Πού πηγαίνουν όλα εκείνα τα ρούχα που περισσεύουν, καθώς για οποιονδήποτε λόγο δεν διατίθενται στην αγορά; Η απάντηση βρίσκεται στην έρημο Ατακάμα και σε παρόμοια απομακρυσμένα μέρη ανά τον κόσμο, που έχουν μετατραπεί σε «ζώνες θυσίας» αντικειμένων της fast fashion.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ΟΗΕ, η Χιλή είναι η τρίτη μεγαλύτερη εισαγωγέας ρούχων από δεύτερο χέρι, μέσα στα οποία συγκαταλέγονται και τα ρούχα που δεν έχουν φορεθεί, αλλά δεν έφτασαν στα σπίτια των καταναλωτών και αντί να παραμένουν σε κάποια αποθήκη των κατασκευαστών, διατίθενται σε διάφορες χώρες του κόσμου.
Συνήθως οι χώρες εξαγωγής είναι οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Νότια Κορέα και το Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με όσα γράφει η δημοσιογράφος Sarah Johnson του Guardian.
Η χωματερή ρούχων της Ατακάμα είναι ορατή από το διάστημα, αφού κάθε χρόνο η Χιλή εισάγει 60 χιλιάδες τόνους τέτοιων ρούχων και περίπου οι μισοί καταλήγουν σε αυτό το σημείο της χώρας. Παρότι η Ατακάμα είναι ένα από τα αξιοθέατα της χώρας, χάρη στο τοπίο και τη φυσική της ομορφιά, οι αρχές κάνουν τα στραβά μάτια και αφήνουν τις εταιρείες εισαγωγών ειδών ένδυσης να πετούν τα ρούχα στη συγκεκριμένη ζώνη της ερήμου, πράγμα που έχει σοβαρές συνέπειες για όσους ζουν κοντά σε αυτήν.
Στην περιοχή δραστηριοποιείται η ΜΚΟ Desierto Vestido, η οποία προσπαθεί να αναδείξει τις περιβαλλοντικές συνέπειες της εναπόθεσης ρούχων σε χωματερές. Πρόσφατα η ΜΚΟ πήρε μία πολύ σημαντική πρωτοβουλία, στο πλαίσιο της οποίας αξιοποίησε ρούχα που βρέθηκαν πεταμένα για τη δημιουργία μιας νέας συλλογής, 100% βιώσιμης.
View this post on Instagram
Πολλά από αυτά τα ρούχα δεν είχαν φορεθεί ποτέ, καθώς είχαν πάνω τις ταμπέλες τους. Η στυλίστρια και visual artist Maya Ramos από τη Βραζιλία αξιοποίησε αυτά τα κομμάτια και παρουσίασε 8 σύνολα στο πλαίσιο της διοργάνωσης που πήρε τον τίτλο Atacama Fashion Week. H εκδήλωση είχε πολλή απήχηση και ήδη υπάρχουν σχέδια για να επαναληφθεί το 2025.
Η 32χρονη Ramos συνεργάστηκε με την Ángela Astudillo, η οποία διαμένει στην περιοχή και ασχολείται ενεργά με το θέμα της χωματερής, προκειμένου να συλλεγούν ρούχα που θύμιζαν τα τέσσερα στοιχεία της ύλης, γη, φωτιά, νερό και αέρας. Μέσα σε 24 ώρες από την άφιξή της στην έρημο, τα ρούχα είχαν μεταμορφωθεί σε νέα σύνολα.
Καθένα από αυτά συμβολίζει διαφορετικούς τύπους ρύπανσης και τις επιπτώσεις που έχει στο περιβάλλον: Το γκρι πουκάμισο ενός από τα μοντέλα παραπέμπει στη ρύπανση που προκαλεί η ανεξέλεγκτη παραγωγή ρούχων, ενώ τα κοψίματα στα τζιν παραπέμπουν στις στίβες της χωματερής.
«Μάς παρουσιάζουν σαν το πιο άσχημο μέρος του κόσμου», λέει η Astudillo, που γνωρίζει πολύ καλά τι συμβαίνει και στα 160 σημεία εναπόθεσης ρούχων, σε πολλά από τα οποία μπαίνουν συχνά φωτιές, με σκοπό την καταστροφή και τη μείωση του όγκου τους. Η 27χρονη βλέπει καθημερινά να περνούν από μπροστά της φορτηγά γεμάτα με νέα σκουπίδια, τα οποία αν καούν θα ρυπάνουν τον αέρα και το χώμα, σε βάρος και του φυσικού τοπίου και των κατοίκων του. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Astudillo δέχεται απειλές για το έργο της.
«Είναι λυπηρό γιατί αυτό το πράγμα συμβαίνει εδώ και καιρό και οι κάτοικοι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα, επειδή είναι επικίνδυνο», τονίζει.
Η πρόσφατη επίδειξη μόδας είναι ένας τρόπος για να αλλάξουν αυτά τα δεδομένα και να ευαισθητοποιηθεί το κοινό απέναντι στο πρόβλημα. Τα σκουπίδια μπορούν να γίνουν πηγή δημιουργίας και, όπως επισημαίνει η Ramos, να αναδειχθεί ότι το πρόβλημα είναι κοινωνικό και υψώνεται πέρα από τη μόδα και την παραγωγική αλυσίδα: «Οι άνθρωποι επειδή δεν έχουν επαφή με τη φύση καταναλώνουν πολύ περισσότερο από ό,τι χρειάζονται, σε ρυθμούς ανεξέλεγκτους».
Πράγματι, ο μέσος καταναλωτής προμηθεύεται 60% περισσότερα ρούχα από ό,τι πριν 20 χρόνια και πλέον η fast fashion είναι υπεύθυνη για το 20% των αποβλημάτων του πλανήτη, καθώς και για το 10% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Δυστυχώς η Ατακάμα δεν είναι το μόνο μέρος του κόσμου όπου απαγορεύεται η ρίψη σκουπιδιών και παρά ταύτα συνεχίζει να συμβαίνει διαρκώς. Το ίδιο μπορούμε να δούμε και σε περιοχές της Χιλής όπως το Άλτο Χοσπίσιο, αλλά και σε χώρες της Αφρικής, όπως η Γκάνα. Στη Χιλή οι αρχές έχουν θεσπίσει, θεωρητικά, πρόστιμα χιλιάδων πέσος για κάθε παράνομη ρίψη, αλλά προς στιγμή φαίνεται πως αυτό το σύστημα αντιμετώπισης δεν δουλεύει.
«Χρειάζονται συστημικές αλλαγές», σύμφωνα με την Fernanda Simon, διευθύντρια της ΜΚΟ Fashion Revolution Brazil, που ασχολείται ενεργά με το θέμα της ρύπανσης της μόδας. Σύμφωνα με την ίδια, πίσω από τη λογική του ξεφορτώματος αυτών των ρούχων σε χώρες του νότου βρίσκεται η αποικιακή αντίληψη των ανεπτυγμένων χωρών που θεωρούν ότι μπορούν να πετούν ό,τι δεν χρειάζονται στις φτωχιές χώρες. Πώς θα αλλάξει αυτό; Κανείς δεν γνωρίζει με σιγουριά και από ό,τι φαίνεται το πρόβλημα πρέπει να χτυπηθεί στη ρίζα του, που είναι η χωρίς όρια παραγωγή ρούχων.
Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Δημόσιο προφίλ Instagram.com/ mayaramos
Πηγή φωτογραφιών: Mauricio Nahas
