Θα την δεις σε μικρά καφέ στη γειτονιά της, στα Ιλίσια, να διαβάζει τις τελευταίες σελίδες του Δόκτωρ Φάουστους του Τόμας Μαν ή να βγάζει βόλτα το σκύλο της. Αυτές είναι οι μικρές στιγμές «απόδρασης» της Μυρτώς Αλικάκη σε ένα καθημερινό πρόγραμμα που περιλαμβάνει πρόβες για την παράσταση «Οθέλλος» στην οποία πρωταγωνιστεί, γυρίσματα για τη σειρά «Σιωπηλός δρόμος», μαθήματα σε δραματική σχολή, εκφωνήσεις και φυσικά, δύο παιδιά. Πώς τα καταφέρνει όλα αυτά; Με φοβερή διαχείριση χρόνου. Κι αυτό είναι ένα ακόμα πράγμα που θαυμάζει κανείς σε εκείνη.
Με αφορμή τη θεατρική της πρεμιέρα στις 24 Ιουνίου στο Θέατρο Βράχων μίλησε στο Marie Claire για τη χαρά της επιστροφής, που την παρομοιάζει με μία γιορτή, για το εξαιρετικά επίκαιρο έργο και το ρόλο της Αιμιλίας που μοιάζει με τις γυναίκες του σήμερα, αλλά και τον τρόπο που αποφάσισαν με τον πρώην σύζυγό της, Πέτρο Λαγούτη να μεγαλώσουν τους γιους τους.
Η λέξη «διακοπές» υπάρχει στο λεξιλόγιό σου;
Δεν μπορώ να πω ότι δεν υπάρχουν αποδράσεις. Θα ήταν ψέμα. Δεν μιλάω για τις συνθήκες του κορωνοϊού που είναι ειδικές, μιλάω για τις κανονικές συνθήκες. Θα βρω “στανταράκι” κάπου μέσα στη μέρα, όχι κάθε μέρα αλλά πολύ συχνά, μια ώρα. Να! Έχω τη δεύτερη τσάντα μου τώρα η οποία έχει μέσα το θεατρικό έργο, τον Οθέλλο και το βιβλίο που διαβάζω κάθε φορά. Πάντα θα βρω τρία τέταρτα να κάτσω κάπου να πιώ έναν καφέ. Επίσης, επειδή λόγω δουλειάς έχω να πάω εδώ, να πάω εκεί, υπάρχουν αναμονές. Αυτές τις αναμονές εγώ τις εκμεταλλεύομαι ως «προσωπικό χρόνο». Δεν είναι με την έννοια ότι άραξα και χαλάρωσα αλλά κι αυτά τα 40 λεπτά είναι πολύ σημαντικά. Επίσης, επειδή και τα παιδιά μου πάνε και μένουν στον μπαμπά τους, έχω δύο βράδια που δεν έχω τα παιδιά και δεν έχω να ξυπνήσω να τα πάω σχολείο. Πάλι 7:30 θα ξυπνήσω αλλά πιο χαλαρά.
Ναι, αλλά αυτό το κάθομαι και δεν κάνω τίποτα δεν υπάρχει για σένα.
Για άνθρωπο που έχει παιδιά αυτό δεν υπάρχει. Αν μου το πει κάποιος αυτό, θα του πω «μπράβο, συγχαρητήρια». Εγώ δεν ξέρω κάποιον που έχει παιδιά και ασχολείται με τα παιδιά, να μπορεί να το κάνει αυτό.
Μεγαλώνοντας δεν αλλάζει ο χρόνος που ασχολείσαι ή το άγχος που έχεις για τα παιδιά;
Αλλάζει, αλλά έχω ακόμα ένα παιδί που πηγαίνει σχολείο. Δεν σου λέω ότι το νταντεύω αλλά έχω μια έννοια να του μαγειρέψω, να τον ξυπνήσω το πρωί, γατί είναι λίγο δύσκολο project αυτό (γελάει). Μπορεί να πρέπει να τον πετάξω κάπου μακριά, στην προπόνηση ή να προλάβει τα αγγλικά του. Έχεις μια έννοια του παιδιού όσο cool γονιός και να είσαι.
