Το μπάσκετ έχει κάνει για την ελληνική κοινωνία πολύ περισσότερα από κάθε άλλο άθλημα. Αυτό είναι ένα από τα συμπεράσματα που προκύπτoυν από μία κουβέντα με τη head coach της AntetokounBros Academy, μεγάλο αστέρι της καλαθοσφαίρισης παγκοσμίως που μεταφέρει σήμερα την πείρα της σε παιδιά από ευπαθείς ομάδες, βοηθώντας τα να γίνουν όχι μόνο καλύτεροι αθλητές, αλλά καλύτεροι άνθρωποι.
Στα μάτια ενός περαστικού από τη φωτογράφηση που έγινε για το Marie Claire με μερικά από τα παιδιά της AntetokounΒros Academy στη Λαμπρινή, η Εβίνα Μάλτση μοιάζει μάλλον με μοντέλο. Η head coach της Ακαδημίας και manager promotional women’s Basketball στην Ελληνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης δεν προπονεί απλώς τα παιδιά στην AntetokounΒros Academy∙ φροντίζει να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, να νιώθουν ότι έχουν ανοιχτούς ορίζοντες, ότι μπορούν να ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία, να έχουν μια καλύτερη ζωή.
Η ίδια δεν είναι απλώς η πιο πολύτιμη σούτινγκ γκαρντ στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ. Είναι η κορυφαία Ελληνίδα παίκτρια όλων των εποχών που, πριν κρεμάσει την αγωνιστική της φανέλα, έπαιξε επί δύο δεκαετίες στην εθνική ομάδα, στο WNBA, στην Ευρωλίγκα, και στο ελληνικό, στο ισπανικό, στο γαλλικό, στο τουρκικό, στο τσέχικο και το πολωνικό πρωτάθλημα.
Αν σας ζητούσα να ταξιδέψετε πίσω στο χρόνο και να διαλέξετε μία ανάμνηση καθοριστική γι’ αυτό που γίνατε σήμερα, ποια θα διαλέγατε;
Μεγάλωσα στη Γουμένισσα του Κιλκίς, σε μια κοινωνία όπου όλοι γνωριζόμασταν μεταξύ μας. Πίσω από την εκκλησία που βρισκόταν απέναντι από το σπίτι μου καρφώσαμε σε ένα πεύκο μία ρόδα ποδηλάτου χωρίς ακτίνες για να παίζουμε μπάσκετ. Παίζαμε μπάσκετ παντού, στο Γυμνάσιο, στις αυλές της γειτονιάς. Αυτές είναι οι αναμνήσεις μου από την παιδική μου ηλικία, ανέμελο παιχνίδι και πολύ μπάσκετ. Παίζανε μπάσκετ τα μεγαλύτερα αδέρφια μου και ήθελα να συμμετέχω, να τους μιμηθώ. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τη νίκη της Εθνικής το 1987. Ήμουν 9 χρόνων όταν κατακτήσαμε το Eυρωπαϊκό και δεν θα ξεχάσω ποτέ το ρίγος που ένιωσα. Και θυμάμαι και τη στιγμή που ο προπονητής μου μού είπε πως αν δουλέψω, θα μπορέσω να παίξω στην εθνική ομάδα. Τότε κλείδωσαν όλα, έπαψε να είναι παιχνίδι η προπόνηση, έγινε στόχος.
Πότε φορέσατε για πρώτη φορά φανέλα και βγήκατε στο γήπεδο;
Φόρεσα φανέλα ομάδας το 1990, ίσως και λίγο νωρίτερα, σε σχολικά πρωταθλήματα. Φανταστείτε τη χαρά μου, αλλά και την αμηχανία και το άγχος μου. Αυτά είναι τα συναισθήματα που θυμάμαι. Και πιο πολύ τη χαρά!
