Η Αθήνα είναι μια άλλη πόλη όχι απλά σε σχέση με αυτήν των 60s αλλά και με την πόλη στην οποία ζούσαμε μέχρι τον Μάρτιο του 2020, όταν μπήκε στη ζωή μας η πρώτη καραντίνα. Μέσα από τις φωτογραφίες της Κατερίνας Ζωιτοπούλου – Μαυροκεφαλίδου όμως θα κάνουμε ένα νοσταλγικό ταξίδι στο χρόνο και στο μακρινό ’66. Εικόνες που μπορεί οι περισσότεροι από εμάς να ξέρουμε μόνο σαν αφήγηση από τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας ή από τις retro φωτογραφίες τους στο σαλόνι. Ασπρόμαυρες εικόνες μιας Αθήνας που υπονοούν μια χρωματιστή ζωή που την ποθούμε κυρίως γιατί δεν την ζήσαμε.
Το κέντρο της Αθήνας, σε κανονικές συνθήκες και χωρίς πανδημία, δεν είναι πια κατοικημένο όπως τότε. Ούτε τα κτίρια έχουν μείνει ίδια. Ο κόσμος δεν κατεβαίνει πια από τις γειτονιές στην αγορά για να ψωνίσει, όπως συνήθιζε να το κάνει. Κι όμως, όποια ώρα κι αν περάσεις από την οδό Αθηνάς, θα τη βρεις γεμάτη. Το παζλ συμπληρώνουν στη δική μας εποχή τα διερχόμενα και σταθμευμένα οχήματα που δίνουν τη δική τους ζωή στο αστικό τοπίο. Το ίδιο και από την Αιόλου και από το Μοναστηράκι. Κι οι τουρίστες θα κατεβαίνουν πάντα από την Ακρόπολη, θα διασχίζουν την Πλάκα και θα καταλήγουν στα ίδια μέρη. Στα μέρη που στεκόμαστε κι εμείς για να φωτογραφίσουμε και να τα ανεβάσουμε στη συνέχεια σε κάποια από τις σελίδες μας βάζοντας κάποιο σχετικό hashtag που δείχνει τον θαυμασμό μας για αυτή την πόλη που όσο και να αλλάξει στο πέρασμα του χρόνου, θα κρατά πάντα μια μαγεία.
Η Αθήνα, η αγαπημένη πόλη της Κατερίνας Ζωιτοπούλου – Μαυροκεφαλίδου, ήταν αυτή που πάντα νοσταλγούσε όσο γυρνούσε στους δρόμους του Δυτικού Βερολίνου με μια Rolleiflex στο χέρι. Κατάφερε να την αγοράσει με αιματηρές οικονομίες όσο σπούδαζε στην Γερμανία: μαθηματικά στο Πολυτεχνείο, κινηματογράφο και φωτογραφία στην Κρατική Σχολή Κινηματογράφου και Τηλεόρασης. Το 1966 επέστρεψε στην πόλη που γεννήθηκε για ολιγοήμερες διακοπές και την βλέπει πολύ διαφορετική από αυτήν που άφησε. Όλες οι φωτογραφίες -ντοκουμέντο που κατέγραψε τότε, 54 χρόνια πριν, συγκεντρώθηκαν σε ένα φωτογραφικό λεύκωμα-αυτοέκδοση με τίτλο «Αθήνα / Athen», με πρόλογο από τον Νίκο Δεληβοριά. Τρία χρόνια νωρίτερα είχε προηγηθεί το λεύκωμα «Βερολίνο / Berlin», με φωτογραφίες από το Βερολίνο του ’60.
“Όταν επιστρέφεις στην Αθήνα μετά από αρκετά χρόνια στη Γερμανία, το πρώτο που σε ξαφνιάζει είναι το φως, τα αρχαία που είναι σπαρμένα παντού και φυσικά τα πρόσωπα. Όμορφα πρόσωπα, άσχημα πρόσωπα, δεν έχει σημασία. Είναι πρόσωπα ζωντανά, εκφραστικά, γεμάτα συναίσθημα, εντελώς διαφορετικά από τα απαθή, ανέκφραστα, ομοιόμορφα πρόσωπα των Ευρωπαίων”, σημειώνει στον πρόλογο ο Νίκος Δεληβοριάς.
“Στην Αθήνα δε θα δεις επίσης ούτε και την κτιριακή ομοιομορφία της Ευρώπης. Εδώ κάθε σπίτι έχει τη δική του όψη και σε κάθε δρόμο θα βρεις κτήρια που θα σε ξαφνιάσουν με την ομορφιά ή την ασχήμια τους. Γι’ αυτό και στην Αθήνα δεν κοιτάς ποτέ τα κτήρια, μόνο το αρχαίο πρόσωπο της πόλης και τα πρόσωπα των κατοίκων της. Κι αυτό έκανε η Κατερίνα. Κοίταξε κι αποτύπωσε στο φιλμ τα πρόσωπα αυτής της πόλης.
Σίγουρα τα πρόσωπα των σημερινών Αθηναίων δε μοιάζουν με εκείνα που βλέπουμε στις φωτογραφίες της. Σίγουρα ο πληθυσμός της Αθήνας δεν είναι πια αμιγώς ελληνικός, όπως την εποχή που φωτογράφιζε η Κατερίνα”.
Ποια είναι η Κατερίνα Ζωιτοπούλου – Μαυροκεφαλίδου
1965. Αποφοίτηση με έπαινο από τη Σχολή και βραβείο φωτογραφίας.
Μακρόχρονη παραμονή στη Γερμανία και εργασία σαν μοντέρ στην τηλεόραση και σε πολλές παραγωγές κινηματογραφικών ταινιών, ντοκιμαντέρ, ταινίες μεγάλου μήκους και διαφημιστικά, εργασίες σε κασέτες με προγράμματα ήχου, ομιλίας και μουσικής καθώς και ταινίες Multivision.
1978. Ειδική σύμβουλος για το μοντάζ στην Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης του Δυτικού Βερολίνου. Ταυτόχρονα, φοίτηση στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο σε ειδικά μαθήματα για την ιστορία, το δίκαιο και την κοινωνιολογία του κινηματογράφου.
Εργασία σαν φωτογράφος πλατό, ενασχόληση με την καλλιτεχνική φωτογραφία και συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις φωτογραφίας (Γαλλία και Φιλανδία).
Δημοσίευση άρθρων και ανταποκρίσεων σε εφημερίδες και περιοδικά της Αθήνας και του Βόλου (Γυναίκα, Ριζοσπάστης, Ταχυδρόμος Βόλου) με ρεπορτάζ για τους μετανάστες, καλλιτεχνικά και πολιτιστικά θέματα, ταξιδιωτικές περιγραφές κ.α.
1983. Επιστροφή στην Ελλάδα και εργασία σαν μοντέρ σε δικό μου εργαστήριο επεξεργασίας κινηματογραφικών ταινιών (μοντάζ) σε διάφορες εξωτερικές παραγωγές της ΕΤ1, ΕΤ2, Υπουργείου Πολιτισμού, Υπουργείου Γεωργίας κ.λπ.
Παράλληλα με τον κινηματογράφο και την καλλιτεχνική φωτογραφία, ενασχόληση με τη δημοσιογραφία, τις μεταφράσεις έργων της κλασικής γερμανικής λογοτεχνίας, την επιμέλεια εκδόσεων και τη συγγραφή σεναρίων.
Μια σειρά είκοσι περίπου φωτογραφιών της Αθήνας του 1967-1969 βρίσκονται στο Μουσείο Φωτογραφίας της Θεσσαλονίκης.
