Αγάπη για διαφορετικές κουλτούρες και χώρες, γλωσσομάθεια, έφεση στα γράμματα και την Ιστορία, αλλά και κοφτερό επιχειρηματικό μυαλό, ευελιξία, πίστη στη διαφορετικότητα και την προάσπιση της ελευθερίας, αγάπη για την οικογένεια σε κάθε της μορφή, αγάπη για την πατρίδα: αυτά είναι μερικά μόνο από τα δομικά υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένες οι λαμπερές και δυναμικές πρέσβεις που βρίσκονται στην Αθήνα εκπροσωπώντας τις χώρες τους. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία έφτασαν στη χώρα μας μέσα στη δύσκολη συγκυρία της πανδημίας COVID-19, αλλά πρόλαβαν να συσπειρωθούν και να φτιάξουν μια ομάδα 22 γυναικών που, όπως χαρακτηριστικά είπε η πρέσβυς της Πορτογαλίας Helena Paiva «κάνουν για 44 πρέσβεις».
Το Marie Claire τις αναζήτησε όλες (κατάφερε να βρει τις 19), τους έθεσε ερωτήματα για τη δυσκολία δημιουργίας οικογένειας για τους διπλωμάτες -και ειδικά τις γυναίκες, για τα στερεότυπα που θα ήθελαν να καταρρίψουν τόσο στην Ελλάδα όσο και στη χώρα τους, για τη διαφορά που μπορούν να κάνουν από τη θέση τους σε χώρες όπου οι γυναίκες έχουν ελάχιστα δικαιώματα και βέβαια για την παρούσα κατάσταση σε ζητήματα ισότητας στη δική τους χώρα. Οι απαντήσεις τους, που θα διαβάσετε σε διαδοχικές συνεντεύξεις που ακολουθούν τις επόμενες μέρες) μάς γεμίζουν χαρά και αισιοδοξία, καθώς δημιουργούν ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό ενός καλύτερου κόσμου.
Ένα ηλιόλουστο πρωινό του Φεβρουαρίου, είχαμε τη χαρά να συναντήσουμε την Α.Ε. την πρέσβυ της Αλβανίας, που μας εξέπληξε ευχάριστα με την απόφασή της να φωτογραφηθεί με μία πανέμορφη παραδοσιακή φορεσιά, που αποτελεί πλέον μέρος της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Τα 80s ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εποχή για να γεννηθεί κανείς στην Αλβανία. Αν και αποκλεισμένη από το κομμουνιστικό καθεστώς, η πρωτεύουσα της χώρας, τα Τίρανα, ήταν μια όαση γεμάτη ζωή όπου μπορούσες να νιώσεις και να αντιληφθείς τις αλλαγές που ο κόσμος θα ζούσε στο εγγύς μέλλον. Η Luela Hajdaraga μεγάλωσε στο χώρο της πολιτικής. «Ήμουν η κόρη ενός πολιτικού, συνηθισμένη να έχουμε πολιτικές συζητήσεις στο σπίτι, αλλά και κουβέντες για τον κοινωνικό ακτιβισμό και συνειδητοποίησα από πολύ μικρή τη σημασία της δημοκρατίας. Μεγαλώνοντας, όσο πιο πολύ ταξίδευα τόσο ερωτευόμουν άλλες κουλτούρες, παραδόσεις, σκεπτόμενη πάντοτε ότι η γη είναι γεμάτη χρώματα και αμέτρητα συναισθήματα που περίμεναν να τα ανακαλύψω, να τα ζήσω. Όπως λέγεται συχνά, όμως, τα ταξίδια δεν είναι παρά προσωπικές αποκαλύψεις μέσα μας και ήταν ακριβώς σε εκείνες τις δύσκολες άκρες του κόσμου που η καρδιά μου ταξίδευε πίσω στη χώρα μου. Μπορεί να ήταν μια πανοραμική θέα που μου θύμιζε τις ομορφιές της Αλβανίας ή κάποιο φαγητό που έφερνε στη μνήμη μου τη φανταστική γεύση των λιχουδιών του τόπου μας, διαδοχικές στιγμές που μου θύμιζαν ότι το σπίτι σου το κουβαλάς μαζί σου σε κάθε σου βήμα, βήματα που με οδήγησαν στη διπλωματία. Ήταν κάποιου είδους συνέργεια στιγμών, τόπων και ανθρώπων που με έφερε στην Αθήνα, όπου ζουν περίπου 1 εκατομμύριο Αλβανοί και είναι με χαρά που ομολογώ ότι αυτό το θαυμάσιο ταξίδι δεν ήταν παρά μια “απίστευτη συνέργεια”».