Πώς αντιμετώπισε την απόφασή σας η οικογένειά σας;
Η οικογένειά μου ήταν ιδιαίτερα υποστηρικτική όσο ασχολούμουν με το μπάσκετ σαν χόμπι. Όταν όμως αποφάσισα να ασχοληθώ με αυτό αποκλειστικά, υπήρξαν κάποιες αντιδράσεις από τον πατέρα μου που δεν μπορούσε να καταλάβει πώς το μπάσκετ θα μπορούσε να γίνει η μοναδική ενασχόλησή μου. Εκείνη την περίοδο χρειάστηκε να κάνω κάποιες προπονήσεις ακόμη και κρυφά. Στη συνέχεια όμως, όταν είδαν την εξέλιξή μου, παρόλο που είχαν μεγάλη ανησυχία, έμειναν δίπλα μου στοργικά και υποστηρικτικά. Δεν γνώριζαν πώς να με συμβουλέψουν ή να με καθοδηγήσουν, αλλά τους ευγνωμονώ που δεν στάθηκαν ποτέ εμπόδιο στο δρόμο μου και που δεν παρενέβαιναν ποτέ στη δουλειά μου. Χρειάστηκε να δώσω τις μάχες μου για να κερδίσω την ανεξαρτησία μου και να μπορώ να ακολουθήσω αυτό που διάλεξε η καρδιά μου. Απέδειξα όμως σε όλους και πρώτα στον εαυτό μου πως όταν θέλεις κάτι πάρα πολύ, τίποτα δεν είναι ικανό να σε σταματήσει.
Τι έχει αλλάξει από τη δεκαετία του ’90, όταν ξεκινήσατε να ασχολείστε με το σπορ, αλλά και γενικότερα με τον χώρο του αθλητισμού;
Θα έλεγα ότι έχει αλλάξει προς το καλύτερο ο ρόλος της γυναίκας αθλήτριας. Στην Ελλάδα δεν έχει αλλάξει στο βαθμό που θα θέλαμε και δουλεύουμε γι’ αυτό, αλλά έχουν γίνει κάποια βήματα. Βλέπουμε γυναίκες σε διοικητικές θέσεις, γυναίκες προπονήτριες, βλέπουμε γυναίκες να πρωταγωνιστούν στο παγκόσμιο στερέωμα όπως η Κατερίνα Στεφανίδη. Έχει αλλάξει επίσης και έχει βοηθήσει τον αθλητισμό ο τρόπος προβολής με τα social media και την τεχνολογία.
Είμαστε ή δεν είμαστε το «αδικημένο» φύλο στα σπορ;
Ο ρόλος της γυναίκας, 30 χρόνια πριν, ήταν σίγουρα τελείως διαφορετικός. Όταν ανακοίνωσα στον πατέρα μου ότι θέλω να παίξω μπάσκετ, δεν καταλάβαινε τι του έλεγα. «Δηλαδή, τι θα κάνεις στη ζωή σου;» απορούσε. Γιατί αυτή ήταν και είναι η κοινωνία μας. Δεν έχουμε φτάσει ακόμη εκεί που θέλουμε Είμαστε σε καλύτερο δρόμο, αλλά δεν είμαστε ισότιμοι. Εγώ έπρεπε να κάνω παιδιά και να παντρευτώ και να κοιτάω το σπίτι μου και τον άντρα μου, ενώ ένας άντρας μπασκετμπολίστας μπορεί πολύ πιο εύκολα να θεωρείται επαγγελματίας, κι ας έχουμε ακριβώς την ίδια ρουτίνα, ας κάνουμε τα ίδια πράγματα. Η κοινωνία δεν το αποδέχεται ως επάγγελμα για μία γυναίκα. Είναι ένα χόμπι που πρέπει κάποια στιγμή να τελειώσει. Υπάρχει μία σειρά στο πώς η κοινωνία μας βλέπει τα πράγματα για το τι πρέπει να κάνει μία γυναίκα.
Δεν είναι μόνο λιγότερες οι γυναίκες που ασχολούνται με τον αθλητισμό. Και το κοινό στα γήπεδα στη συντριπτική πλειονότητά του αποτελείται από άντρες. Ισχύει αυτό που γράφω; Έχουν αυξηθεί οι γυναίκες στις κερκίδες τα τελευταία χρόνια;
Σίγουρα έχει αυξηθεί ο αριθμός των γυναικών στις κερκίδες γιατί πλέον πηγαίνουν και οι μαμάδες στα γήπεδα, έρχονται να δουν τα παιδιά τους σε αγώνες, οι γονείς γενικότερα είναι πιο ενημερωμένοι.
