Είναι σημαιοφόρος της Ορθοδοξίας στο παγκόσμιο καλλιτεχνικό στερέωμα, αλλά δεν θέλει να κάνει μια ταινία που απευθύνεται μόνο σε πιστούς. Η ηθοποιός, σκηνοθέτις και παραγωγός από τη Σερβία, Γελένα Πόποβιτς, άφησε τη γειτονιά της στο Λος Άντζελες, όπου ζει τα τελευταία 20 χρόνια, και βρέθηκε πέρυσι να γυρίζει την ταινία «Ο άνθρωπος του Θεού» (Man of God), με τις ευλογίες της Ελλαδικής Εκκλησίας. Η Πόποβιτς υπογράφει και το σενάριο της αγγλόφωνης ταινίας που είναι μια ελληνορωσική συμπαραγωγή με θέμα τη ζωή του Αγίου Νεκταρίου (1846-1920), με πρωταγωνιστή τον Άρη Σερβετάλη και εντυπωσιακό καστ: Μίκι Ρουρκ, Αλεξάντερ Πετρόφ, Χρήστος Λούλης, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Νικήτας Τσακίρογλου, Γιάννης Στάνκογλου και Τάνια Τρύπη.
Ποια είναι η σχέση σας με τη θρησκεία;
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω την απάντησή μου λέγοντας ότι διαφορετικοί άνθρωποι έχουν πολύ διαφορετικές απόψεις για το τι σημαίνει θρησκευόμενος. Για μένα η θρησκεία είναι προσωπική υπόθεση, κάτι που ο καθένας από εμάς βιώνει με τον δικό του τρόπο. Πολλοί λένε ότι η λέξη «θρησκεία» στην αγγλική γλώσσα προέρχεται από το ρήμα religare, που στα λατινικά σημαίνει «δένω» ή «επανασυνδέομαι». Νιώθω τη βαθιά ανάγκη να ξανασυνδεθώ και να παραμείνω συνδεδεμένη με την πηγή της ζωής, της αγάπης και της ευτυχίας. Οπότε είμαι θρησκευόμενη.
Πώς αποφασίσετε να κάνετε μία ταινία με θέμα τη ζωή ενός Αγίου;
Ανέκαθεν μου άρεσε να διαβάζω βίους Αγίων. Τυχαία έπεσα στα χέρια μου ένα βιβλίο για τον Άγιο Νεκτάριο, το 2012. Μέχρι τότε δεν γνώριζα τίποτα για τη ζωή και το έργο του. Το βιβλίο ήταν στα σέρβικα και το διάβασα στην πτήση προς το Λος Άντζελες. Η ιστορία του με συγκλόνισε. Ένιωσα μία προσωπική σύνδεση, με άγγιξε πολύ βαθιά μέσα μου. Κι έτσι γεννήθηκε η ιδέα της ταινίας. Μου φάνηκε ότι θα είχε να μεταφέρει ένα πολύτιμο μήνυμα στους ανθρώπους σήμερα. Πήγα πρώτη φορά στην Αίγινα την επόμενη χρονιά, το 2013 και ξανά το 2014. Όταν είπα την ιδέα μου, στον Γέροντα Εφραίμ στο ορθόδοξο μοναστήρι της Αριζόνας, του φάνηκε θαυμάσια ιδέα και μου έδωσε την ευχή του.
Πριν αγιοποιηθεί, ο Άγιος Νεκτάριος πολεμήθηκε από την ίδια την Εκκλησία και το κράτος, εκκρεμούσαν σε βάρος του κατηγορίες για εγκληματική και ανήθικη συμπεριφορά, για τις οποίες αθωώθηκε. Γιατί πιστεύετε ότι στοχοποιούνται και γίνονται αποδέκτες μίσους οι «άνθρωποι του Θεού»;
Οι αληθινοί άνθρωποι του Θεού προάγουν το μήνυμα της αγάπης, της ειρήνης και της ενότητας, στέκονται απέναντι στην εξουσία και όσους την ασκούν καταδυναστεύοντας τους άλλους. Σε κάθε πλάτος και μήκος του κόσμου, συμπεριλαμβανομένου και του Δυτικού, όσοι πρεσβεύουν την αλήθεια φιμώνονται, ακόμη και φυλακίζονται.
