Ένα μικροαστικό διαμέρισμα που στενάζει, ένα a/c που δεν δουλεύει. Μια τηλεόραση που παίζει αδιάκοπα. Τσιγάρα και φραπές. Το λαϊκό άσμα ενός πατέρα καφετζή, η ταραγμένη φωνή μιας μάνας. Το ρυθμικό παραλήρημα ενός σεξιστή γιου, η μεγαλοπρεπής άρια του κουνιάδου. H σκληρή γλώσσα και τα φλέγοντα ερωτήματα αναδιατυπώνονται με μουσικούς όρους: «Τι θα κάνεις με τη Λίντα, Βαγγέλη;» Το οικογενειακό μακελειό με πρωταγωνιστή τον Δημήτρη, ιδιοκτήτη καφετέριας, δεν αργεί να ξεσπάσει και μέσα σε μια Κυριακή του Αυγούστου όλα τινάζονται στον αέρα. Η βία χτυπάει κόκκινο, τα πρόσωπα μπαινοβγαίνουν στο «σπιρτόκουτο» με τα τραγούδια και τις μελωδίες της απόγνωσής τους. Η σύζυγος Μαρία, τα παιδιά, το υπόλοιπο σκυλολόι, όλοι εναντίον όλων, και στη μέση ο σολίστας πάτερ φαμίλιας.
To Σπιρτόκουτο του Γιάννη Οικονομίδη μας ξανασυστήνεται στην Κεντρική Σκηνή της Onassis Stegi ως μιούζικαλ. Ο σκηνοθέτης που μας χάρισε μερικές από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες των τελευταίων χρόνων, αναρωτιέται αν η ελληνική οικογένεια που αγαπήσαμε και μισήσαμε παραμένει η ίδια, 20 χρόνια μετά. Άνθρωποι που «ουρλιάζουν» ο καθένας τον δικό του σκοπό κι ο καθένας τους έχει τη δική του μουσική. Oι διαμάχες, τα όνειρα, τα προβλήματα και οι παθογένειες της «αγίας ελληνικής οικογένειας» σε ένα πολυστυλιστικό μουσικό υπερθέαμα υψηλού ρίσκου: «Πόλεμος! Πόλεμος! Έχουμε πόλεμο!». Έργο τολμηρό, ενάντια σε κάθε είδους καθωσπρεπισμό, το Σπιρτόκουτο The Musical είναι πάνω απ’ όλα ένα έργο πολιτικό.
«Σε ένα έργο που καύσιμό του είναι η σύγκρουση των χαρακτήρων, η μουσική του αφήγηση δεν θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει και τη σύγκρουση μουσικών ειδών. Οι χαρακτήρες της ελληνικής μας οικογένειας οπλίζονται ο καθένας το δικό του όπλο και μπαίνουν στον πόλεμο λοιπόν. Ο αθάνατος πατέρας-προστάτης-άντρακλας της ελληνικής οικογένειας δεν σταματάει ακόμα και 20 χρόνια μετά να «γαβγίζει», είτε με την ψυχολογική-σωματική βία είτε με τα σεξιστικά ελαφρολαϊκά τραγούδια του. Η «κορούλα μας» συνεχίζει το body-shaming στον ρυθμό της απόγνωσης και του κωλοπαιδισμού. Οι εικοσάχρονοι ανέραστοι trappers («ο γιόκας μου, ο πασάς μου») ονειρεύονται παρτούζες σε γαμηστρώνες με ναρκωτικά. Κι εμείς χορεύουμε στον ρυθμό, ενώ ονειρευόμαστε έναν κόσμο πολιτικά ορθό. Ο φόβος μου ότι οι παθογένειες της ελληνικής οικογένειας θα εξαλειφθούν/λειανθούν, αν το Σπιρτόκουτο αποδοθεί μουσικά, καταρρίφθηκε πλήρως. Όπως και η ελπίδα μου, ότι 20 χρόνια μετά το Σπιρτόκουτο θα έχουμε αλλάξει. Τελικά, όμως, το ελληνικό μιούζικαλ μπορεί να είναι σκληρό, ρεαλιστικό και ωμό κι εμείς έχουμε παραμείνει οι Έλληνες του 2002», σημειώνει ο Γιάννης Νιάρρος. Ο Αλέξανδρος Λιβιτσάνος, που συνυπογράφει τη μουσική και παράλληλα έχει αναλάβει την ενορχήστρωση και τη μουσική διεύθυνση, συμπληρώνει: «Από