Το Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου έδειξε μέσα στην πανδημία ότι έχει αντανακλαστικά. Ο δημιουργικός πυρήνας του χρειάστηκε να βρει νέους τρόπους για να εκφραστεί και δεν άργησε, μέσω της καλλιτεχνικής του διευθύντριας, Κατερίνας Ευαγγελάτου, να φέρει νέες, καινοτόμες προτάσεις.
Για πρώτη φορά στην ιστορία του επεκτείνει τη δραστηριότητά του με μία σειρά από ερευνητικές δράσεις και συνεργασίες με δωρεάν συμμετοχή, που απευθύνονται τόσο σε επαγγελματίες του χώρου των παραστατικών τεχνών, όσο και στο ευρύτερο κοινό. Κι εκεί, έρχεται και το πάντρεμα της Μόδας με το Αρχαίο Δράμα.
Με πηγή έμπνευσης το αρχαίο δράμα, η γνωστή σχεδιάστρια μόδας Ιωάννα Κουρμπέλα προτείνει ένα ξεχωριστό εργαστήριο, ανοιχτό σε όλους, χωρίς προαπαιτούμενη εμπειρία στη μόδα. Το εργαστήριο Morphés απευθύνεται σε όσους θέλουν να γνωρίσουν τα στάδια δημιουργίας ενός ενδύματος, μέσα από έναν δημιουργικό διάλογο με το Αρχαίο Δράμα.
Οι δυο γυναίκες δεν συναντιούνται επαγγελματικά για πρώτη φορά. Η κοινή τους ιστορία, από την οποία γεννήθηκε μια ωραία φιλία, ξεκινά πολλά χρόνια πίσω και την μοιράζονται με το Marie Claire, μαζί με όλες τις σκέψεις τους για την εποχή που ζούμε, για την καλλιτεχνική τους δραστηριότητα αλλά και για το μέλλον.
Μπορώ με ένα χαρτί και ένα μολύβι να δημιουργήσω ένα νέο σύμπαν.
Πόσο αναγκαίο ή δύσκολο είναι για εσάς να παραμείνετε δημιουργική μέσα στην εποχή που ζούμε;
Ι. Κ.: Για εμένα προσωπικά είναι περισσότερο αναγκαίο παρά δύσκολο. Νομίζω πως και για μια σημαντική μερίδα κόσμου η μεγαλύτερη πρόκληση μέσα στην εποχή της πανδημίας είναι το πώς θα παραμείνουν δραστήριοι και παραγωγικοί παρά τους περιορισμούς. Προσωπικά κατάφερα και στο πρώτο lockdown αλλά και σε αυτό να διατηρήσω την δημιουργικότητά μου. Βοηθάει βέβαια πολύ, το γεγονός ότι μπορώ με ένα χαρτί και ένα μολύβι να δημιουργήσω ένα νέο σύμπαν. Είναι σπουδαία η συμβολή της τέχνης στην ζωή μας και νομίζω πως την τελευταία περίοδο που διανύουμε αυτό έγινε περισσότερο αντιληπτό από ποτέ σε όλους μας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αποφασίσαμε να προχωρήσουμε με την πραγματοποίηση του workshop πιστεύοντας πως θα έχει διπλή αξία να δώσουμε καλλιτεχνικά ερεθίσματα και να “εκτεθεί” το κοινό σε νέα πεδία έκφρασης και γνώσης.
Κ. Ε.: Είναι απολύτως αναγκαίο. Η συνθήκη την οποία βιώνει η ανθρωπότητα εδώ και εννέα μήνες είναι ασφυκτική. Χρειαζόμαστε όλοι ποιοτικές διεξόδους, την επαφή μας με την Τέχνη, με τη Φύση, με τους αγαπημένους μας ανθρώπους. Ως καλλιτέχνις και ως καλλιτεχνική διευθύντρια πιστεύω ότι είναι αποστολή μας τώρα περισσότερο από ποτέ να προσφέρουμε τροφή για σκέψη, παρηγοριά, ελπίδα, νέους ορίζοντες. Είχαμε στο νου μας έτσι κι αλλιώς την επέκταση των δραστηριοτήτων του Φεστιβάλ και μέσα στο χειμώνα, και έτσι σχεδιάσαμε από το καλοκαίρι μια νέα καινοτόμα σειρά φθινοπωρινών δράσεων του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, το Open Plan.
