Η οικογένειά του μετακόμιζε συχνά, αλλά μεγάλωσε κυρίως στο Σικάγο. Μικρός, σκεφτόταν ότι θα του άρεσε να γίνει συγγραφέας, αλλά και να παίζει φυσαρμόνικα. Ο Λουκ Τζερόντ Κάμερ, που υπογράφει το νοσταλγικό μυθιστόρημα Η Μπλε Περίοδος (εκδόσεις Κλειδάριθμος) με θέμα τα νεανικά χρόνια του Πικάσο στο Παρίσι, μίλησε αποκλειστικά στο ελληνικό Marie Claire.
«Ήμουν δέσμιος της νοσταλγίας σχεδόν σε βαθμό κακουργήματος. Σιχαινόμουν την επιστροφή μου σε μέρη, ξέροντας ότι θα κατέληγα να θρηνώ ό,τι άλλαξε. Με το πέρασμα των χρόνων έγινα καλύτερος στο να επιτρέπω στο παρελθόν να συνυπάρχει με το παρόν. Ακόμη κι αν αυτό το χαρακτηριστικό μου δεν ήταν ο λόγος που με οδήγησε να γράψω για την περίοδο που ο πόνος της απώλειας είχε καταβάλει τον Πικάσο, ίσως να με βοήθησε να τον καταλάβω. Ο Πικάσο ήταν ένας άνδρας που γαντζωνόταν σε ενθύμια και αναμνήσεις. Περιστέρια, ταυρομάχοι, τυφλότητα, το τσίρκο, οι παραθαλάσσιες καμπάνες, οι μητέρες που αγκαλιάζουν άρρωστα παιδιά – είναι εικόνες που προέρχονται από τα νεανικά του χρόνια και επανέρχονται στην τέχνη του για περίπου οκτώ δεκαετίες, δομημένες και φτιαγμένες κάθε φορά έτσι ώστε να ταιριάζουν στο όποιο νέο στυλ εξερευνούσε».
Η προσωπικότητα του Πικάσο σάς προσέλκυε προτού ξεκινήσετε την έρευνα για το βιβλίο; Υπήρξαν πράγματα για εκείνον που δεν γνωρίζατε και εκπλαγήκατε όταν τα μάθατε;
Αρχικά, ο Πικάσο με άφηνε αδιάφορο. Όταν ξεκίνησα να γράφω το βιβλίο γνώριζα ελάχιστα και μόλις κάποια βασικά έργα του. Έπειτα έμαθα περισσότερα για τη ζωή του στα χρόνια της ωριμότητας και τον βρήκα απωθητικό. Η μία κακή συμπεριφορά μετά την άλλη. Για κάποιο διάστημα δεν ήμουν σίγουρος ότι ήθελα να συνεχίσω το βιβλίο. Τελικά, αυτό που με παρέσυρε πίσω στο βιβλίο είναι το πώς κάποιος μπορεί να είναι τόσο γεμάτος έμπνευση, απίθανα δημιουργικός και γεμάτος εμπάθεια για τους άλλους και παρ’ όλα αυτά να έχει καταστροφικές παρορμήσεις. Οι αντιφάσεις είναι ενδιαφέρουσες με έναν πολύ οικείο τρόπο. Υποθέτω ότι ο Πικάσο ήταν μια τεράστια αντίφαση. Αλλά η ζωή του δεν θα έπρεπε να αποτελεί πρότυπο για τους καλλιτέχνες του σήμερα: ο Πικάσο δεν πήγε στην κηδεία του πατέρα του. Συνέχισε να επισκέπτεται τη Ζερμέν, τη γυναίκα με την οποία ήταν ερωτευμένος ο φίλος του, για περίπου 50 χρόνια στη διάρκεια της ζωής του. Ο Πικάσο δημιούργησε, με πρόχειρους υπολογισμούς, 100.000 έργα τέχνης.
Είναι ο έρωτας άνευ όρων ο αληθινός πρωταγωνιστής του βιβλίου σας;
Πιστεύω πως είδατε κάτι αληθινό. Αλλά είναι ο έρωτας -σε όλη του την τρέλα, τη μαγεία και τη δόξα- ή η τέχνη; Ή μήπως αυτά τα δύο μυστήρια είναι ένα και το αυτό;
Ένας ερωτευμένος νεαρός καλλιτέχνης είναι ήδη ένας πολύ ενδιαφέρον χαρακτήρας. Σας δυσκόλεψε το γεγονός ότι είχατε να κάνετε με έναν παγκοσμίου φήμης ζωγράφο;
Ήταν δύσκολο να σκιαγραφήσω κάποιον για τον οποίο έχουν γραφτεί τόσα πολλά. Πολλοί αναγνώστες έχουν ήδη τη δική τους πολύ συγκεκριμένη εικόνα για τον Πικάσο. Κάποιοι τον τοποθετούν σε ένα βάθρο – είναι γι αυτούς ο ορισμός της ιδιοφυΐας. Άλλοι μορφάζουν όταν ακούν το όνομά του. Αλλά στο είδος της λογοτεχνίας που αγαπώ, ακόμη και θεοί και τέρατα εξανθρωπίζονται. Ακόμη καλύτερα είναι άνθρωποι που εμείς τους δίνουμε το ρόλο του θεού ή του τέρατος.