ένα συγκρουσιακό χάος, μια εμβληματική ταινία με άτεγκτο ρεαλισμό, εκκωφαντικές παύσεις, ουρλιαχτά και έναν ξεχαρβαλωμένο ανεμιστήρα, κληθήκαμε να δημιουργήσουμε ένα ολόκληρο μουσικό έργο. Χρειάστηκε πολλές φορές να ανακαλέσουμε υπαρκτές αναμνήσεις και ανθρώπους όμοιους με αυτούς της ταινίας και να σκεφτούμε “Τι μουσική άκουγε αυτός;” και “Όταν είχε γίνει αυτό, τι έπαιζε το ράδιο;” Έτσι γεννήθηκε το Σπιρτόκουτο The Musical, μουσικά ίσως το πιο περίεργο έργο για εμένα, μιας και οι χαρακτήρες αμφιταλαντεύονται απροκάλυπτα μεταξύ διαφορετικών και αντικρουόμενων ειδών μονό μέσα σε μερικά μουσικά μέτρα πολλές φορές. Κάθε χαρακτήρας απέκτησε το μοτίβο του, κάθε σκληρή φράση και κατάρα τις συγχορδίες τους και η ατελείωτη κακοφωνία ενός καβγά την αντίστιξή της. Με όχημα τη δύναμη της μουσικής, παραβολικά και αρκετές φορές με χιούμορ, υπογραμμίσαμε τα κακώς κείμενα, σαν να υποχρεώνεις –εν είδει τιμωρίας– έναν ειδεχθή εγκληματία να ντυθεί κλόουν και να κυκλοφορεί με κόκκινη μύτη».
Το σύνθημα «Μήτσο φτιάξτο το Μπουρδέλο», που οι δημοσιογράφοι είχαν την ευκαιρία να προβάρουν/τραγουδήσουν με την καθοδήγηση του Γιάννη Νιάρρου στη συνέντευξη τύπου, ήταν παρόν και στο σκεπτικό της Αφροδίτης Παναγιωτάκου, καλλιτεχνικής επιμελήτριας του project από πλευράς Στέγης: «Φτιάξτο. Δεν είναι οι δυνατές φωνές που κάνουν το Σπιρτόκουτο εκκωφαντικό. Είναι οι ζωές των ανθρώπων. Όλων των ανθρώπων σε σπιρτόκουτα. Ακόμη κι αν οι ήρωες μιλούσαν ψιθυριστά, αφόρητα ψιθυριστά, πάλι εκκωφαντικό θα ήταν. Και τώρα που τραγουδούν, ματαιωμένες εμμονές υμνούν. Είναι αυτή η αγωνία, η μανία που βγαίνει στην εντολή «Φτιάξτο». Ο ανεμιστήρας παρών για να αναζωπυρώνει τη φωτιά και να υπενθυμίζει την ασφυξία. Και όλα αυτά με εκρήξεις πικρού γέλιου σαν απεγνωσμένες ανάσες. Φτιάξτο, φτιάξτο, φτιάξτο. Τι να πρωτοφτιάξεις;», αναρωτιέται παρατηρώντας τους ήρωες του Οικονομίδη η ίδια. Όσο για το δημιουργό της ταινίας του 2002, που έχει κάνει το λιμπρέτο για το μιούζικαλ, αλλά και την καλλιτεχνική επιμέλεια, αφού επισήμανε την παντελή έλλειψη ρεαλιστικής γλώσσας που κυριαρχεί για παράδειγμα στις τηλεοπτικές παραγωγές, δήλωσε για το Σπιρτόκουτο The Musical: «Πέρα από τη δυσκολία και το ρίσκο του όλου εγχειρήματος, αυτό που έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον είναι η επαναδιατύπωση του Σπιρτόκουτου με μουσικούς όρους από μια νέα ταλαντούχα γενιά, που καταθέτει με τον δικό της τολμηρό τρόπο μια ολοκληρωμένη καλλιτεχνική πρόταση, που σίγουρα μόνο σεβασμό και θαυμασμό μπορεί να εμπνεύσει». Η Αγορίτσα Οικονόμου που πρωταγωνιστεί στο ρόλο της Μαρίας, μοιράστηκε τον ενθουσιασμό της γι’ αυτή την τόσο τολμηρή συνεργασία, επισημαίνοντας πόσο προστατευμένη και ασφαλής ένιωσε σε αυτή την παραγωγή, ενώ ο Γιώργος Κατσής στάθηκε στην εμπιστοσύνη που έχει στο όρμα του Γιάννη Νιάρρου.
