Όταν της ζήτησα να μου υπογράψει το βιβλίο της, δύο ποιητικές συλλογές σε μία έκδοση, της έδειξα το κόλπο που έκανε ο Τσέχος συγγραφέας Μίλοραντ Πάβιτς: σε έβαζε να βάλεις το δάχτυλό σου σε μία τυχαία σελίδα του βιβλίου και σου αφιέρωνε την αράδα πάνω στην οποία προσγειωνόταν ο δείκτης σου. Το δικό μου δάχτυλο έπεσε πάνω στο ποίημα Χάρτες και κάπως έτσι συνειδητοποιήσαμε ότι μπορείς να δεις το ίδιο ποίημα κάτω από τελείως διαφορετικό φως. Ίσως αυτή να είναι η δύναμη της ποίησης της Λίνας Στεφάνου. Σου δίνει μία εικόνα και σε καλεί να τη φωτίσεις. Ακόμη κι αν τη φωτίσεις λάθος, κάτι πολύ όμορφο θα μείνει να σε κοιτάζει μέσα από το σκοτάδι.
Κρακ είναι ένας ήχος τρομακτικός όσο και ελπιδοφόρος. Κρακ κάνουν τα πράγματα που ανοίγουν, σπάνε. Έτσι δημιουργείται άνοιγμα για να μπουν αέρας, φως, ελπίδα. Γιατί το διάλεξες για τίτλο;
Για όλα αυτά. Επίσης, κρακ κάνει το ξερό ξύλο που σπάει στο δάσος. Είναι το ναρκωτικό που σου προκαλεί ψυχώσεις και παραισθήσεις. Ένας καθρέφτης που ραγίζει. Ο πάγος που σπάει. Ο αστράγαλος όταν παθαίνεις κάταγμα. Και όλα αυτά που είπαμε σε αφήνουν με διαφορετικές σκέψεις και συναίσθημα. Κρακ είναι μια συνειρμική λέξη. Ο καθένας τη διαβάζει και φέρνει κάτι εντελώς προσωπικό στο μυαλό του. Μ’ αρέσουν οι λέξεις που σε αφήνουν ελεύθερο να δώσεις τη δική σου ερμηνεία, οι λέξεις που είναι αμφίσημες και δίνουν χώρο στο προσωπικό στοιχείο. Μ’ αρέσουν επίσης τα πράγματα που σπάνε. Έχεις τη δυνατότητα να τα πετάξεις ή να τα πάρεις και να φτιάξεις με αυτά κάτι καινούριο.
Ίσως το αγαπημένο μου ποίημα από το Κρακ να είναι Οι Εξόριστοι, με αυτά τα σκυλιά της αγάπης που τριγυρνάνε έξω από τον παράδεισο. Αυτό είναι το θέμα της συλλογής; Όλα όσα κάνουμε για να αγαπήσουμε και να μας αγαπήσουν;
Το θέμα της πρώτης συλλογής είναι για την αγάπη που είναι η πιο γλυκιά απάτη. Για την αγάπη σε όλες τις πιθανές και απίθανες μορφές της. Αγάπη για έναν άνθρωπο, ένα νησί, το χορό, ένα βιβλίο, για τη στιγμή λίγο προτού κοιμηθείς σ’ ένα νησί ενώ προσπαθείς να κρατήσεις λίγο ακόμα τα μάτια ανοιχτά για να κοιτάς τ’ αστέρια. Αγάπη είναι το τραύμα και η θεραπεία μαζί.
Η δεύτερη συλλογή, Τα Δάκρυα της Πόλης, συχνάζει σε μπαρ και σε δρόμους με μια διάθεση γοτθικού τρόμου, συνομιλεί με ψυχές και νεκρούς. Εδώ ποια ήταν η φυγόκεντρος δύναμη;
Η ίδια η πόλη υπαγορεύει τους ρυθμούς. Ο ποιητής είναι ο παρατηρητής στη φυγόκεντρο γιατί έτσι εξισορροπεί και αποφεύγει την κεντρομόλο.
