Λίλη Τσεσματζόγλου: «Η διαφορετικότητα ως “πρόβλημα” υπάρχει γιατί εμείς τη δημιουργούμε»

Εννέα χρόνια μετά πρωταγωνιστεί ξανά στον μονόλογο «Φλάι» και μας μιλα για το πόσο αφύσικο είναι όταν προσπαθούμε όλοι να μοιάζουμε με όλους.

από την Σίσσυ Στρέμπα

13/11/2024

Το «Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου επιστρέφει στο Faust σε σκηνοθεσία Πέπης Μοσχοβάκου και μουσική Γιάννη Οικονόμου με σκοπό να σατιρίσει την ανθρώπινη απόγνωση στο δρόμο προς την αναζήτηση της ταυτότητας και της αποδοχής.

Ένα ιδιαίτερο πλάσμμα, η πρωταγωνίστρια, πετά από τόπο σε τόπο, ψάχνοντας εκείνη τη «γη» που θα την κατανοήσει και θα την αποδεχτεί. Στο ταξίδι της αυτό ανεβαίνει στον αγαπημένο της βράχο, το Λυκαβηττό, συναντά μια… γατούλα με ροζ μυτούλα, έναν σκαντζόχοιρο ονόματι Φάουστ ή… άουτς, τον μπούφο του Ρόμπερτ Φίσερ. Κουρασμένη από το πέταγμα κάθεται στα τραπεζάκια της πλατείας στο Γκάζι και ονειρεύεται πάνω σε ένα καφάσι μπύρες. Μέσα σε μια παραίσθηση πραγματικότητας και φαντασίας, ένα έργο για τον διαρκή αποπροσανατολισμό που ο καθένας από εμάς μπορεί να βιώσει.

Το Φλάι μάς θυμίζει πως δεν είμαστε όλοι ίδιοι και εκτός του ότι δεν χρειάζεται, υπάρχει και το θέμα του δεν μπορούν να είναι όλοι ίδιοι.

Γραμμένο το 2015 το έργο συναντά ξανά την κοινωνία μας που παραμένει «χελώνα» αγκυλωμένη σε προϋπάρχουσες καταστάσεις κάνοντας αργά ή και καθόλου βήματα προς τη συμπερίληψη. Ο Ζακ Κωστόπουλος, η Δήμητρα της Λέσβου, ο Αντώνης Καρυώτης είναι μερικά μόνο από τα ονόματα της ελληνικής πραγματικότητας που άφησαν τρύπες σε μια κοινωνία γεμάτη μπαλώματα.

Στον πρωταγωνιστικό ρόλο η Λίλη Τσεματζόγλου, που αγαπήσαμε μέσα από τις συμμετοχές της σε επιτυχημένες τηλεοπτικές σειρές, όπως τα Κλεμμένα Όνειρα και ο Έρωτας Φυγάς. Η ηθοποιός, που μεγάλωσε στην Αθήνα, κατάγεται από την Ξάνθη και πέρα από υποκριτική έχει σπουδάσει και διακόσμηση εσωτερικού χώρου, μας μίλησε με πάθος για το «Φλάι», το οποίο προσεγγίζει ξανά μετά το 2015, αντιλαμβανόμενη πως η κοινωνία μας δεν έχει αλλάξει έκτοτε καθόλου.

Χρειαζόμαστε όλοι ένα πεδίο ασφάλειας και κατανόησης στην πραγματική καθημερινότητά μας για να προχωρήσουμε.