Έχετε μια σπουδαία καριέρα. Ποιες αποφάσεις ήταν πολύ σημαντικές; Θα αλλάζατε κάποια;
Ακολούθησα απόλυτα την καρδιά μου σε ό,τι έκανα. Σημαντικές αποφάσεις έπαιρνα, αν όχι κάθε μέρα, σίγουρα πολλές φορές μέσα στον χρόνο. Η πρώτη πολύ μεγάλη απόφαση ήταν να φύγω στο εξωτερικό. Η δεύτερη ήταν να σταματήσω να παίζω μπάσκετ. Με τη γνώση και την εμπειρία που κουβαλάω σήμερα σίγουρα θα άλλαζα την απόφασή μου να μην επιστρέψω στην Αμερική. Μου το πρότειναν τρεις συνεχόμενες χρονιές. Θα ήθελα να το έχω κάνει για να δείξω τις δυνατότητές μου. Δεν μετανιώνω ακριβώς, αλλά αυτό ίσως το άλλαζα.
Πώς ήταν η θητεία σας στο WΝΒΑ;
To WNBA ήταν μια ξεχωριστή και ιδιαίτερα σημαντική εμπειρία που με σημάδεψε και καθόρισε την μετέπειτα πορεία μου. Η συμμετοχή μου στο καλύτερο πρωτάθλημα του κόσμου με βοήθησε να αλλάξω επίπεδο τόσο στο αγωνιστικό κομμάτι όσο και στην προσωπική μου εξέλιξη. Είναι μια εμπειρία που θα μου μείνει αξέχαστη. Εκείνα τα χρόνια το να πας στην Αμερική ήταν κάτι σαν άπιαστο όνειρο και εγώ είχα την τύχη να κάνω το όνειρό μου πραγματικότητα. Ο κόσμος του μπάσκετ στην Αμερική είναι όντως μαγικός κι εγώ το έζησα στο απόλυτο. Είδα τόσα διαφορετικά πράγματα, γνώρισα διαφορετικούς ανθρώπους και άλλες κουλτούρες. Άνοιξαν το μυαλό μου και οι ορίζοντές μου.
Τι σημαίνει για εσάς η θέση της head coach στην AntetokounBros Αcademy;
Όλοι οι προπονητές εκεί δεν το βλέπουμε σαν δουλειά. Είναι ένα κοινωνικό έργο κι ένα μεγάλο σχολείο και για εμάς τους ίδιους – όχι μόνο για τα παιδιά. Είναι ένα πάντρεμα διαφορετικών πολιτισμών που συνυπάρχουν και συνδέονται μέσα από τα παιδιά. Αισθάνθηκα πολύ μεγάλη τιμή και πολύ μεγάλη ευθύνη όταν πριν από δύο χρόνια με προσέγγισαν από την Ακαδημία για να συμμετέχω. Αισθάνθηκα ότι μου δόθηκε η ευκαιρία να δώσω κι εγώ κάτι πίσω αν και είναι πολύ περισσότερα αυτά που μας χαρίζουν απλόχερα τα παιδιά. Η Ακαδημία είναι ένα στολίδι για την κοινωνία μας, προσφέρει πάρα πολλά στα παιδιά που συμμετέχουν.
Μιλήστε μας για τα παιδιά που προπονείτε εκεί.
Τα παιδιά προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικά και οικονομικά ομάδες. Έχουμε ελληνόπουλα, μετανάστες και προσφυγόπουλα ακόμη και παιδιά που διαμένουν σε προσφυγικές δομές. Εισάγονται 100 παιδιά, 12-16 ετών. Η Ακαδημία προσφέρει δωρεάν συμμετοχή σε 50 αγόρια και 50 κορίτσια∙ αυτός είναι ένας πρώτος τρόπος για να δείξουμε ότι πιστεύουμε στην ισότητα και στην ισοτιμία, ότι πρέπει να υπάρχουν ίδιες ευκαιρίες στη ζωή. Στην Ακαδημία γίνεται μία πολιτισμική μείξη, με τα παιδιά να είναι στην αρχή επιφυλακτικά, ντροπαλά, αλλά στη συνέχεια να γίνονται ένα με την ομάδα, να αποκτούν κοινούς κώδικες επικοινωνίας: δεν μας φαίνεται περίεργη η μαντίλα, δεν μας φαίνεται περίεργος ο σταυρός.
