Μεγαλώνοντας στην κατοχική Αθήνα, σε μια εποχή που η καθημερινή μερίδα φαγητού δεν ήταν καθόλου δεδομένη, δεν έχανε ευκαιρία να ικανοποιήσει τη λαχτάρα της για γλυκίσματα από τα ζαχαροπλαστεία της οδού Πατησίων. Η αιθέρια φωνή της, που χρησιμοποιούσε για να δίνει παραστάσεις στο σπίτι της, δεν αρκούσε για να ξεπεράσει τις προσωπικές ανασφάλειές της, οι οποίες μάλλον γιγαντώνονταν όποτε συνέκρινε τον εαυτό της με την έξι χρόνια μεγαλύτερη αδερφή της, Υακίνθη ή Τζάκι. «Η αδερφή μου ήταν αδύνατη, όμορφη και φιλική. Η μητέρα μου πάντοτε την προτιμούσε. Εγώ ήμουν το ασχημόπαπο, χοντρή, αδέξια και καθόλου δημοφιλής» έλεγε η Μαρία Κάλλας πολλά χρόνια μετά, όταν είχε πλέον εξελιχθεί σε ντίβα.
«Γεννήθηκε την ώρα μιας θύελλας»
«Η κόρη μου Μαρία γεννήθηκε την ώρα μιας θύελλας και σήμερα αυτό μου φαίνεται συμβολικό, γιατί έκτοτε δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί η ίδια μια εστία θύελλας» είχε πει η μητέρα της σε συνέντευξή της.
«Την ημέρα της γέννησής της, στις 4 Δεκεμβρίου 1923, χιόνιζε και εγώ, που έχω γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ελλάδα, δεν είχα ξαναδεί ποτέ μου τόσο δυνατή χιονοθύελλα. Είχα φθάσει στην Αμερική μόλις μερικούς μήνες νωρίτερα και από το παράθυρο του δωματίου μου στο Νοσοκομείο Φλάουερ της Νέας Υόρκης κοίταζα τους σωρούς από χιόνι που κατέκλυζαν το τοπίο και έπνιγαν όλους τους θορύβους.
«Περίμενα αγόρι. Αυτό το κοριτσάκι δεν με ενδιέφερε. Είχα κιόλας μια κόρη 6 ετών, την Υακίνθη μου, που τη φωνάζουμε Τζάκι, και είχα χάσει τον μοναχογιό μου, τον Βασίλη, το πολυαγαπημένο μου μωρό, που δεν είχε καλά καλά κλείσει τα τρία».
»Όταν μου έφεραν τη Μαρία, στην αρχή αρνήθηκα να την κοιτάξω. Πεισματικά συνέχιζα να έχω καρφωμένο το βλέμμα μου στο πάρκο, στα δέντρα που λύγιζαν στη θύελλα. Περίμενα αγόρι. Αυτό το κοριτσάκι δεν με ενδιέφερε. Είχα κιόλας μια κόρη 6 ετών, την Υακίνθη μου, που τη φωνάζουμε Τζάκι, και είχα χάσει τον μοναχογιό μου, τον Βασίλη, το πολυαγαπημένο μου μωρό, που δεν είχε καλά καλά κλείσει τα τρία. Από τον θάνατό του δεν σταμάτησα να προσεύχομαι ζητώντας να έρθει ένας άλλος γιος να γεμίσει το κενό που είχε αφήσει στην καρδιά μου».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Στα επτά της χρόνια, η Μαρία Κάλλας άρχισε να μαθαίνει πιάνο. Η μητέρα της, παρόλο που θεωρούσε τη μεγαλύτερη αδερφή της όχι μόνο πιο όμορφη αλλά και πιο χαρισματική στη μουσική, διέκρινε στη δευτερότοκή της ένα ταλέντο στην ερμηνεία. Την πίεσε τόσο να κυνηγήσει μια καριέρα στο τραγούδι, που η Μαρία δεν κατάφερε να ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή της.