Εννιά χρόνια μετά, ερμηνεύετε ξανά τον ίδιο μονόλογο της Στέλλας Ζαφειροπούλου, το «Φλάι». Πόσο έχετε αλλάξει εσείς μέσα στα χρόνια και ποια η ανάγκη να ειπωθεί και πάλι αυτή η ιστορία;

«Η σημαντικότητα του θέματος και η δική μου στάση μπροστά σε ένα τόσο σοβαρό θέμα, είναι κάτι που βαθαίνει περισσότερο όσο περνούν τα χρόνια και η θέση μου παίρνει μια περισσότερο ξεκάθαρη μορφή. Έτσι η ανάγκη να ειπωθεί και να ακουστεί αυτό το κείμενο σε όσο περισσότερο κόσμο γίνεται είναι για εμάς μεγάλη νίκη. Το Φλάι μάς θυμίζει πως δεν είμαστε όλοι ίδιοι και εκτός του ότι δεν χρειάζεται, υπάρχει και το θέμα του δεν μπορούν να είναι όλοι ίδιοι. Δεν μπορούν να απολαμβάνουν, να επιλέγουν ή να έχουν την πολυτέλεια να απορρίπτουν κάποια πράγματα στη ζωή. Γιατί για κάποιους ανθρώπους έχει επιβληθεί με κάποιον τρόπο μια συγκεκριμένη και στενή ζωή γιατί… έτσι.

Αυτό ανά τα χρόνια είναι κάτι που το βλέπω να γιγαντώνεται μέσα μου σαν ένας αιώνιος θρήνος και μια ανάγκη να εκφράζω και να καταδικάζω καθημερινά αυτή την αναπηρία του ανθρώπου να αποδεχτεί, να αγκαλιάσει και να κατανοήσει με απόλυτη γενναιοδωρία την ύπαρξη των συνανθρώπων του που δεν “μοιάζουν” με αυτόν».

Η ηρωίδα σας πετά από τόπο σε τόπο, ψάχνοντας για κατανόηση και αποδοχή. Τι της κόβει τα φτερά; Και τι της προσφέρει ανακούφιση;

«Υπάρχει μια υπέροχη σκηνή μέσα στο έργο που αναφέρεται στην αρχή μιας γνωριμίας, ενός πρώτου ραντεβού, τη στιγμή που και οι δύο νιώθουν αποδεκτοί ο ένας για τον άλλον και ανοίγονται και μοιράζονται τις εμπειρίες τους και τις σκέψεις τους και βρίσκουν πολλά κοινά ο ένας με τον άλλον και ενθουσιάζονται. Τόσο που η πρωταγωνίστρια του έργου μας, η Στελλόμυγα, ανοίγεται περισσότερο και συστήνει τον εαυτό της όπως πραγματικά είναι. Όμως τότε αντιλαμβάνεται πως ο άλλος την κοιτά παράξενα, το βλέμμα του σκληραίνει και τελικά φεύγει. Κι αυτό επειδή η ίδια ξέφυγε από τα πρότυπα της κοινωνικής του επιβολής . Αυτό είναι που της κόβει τα φτερά. “Ταιριάζουμε μέχρι ο ένας να καταδείξει στον άλλον τη διαφορετικότητά του. Και αυτό είναι το σημείο που μας χωρίζει ενώ θα έπρεπε να μας ενώνει”, λέει βλέποντας τον να φεύγει.

Το μόνο που την ανακουφίζει είναι η φαντασία της. Ο κόσμος που δημιουργεί στο μυαλό της για να υπάρξει, έστω και στιγμιαία. Αυτό όμως γκρεμίζεται κάθε τόσο και με μεγάλη ευκολία καθώς δεν υπάρχει πουθενά παρά μόνο εκεί και κανείς δεν μπορεί να ζει με φαντάσματα. Χρειαζόμαστε όλοι ένα πεδίο ασφάλειας και κατανόησης στην πραγματική καθημερινότητά μας για να προχωρήσουμε και να δημιουργήσουμε ό,τι αγαπάμε».