Φέτος ξεκινήσαμε κάτι κατ’ εμέ πολύ όμορφο, γιορτάσαμε τα Χριστούγεννα, παρόλο που δεν είναι κοινή γιορτή για όλα τα παιδιά της ομάδας. Έφερε ο καθένας γλυκά από τη χώρα του και μάθαμε για διαφορετικές παραδόσεις. Και όλα αυτά σε ένα κλίμα απόλυτης αποδοχής και σεβασμού του άλλου. Είμαστε μία ομάδα ανθρώπων που τους ένωσε αρχικά το μπάσκετ και πλέον τους συνδέουν πολλά περισσότερα. Υπάρχει αγάπη. Είναι καταπληκτικό να βλέπεις αυτά τα παιδιά να ανθίζουν. Να βλέπεις πώς μέσα σε 10 μήνες έχουν κοινωνικοποιηθεί, δεν αισθάνονται περίεργα όταν περπατούν στο δρόμο. Τα παιδιά έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση, δεν είναι πια συνεσταλμένα και ντροπαλά. Δεν είναι απλώς χαμογελαστά, έχει αλλάξει η στάση του σώματός τους.
Και όλα αυτά τα χρωστάνε σε μία οικογένεια που, παρόλο που πέρασε πολύ δύσκολα, μοιράζει απλόχερα τη στήριξή της. Ποια είναι η σχέση σας με τον Γιάννη και την οικογένεια Αντετοκούνμπο;
Θαυμάζουμε όλοι την πορεία του και την εξέλιξή του, αλλά και όλα αυτά που κάνουν αυτός ο άνθρωπος και η οικογένειά του. Τι μας δείχνουν οι Αντετοκούνμπο; Αυτό που είχαν ανάγκη οι ίδιοι. Μας δείχνουν πώς το μπάσκετ άλλαξε τη ζωή τους σε μια χώρα που δεν τους καλοδέχτηκε, δεν ένιωθαν ασφάλεια, ούτε αποδοχή. Κι όμως, βρήκαν ασφάλεια σε μια ομάδα μπάσκετ. Είναι τεράστιας σημασίας το έργο τους, καλυτερεύουν πραγματικά τη ζωή πολλών παιδιών σήμερα βάζοντας τα θεμέλια και για το μέλλον, βοηθώντας τα να χτίσουν δεξιότητες, να καλλιεργήσουν το χαρακτήρα τους, τις δυνατότητές τους, να γίνουν άνθρωποι με αυτοπεποίθηση.
Πρόσφατα, δύο από τα καλύτερα παιδιά στην ομάδα, ένα κορίτσι και ένα αγόρι, ήρθαν να μας αποχαιρετήσουν. Ήταν μια δύσκολη μέρα με αρκετή συγκίνηση. Τους είπαμε να μη στεναχωριούνται, να είναι χαρούμενοι γι’ αυτό που έζησαν εδώ. Και τότε τα παιδιά μάς είπαν κάτι που μας συγκίνησε πολύ: «Αυτό που μας δώσατε και τα εφόδια που πήραμε θα μας βοηθήσουν εκεί που πάμε, κι ας μην ξέρουμε τι μας περιμένει». Το κορίτσι μάλιστα είπε: «Εγώ πιστεύω περισσότερο στον εαυτό μου και ξέρω ότι θα τα καταφέρω. Θα βρω κι εκεί που θα πάω μια ομάδα και θα τα καταφέρω». Μας βλέπουν σαν οικογένειά τους τα παιδιά και αυτό είναι πιο σημαντικό από το πόσο καλό μπάσκετ έπαιξαν.
Ποιες ποιότητες εκτιμάτε σε μια αθλήτρια;
Την ταπεινοφροσύνη, την ενσυναίσθηση. Να είναι ένας καλός άνθρωπος που εμπνέεται και εμπνέει. Και τη διάθεσή της για δουλειά, για δέσμευση και πειθαρχία στην προπόνηση. Θέλω να πατάει γερά στα πόδια της, να είναι άνθρωπος και να μπορεί να σταθεί σαν σωστή συνάνθρωπος.