Η ιδέα για τη συμμετοχή του Morphes στο Φεστιβάλ Αθηνών πώς προέκυψε;
Ι. Κ.: Στις αρχές του καλοκαιριού, η Κατερίνα Ευαγγελάτου μου πρωτοανέφερε την ιδέα της για τον νέο τρόπο που σκέφτονται να προσεγγίσουν το θεσμό του Φεστιβάλ και για τα επικείμενα workshops. Με ενθουσίασε πολύ αυτός ο πρωτότυπος διάλογος ανάμεσα στη μόδα και το αρχαίο δράμα και πολύ γρήγορα βρέθηκα να δημιουργώ το syllabus που θα ένωνε αυτά τα δύο πεδία.
Είναι η πρώτη φορά που η Μόδα μπαίνει στο Φεστιβάλ.
Κ.Ε.: To Open Plan είναι μια νέα πλατφόρμα έρευνας, σκέψης και δημιουργίας που περιέχει εξειδικευμένες δράσεις για επαγγελματίες καλλιτέχνες αλλά και άλλες, που απευθύνονται στο ευρύ κοινό. Ένας από τους κεντρικούς άξονες του Open Plan είναι η δημιουργική πρόσληψη του αρχαίου δράματος και η ανατρεπτική συνομιλία του με τομείς όπως η Μόδα ή ο σύγχρονος Χορός. Αξίζει εδώ να πούμε ότι είναι η πρώτη φορά που η Μόδα μπαίνει στο Φεστιβάλ και ευελπιστούμε ότι ανοίγουμε έναν προκλητικό, πρωτότυπο διάλογο που θα συνεχιστεί με νέα projects. Το εργαστήριο Morphés απευθύνεται σε άτομα χωρίς προηγούμενη εμπειρία στη Μόδα και ξεκινά με έμπνευση από ένα έργο του αρχαίου δράματος. Πρώτο εργαστήριο λοιπόν φέτος και μαζί με την Ιωάννα Κουρμπέλα επιλέξαμε την μυθική μορφή της Ιφιγένειας, όπως αυτή συναντάται στα δύο σωζώμενα έργα του Ευριπίδη. Στόχος μας είναι το εργαστήριο να αναπτύξει έναν πρωτότυπο διάλογο ανάμεσα στη Μόδα και το αρχαίο δράμα. Δεν πρόκειται για εργαστήριο Ενδυματολογίας Θεάτρου. Θα φτιαχτούν ρούχα -όχι κοστούμια- με έμπνευση κάτι από την Ιφιγένεια.
Γιατί επιλέξατε την Ιφιγένεια ως κεντρικό πρόσωπο αυτού του project;
Ι. Κ.: Η πρόθεση πίσω από αυτή την επιλογή ήταν να υπάρχει ευρύ φάσμα από εικόνες και συμβολισμούς για τους συμμετέχοντες. Η Ιφιγένεια μέσα από τα δύο κείμενα (Εν Αυλίδι και Εν Ταύροις) πρεσβεύει τις μεταβατικές και πολύπλευρες περιόδους της γυναικείας φύσης καθιστώντας την, την ιδανική επιλογή.
Η φιλία σας σάς δημιουργεί μια αίσθηση ασφάλειας για την επιτυχία του εγχειρήματος;
Ι. Κ.: Η Κατερίνα ως επαγγελματίας και ως καλλιτέχνης αρχικά, η ίδια μου δημιουργεί αίσθηση ασφάλειας. Σαφώς και η φιλία μας λειτουργεί ενισχυτικά σε τέτοιου είδους ενέργειες εμπλουτίζοντας την προσέγγισή μου με περισσότερο συναίσθημα, αγάπη και διάθεση προσφοράς. Θεωρώ πως δεν θα μπορούσα να δεχτώ μια τέτοιου είδους πρόταση μέσα σε αυτές τις τόσο ειδικές συνθήκες που ζούμε εάν δεν προερχόντουσαν από την Κατερίνα. Γνωρίζω με πόσο ενδιαφέρον και υπευθυνότητα αντιμετωπίζει την δουλειά της και αυτό λειτουργεί ως κίνητρο, όχι μόνο για εμένα αλλά και για όλη την ομάδα του Φεστιβάλ.
Εκτιμάμε πολύ η μία τη δουλειά της άλλης.
Κ. Ε.: Με την Ιωάννα γνωριζόμαστε από παλιά. Έχουμε συνεργαστεί στο θέατρο, καθώς σχεδίασε τα κοστούμια για τον “Ιδομενέα” του Ρ. Σίμελπφενιχ, παράσταση που κάναμε στο Φεστιβάλ Αθηνών το 2014. Κρατήσαμε έκτοτε ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας καθώς εκτιμάμε πολύ η μία τη δουλειά της άλλης. Ορισμένα από τα πιο αγαπημένα κομμάτια της γκαρνταρόμπας μου είναι δικά της, κομμάτια που δεν αποχωρίζομαι ακόμα και μετά από χρόνια. Έχει μεγάλη φροντίδα για αυτό που κάνει, δίνει προσοχή στη λεπτομέρεια, και χτίσαμε μαζί όλη την λογική του εργαστηρίου. Επιπλέον, παρόλες τις δυσκολίες που έφερε η πανδημία στην υλοποίηση του εγχειρήματος, η Ιωάννα είχε μεγάλη όρεξη να προχωρήσει με κάθε τρόπο και αυτό, σε συνδυασμό με όλα τα υπόλοιπα χαρίσματά της, με κάνει να νιώθω μεγάλη ασφάλεια.