Έχετε συναντήσει κάποιον ιερέα που θαυμάζετε απεριόριστα;
Ως χριστιανή ορθόδοξη είχα την τύχη να συναντήσω άγιους πρεσβύτερους, όπως ο Γέροντας Νεκτάριος Βιτάλης και ο Γέροντας Εφραίμ. Όχι μόνο τους μίλησα και μου έδωσαν πολύτιμες συμβουλές, αλλά και -κι αυτό ήταν το πιο θαυμαστό απ’ όλα- ένιωσα πλάι τους μεγάλη ησυχία και γαλήνη. Αυτοί οι άνδρες είναι τόσο γεμάτοι από τη χάρη του Θεού που δεν είναι περίεργο που οι προσευχές τους πυροδότησαν τόσα θαύματα. Εξάλλου, αγαπώ πολύ τα κείμενα του Αγίου Νικολάι Βελιμίροβιτς.
Σας ενόχλησε ποτέ το γεγονός ότι σε πολλές θρησκείες, ανάμεσά τους και ο χριστιανισμός, και σίγουρα στο ορθόδοξο δόγμα, οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να γίνουν ιερείς;
Η Εκκλησία είναι ένα νοσοκομείο της ψυχής, όπου εγώ, ως ψυχικά λαβωμένη, είχα την εμπειρία της χάρης, της ανανέωσης και της ενδυνάμωσης, οπότε όχι, ποτέ δεν με ενόχλησαν τέτοια πράγματα. Αλλά καταλαβαίνω τις γυναίκες που προβληματίζονται με αυτό το γεγονός. Ένα είναι σίγουρο. Ο Θεός δεν μας βλέπει διαφορετικά. Για Εκείνον, κάθε ψυχή είναι ξεχωριστή και ανεκτίμητη. Η Ορθόδοξη Εκκλησία απαρτίζεται από αμέτρητες αγίες και μάρτυρες. Η Παναγία είναι μια γυναίκα που υψώθηκε πάνω από όλους τους αγίους και τους αγγέλους.
Η πανδημία εμπόδισε την έξοδο της ταινίας στους κινηματογράφους στην επέτειο των 100 χρόνων από το θάνατο του Αγίου, το φθινόπωρο του 2020. Πώς αντιμετωπίσατε το φόβο ότι ο ιός θα αλλάξει τη ζωή μας μακροπρόθεσμα;
Η πανδημία ήταν μεγάλη ατυχία και πρόκληση για όλους. Οι σκέψεις μου είναι με όλους όσοι υπέφεραν περισσότερο, έχασαν τους αγαπημένους τους, χάθηκαν ολομόναχοι σε ένα νοσοκομείο χωρίς την παρηγοριά εκείνων που αγαπούσαν. Αυτή η κρίση φύτεψε το φόβο σε πολλούς, αλλά από τη στιγμή που η ζωή αναγκάστηκε να σταματήσει, οι άνθρωποι μπόρεσαν να αξιοποιήσουν το χρόνο για να γίνουν καλύτεροι, να συνειδητοποιήσουν τι έχει σημασία στη ζωή, ποιες είναι οι αξίες τους. Ως καλλιτέχνης θα συνεχίσω να εργάζομαι για τα σχέδιά μου μέρα με τη μέρα. Ο φόβος μπορεί να μας παραλύσει, αλλά η αγάπη και η πίστη μπορούν να μας απελευθερώσουν, οπότε αντί για το φόβο, επιλέγω την αγάπη και την πίστη.
Ο πρωταγωνιστής της ταινίας σας Άρης Σερβετάλης, εκτός από φοβερός ηθοποιός, είναι και βαθιά θρησκευόμενος. Πώς ήταν η συνεργασία σας;
Ήμουν πολύ τυχερή που συνεργάστηκα με όλους αυτούς τους ηθοποιούς, συμπεριλαμβανομένου και του Άρη Σερβετάλη. Δουλέψαμε πολύ καλά μαζί με τον Άρη. Είναι ο τέλειος ηθοποιός για να υποδυθεί τον ‘Αγιο Νεκτάριο γιατί έχει μία ποιότητα ο ίδιος, μια αύρα που μπορεί να σε κάνει να πιστέψεις ότι θα μπορούσε να είναι άγιος. Αρχικά υπήρχε ένας άλλος ηθοποιός για τον ίδιο ρόλο, αλλά όταν συνάντησα τον Άρη, κατάλαβα αμέσως ότι αυτός ήταν ο κατάλληλος. Η αφοσίωσή του στο ρόλο ήταν απίστευτη. Ήταν έμπνευση για μένα να τον βλέπω να δουλεύει. Έμαθα πολλά και από εκείνον και από όλους τους άλλους που συμμετείχαν σε αυτήν την ταινία.