«Η Μαρία Σοφία Καικίλια Καλογεροπούλου, όπως είναι το πραγματικό της όνομα, γεννήθηκε στην Νέα Υόρκη από γονείς Έλληνες μετανάστες και θα ζήσει τα παιδικά της χρόνια σε διαμέρισμα στο Μανχάταν. Εκεί οι γονείς θα αντιληφθούν το ξεχωριστό χάρισμά της όταν σε ηλικία τεσσάρων ετών θα την δουν να παίζει την πιανόλα στο σαλόνι του σπιτιού πατώντας τα πεντάλ του οργάνου με τα χέρια βγάζοντας ασυνήθιστες και ιδιαίτερες μελωδίες με τη φωνή της» έγραψε ο συλλέκτης και δημοσιογράφος Άρης Λουπάσης στη λεζάντα μιας φωτογραφίας που ανέβασε στο Instagram, με την οικογένεια Καλογεροπούλου – η Μαρία Κάλλας είναι, τότε, δύο ετών. Ο ίδιος πρόσθετε:
«Οι γονείς θα αντιληφθούν το ξεχωριστό χάρισμά της όταν σε ηλικία τεσσάρων ετών θα την δουν να παίζει την πιανόλα στο σαλόνι του σπιτιού πατώντας τα πεντάλ του οργάνου με τα χέρια βγάζοντας ασυνήθιστες και ιδιαίτερες μελωδίες με τη φωνή της»
«Η μητέρα της, δυνατή και ισχυρή προσωπικότητα, αποφασίζει να καλλιεργήσει το χάρισμα της κόρης της με εντατικά μαθήματα φωνητικής σε ωδεία στερώντας τις χαρές που απολαμβάνει κάθε παιδί στην ηλικία της. Ένα στοιχείο που, όπως αναφέρεται, δεν της συγχώρεσε ποτέ και στην πορεία χειροτέρεψε τις ήδη διαταραγμένες σχέσεις τους. Το ’37 με το διαζύγιο των γονιών της [η Μαρία Κάλλας] θα έρθει στην Ελλάδα με την μητέρα και την αδερφή της όπου ξεκινά μαθήματα τραγουδιού, προσλαμβάνεται στην Εθνική Λυρική Σκηνή και το ’41 σε ηλικία δέκα οκτώ ετών γίνεται πρωταγωνίστρια στο θίασο του Βασιλικού Θεάτρου».
Όμως αν αληθεύουν οι ισχυρισμοί της Μαρίας Κάλλας, στη διάρκεια της Κατοχής η καταπίεση από τη μητέρα της έφτασε σε σημείο κακοποίησης. Σύμφωνα με μαρτυρίες του συζύγου της ντίβας, Τζοβάννι Μπατίστα Μενεγκίνι, και της φίλης της Τζουλιέττα Σιμιονάτο, οι σπιτικές συναυλίες που έδινε η νεαρή Μαρία δεν ήταν δική της επιλογή: την εξανάγκαζε η μητέρα της να τραγουδάει μπροστά σε Ιταλούς και Γερμανούς στρατιώτες, προκειμένου να εξασφαλίζει τρόφιμα για την οικογένειά της. Ακόμα χειρότερα, η Μαρία Κάλλας είχε υποστηρίξει ότι η μητέρα της τής πρότεινε τη συντροφιά ανδρών που βρίσκονταν σε καίριες θέσεις, ούτως ώστε να αποκομίσουν φαγητό ή χρήματα.
Η Μαρία Κάλλας είχε υποστηρίξει ότι στην Κατοχή η μητέρα της τής πρότεινε τη συντροφιά ανδρών που βρίσκονταν σε καίριες θέσεις, ούτως ώστε να αποκομίσουν φαγητό ή χρήματα.
H τρικυμιώδης σχέση της Μαρίας Κάλλας με τη μητέρα της δεν τη βοήθησε ούτε να χτίσει το δεσμό με την αδερφή της. Ειδικά όταν η Μαρία άρχισε να γίνει γνωστή, αφήνοντας πίσω την οικογένειά της. «Η Μαρία, καθοδηγούμενη από το μεγάλο της ταλέντο, τόλμησε να ανοίξει φτερά στο διεθνή χώρο» σχολιάζει στο Marie Claire η Μάγδα Μαυρογιάννη, η οποία υπογράφει την ιδέα, το κείμενο και την αφήγηση ενός τριπτύχου Μουσικών Αναλογίων για τη Μαρία Κάλλας, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή της, στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη. Η κ. Μαυρογιάννη είχε την ευκαιρία, μάλιστα, να αναπτύξει μια στενή σχέση με την Τζάκι και, το 1989, να αγοράσει το σπίτι της, στο κέντρο της Αθήνας, όπου σήμερα οργανώνει «κονσέρτα σαλονιού».