Πώς αυτό το ταξίδι της συνδέεται με το ταξίδι κάθε πλάσματος διαφορετικού να βρει τη θέση του στον κόσμο;

«Θα ήθελα να αναδιαμορφώσω την διατύπωση της ερώτησης, καθώς την θέση μας στον κόσμο την αναζητούμε όλοι. Η διαφορετικότητα ως “πρόβλημα” υπάρχει γιατί εμείς τη δημιουργούμε. Η δυσκολία που μπορεί να αντιμετωπίζει κάποιος στο να υπάρξει όπως ακριβώς είναι δεν οφείλεται στη ίδια του τη διαφορετικότητα, αλλά στην δυσκολία της κοινωνίας να τον χωρέσει. Διαφορετικοί είμαστε όλοι. Και αυτό είναι απόλυτα φυσικό.

Το αφύσικο είναι να προσπαθούμε να μοιάσουμε ο ένας με τον άλλον. Διαφορετικός είναι ο καθένας μας κάθε λεπτό που περνάει, κάθε σκέψη που απασχολεί το μυαλό και τον αλλάζει, τον διαμορφώνει. Πιστεύω πως η δυσκολία της αποδοχής του άλλου έγκειται κατά αρχήν στην τρομακτική δυσκολία του ανθρώπου για προσωπική αλλαγή και μετακίνηση.

Ο καθένας να αγκαλιάσει και να αποδεχτεί αυτό που στ’ αλήθεια είναι.

Έτσι, λοιπόν, το σημαντικό για μένα είναι να μεγαλώνουμε γενιές που να εκπαιδεύονται σε αυτό. Στην αποδοχή αρχικά της ίδιας τους της φύσης, της διαφορετικότητας και της αλλαγής. Στο ότι μπορώ να αλλάξω γνώμη για κάτι και είναι εντάξει αυτό. Στο ότι μπορώ να είμαι πολλά διαφορετικά πράγματα και να μην χαρακτηρίζομαι από μόνο ένα και να είναι εντάξει αυτό. Στο ότι το σώμα μου μπορεί ανά πάσα στιγμή να αλλάξει και αυτό να είναι εντάξει.

Όταν η αποδοχή του ίδιου μας του εαυτού περνάει από τόσο στενό κόσκινο που το ορίζει αυθαίρετα η κοινωνία με την μόδα, τα εμπορικά, καπιταλιστικά και γεωπολιτικά της συμφέροντα, τότε πώς ο καθένας μας να αποδεχτεί την διαφορετικότητα του άλλου; Με αυτό τον τρόπο το Φλάι μιλάει στις καρδιές όλων μας και καθένας από εμάς βρίσκει να ταυτιστεί με διαφορετικές φράσεις και στιγμές του έργου και αυτό το καθιστά υπέροχο».

Έχουν γίνει, κατά τη γνώμη σας, βήματα προς την ουσιαστική συμπερίληψη ή είμαστε μια κοινωνία γεμάτη μπαλώματα;

«Όπως και οι δρόμοι μας, έχουμε πολλά μπαλώματα να ξηλώσουμε και να κατασκευάσουμε από την αρχή μια κοινωνία που να μας χωράει όλους. Το πρώτο βήμα που χρειάζεται να γίνει όμως, όπως ανέφερα και πριν, έχει να κάνει με την αποδοχή και κατανόηση του καθένα μας ξεχωριστά. Ο καθένας να αγκαλιάσει και να αποδεχτεί αυτό που στ’ αλήθεια είναι. Ξεσκονίζοντας και αποποιούμενος καθετί φορετό και καθοδηγούμενο από συμφέροντα άλλων».

Υπάρχει κάποια ατάκα της ηρωίδας σας που ξεχωρίζετε περισσότερο και αν ναι, ποια και γιατί;

«Είναι πολλές, αλλά υπάρχει μια ολόκληρη φράση στο έργο μας που ακουμπά την ψυχή μου βαθιά. “Άνθρωποι που τους μιλάς και δεν σε ακούνε. Άνθρωποι που κάνουν ότι σε προσέχουν, ότι σε αποδέχονται, ότι σέβονται την ελευθερία της έκφρασής σου. Που μιλούν ασταμάτητα για τον εαυτό τους, για το σύμπαν που τους χρωστάει, για την απόλαυση της ζωής για την οποία δεν έχουν ιδέα”.».