Ζούμε μέσα από τις οθόνες των υπολογιστών μας, αγκιστρωμένοι στη μικρή φόρμα. Μας έφερε αυτό πιο κοντά στην ποίηση ή μήπως η κυριαρχία της εικόνας μάς τράβηξε πιο μακριά της;
Είναι πολύπλοκο το ερώτημα… Κάποτε, ελπίζω, θα γίνουν μελέτες για το πώς η τεχνολογική επανάσταση επηρέασε διάφορες μορφές τέχνης, με πρώτη την ποίηση. Η ποίηση στο Instagram και στο Facebook βρήκε νέους τρόπους να αναπτυχθεί και να προσαρμοστεί. Η απαίτηση που δημιουργούν οι followers για καθημερινή επαφή δημιούργησε ένα νέο τρόπο έκφρασης στην ποίηση – καλό ή κακό. Σημασία έχει ότι η ξεχασμένη τα τελευταία χρόνια ποίηση βρήκε νέους τρόπους να ακουστεί. Και όταν η ποίηση ακούγεται, ο ήχος είναι εκκωφαντικός. Πρόσφατα με αφορμή το θάνατο της Ιρανής Μάχσα Αμινί, ανέβασα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα ποίημα με τίτλο Άνεμος και Αναρχία και η ανταπόκριση ήταν πέρα από κάθε προσδοκία.
Επομένως, και για να απαντήσω σε αυτό που ρωτάς, νομίζω ότι οι μικρές οθόνες μάς έφεραν πιο κοντά στην ποίηση. Επειδή το ποίημα έχει το χάρισμα να δημιουργεί εικόνες. Ωστόσο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν πλέον υπαγορεύσει τη φόρμα του ποιήματος. Μικρά σαν σφαίρες. Δεν διαβάζουμε πια έπη. Δεν υπάρχουν πολύστιχα αφηγηματικά ποιήματα όπως ο Ερωτόκριτος του Κορνάρου. Δεν είναι τυχαίο ότι στην εποχή μας τα χαϊκού, που είναι τόσο ξένα προς τον Δυτικό πολιτισμό, γνωρίζουν δεύτερη ζωή, νέα άνθηση. Ελπίζω κάποιος να βγάλει μια μελέτη για όλα αυτά. Και φυσικά, για τις λογοκλοπές που έχουν επιτρέψει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι οποίες είναι ανελέητες πια.
Υπάρχουν κανόνες στην ποίηση; Σου αρέσει να τους τηρείς ή να τους σπας;
Υπάρχουν και καλό είναι να τους γνωρίζεις γιατί μόνο όταν γνωρίζεις τους κανόνες μπορείς να τους παραβλέψεις ώστε να φτιάξεις κάτι εντελώς καινούριο. Κάτι δικό σου. Όσοι δεν γνωρίζουν τους κανόνες συχνά δυσκολεύονται. Αλλά και όσοι τους γνωρίζουν και τους ακολουθούν πιστά συχνά γράφουν πολύ βαρετά ποιήματα.
Τι θα έλεγες σε μια νέα ποιήτρια, σε έναν άνθρωπο που ψηλαφίζει αυτό τον ονειρικό κόσμο με τις λέξεις του;
Να επιμένει, να παρατηρεί, να μη φοβάται τη μοναξιά, να διαβάζει πολύ -επειδή η ποίηση τρέφεται με ποίηση- και να μην περιμένει από τους άλλους να του πουν αν είναι καλό ή όχι αυτό που έγραψε. Εκείνος/η οφείλει να ξέρει.
To Κρακ εγκαινίασε τις εκδόσεις NOMAS Biblia. Τι να περιμένουμε;
Είμαστε μικρός εκδοτικός οίκος ακόμα. Ελπίζω μέσα στο 2023 να βγει το επόμενο βιβλίο. Υπάρχουν διάφορες σκέψεις. Το τι θα είναι το αφήνω να μας εκπλήξει. Όπως και στα έμβρυα, φαντάζομαι, θα ζήσει το πιο δυνατό.