Όταν μαθαίνει κάποιος τι δουλειά κάνετε, σας ρωτά για την προσωπική σας ζωή; Υπάρχει αλήθεια στο κλισέ ότι είναι δύσκολο για ένα διπλωμάτη να έχει οικογένεια; Και ότι είναι ακόμη πιο δύσκολο για τις γυναίκες;
Αυτή είναι μια ερώτηση που ο κόσμος απευθύνει συχνά σε επιτυχημένους ανθρώπους: πώς κρατούν ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική και την προσωπική τους ζωή. Ως έφηβη είχα την ίδια περιέργεια, αλλά πλέον έχω συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι παρά ζήτημα προτεραιοτήτων και των μαχών που επιλέγεις να δώσεις. Για μένα, η οικογένεια και το επάγγελμά μου πάνε χέρι-χέρι και έχω την τύχη να περιστοιχίζομαι από δύο θαυμαστούς πολεμιστές, το γιο και το σύζυγό μου. Για να πετύχεις, χρειάζεσαι αφοσιωμένους συμμάχους, που μπορούν να σε υποστηρίξουν, και δυνατούς ώστε να σταθούν πλάι σου απέναντι σε κάθε τρικυμία και πρόκληση που αντιμετωπίζεις. Ο γιος και ο σύζυγός μου αποδείχτηκαν δύο υπέροχοι άνδρες που γιόρτασαν όλες τις επιτυχίες μου και μου στάθηκαν σε δύσκολες στιγμές, θέλοντας πάντα το καλύτερο για μένα και την οικογένειά μας.
Ποια είναι τα στερεότυπα που θέλετε να δείτε να καταρρέουν τόσο στην Αλβανία όσο και στην Ελλάδα;
Όταν έμαθα ότι θα με διόριζαν πρέσβυ στην Ελλάδα, φοβήθηκα για μια στιγμή την τεράστια ευθύνη που ερχόταν με αυτή τη θέση. Η Αλβανία και η Ελλάδα έχουν κοινό παρελθόν και παρά την όποια ιστορία ανάμεσά μας, μοιραζόμαστε παρόμοιες αξίες και παραδόσεις, μια διαδικασία που ισχυροποιήθηκε και από τον μεγάλο αριθμό Αλβανών που μετανάστευσαν στην Ελλάδα στα 90s. Έτσι, είδα τις προκλήσεις σαν ευκαιρίες και σήμερα είμαι πολύ χαρούμενη που υπηρετώ ως πρέσβυς σε μία από τις πιο δυναμικές κοινότητες της Αλβανικής Διασποράς, που κατάφεραν να ενσωματωθούν πλήρως στη ζωή της χώρας που τους καλοδέχτηκε. Ανάμεσα σε άλλες ευθύνες και καθήκοντα, είχα μια αποστολή που ήταν να μετατρέψω την αλβανική πρεσβεία στην Αθήνα σε ένα σπίτι για κάθε Αλβανό που ζει και εργάζεται στην Ελλάδα. Πιστεύω πως τα στερεότυπα υπάρχουν για τους ανθρώπους που αρνούνται στους εαυτούς τους την ευκαιρία να γνωρίσουν και να αποδεχτούν τους άλλους σε έναν κόσμο ενωμένο μέσα στη διαφορετικότητά του. Ελπίζω ότι η κουλτούρα του διχασμού και οι προκαταλήψεις θα μείνουν θαμμένες στο παρελθόν.
Για τη φωτογράφηση στο περιοδικό διαλέξατε μια παραδοσιακή στολή. Το κάνατε γιατί είστε υπερήφανη για την παράδοσή σας;
Υπάρχουν χιλιάδες πράγματα που με κάνουν υπερήφανη που είμαι Αλβανίδα, αλλά πάνω απ’ όλα είμαι υπερήφανη για την πλούσια πολιτιστική μας παράδοση, τη μοναδική αρχιτεκτονική μας ιστορία και τη θαυμαστή μας κληρονομιά. Όταν έλαβα την πρόσκλησή σας, αμέσως σκέφτηκα ότι αυτή είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να φορέσω τη Xhubleta, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σύμβολα της χώρας μου. Όλοι μας στην Αλβανία χαρήκαμε πάρα πολύ όταν η UNESCO επίσημα ανακήρυξε το 2022 την Xhubleta μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα shajak, τα κεντητά μοτίβα και η συμβολική τους σημασία είναι όλα μέρος αυτής της αριστουργηματικής φορεσιάς που είμαι ευτυχής που φοράω σήμερα.
Πώς μπορούν οι γυναίκες σε θέσεις εξουσίας να βοηθήσουν την ενδυνάμωση των υπολοίπων;
Η ενδυνάμωση των γυναικών δεν είναι μόνο γυναικεία υπόθεση. Οφείλει να είναι ζήτημα εθνικής προτεραιότητας σε κάθε χώρα του κόσμου. Δεν μπορούμε να κερδίσουμε μόνες μας τον πόλεμο ενάντια στην πατριαρχία, ένα σύστημα που εκμεταλλεύτηκε το ίδιο άντρες και γυναίκες. Με αυτό δεδομένο, αντιλαμβάνομαι την ισότητα των φύλων ως προαπαιτούμενο για μια κοινωνία που στοχεύει στην προάσπιση της δημοκρατίας, της ειρήνης και της ευημερίας των κοινοτήτων και των χωρών μας.