Με τον Πέτρο έχετε αποφασίσει να μεγαλώσετε τα παιδιά σας αντιμετωπίζοντάς τα ως αυτόνομους ανθρώπους. Αυτό έχει να κάνει και με το πώς μεγάλωσες εσύ και ήθελες να το «αντιγράψεις»;
Ο καθένας αναπτύσσει τη δική του θεωρία με βάση το ποιος είναι, πώς μεγάλωσε, τις ανάγκες του. Υπάρχει κι ένα κομμάτι ότι οι ανάγκες μου επιβάλλουν έναν συγκεκριμένο τρόπο να φέρομαι. Κι εγώ από ανάγκη των γονιών μου μεγάλωσα έτσι. Έχω γυρίσει πίσω, έχω εξετάσει όλο αυτό το πράγμα. Έτσι κι αλλιώς πιστεύω ότι σε κάθε κατάσταση υπάρχουν αρνητικά και θετικά. Αυτό είναι κάτι που θεωρώ δεδομένο. Όπως και να μεγαλώσει ένα παιδί, θα έρθει μια μέρα που θα πει στον μπαμπά του και τη μαμά του «γιατί το έκανες αυτό» και πρέπει να το κάνει. Άρα λοιπόν αυτό δεν μπορείς να το αποφύγεις. Ούτε τα λάθη μπορείς να αποφύγεις. Όλα αυτά τα θεωρώ δεδομένα και προχωρώντας σκέφτομαι ότι ο κάθε άνθρωπος που έρχεται στη ζωή είναι ένα ανεξάρτητο πλάσμα. Το ότι μπορεί να έχει ανάγκη να το συνδράμεις για την τροφή του, για τη στέγη του… μέχρι κάποιο σημείο. Πρέπει να σέβεσαι την προσωπικότητα του. Για μένα είναι παιδιά μου και δεν είναι φίλοι μου -και είναι κάτι που επίσης πιστεύω. Τα αντιμετωπίζω όπως αντιμετωπίζω τους φίλους μου σε κάποια πράγματα: θα πω τη γνώμη μου, θα πω εμένα δεν μου αρέσει αυτό που κάνεις ή διαφωνώ με αυτό που κάνεις. Προσπαθώ να αποφύγω εντελώς το να χρωματίσω αυτό που λέω με ένα συναίσθημα απόρριψης. Το ότι διαφωνούμε δεν σημαίνει ότι σε απορρίπτω, δεν σημαίνει ότι σε κρίνω ή ότι σου λέω ότι κατά τη γνώμη μου πρέπει να προσέξεις αυτό -γιατί είμαι μεγαλύτερη, γιατί είμαι η μάνα σου και αν θες το ακούς, αν θες δεν το ακούς αλλά εγώ οφείλω να στο πω- είναι κάτι άλλο. Σε γενικές γραμμές έτσι θέλω να πορεύομαι, δεν το καταφέρνω πάντα, αλλά αυτή είναι η προσπάθεια που κάνω.
Ίσως είναι και ο μοναδικός τρόπος τα παιδιά να νιώσουν ελεύθερα, να είναι ο εαυτός τους και να μην τον καταπιέζουν.
