Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Ελευθερίας του Τύπου (03/05) δημοσιεύτηκαν στοιχεία της παγκόσμιας κατάταξης της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» (RSFRSF), όπου η Ελλάδα εμφανίζεται τελευταία στην Ευρώπη στην ελευθερία του Τύπου. Στο μεταξύ η Guardian έκανε ένα συγκλονιστικό αφιέρωμα σε διάφορες γωνιές του πλανήτη, όπου δημοσιογράφοι μιλούν, επώνυμα κι ανώνυμα, για τις ζοφερές συνθήκες κάτω από τις οποίες επιδιώκουν να φέρουν στο φως την αλήθεια, κάποιες φορές με κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή.
Ανάμεσα σε αυτούς, η Ρωσίδα δημοσιογράφος Taisia Bekbulatova, από την οποία τον Δεκέμβριο του 2021 το Υπουργείο Δικαιοσύνης της χώρας ζήτησε να συστήνεται σαν «ξένη πράκτορας» σε οποιαδήποτε δημοσίευση κάνει στα social media.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Επιπλέον, μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, όπως λέει στη βρετανική εφημερίδα, «χρειάστηκε να εγκαταλείψω τη δημοσιογραφική ομάδα της ειδησεογραφικής ιστοσελίδας Holod, όπου ανήκα, γιατί ακόμα και η αναγραφή της λέξης “πόλεμος” έγινε παράνομη, με κίνδυνο να καταδικαστείς ακόμα και σε 15 χρόνια φυλάκισης».
«Χρειάστηκε να εγκαταλείψω τη δημοσιογραφική ομάδα της ειδησεογραφικής ιστοσελίδας Holod, όπου ανήκα, γιατί ακόμα και η αναγραφή της λέξης “πόλεμος” έγινε παράνομη, με κίνδυνο να καταδικαστείς ακόμα και σε 15 χρόνια φυλάκισης».
Ο Ινδός δημοσιογράφος Abhinandan Sekhri εξηγεί, με τη σειρά του, ότι το να ασκείς κριτική στην κυβέρνηση της χώρας σου ως δημοσιογράφος σημαίνει, κάποιες φορές, να καταλήγεις στην απομόνωση και σε πολύωρες ανακρίσεις. «Σαν να μην έφταναν οι αλγόριθμοι των social media και οι “πληρωμένες” ειδήσεις, οι κανόνες και οι πολιτικές, που αλλάζουν διαρκώς και σε ευνουχίζουν, σε κρατούν διαρκώς σε εγρήγορση για αστυνομικές επιπλήξεις, για αστυνομικές “έρευνες” και συλλήψεις».
Ο δημοσιογράφος από την Κίνα που δίνει τη μαρτυρία του αποφεύγει ακόμα και να μοιραστεί το όνομά του. Η ελευθερία του Τύπου στη χώρα, όπως εξηγεί, περιορίζεται όλο και περισσότερο, σε βαθμό να δυσκολεύει διαρκώς την πρωτογενή και σε βάθος δημοσιογραφική έρευνα: «Ως ρεπόρτερ, υποφέρω από ψυχοσωματικά συμπτώματα από το στρες που αισθάνομαι κάθε φορά που διαπιστώνω ότι με ακολουθεί ή με παρακολουθεί κάποιο αυτοκίνητο». Στις μέρες μας, όπως προσθέτει, στην Κίνα έχει γίνει εξαιρετικά δύσκολο ακόμα και το να εξασφαλίσει ο δημοσιογράφος μια συνέντευξη από εκπρόσωπο δημόσιου φορέα, καθώς πολλοί φοβούνται ότι μία «άστοχη» δήλωση μπορεί να τους κοστίσει την καριέρα τους.
«Ως ρεπόρτερ, υποφέρω από ψυχοσωματικά συμπτώματα από το στρες που αισθάνομαι κάθε φορά που διαπιστώνω ότι με ακολουθεί ή με παρακολουθεί κάποιο αυτοκίνητο».
Από τη γειτονική Τουρκία δίνει τη μαρτυρία του στην Guardian ο δημοσιογράφος Murat Bayram, ο οποίος σχολιάζει ότι 125 χρόνια μετά την κυκλοφορία της πρώτης κουρδικής εφημερίδας, σε μια χώρα όπου οι Κούρδοι αποτελούν το 20% του συνολικού πληθυσμού, υπάρχει μόνο μια εφημερίδα που τους εκπροσωπεί, εβδομαδιαία, η «Xwebun», ο αρχισυντάκτης της οποίας μάλιστα βρίσκεται στη φυλακή. «Ο λόγος; Το κράτος θεωρεί τρομοκρατική ενέργεια την κυκλοφορία κουρδικών εντύπων. Οι Κούρδοι δημοσιογράφοι αγωνίζονται να λάβουν διαπιστεύσεις και, ως αποτέλεσμα, φιμώνονται. Δεν είναι παράξενο το ότι η Τουρκία, όπου και οι δημοσιογράφοι της αντιπολίτευσης δέχονται απειλές, εκφοβισμούς και φυλακίζονται, βρέθηκε στην 165η θέση της παγκόσμιας κατάταξης [για την ελευθερία του Τύπου]».