«Η Τζάκι έμεινε πίσω και σήκωσε στις πλάτες της τα οικογενειακά βάρη, με μια δύστροπη μητέρα και οικονομικές δυσκολίες. Η σχέση με την αδελφή της εξελίχθηκε πολύ άσχημα. Η Μαρία απομακρύνθηκε τόσο από αυτήν όσο και από τη μητέρα της», πρόσθεσε η συγγραφέας και ερμηνεύτρια στη νέα σειρά παραστάσεων.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Παρόλο, όμως, που οι δύο αδερφές ακολούθησαν χωριστούς δρόμους, η προσωπική ζωή τους είχε ένα τουλάχιστον κοινό: Και οι δύο είχαν ερωτική σχέση με εφοπλιστές – η Τζάκι, με τον Μίλτο Εμπειρίκο, μοναχογιό του Ανδρέα Εμπειρίκου. «Η οικογένειά του δεν την ήθελε» υποστηρίζει η κ. Μαυρογιάννη αλλά όταν ο σύντροφός της «αρρώστησε, τον φρόντισε μέχρι που έφυγε από τη ζωή». Αργότερα παντρεύτηκε «έναν γιατρό, λάτρη της όπερας».
Παρόλο, όμως, που οι δύο αδερφές ακολούθησαν χωριστούς δρόμους, η προσωπική ζωή τους είχε ένα τουλάχιστον κοινό: Και οι δύο είχαν ερωτική σχέση με εφοπλιστές – η Τζάκι, με τον Μίλτο Εμπειρίκο, μοναχογιό του Ανδρέα Εμπειρίκου.
Μετά το θάνατο της Μαρίας Κάλλας μόλις σε ηλικία 54 ετών, η αδερφή της έγραψε ένα βιβλίο «Sisters», όπου τη σκιαγραφούσε ως κακότροπη και αδιάφορη προς τη μητέρα της και την ίδια (ακόμα και αν ισχύει, πάντως, ακούγεται λογικό να μη συγχώρεσε ποτέ τη μητέρα της για ό,τι της είχε κάνει). Παράλληλα όμως η Τζάκι αποκάλυπτε ότι λίγο πριν από το τέλος της αδερφής της το 1977, ήρθαν κοντά. Σε ένα απόσπασμα του βιβλίου, μάλιστα, δεν έκρυβε την έκπληξή της για τη μεταμόρφωση του ασχημόπαπου σε κύκνο της όπερας, όταν την ξανασυνάντησε, χρόνια αργότερα: «Ήταν αδύνατον αυτή η γυναίκα να είναι η αδερφή μου! Αυτή η λεπτή φιγούρα, το όμορφο τριγωνικό πρόσωπο δεν μπορούσε να είναι η παχουλή Κάλλας, που μπούκωνε βιαστικά το στόμα, φεύγοντας για το σχολείο του Washinghton Heights. Tα μαλλιά της τώρα ήταν όμορφα, τα χέρια κομψά. Αυτό που αντίκριζα ήταν ο ρόλος της Μαρίας, στην Traviatta, η Βιολέτα».
Info
Το τρίπτυχο των Μουσικών Αναλογίων για τη Μαρία Κάλλας αρχίζει με τη μουσική παράσταση «Μέσα από τα μάτια της αδελφής της», στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν 1, Αθήνα. Προπώληση – πληροφορίες – κρατήσεις: www.thf.gr και στο ταμείο του Ιδρύματος στο 210 3611206. Μετά την προκήρυξη απεργίας στις 16/03, αναμένεται νέα ημερομηνία. Εισιτήρια: 20 ευρώ, 15 ευρώ, 10 ευρώ. Διάρκεια : 1 ώρα και 15 λεπτά.
Αφήγηση: Μάγδα Μαυρογιάννη. Soprano: Βασιλική Καραγιάννη. Βαρύτονος: Χάρης Αδριανός. Πιανίστας: Δημήτρης Γιάκας.
