Από τη Μελίνα Σιδηροπούλου
Θα τη θυμάστε να κατεβαίνει με χάρη και αυτοπεποίθηση τις σκάλες των κερκίδων στο Καλλιμάρμαρο για να πάρει θέση στη σκηνή που είχε τοποθετηθεί στο κέντρο του Σταδίου. Η αψεγάδιαστη ερμηνεία της, η φωνή και οι μελωδίες της πλαισίωσαν μουσικά το ντεφιλέ του Dior. H ελληνικής καταγωγής Ιωάννα Γκίκα έχει γεννηθεί στις ΗΠΑ και έχει μεγαλώσει σε χώρες της Ασίας ακολουθώντας τις διπλωματικές αποστολές του πατριού της. Εκπρόσωπος της indie rock με σημαντικές επιτυχίες, όπως τη συμμετοχή της σε θρυλικά φεστιβάλ (Coachella και Lollapalooza) και opening acts για τους Nine Inch Nails, Garbage και Florence+the Machine, αλλά και διθυραμβικές κριτικές των άλμπουμ της από το «Rolling Stone» και τους «Νew York Times», διαγράφει τη δική της μοναδική τροχιά στη διεθνή μουσική σκηνή. Διατηρώντας ωστόσο πάντα αρραγή τον ομφάλιο λώρο της με την Ελλάδα.
Πραγματικά, πώς νιώσατε εκείνο το βράδυ στο Καλλιμάρμαρο; Βλέποντας την ερμηνεία σας θα σκεφτόταν εύκολα κάποιος τον στίχο σας «είδα αγγέλους από το υψηλότερο σημείο» – κάπως έτσι φαινόταν σε εμάς, τους τηλεθεατές, να μοιάζει η ατμόσφαιρα.
«Ήταν σαν έκρηξη ηλεκτρισμού! Αναφέροντας τον συγκεκριμένο στίχο από το τραγούδι μου “Roseate” νομίζω ότι αγγίζετε κάτι που ένιωσα, γιατί κατά τη διάρκεια της ερμηνείας μου ένιωθα σε σύνδεση με τους δικούς μου αγγέλους· τους προγόνους και τα μέλη της οικογένειάς μου που δεν ζουν πια. Τον πατέρα μου και τους παππούδες μου, τους θείους μου, τον ξάδερφό μου, τον πατριό μου».
Ερμηνεύσατε αποσπάσματα από το άλμπουμ σας «Thalassa» που είναι εξαιρετικό και έχει αγκαλιαστεί από κοινό και κριτικούς. Μπορείτε να μας περιγράψετε λίγο τη δημιουργική σας διαδικασία;
«Καταρχάς σάς ευχαριστώ πολύ. Εγραψα το άλμπουμ κυρίως στην Ελλάδα. Oι μέρες μου μοιάζουν με ελικοειδές μονοπάτι: μπορεί να εμπνευστώ καθώς περπατάω στη θάλασσα ή αν ξαφνικά μυρίσω γιασεμί ή όταν είμαι πληγωμένη, ακόμα κι όταν ενθουσιαστώ από κάποιο θεώρημα Φυσικής που έτυχε να διαβάσω. Η μόνη μου επιθυμία είναι να ακούνε οι ακροατές το άλμπουμ όπως επιλέγουν οι ίδιοι, με την ευχή να συνδεθούν με το γενικότερο συναίσθημα που το διαπνέει και να το μεταφράσουν βάσει των προσωπικών τους βιωμάτων».
«Μπορεί να εμπνευστώ καθώς περπατάω στη θάλασσα ή αν ξαφνικά μυρίσω γιασεμί ή όταν είμαι πληγωμένη, ακόμα κι όταν ενθουσιαστώ από κάποιο θεώρημα Φυσικής».
Διάβασα κάπου πως η συγγραφέας και ακτιβίστρια Αρουράντα Ρόι αναφέρθηκε στο νέο της μυθιστόρημα σε στίχους σας.
«Η Αρουράντι Ρόι έχει την ικανότητα να κόβει τις λέξεις σαν μαχαίρι. Ηταν μεγάλη τιμή για μένα να αναφερθεί σε στίχους μου στο βιβλίο της “Ministry of Utmost Happiness”. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα, μια ηρωίδα της, η Μούσα, σημείωσε τους στίχους μου στο ημερολόγιό της.
»”Dark to light and light to dark/ Three black carriages, three white carts/ What brings us together is what pulls us apart/ Gone our brother, gone our heart”. (“Από το σκοτάδι στο φως και από το φως στο σκοτάδι/ Tρεις μαύρες άμαξες, τρία λευκά κάρα/ Αυτά που μας φέρνουν κοντά είναι αυτά που μας απομακρύνουν/ Χάσαμε τον αδερφό μας, χάσαμε την καρδιά μας”.) Ο άλλος ήρωας τη ρωτάει, λοιπόν, για ποιον πενθούσε. Εκείνη δεν ήξερε. “Ίσως για μια ολόκληρη γενιά”, του απαντά».
