνη την εποχή, δεν είχαμε ηλεκτρικό ρεύμα, οι χειμώνες ήταν παγωμένοι και τα καλοκαίρια ήταν αφόρητα ζεστά. Έπρεπε να προγραμματίζω τις σπουδές και το διάβασμά μου γύρω από την έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος.
Όταν επέστρεψα στο Za’atari το 2022 ως Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNICEF, σχεδόν 10 χρόνια αφότου είχα φύγει ως πρόσφυγας, έμεινα έκπληκτη από το πόσο είχε αλλάξει. Επισκέφθηκα νοικοκυριά και μίλησα με οικογένειες που είχαν ηλεκτρικό ρεύμα, ακόμη και μικρές κουζίνες στις σκηνές.
Επισκέφθηκα τις τάξεις κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και είδα πώς η UNICEF υποστήριζε τα παιδιά και τους νέους να επιταχύνουν και να ανακτήσουν τη μάθησή τους μετά το κλείσιμο των σχολείων, εξ’ αιτίας του COVID-19. Μίλησα με έφηβα κορίτσια που ήταν ενθουσιασμένα που επέστρεψαν στα τάξεις τους, μεταξύ των οποίων και μία που ονειρευόταν να γίνει γιατρός και να επιστρέψει στη Συρία.
Είστε η πρώτη πρόσφυγας που γίνεται Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της Unicef. Πώς αισθάνεστε για αυτό και ποια είναι η μεγαλύτερη φιλοδοξία σας για τον συγκεκριμένο ρόλο;
Είμαι πολύ περήφανη. Η ιστορία μου με την UNICEF ξεκίνησε όταν ήμουν 14 ετών και ζούσα στον καταυλισμό. Συμμετείχα σε μια εκστρατεία της για το σχολείο, πηγαίνοντας από σκηνή σε σκηνή, ενθαρρύνοντας τις οικογένειες να στείλουν τα κορίτσια τους στο σχολείο. Εκείνη την εποχή, πολλά κορίτσια δεν παρακολουθούσαν μαθήματα – είτε παντρεύονταν είτε είχαν χάσει την ελπίδα τους.
Η UNICEF πίστευε στη φωνή μου, δίνοντάς μου μια πλατφόρμα για να ευαισθητοποιήσω και να αγωνιστώ για τα δικαιώματα των παιδιών παγκοσμίως. Σήμερα, συνηγορώ υπέρ των εφήβων κοριτσιών για να προωθήσω την αλλαγή που απαιτείται για να μπορέσουν να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους. Υπάρχουν 600 εκατομμύρια έφηβα κορίτσια παγκοσμίως, τα οποία έρχονται αντιμετωπίζουν απωθήσεις και καταπάτηση των δικαιωμάτων τους. Χρειάζεται επείγουσα δράση για την επίτευξη της ισότητας των φύλων και την ενδυνάμωση των κοριτσιών.
Έχω μιλήσει στην G20, στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και σε άλλες παγκόσμιες εκδηλώσεις, καλώντας τους ηγέτες να να δώσουν φωνή στα έφηβα κορίτσια και να απαιτήσουν αλλαγή. Τα έφηβα κορίτσια είναι ένας ισχυρός μοχλός προόδου και αξίζουν να συμβάλλουν στη διαμόρφωση των πολιτικών που τις επηρεάζουν.
Πώς αισθάνεστε που μιλάτε στο TEDxAthens και ποια είναι τα βασικά σημεία της ομιλίας σας;
Είμαι τόσο ενθουσιασμένη που θα παρουσιάσω στην εκδήλωση TEDxAthens. Ανυπομονώ να μιλήσω για το ταξίδι μου και να μοιραστώ το μήνυμα και τις εμπειρίες μου με νέους ανθρώπους μέσω μιας αξιόλογης πλατφόρμας όπως το TEDxAthens. Η ομιλία μου θα επικεντρωθεί κυρίως στην ιστορία της ζωής μου, στο πώς αγάπησα τόσο την εκπαίδευση και στο έργο μου ως Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNICEF.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Από την εμπειρία σας, τι πρέπει να κάνουμε για να βοηθήσουμε τα παιδιά στους προσφυγικούς καταυλισμούς να έχουν σωστή εκπαίδευση;
Η μάθηση φέρνει ελπίδα στα παιδιά που βρίσκονται σε κρίση, συμπεριλαμβανομένων των προσφυγικών καταυλισμών. Γι’ αυτό πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η εκπαίδευσή τους δεν θα διακοπεί. Οργανώσεις όπως η UNICEF κάνουν ακριβώς αυτό, υποστηρίζοντας τα παιδιά με ευκαιρίες μάθησης ώστε να μπορούν να μάθουν και να αναπτυχθούν, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ασφαλών προσωρινών χώρων μάθησης.
Πρέπει επίσης να υποστηρίξουμε τους εκπαιδευτικούς με το απαραίτητο μαθησιακό υλικό για να διδάξουν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, συμπεριλαμβανομένων των δεξιοτήτων και των προμηθειών για την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας και προστασίας για την υποστήριξη των παιδιών που βιώνουν τραυματικές εμπειρίες. Για παράδειγμα, ακόμη και πριν από το κλείσιμο των σχολείων COVID-19, πολλοί από τους 34.000 μαθητές στους καταυλισμούς Σύρων προσφύγων της Ιορδανίας αντιμετώπιζαν δυσκολίες στο να διαβάσουν μια απλή πρόταση ή να κάνουν τα βασικά μαθηματικά.
Το 2023, η UNICEF, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας της Ιορδανίας, ανέπτυξε το πρόγραμμα ανάκτησης της ανάγνωσης που υποστήριξε πάνω από 3.000 παιδιά και εφήβους στα σχολεία των καταυλισμών Za’atari και Azraq για να καλύψουν το χαμένο έδαφος και να μάθουν κρίσιμες θεμελιώδεις δεξιότητες. Χρειάζεται, ωστόσο, επείγουσα χρηματοδότηση για να συνεχιστεί αυτό το σημαντικό έργο και να καλυφθούν οι αυξανόμενες μαθησιακές ανάγκες των παιδιών παγκοσμίως.
Πώς σας επηρέασε η συναναστροφή σας με τη Malala Yousafzai;
Αισθάνομαι τιμή που γνωρίζω μια μοναδική γυναίκα όπως η Malala και εκτιμώ πολύ τη φιλία μας. Το να βλέπεις μια επιτυχημένη, νεαρή γυναίκα σε εμπνέει και σε ενδυναμώνει.
Υπάρχει κάτι που επιθυμείτε περισσότερο στη ζωή σας;
Εύχομαι κάθε παιδί να ζει ειρηνικά, χωρίς φόβο και βάσανα. Εύχομαι να μπορούσα να στηρίξω περισσότερα παιδιά στον κόσμο όποτε και όπου το χρειάζονται.