Ένας από τους πιο ενδιαφέροντες χαρακτήρες του βιβλίου, η Germaine Gargallo, είναι μια γυναίκα που είναι μούσα και απόμακρη ερωμένη. Την ερωτευτήκατε λίγο γράφοντας γι’ αυτήν;
Σίγουρα απόλαυσα το να γράφω την ιστορία από τη δική της οπτική γωνία -μιλάμε για μία γυναίκα που είναι αρκετά γενναία ώστε να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα όπως πραγματικά είναι, που ζει σύμφωνα με τις δικές της επιθυμίες, χωρίς ωστόσο να της λείπει η συμπόνια για τους άλλους, το χιούμορ, η γοητεία. Εντάξει, το παραδέχομαι, ίσως ήταν έρωτας…
Είναι νομίζω αρκετά δύσκολο να γράψει κανείς μία ερωτική σκηνή, ωστόσο στο βιβλίο σας υπάρχει εξαιρετική ισορροπία ανάμεσα στην αφήγηση της ιστορίας και το ερωτικό στοιχείο στην ατμόσφαιρα. Πόσο εύκολο ήταν να το πετύχετε; Σας έρχονται στο μυαλό άλλα βιβλία με απολαυστικές ερωτικές σκηνές;
Κάθε εικόνα από το μποέμ Παρίσι εκείνης της εποχής κουβαλά έντονο ερωτισμό, ξεχειλίζει αισθησιασμό. Ήθελα να υπάρχει αυτό το στοιχείο. Μερικές φορές είναι ερωτικό, αν και θέλησα να εμβαθύνω στον ενστικτώδη τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετώπιζαν τις δυσκολίες της ζωής. Όσο για τις ερωτικές σκηνές, η συνταγή είναι ίδια με αυτή της αληθινής ζωής: δύο άνθρωποι βλέπουν κάτι ξεχωριστό ο ένας στον άλλο, ο ένας κάνει τον άλλο να νιώθει μοναδικός. Και ο χρόνος που περνάνε μαζί είναι κι αυτός ιδιαίτερος. Ακούγεται απλό, έτσι δεν είναι; Αλίμονο! Η εμπειρία μοιάζει εξωπραγματική σαν να ανοίγει μία νέα διάσταση στο σύμπαν! Όσο για μυθιστορήματα που μιλούν για τον έρωτα και την ερωτική πράξη, υπάρχουν πολλά αληθινά θαυμάσια, αλλά βρήκα πολύ διαφωτιστικό ένα ντοκιμαντέρ για την άγρια ζωή το οποίο παρακολούθησα μερικά χρόνια πριν και στο οποίο δύο γυμνοσάλιαγκες στροβιλίζονταν σε έναν τρυφερό εναγκαλισμό. Κάποιος μπορεί να σκεφτεί ότι αυτό είναι κάτι πολύ γήινο, αλλά η μεταμόρφωσή τους ήταν σχεδόν έξω από τον κόσμο.
Η φιλία ανάμεσα στον νεαρό Πικάσο και τον Καταλανό συγγραφέα, ποιητή και ζωγράφο Carles Casagemas πέρασε από σαράντα κύματα, αλλά την ίδια στιγμή εμπνέει και διαμορφώνει τον διάσημο Ισπανό ζωγράφο. Η ανδρική φιλία μοιάζει με κάποιου είδους ιερό δεσμό, ανεξήγητο για τις γυναίκες.
Στην κουλτούρα μας, που δεν χαρακτηρίζεται ως ισορροπημένη, φυσικά έχουν γραφτεί πολύ περισσότερα για την ανδρική φιλία χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι πιο ιερή ή περίπλοκη από ότι η φιλία που μοιράζονται δύο γυναίκες. Για την ακρίβεια πολύ αμφιβάλλω. Και μάλιστα πρόσφατα διαβάσαμε και συναρπαστικά μυθιστορήματα -μου έρχεται στο μυαλό το A Prayer for Travelers της Ruchika Tomar- που μας βάζουν βαθειά στον κόσμο της γυναικείας φιλίας επίσης.
Ο Πικάσο ξεπέρασε στη διάρκεια της ζωής του τουλάχιστον ένα τραγικό ρομάντζο. Θα λέγατε πώς μία πληγωμένη καρδιά είναι μίας πρώτης τάξεως καύσιμη ύλη για έναν καλλιτέχνη;
Υπάρχει ένας ξεχωριστός, μαγικός τρόπος να μετατρέπει κανείς τον πόνο σε τέχνη και ναι, τα τραγικά νεανικά χρόνια του Πικάσο του χάρισαν έμπνευση και τον οδήγησαν σε αξιοθαύμαστα καλλιτεχνικά επιτεύγματα. Αλλά στη συνέχεια της ζωής του ο Πικάσο μοιάζει να κυνηγά ηθελημένα τις τραγικές καταστάσεις, να τις επιβάλλει σε άλλους. Κι αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να υποφέρει όχι μόνο ο ίδιος αλλά και όσοι εκείνος αγαπούσε. Κι αυτό δεν είναι κάτι που μπορώ ούτε να συστήσω ούτε να θαυμάσω. Είναι μία παρακμή της καλλιτεχνικής συνταγής το να προκαλείς εσκεμμένα τον πόνο -είναι σαν να μετατρέπεις το χρυσάφι σε μόλυβδο.
Ας υποθέσουμε ότι ο Πικάσο ζωγράφιζε για να κάνει τους ανθρώπους να προσέξουν όσα συμβαίνουν γύρω τους, να προσέξουν τους άλλους ανθρώπους, να αλλάξει τα πράγματα. Εσείς, γιατί γράφετε;
Ίσως γράφω γιατί είμαι χάλια ζωγράφος.
Μέρος της συνέντευξης δημοσιεύτηκε στο Marie Claire Σεπτεμβρίου 2021, τεύχος 386.