Για να γυρίσουμε στο ντεφιλέ του Dior, ήθελα να σας ρωτήσω για το υπέροχο φόρεμά του που φορούσατε, με ενσωματωμένο ένα σύμβολο της Αράχνης. Τι σημαίνει για εσάς προσωπικά αυτό; Για παράδειγμα, δεν μπορεί κανείς να μη σκεφτεί τη Λουίζ Μπουρζουά.
«Η Λουίζ Μπουρζουά υπήρξε ένα αδάμαστο πνεύμα του κόσμου της Τέχνης και σύμβολο της φεμινιστικής τέχνης. Είχα δει την Αράχνη της στην Tate Modern, στο Λονδίνο – είχα εντυπωσιαστεί από το μέγεθος και τα μακριά, λεπτά της πόδια, όπως και τη δύναμή της. Μια άλλη φεμινιστική μορφή που παίζει με το σύμβολο της αράχνης; Η Maria Grazia Chiuri! Φιλοτέχνησε τη μεταλλική αράχνη που στόλιζε το φόρεμά μου πάνω σε ένα πλέγμα από τούλι. Αποτίνοντας έτσι φόρο τιμής στην πρωταγωνίστρια του ελληνικού μύθου της Αράχνης, που συνδέεται βέβαια με την καταγωγή της Maria Grazia Chiuri μέσω της μεταφοράς του μύθου από τον Οβίδιο. Ο συμβολισμός και η φροντίδα ενσωματώθηκαν, λοιπόν, στο κοστούμι. Αν και στο τέλος, στον μύθο, η Αράχνη τιμωρήθηκε από τη θεά Αθηνά εξαιτίας της εξαιρετικής της δεξιότητας που ξεπερνούσε εκείνη της θεάς, τελικά θεωρώ πως νικήτρια αναδείχτηκε η Αράχνη, καθώς το μετάξι της είναι πιο ισχυρό και από ατσάλι! Επιπλέον, οι αράχνες μπορούν να δουν πράγματα που εμείς δεν μπορούμε να δούμε».
«Αν και στον μύθο η Αράχνη τιμωρήθηκε από τη θεά Αθηνά εξαιτίας της εξαιρετικής της δεξιότητας που ξεπερνούσε εκείνη της θεάς, τελικά θεωρώ πως νικήτρια αναδείχτηκε η Αράχνη, καθώς το μετάξι της είναι πιο ισχυρό και από ατσάλι!»
Είναι σημαντικό στοιχείο τα ρούχα στη δουλειά σας ως ερμηνεύτρια;
«Είναι ένας κώδικας για να εκφράσω τον εαυτό μου. Δεν σκέφτομαι ασφαλώς τα κοστούμια όταν γράφω μουσική, αλλά όταν πια βρίσκομαι στο στάδιο της παρουσίασης της δουλειάς μου, προσπαθώ να συνδυάσω τα ρούχα που απεικονίζουν το μήνυμα των ήχων».
Τι σας άρεσε στην κολεξιόν Cruise;
«Ήταν πανέμορφη. Σέβομαι πολύ το γεγονός πως η Maria Grazia Chiuri συνάντησε Ελληνες τεχνίτες και σχεδιαστές προκειμένου να στήσει μια κολεξιόν με ομαδικό πνεύμα».
Προσπαθούμε να βγούμε από μια πολύ δύσκολη εποχή παγκοσμίως λόγω της πανδημίας αλλά και μιας βαθιάς ύφεσης δεκαετίας και πλέον στην Ελλάδα. Πώς βιώσατε προσωπικά αυτές τις καταστάσεις;
«Όπως όλοι. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας προσπάθησα να βρω κάποιου είδους ισορροπία. Ετσι, λοιπόν εστίασα στο να γράφω και να βρίσκομαι στη φύση σε κάθε ευκαιρία. Ηταν πάρα πολύ δύσκολο να μείνω μακριά από την οικογένεια και τους φίλους μου, αλλά προσπαθούσα να σκέφτομαι πως όλοι οι άνθρωποι, σε όλο τον κόσμο, περνούσαν το ίδιο. Προσπαθούσα επίσης να φανταστώ πώς θα επηρεάσει αυτή η εμπειρία όλη την ανθρωπότητα εφεξής.
»Οσον αφορά στην Ελλάδα, ξέρω πόσο πολύ παλεύει με την οικονομία, όμως το θετικό είναι η καταδίκη και το ξερίζωμα της Χρυσής Αυγής. Επειτα από μια πενταετή δίκη, όταν αποδείχτηκε η ενοχή τους, ένιωσα ενθουσιασμένη. Ήταν μια αχτίδα φωτός μέσα σε μια ζοφερή κατάσταση. Πραγματικά πιστεύω πως το ελληνικό πνεύμα δεν μπορεί να λυγίσει. Ο εορτασμός των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση συνιστά τρανή απόδειξη».
«Το ξερίζωμα της Χρυσής Αυγή ήταν μια αχτίδα φωτός μέσα σε μια ζοφερή κατάσταση. Πραγματικά πιστεύω πως το ελληνικό πνεύμα δεν μπορεί να λυγίσει».