Ως τεχνική σύμβουλος για το μπάσκετ γυναικών στην Ελληνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης, ασχολείστε με το ζήτημα των αθλητριών που έχουν γεννηθεί και ζουν στην Ελλάδα, πηγαίνουν σε ελληνικό σχολείο και ανήκουν σε ελληνικές ομάδες, δεν έχουν ωστόσο τα κατάλληλα χαρτιά για να συμμετέχουν στην Εθνική ή να ταξιδέψουν με τις ομάδες τους επειδή τις εμποδίζει το αγκάθι της ιθαγένειας;
Προσπαθούμε. Ο αθλητισμός είναι το πιο υγιές μέσο για να αλλάξει η κουλτούρα της κοινωνίας μας προς το καλύτερο, να γίνει ανοιχτή στην αποδοχή, στο «συνυπάρχω», στο «συνεργάζομαι», στο «πιστεύω στον εαυτό μου». Πιστεύουμε στην ισοτιμία, θέλουμε να βελτιώσουμε τις συνθήκες ζωής αυτών των παιδιών και γίνονται συντονισμένες προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση.
Υπάρχει μία πολύ καλή συνεργασία με την Πολιτεία και τα αντίστοιχα υπουργεία. Όπου υπάρχει νόμιμος τρόπος, προσπαθούμε να επισπεύσουμε τις διαδικασίες. Στο πλαίσιο της εξωστρέφειας και της προσφοράς στην κοινωνία, προσπαθούμε να ενεργοποιήσουμε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
Ο αθλητισμός στην Ελλάδα έζησε στη ραχοκοκαλιά του τις δονήσεις του κινήματος #ΜeΤoo. Πώς θα προστατέψουμε τους νέους αθλητές από εδώ και πέρα;
Αυτά συμβαίνουν παντού σε πολλά επαγγέλματα και το πρόβλημα είναι ότι δεν είναι εύκολο να μιλήσουν οι άνθρωποι γι’ αυτό. Έχει τεράστια σημασία η παρουσία αρμόδιων φορέων στους οποίους θα μπορούν τα παιδιά να μιλάνε, να εκφράζουν τις ανησυχίες τους, να δηλώνουν ότι κάτι δεν τους φαίνεται ΟΚ, να ζητάνε βοήθεια. Η ενημέρωση και η εκπαίδευση όλων μας θα βοηθήσει να προστατέψουμε καλύτερα τους νέους αθλητές και όχι μόνο.
Τι χρειάζεται να διαθέτει μία νεαρή αθλήτρια για να τα καταφέρει στο μπάσκετ;
Θα τη ρωτήσω, «τι θέλει η καρδιά σου;». Ιδανικά, κάθε άνθρωπος θα έπρεπε να κάνει αυτό που αγαπάει. Τι σημασία έχει αν ένα παιδί έχει ταλέντο στο μπάσκετ, αλλά θέλει να γράφει ποιήματα; Πρέπει να το αφήσουμε να γράψει ποιήματα. Αν όμως θέλει να τα καταφέρει στο μπάσκετ, θα πρέπει να βάλει εκεί όλες της τις δυνάμεις, να προσπαθήσει όσο σκληρά χρειάζεται. Προσωπικά, ακολούθησα μία δύσκολη διαδρομή. Το μπάσκετ ήταν η επιλογή μου κάθε μέρα. Μέσα από το μπάσκετ είδα τις αδυναμίες, τα λάθη, τα κόμπλεξ, τις καταβολές μου. Βρήκα ένα χώρο παιχνιδιού κι έμεινα εκεί από παιδί μέχρι τα 40 μου. Έπεσα, βρήκα τη δύναμη να σηκωθώ, ήρθα αντιμέτωπη με τον εγωισμό μου, τον οποίο έμαθα να μετριάζω αφού διάλεξα ένα άθλημα ομαδικό…
Σήμερα δυστυχώς επιβραβεύουμε μόνο την επιτυχία, ενώ θα έπρεπε να επιβραβεύουμε την προσπάθεια. Γι’ αυτό βρίσκομαι δίπλα στα παιδιά. Γιατί σε χρειάζονται όταν μαθαίνουν, όταν προσπαθούν∙ να είσαι εκεί και να τους απλώσεις το χέρι που θα τα βοηθήσει να σηκωθούν.
* H AntetokounBros Academy υλοποιείται με τη συμβολή της Nike, αποστολή της οποίας είναι να εμπνέει τα παιδιά να εξελίσσονται μέσω του αθλητισμού, του Οργανισμού Eurohoops, που ηγείται της υλοποίησης και του προγράμματος των προπονήσεων, και του Ιδρύματος Ωνάση, το οποίο προσφέρει εργαστήρια, ομιλίες και υποτροφίες που εμπνέουν και δίνουν ώθηση στους συμμετέχοντες.