Ο Άρης Σερβετάλης λέει ότι η Ορθοδοξία είναι ένα είδος ελευθερίας. Πιστεύετε ότι η Εκκλησία απελευθερώνει τους ανθρώπους, παρόλο που τους ζητά να αποδεχτούν ένα δόγμα;
Η πίστη μου στον Θεό και η σύνδεσή μου μαζί του είναι η ελευθερία μου. Αν δεν είχα αυτή την πίστη, δεν θα είχα κάνει αυτή την ταινία, δεν θα είχα καταφέρει να ξεπεράσω τις δυσκολίες που αντιμετώπισα, δεν θα ήμουν καν ζωντανή. Το ερώτημα περί δόγματος θα το αφήσω να το απαντήσουν όσοι ασχολούνται με τα δόγματα. Με ενδιαφέρει η προσωπική μου σχέση με τον Θεό και προτείνω σε όλους να έχουν μία τέτοια σχέση, ειδικά αν αισθάνονται παρεξηγημένοι, εγκαταλελειμμένοι, προδομένοι, αν αισθάνονται καταθλιπτικά ή ανάξιοι.
Τι είδους εμπόδια χρειάστηκε να ξεπεράσετε, ως καλλιτέχνις, μέχρι να καταφέρετε να εργαστείτε με τον τρόπο που θέλατε;
Η ζωή ενός καλλιτέχνη είναι σε γενικές γραμμές μια εμπειρία που σε μαθαίνει να είσαι ταπεινός, αφού οι περισσότεροι καλλιτέχνες δυσκολεύονται να συντηρήσουν τους εαυτούς τους, παλεύουν για να τα βγάλουν πέρα, ασκώντας μόνο την τέχνη τους. Ο Γουίλιαμ Γκόλντμαν (Αμερικανός συγγραφέας και βραβευμένος δύο φορές με Όσκαρ σεναρίου) έχει με έναν τρόπο δώσει μια κωμική περιγραφή αυτού για το οποίο μιλάω. Μιλώντας για τις μέρες προτού κερδίσει τα Όσκαρ, όταν πήγαινε σε πάρτυ και η πρώτη ερώτηση που του έκαναν ήταν «Με τι ασχολείσαι;», οι περισσότεροι άνθρωποι απαντούσαν «είμαι γιατρός» ή « είμαι δικηγόρος» και η κουβέντα θα κυλούσε αβίαστα. Ωστόσο, όταν εκείνος απαντούσε «είμαι συγγραφέας», υπήρχε μια παύση. Θα του έκαναν την ερώτηση για δεύτερη φορά και μετά θα τον ρωτούσαν: «Εννοώ, τι πραγματικά κάνετε, με τι ασχολείστε στ’ αλήθεια». Τα συμπεράσματά του ήταν δύο: όχι μόνο αναγκαζόταν να αποδεχτεί κάθε είδους δουλειά παράλληλα με τη συγγραφή για να τα βγάλει πέρα, αλλά την ίδια στιγμή δεν είχε καν το σεβασμό της κοινωνίας. Βεβαίως, μόλις έγινε επιτυχημένος, αυτό άλλαξε. Οπότε, αν εγώ σας απαντήσω πως ήμουν μοντέλο και όχι ηθοποιός, που άρχισε κάποια στιγμή να γράφει τα δικά του σενάρια και αν προσθέσω ότι ήμουν πρόσφυγας που έφυγε από μία χώρα σε πόλεμο στην ηλικία των 17 και ότι από τη στιγμή που βρέθηκα στην Αμερική χρειάστηκα 18 χρόνια μέχρι να πάρω την υπηκοότητα, μπορώ πραγματικά να πω ότι έχω τα προσόντα για να γράψω για δοκιμασίες και δεινοπαθήματα.
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο τεύχος Marie Claire Μαΐου που κυκλοφορεί.