Οι συντελεστές της παράστασης: Μουσική: Γιάννης Νιάρρος, Αλέξανδρος Λιβιτσάνος. Λιμπρέτο: Γιάννης Οικονομίδης, Δώρης Αυγερινόπουλος. Σκηνοθεσία – Στίχοι: Γιάννης Νιάρρος. Χορογραφίες: Γιώτα Καλλιμάνη. Καλλιτεχνική Επιμέλεια: Γιάννης Οικονομίδης. Καλλιτεχνική Επιμέλεια για τη Στέγη: Αφροδίτη Παναγιωτάκου. Ενορχήστρωση & Μουσική Διεύθυνση: Αλέξανδρος Λιβιτσάνος. Σκηνικό: Εύα Γουλάκου. Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη. Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος. Ηχοληψία: Γιάννης Λαμπρόπουλος. Σχεδιασμός Ήχου: Mανώλης Μανουσάκης. Φωνητική διδασκαλία: Μαργαρίτα Παπαδημητρίου. Συνεργάτες μουσικής δραματουργίας: Γιώργος Κουτλής & Βασίλης Μαγουλιώτης.
Διανομή: Δημήτρης: Γιάννης Αναστασάκης, Μαρία: Αγορίτσα Οικονόμου, Γιώργος: Μάριος Σαραντίδης, Βαγγέλης: Αποστόλης Ψυχράμης, Λουκάς: Γιώργος Κατσής, Κική: Νάνσυ Σιδέρη, Μαργαρίτα: Δάφνη Δαυίδ, Άντζελα: Ελένη Μπούκλη, Γείτονες: Βασίλης Δημακόπουλος, Δανάη Μουτσοπούλου, Ελένη Μπούκλη, Θεοδοσία Σαββάκη. Μουσικοί: Σοφία Ευκλείδου (τσέλο), Δημήτρης Κλωνής (ντραμς), Αλέξανδρος Λιβιτσάνος (πλήκτρα), Γιώργος Μπουλντής (μπάσο), Σπύρος Nίκας (σαξόφωνο), Βασίλης Παναγιωτόπουλος (τρομπόνι), Γιάννης Παπαδόπουλος (πιάνο), Kώστας Σαπούνης (τρομπέτα), Δημήτρης Στασινός (κιθάρα).
Σπιρτόκουτο The Musical. Aπό 11 Νοεμβρίου έως 30 Δεκεμβρίου 2022 στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.
Τετάρτη έως Κυριακή: 20:30. Διάρκεια: 105’ (χωρίς διάλλειμα).
Η παράσταση είναι κατάλληλη για ηλικίες άνω των 18 ετών.
Παραστάσεις με αγγλικούς υπέρτιτλους: Κυριακή 4, Σάββατο 10, Κυριακή 11, Σάββατο 17, Κυριακή 18, Παρασκευή 23, Κυριακή 25 και Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2022.