«Το κράτος θεωρεί τρομοκρατική ενέργεια την κυκλοφορία κουρδικών εντύπων. Οι Κούρδοι δημοσιογράφοι αγωνίζονται να λάβουν διαπιστεύσεις και, ως αποτέλεσμα, φιμώνονται. Δεν είναι παράξενο το ότι η Τουρκία, όπου και οι δημοσιογράφοι της αντιπολίτευσης δέχονται απειλές, εκφοβισμούς και φυλακίζονται, βρέθηκε στην 165η θέση της παγκόσμιας κατάταξης».
Ένα διαφορετικό πρόβλημα, της άμεσης εξάρτησης του Τύπου από τα διαφημιστικά έσοδα, έθιξε ο Αμερικανός δημοσιογράφος Gabriel Arana, αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Texas Observer», που παραλίγο να κλείσει πριν από λίγες εβδομάδες, όταν ελλείψει οικονομικών πόρων το διοικητικό συμβούλιο αυτής της έκδοσης ηλικίας 69 ετών αποφάσισε να απολύσει όλο το προσωπικό και να αναστείλει την κυκλοφορία της. «Ως επιβεβαίωση της αγάπης και της εκτίμησης που τρέφουν οι αναγνώστες μας και ο κόσμος του Τέξας για το free press μας, μόλις μέσα σε λίγες μέρες το προσωπικό είχαμε καταφέρει να συγκεντρώσουμε 350.000 δολάρια για να την κρατήσουμε ανοιχτή».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
«Ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι όπως εγώ ξέρουν πολύ καλά τι σημαίνει εκφοβισμός, σύλληψη και εξορία» λέει ανώνυμα ένας επαγγελματίας από την Αιθιοπία. «Αυτό έδειξε να αλλάζει το 2018, όταν η νέα κυβέρνηση απέσυρε τη λογοκρισία από τα media, αλλά σύντομα η κατάσταση στην ελευθερία του Τύπου άρχισε πάλι να επιδεινώνεται, φτάνοντας σε ένα καινούριο ναδίρ όταν, τον Νοέμβριο του 2020, ξέσπασε ο πόλεμος, οδηγώντας στη σύλληψη 63 δημοσιογράφων και άλλων επαγγελματιών του Τύπου». Ο πόλεμος στη χώρα του τελείωσε, αλλά όχι και εκείνος εναντίον του Τύπου: Οι συλλήψεις, οι εξαφανίσεις και οι σωματικές επιθέσεις κατά των ανεξάρτητων δημοσιογράφων συνεχίζονται αμείωτες μέχρι σήμερα.
«Κάθε μέρα μαθαίνουμε για επιθέσεις εναντίον συναδέλφων σε απομακρυσμένες περιοχές, όπου αμείβονται για κάθε ρεπορτάζ με 3 δολάρια και στερούνται οποιασδήποτε επαγγελματικής ασφάλειας. Σύμφωνα με την ομάδα Article 19, κάθε 14 ώρες κάποιος δημοσιογράφος στο Μεξικό δέχεται επίθεση για τη δουλειά του».
Μια νέα γυναίκα από το Μεξικό, ωστόσο, η Analy Nuño, πιστεύει ότι η χώρα της είναι το πιο επικίνδυνο μέρος στον πλανήτη για να ασκείς τη δημοσιογραφία, πιο επικίνδυνο ακόμα και από εμπόλεμες ζώνες. «Κάθε μέρα μαθαίνουμε για επιθέσεις εναντίον συναδέλφων σε απομακρυσμένες περιοχές, όπου για κάθε ρεπορτάζ τους αμείβονται με 3 δολάρια και όπου στερούνται οποιασδήποτε επαγγελματικής ασφάλειας. Σύμφωνα με την ομάδα Article 19, κάθε 14 ώρες κάποιος δημοσιογράφος στο Μεξικό δέχεται επίθεση για τη δουλειά του – σε κάποιες περιπτώσεις, με τη συναίνεση των αρχών. Η λογοκρισία, οι απειλές, οι παρακολουθήσεις, οι εκτοπισμοί, οι εξαφανίσεις και οι φόνοι είναι συνηθισμένοι και μοιράζονται τον κοινό στόχο να καταπνίξουν την αλήθεια».