Η συναισθηματική ενηλικίωση, που για μένα είναι το βασικό συστατικό της όποιας μορφής ευτυχίας, σημαίνει αναλαμβάνω τις ευθύνες μου. Πώς θα του μάθεις να αναλάβει τις ευθύνες του αν δεν του έχει επιτρέψει κανείς να το κάνει; Όταν ο μεγάλος μου γιος πήγαινε Β’ Δημοτικού ερχόταν να μου πει τα μαθήματα και του έλεγα δεν θέλω. Όχι δεν θέλω να σε βοηθήσω αν έχεις μια απορία, δεν θέλω ούτε να μου πεις τι έχεις για αύριο ούτε να σε ρωτήσω αν διάβασες. Είχα κι ένα παιδί πολύ εύκολο, σίγουρα, αλλά του έλεγα «εγώ πήγα σχολείο, τώρα είναι η δική σου σειρά. Αν έχεις απορία, αν μπορώ να σε βοηθήσω, πολύ ευχαρίστως. Σου έχω απόλυτη εμπιστοσύνη». Δεν το κάνω με κόπο, το πιστεύω αυτό που σου λέω. Αν δεν πεις σε έναν άνθρωπο ότι τον εμπιστεύεσαι δεν του δημιουργείς ένα περιβάλλον και μια διάθεση να είναι άξιος αυτής της εμπιστοσύνης, η οποία θα είναι πρώτα σε εσένα και μετά θα είναι απέναντι στον οποιονδήποτε και στον εαυτό του.
Δεν λειτουργεί και σε όλες τις σχέσεις αυτό;
Μα ότι κουβαλάμε στο σπίτι μας, το κουβαλάμε στην υπόλοιπη ζωή μας στα πάντα.
Νιώθεις ότι αυτό το κατέκτησες και στην πορεία; Επειδή μεγάλωσες μαζί με τα παιδιά σου με έναν τρόπο, τώρα είσαι πιο σοφή από ότι ήσουν όταν γεννήθηκαν;
Σίγουρα είμαι πιο σοφή από ότι ήμουν, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Έχουν περάσει 19 χρόνια από τότε που έγινα μαμά. Δεν έγινα πολύ μικρή μαμά, έγινα στα 30 μου κι επειδή από πολύ μικρή είχα την τύχη να δουλεύω, να ζω μόνη μου και τα λοιπά, είχα μια εμπειρία ανεξάρτητης, υπεύθυνης ζωής. Από εκεί και πέρα, εμένα ως άνθρωπο με απασχολεί αυτό. Κανείς δεν γεννιέται έτοιμος, όλοι πρέπει κάτι να λύσουμε, κάτι να διαχειριστούμε. Κάποια πράγματα μπορούμε να τα αλλάξουμε ή να τα βελτιώσουμε και κάποια πράγματα δεν μπορούμε, είναι πολύ βασικά δομικά συστατικά της προσωπικότητάς μας. Αυτά οφείλουμε να τα αποδεχτούμε και να τα γνωρίζουμε. Για μένα, αν ένας άνθρωπος, σχετικά έγκαιρα στην πορεία της ζωής του, δεν κάνει αυτή τη διαδικασία, δεν μεγαλώνει όμορφα. Το θεωρώ πάρα πολύ κρίσιμο γιατί κάποια ώρα αυτά θα έρθουν μπροστά σου κι αν είναι πολύ αργά είναι δύσκολο. Είναι κάτι που με απασχολούσε, εγώ από παιδί ήθελα να μεγαλώσω. Δεν έχω πει ποτέ στη ζωή μου «αχ, τι ωραία που ήταν στο σχολείο» ούτε καν «αχ, τι ωραία που ήταν στα 30 ή στα 40».
Σκέφτεσαι ότι πάει πέρασε και με έφτασε εδώ που είμαι;
Αυτό το σκέφτομαι πολύ: ό,τι είμαι τώρα είναι όλα αυτά που έχω υπάρξει. Νιώθω καλύτερα. Κάθε χρόνος που περνάει είμαι πιο ελαφριά από όλα αυτά τα πράγματα που κουβαλάμε.