Μπορεί μια πρέσβυς να κάνει τη διαφορά σε μια άλλη χώρα;
Όπως προείπα, δεν μπορούμε να πολεμήσουμε για το φεμινισμό μόνες μας. Ανέκαθεν πίστευα στη δύναμη των μικρών βημάτων που θα μπορούσαν να φέρουν σημαντικές αλλαγές και είμαι σε θέση να σας διαβεβαιώσω πως η κοινότητα των Γυναικών Πρέσβεων στην Ελλάδα είναι πολύ δυναμική και έχει οργανωθεί ώστε να προσφέρει ήδη σημαντικά στην επισήμανση των ζητημάτων έμφυλων διακρίσεων, των θεμάτων γυναικείας ηγεσίας και άλλων προβλημάτων που οι γυναίκες αντιμετωπίζουν και στη χώρα σας.
Οι γυναίκες σε θέσεις εξουσίας πρέπει να παίξουν το παιχνίδι της πατριαρχίας για να πετύχουν; Μπορούν να αλλάξουν αυτό το παιχνίδι εκ των έσω;
Αλλάζεις το παιχνίδι όταν γίνεσαι ο φορέας αυτής της αλλαγής. Μερικές φορές δεν χρειάζεται να κάνεις πράγματα για να βελτιώσεις μια κατάσταση, μερικές φορές αρκεί να είσαι κάτι, το να είσαι ο εαυτός σου μπορεί να γίνει παράδειγμα, να γίνεις ένα υπόδειγμα που εμπνέει τους άλλους να φερθούν όπως εσύ. Περισσότερο από συνήθειες και κανόνες, το παιχνίδι έχει να κάνει με όραμα, στρατηγική, πώς κινητοποιείς τους ανθρώπους, πώς τους αποδέχεσαι και, πάνω απ’ όλα, πόσο ικανή είσαι να κατανοήσεις και να φροντίσεις τις ανάγκες τους. Οι γυναίκες μαθαίνουν από μικρές να νοιάζονται και να φροντίζουν τους άλλους, οπότε δεν έχει νόημα να το αντιμαχόμαστε αυτό, αλλά να το αποδεχτούμε και να το μετατρέψουμε σε πρωταρχικό χαρακτηριστικό της ηγεσίας.
Ποια είναι η σημερινή κατάσταση στην Αλβανία όσον αφορά τα γυναικεία δικαιώματα;
Αν μιλάμε σε πολιτικό επίπεδο, μπορώ να πω με υπερηφάνεια ότι η Αλβανία έχει το υψηλότερο ποσοστό σε γυναίκες υπουργούς στην κυβέρνηση, ενώ πολλές ακόμη σημαντικές πολιτικές θέσεις έχουν ανατεθεί σε γυναίκες. Ωστόσο, στην καθημερινή ζωή υπάρχουν πολλά ζητήματα που πρέπει να λύσουμε, όπως η βία κατά των γυναικών, η επαγγελματική συμπερίληψη, η επιδίωξη της καριέρας κ.τ.λ. Όλα αυτά τα ζητήματα συνδέονται και πρέπει να μας απασχολήσουν άμεσα, καθώς συνεχίζουμε να ζούμε σε έναν κόσμο όπου ο διχαστικός λόγος και το διαδικτυακό bullying επηρεάζει τον τρόπο που οι γυναίκες αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους, ενώ συχνά αποτελούν την αιτία προστιθέμενων προβλημάτων για τις νεότερες γυναίκες που ακόμη προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους και να χτίσουν τη ζωή και την καριέρα τους στην Αλβανία.
Τι μας προσκαλείτε να ανακαλύψουμε για την Αλβανία που ίσως δεν γνωρίζουμε;
Η Αλβανία είναι ένα κρυμμένο πολύτιμο πετράδι που της αξίζει να την ανακαλύψετε. Ένας υπέροχος γαλάζιος ουρανός που εκεί όπου χάνεται ο ορίζοντας ενώνεται με βαθιά μπλε νερά. Ψηλά, απόκρημνα βουνά με μοναδική χλωρίδα και πανίδα. Νόστιμη κουζίνα και θαυμάσια κρασιά και αφεψήματα. Πόλεις γεμάτες από ζωή, όπου τα ίχνη του παρελθόντος συναντούν το μέλλον. Όλα αυτά καθιστούν την Αλβανία τον καλύτερο προορισμό για τις επόμενες διακοπές σας. Μερικά από τα μεγαλύτερα ελληνικά τουριστικά γραφεία θεωρούν την Αλβανία ανερχόμενο αστέρι, μια χώρα με πολλές πιθανότητες να γίνει ανταγωνιστική για μερικούς από τους πιο exclusive καλοκαιρινούς προορισμούς στην περιοχή.
Διαβάστε ολόκληρο το αφιέρωμα του Marie Claire στις πρέσβεις που υπηρετούν τη θητεία τους στην Αθήνα.