Ι. Κ.: Η αλήθεια είναι πως με ένα τρόπο γνωριζόμασταν από παλιά ως γειτόνισσες μιας που το κατάστημά μας στην Πλάκα, σχεδόν συστεγάζεται με το “Αμφιθέατρο” της οδού Αδριανού. Στην πραγματικότητα, η πρώτη μας επαφή ήταν μέσω του πατέρα της, όταν η τότε ενδυματολόγος του, επέλεξε μια ζακέτα που είχα σχεδιάσει στο ξεκίνημά μου για να ντύσει το Χορό σε μια παράστασή του στην Επίδαυρο, αυτό περίπου το 2003. Οι δυο μας ήρθαμε πιο κοντά δέκα χρόνια αργότερα, όταν συνεργαστήκαμε, για τη θεατρική παράσταση “Ιδομενέας” που σκηνοθέτησε η ίδια το 2014 για το Φεστιβάλ Αθηνών, μια συνεργασία που έχει αποτυπωθεί μέσα μου ως μια από τις πιο δημιουργικές και ευχάριστες στιγμές της πορείας μου.
Κ. Ε.: Το Αμφι-Θέατρο, το θέατρό μας, γειτνιάζει με το flagship store της Ιωάννας στην οδό Αδριανού, στην Πλάκα. Από μικρή λοιπόν, πριν η μικρή οικογενειακή επιχείρηση να μετατραπεί σε ioanna kourbela brand, έβλεπα κάποια πολύ ωραία κομμάτια στη βιτρίνα. Όταν ήμουν στο δεύτερο έτος της Σχολής του Εθνικού, πήγα στο μαγαζί και έραψα ένα πλεκτό λευκό φουστάνι για το ρόλο της Κάθρην από το “Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι” του Τ. Ουίλλιαμς, που ήταν το κομμάτι που έδινα στις τελικές μου εξετάσεις. Το σχεδιάσαμε και το φτιάξαμε με τον πατέρα της Ιωάννας -ακόμα δεν την είχα γνωρίσει. Αργότερα, γνωριστήκαμε και ήρθε η συνεργασία μας στον “Ιδομενέα”.
Οι τάσεις της μόδας “χωράνε” στα θεατρικά κοστούμια;
Ι. Κ.: Σαφώς! Εάν είναι ζητούμενο για τον σκηνοθέτη και το όραμά του. Η ιστορία έχει δείξει ότι έχουν προκύψει πολύ αξιόλογες παραγωγές που έχουν συμβάλει στο χώρο των τεχνών μέσα από τέτοιου είδους αναφορές και συνεργασίες, όπως αυτή της Coco Chanel με τον Jean Cocteau αλλά και του Gianni Versace με την όπερα του San Francisco.
Κ. Ε.: Η καλλιτεχνική δημιουργία οφείλει να είναι ελεύθερη και να επεξεργάζεται ερεθίσματα από παντού. Όλα όμως πρέπει να εξυπηρετούν την δραματουργία και να εντάσσονται αρμονικά στην όλη σκηνοθετική σύλληψη.
Σε έναν άνθρωπο παρατηρώ πάντα το ντύσιμό του και το στυλ.
Η δική σας σχέση με τη μόδα ποια είναι κυρία Ευαγγελάτου:
Μου αρέσει πολύ να παρακολουθώ τάσεις, νέους σχεδιαστές, φωτογραφίσεις, καμπάνιες… υπάρχει τόσο δημιουργικό ταλέντο σε αυτό τον χώρο. Σε έναν άνθρωπο παρατηρώ πάντα το ντύσιμό του και το στυλ. Είναι πολύ σημαντικό να εκφράζεις την προσωπικότητά σου μέσα από τα ρούχα, χωρίς να γίνεσαι σκλάβος της αγοράς και χωρίς να υιοθετείς στοιχεία που δεν σου ταιριάζουν. Μου αρέσει να συνδυάζω νέα με κλασικά κομμάτια, vintage κοσμήματα και σύγχρονα αξεσουάρ, δημιουργώντας ένα προσωπικό ύφος.