Αγχώθηκες ποτέ ότι χρειάζεσαι κάτι πιο σταθερό επαγγελματικά λόγω των παιδιών;
Αυτό δεν χρειάστηκε να το πω η αλήθεια είναι, το να κάνω άλλη δουλειά. Για ένα διάστημα με τον πατέρα των παιδιών μου είχαμε ανοίξει ένα καφέ και το είχαμε για 5-6 χρόνια, όταν είχαν γεννηθεί τα παιδιά, που ήταν πολύ βολικό γιατί είχαμε αυτή τη σταθερότητα. Παρόλα αυτά, στα χρόνια της κρίσης υπήρξαν περίοδοι που ζορίστηκα πάρα πολύ για να τα βγάλω πέρα. Είχα δουλειά, δεν έπαψα ποτέ μου να έχω δουλειά αλλά τα χρήματα που έβγαζα δεν ήταν αρκετά για να ανταπεξέλθω στα έξοδά μου.
Σκέφτηκες να κάνεις κάτι άλλο; Θα μπορούσες να δεις τον εαυτό σου κάπως αλλιώς;
Δεν έφτασα σε αυτό το σημείο, δεν χρειάστηκε να φτάσω. Υπάρχουν πολλά άλλα πράγματα τα οποία θα μπορούσα να έχω κάνει στη ζωή μου και θα με ευχαριστούσαν. Εκτός από το οτιδήποτε σχετίζεται με τις παραστατικές τέχνες που τις αγαπάω όλες πάρα πολύ, νομίζω θα ήμουν πολύ ευτυχής αν ασχολούμουν, κατά κάποιον τρόπο με τις ξένες γλώσσες, με τις διερμηνείες ή με μεταφράσεις. Μετά με πράγματα πρακτικά, μου αρέσουν πάρα πολύ. Θα μπορούσα να φτιάχνω κοσμήματα. Όμως νομίζω ότι αυτό που με κέρδισε τελικά σε αυτό που επέλεξα να κάνω, πράγμα το οποίο συνειδητοποίησα μετά, είναι ότι είναι κάτι ομαδικό, έχει πάρα πολύ χαρά και παιχνίδι, έχει εναλλαγή και ότι έχεις μια διαρκή ενασχόληση με τα ζητήματα της ψυχής και τα ανθρώπινα που, όπως σου είπα και πριν, είναι κάτι που με ενδιαφέρει πάρα πολύ.
Αποδέχεσαι δουλειές επειδή θέλεις πολύ να μελετήσεις έναν ρόλο ή είναι πιο τετράγωνες οι αποφάσεις σου;
Όλα παίζουν στο κεφάλι μου. Οι άνθρωποι είναι το πιο βασικό. Μπορεί κάποιος να μου προτείνει τον σούπερ ουάου ρόλο με ανθρώπους που πιστεύω ότι θα είμαι δυστυχής, δεν θα πάω. Δεν θα πάω να αρρωστήσω πουθενά. Εκείνα που επηρεάζουν σε κάθε περίπτωση τις αποφάσεις μου και διαμορφώνουν το τι θα κάνω είναι οι άνθρωποι, ο χρόνος και το οικονομικό. Πολλές φορές έχει τύχει να κάνω πράγματα κυρίως για οικονομικούς λόγους. Άλλες φορές έχει τύχει να κάνω πράγματα αμιγώς για καλλιτεχνικούς λόγους κι αφιλοκερδώς έχει τύχει να κάνω πράγματα. Ψάχνω οπότε έναν συνδυασμό. Πάντως, υπάρχουν πράγματα στη ζωή μου τα οποία έχουν, αυτό που με ρώτησες πριν, μια έννοια σταθερότητας: είμαι δασκάλα σε δραματική σχολή εδώ και 9 χρόνια, κάνω εκφωνήσεις.