Έχετε ελληνικές ρίζες. Πώς ήταν όταν ερχόσασταν εδώ;
«Η οικογένειά μου είναι από την Ελλάδα (σ.σ. ο μετανάστης παππούς της όχι μόνο έγινε Αμερικανός πολίτης, αλλά έφτασε να εκπροσωπήσει τις ΗΠΑ στη σύνοδο του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Γενεύη). Κάθε χρόνο περνούσαμε μερικούς μήνες στην Ελλάδα. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όταν ερχόμουν εδώ μου φαινόταν σαν να μπαίνω σε ένα τεκνικόλορ σύμπαν που ξύπναγε όλες τις αισθήσεις. Το τιρκουάζ του Αιγαίου, οι γλυκές ντομάτες, η χορωδία των τζιτζικιών, το άρωμα των πεύκων – όλες οι αισθήσεις ήταν οξυμμένες! Οι εμπειρίες μου στην Ελλάδα με βοήθησαν να γίνω ο άνθρωπος που είμαι. Θυμάμαι π.χ. που πήγα σε ένα μοναστήρι όταν ήμουν μικρή: το μονοπάτι, οριοθετημένο από κυπαρίσσια, με μοναδικό κυρίαρχο συναίσθημα αυτό της ησυχίας και μοναχικότητας που δεν έχω ζήσει πουθενά αλλού».
«Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, όταν ερχόμουν εδώ μου φαινόταν σαν να μπαίνω σε ένα τεκνικόλορ σύμπαν που ξύπναγε όλες τις αισθήσεις. Το τιρκουάζ του Αιγαίου, οι γλυκές ντομάτες, η χορωδία των τζιτζικιών, το άρωμα των πεύκων»
Ως καλλιτέχνης, εσείς προσωπικά αγκαλιάζετε όλα τα συναισθήματα και μάλιστα τα πιο δύσκολα. Πιστεύετε ότι η μουσική βιομηχανία επιτρέπει πλέον στους καλλιτέχνες να μιλήσουν για όλο το φάσμα των συναισθημάτων και της ανθρώπινης διάστασης;
«Ένα από τα δώρα του Διαδικτύου ήταν ότι έδωσε έδαφος και πεδίο σε πολλές φωνές. Για τους καλλιτέχνες το γεγονός ότι αυξήθηκε η ανταλλαγή πληροφορίας πώς ξεφλουδίζονται οι στρώσεις της πραγματικότητας και πώς οι στίχοι μπορούν τώρα να χωνευτούν καλύτερα. Η καλή Τέχνη ήταν πάντα βάναυσα ειλικρινής και οι οπαδοί της μπορούσαν να συντονιστούν μ’ αυτή. Ετσι, λοιπόν, τώρα, λόγω του τρόπου που μοιραζόμαστε την πληροφορία, φαίνεται πως έχει αυξηθεί ο διάλογος γι’ αυτές τις θεματικές, στην ουσία υπήρχε ανέκαθεν η επιθυμία να συζητάμε γι’ αυτά, είναι διαχρονική ανάγκη. Οπως και η ανάγκη να μας κατανοούν οι άλλοι».
Ο λόγος σας είναι συχνά πολιτικός και στα κοινωνικά δίκτυα, για παράδειγμα είχατε στηλιτεύσει συχνά τον Ντόναλντ Τραμπ. Έχετε μεγαλώσει στις ΗΠΑ, ποιο νομίζετε ότι είναι το πιο δυνατό σημείο τους και το πιο αδύναμο;
«Το πιο δυνατό σημείο των ΗΠΑ είναι η ελευθερία και η πιο σκοτεινή πληγή, η αδυναμία τους να τη διασφαλίσουν για όλους τους πολίτες. Για παράδειγμα, όλοι μπορούν να πάνε στο νοσοκομείο, ποιο όμως το νόημα αν δεν μπορούν να πληρώσουν για τη νοσηλεία; Αισθάνομαι ανακούφιση που ο Τραμπ δεν είναι πλέον πρόεδρος των ΗΠΑ – ωστόσο το μίσος, η αντιπαλότητα και η ανοησία που πυροδότησε κατά την προεδρία του είναι ασυγχώρητα».
«Αισθάνομαι ανακούφιση που ο Τραμπ δεν είναι πλέον πρόεδρος των ΗΠΑ – ωστόσο το μίσος, η αντιπαλότητα και η ανοησία που πυροδότησε κατά την προεδρία του είναι ασυγχώρητα».
Τι ονειρεύεστε τώρα ως καλλιτέχνης και πολίτης του κόσμου;
«Ελπίζω να δούμε σημαντικές, θετικές αλλαγές για τις γυναίκες και όσους ανθρώπους ενστερνίζονται τη γυναικεία ταυτότητα ανά τον κόσμο, ώστε να γίνουμε επιτέλους ίσες και να προστατευόμαστε από τον Νόμο. Μάλιστα, ως πολίτης του κόσμου, εύχομαι ολοένα περισσότεροι άνθρωποι να πάρουμε στα σοβαρά την κλιματική αλλαγή».