Η διαδικασία δημιουργίας ενός ενδύματος μοιάζει με το χτίσιμο μιας παράστασης;
Ι. Κ.: Είναι αμφότερα δημιουργικές διαδικασίες και ο τρόπος προσέγγισής τους μοιάζει σε κάποια σημεία όπως αυτός της μεθοδικότητας στην έρευνα και στον οραματισμό. Η εμπειρία μου με την οργάνωση και παραγωγή ενός fashion event/show μου θυμίζει περισσότερο το χτίσιμο μιας παράστασης απ’ ότι ενός ρούχου. Το show στην πραγματικότητα είναι μια παράσταση μικρής διάρκειας για εμάς τους σχεδιαστές.
Κ.Ε.: Το καθένα έχει τους δικούς του κανόνες, αλλά και τα δύο απαιτούν αφοσίωση και την δημιουργική εμπλοκή πολλών ανθρώπων.
Τα κοστούμια δίνουν κίνηση και ζωή στους χαρακτήρες.
Τα κοστούμια μιας παράστασης είναι συστατικό της επιτυχίας της;
Ι. Κ.: Και της επιτυχίας της αλλά και της αποτυχίας της αντίστοιχα.
Κ.Ε.: Φυσικά, τα κοστούμια δίνουν κίνηση και ζωή στους χαρακτήρες, έκφραση στα κρυμμένα νοήματα, προσφέρουν “σπίτι” στους ηθοποιούς και ολοκληρώνουν την όψη μιας σκηνοθετικής σύλληψης.
Πρέπει το παλιό να παντρεύεται με το νέο όταν μιλάμε για παραστάσεις Αρχαίου Δράματος;
Ι. Κ.: Τίποτα δεν “πρέπει”… Είναι όμως ευτυχής συγκυρία όταν προκύπτει ένας τέτοιου είδους συντονισμός και συνδιαλέγεται το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον αρμονικά.
Τι μήνυμα θέλετε να στείλετε στα νέα παιδιά που ξεκινούν τώρα στο χώρο;
Ι.Κ.: Να αγαπήσουν την τέχνη τους, να είναι εργατικοί και να παραμένουν “περίεργοι” για ότι συμβαίνει γύρω τους.
Δεν σταμάτησα ποτέ να είμαι “μαθήτρια”.
Η μαθητεία για εσάς πόσο σημαντική είναι σαν διαδικασία;
Ι.Κ.: Εξαιρετικά σημαντική. Μέσα από αυτήν εξελισσόμαστε. Προσωπικά δεν σταμάτησα ποτέ να είμαι “μαθήτρια”.
Κ.Ε.: Είχα την τύχη να έχω πολύ σημαντικούς δασκάλους και δασκάλες στην πορεία μου στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Καθένας με εξόπλισε με κάτι διαφορετικό. Σημειώνω, ωστόσο, ότι θεωρώ δασκάλους μου και άτομα που δεν υπήρξαν καθηγητές μου με την τυπική, στενή έννοια του όρου.
Η ενασχόληση με νέα πράγματα και ο πειραματισμός είναι στάση ζωής για εσάς ή προτιμάτε την οικειότητα των πραγμάτων και των προσώπων;
Κ.Ε.: Μου αρέσουν οι νέες συναντήσεις, με τροφοδοτούν και ανοίγουν νέες προοπτικές στην Τέχνη και την ζωή. Από την άλλη, η συνέχιση της συνεργασίας με συγκεκριμένα πρόσωπα, μού προσφέρει την δυνατότητα να εμβαθύνω και να ωριμάσω με άλλο τρόπο. Μέσα από την σκηνοθεσία αλλά και μέσα από τη θέση μου ως Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου επιδιώκω έναν γόνιμο συνδυασμό και των δύο.
Mία μεγάλη γιορτή χωρίς περιορισμούς.
Τι ονειρεύεστε για το μέλλον του Φεστιβάλ Αθηνών;
Κ.Ε.: Βρισκόμαστε σε μια συνεχή τρικυμία εδώ και πολλούς μήνες, η οποία μας αναγκάζει να σκεφτόμαστε λιγότερο καλλιτεχνικά και περισσότερο ως διαχειριστές κρίσεων. Για το 2021, ονειρευόμαστε να καταφέρουμε να παρουσιάσουμε ένα Φεστιβάλ όπως ακριβώς το σχεδιάζουμε, μία μεγάλη γιορτή χωρίς περιορισμούς.
Να σημειώσουμε ότι στο τέλος του εργαστηρίου Morphes, κάθε συμμετέχουσα/-ων θα έχει δημιουργήσει ένα πρωτότυπο ένδυμα, ενώ το σύνολο των ενδυμάτων θα παρουσιαστεί σε ένα ξεχωριστό “φεστιβαλικό” editorial του Marie Claire.