Η επιστροφή στο θέατρο με τον Οθέλλο σου δημιουργεί τη χαρά της προσμονής ή αγωνία για το πώς θα λειτουργήσει το κοινό μετά από τόσο καιρό αποχής;
Το πιο κυρίαρχο συναίσθημα είναι η λαχτάρα και δεν την έχουμε μόνο εμείς, νομίζω την έχει και το κοινό. Πιστεύω ότι όλα θα πάνε καλά αυτό το καλοκαίρι. Επειδή υπάρχουν και οι εμβολιασμοί και αυτό το πράγμα πάει και καλύτερα και έπειτα στο θέατρο είναι πολύ προστατευμένα τα πράγματα: πας κάθεσαι, μπορείς να φοράς τη μάσκα σου, δεν μιλάς. Νομίζω ότι όσο έλειψε σε εμάς που διαλυθήκαμε τόσο καιρό χωρίς να δουλεύουμε άλλα τόσο έχει λείψει και στον κόσμο. Το νιώθω σαν γιορτή. Τη μέρα της πρεμιέρας θα νιώσω όπως την πρώτη μέρα που έπαιξα μετά από μακρά περίοδο αποχής που είχα επειδή έγινα μαμά που φαινόταν καινούργιο, φρέσκο, παράξενο.
Τι είναι αυτό που σε συγκινεί πολύ σε αυτό το έργο;
Αυτό το έργο, όπως όλα τα σπουδαία έργα -και για αυτό είναι σπουδαία γιατί είναι κλασικά, γιατί είναι πάντα επίκαιρα- έχουν καταφέρει να αποτυπώσουν πολύ βαθιές αλήθειες της ανθρώπινης ύπαρξης. Κυρίαρχα ζητήματα στον Οθέλλο είναι ο ρατσισμός, η ερωτική ζήλεια, η συναισθηματική ανασφάλεια πάνω στην οποία πατάει η ζήλεια και βρίσκει χώρο να γιγαντωθεί, η προδοσία, ο έρωτας. Εγώ υποδύομαι την Αιμιλία η οποία ορθώνει το ανάστημά της απέναντι στον ανδρικό κόσμο και υπερασπίζεται -έχει έναν συγκλονιστικό μονόλογο- το δικαίωμα της γυναίκας στην απόλαυση. Αν σκεφτεί κάνεις ότι έχει γραφτεί το 1604 το έργο, νομίζω ότι ζούμε σε μια εποχή που είναι απίστευτα επίκαιρο. Είναι λίγο #metoo η Αιμιλία. Βγαίνει και λέει ότι: «οι άνδρες πρέπει να καταλάβουν ότι πρέπει κι εμείς νιώθουμε όπως κι εκείνοι. Έχουμε και τη γεύση και του γλυκού και το ξινού στον ουρανίσκο μας, όπως κι αυτοί. Κι αυτοί γατί μας απατούν; Για να βρουν απόλαυση; Κι εμείς δεν έχουμε δικαίωμα στην απόλαυση;» Αυτό είναι αδιανόητο να το λες στο σήμερα, είναι σαν να έχει γραφτεί τώρα.
Αναρωτιέμαι γιατί κάποια πράγματα πρέπει να τα διεκδικούμε και τώρα ενώ φαίνεται ότι από πάντα μας απασχολούσαν.
Υπήρχαν πάντα και συζητιόνταν αλλά ίσως δεν είχε έρθει η ώρα. Άργησε πάρα πολύ αυτή η ώρα.
Και τώρα όμως που ξεκίνησε το #metoo στη χώρα μας, δεν μοιάζει σαν να μην υπάρχει συνέχεια;
Είναι κάπως απογοητευτικό το γεγονός ότι στην ουσία μόνο δύο χώροι βγήκαν να μιλήσουν για αυτό, ο χώρος του θεάτρου και του αθλητισμού. Παρόλα αυτά έχω την αίσθηση ότι και αυτό που έχει συμβεί μέχρι εδώ είναι μια αλλαγή. Τα αστειάκια που κάναμε στην παρέα ότι «πρόσεχε, θα σε καταγγείλω» θα εγγραφούν εκεί που πρέπει να εγγραφούν. Υπάρχει ένα προηγούμενο. Έχουν όμως κουκουλωθεί και στον δικό μας χώρο. Αυτά που βγήκαν στη φόρα, τα «χοντρά», δεν μιλάμε πια για σεξουαλική παρενόχληση, μιλάμε για έγκλημα. Αλίμονο αν κουκουλώνονταν κι αυτά.
