«Αλέξανδρος ο Μέγας: Ανάμεσα στα Όνειρα και τη Φαντασία», η παράσταση που παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία στη Βρετανική Βιβλιοθήκη στις αρχές του Φεβρουαρίου, αποτελεί ακόμα θέμα συζήτησης. Η παράσταση βασίστηκε στο σύγχρονο επικό ποίημα του δημοσιογράφου και συγγραφέα, Σταμάτη Φιλιππούλη και τη σκηνοθεσία ανέλαβε η Ντάι Σέρλοκ.
Πρόκειται για μια παραγωγή στο πλαίσιο του τετράμηνου αφιερώματος στον Έλληνα στρατηλάτη, που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της ελληνικής πρεσβείας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σε αυτή συμμετείχαν διεθνούς φήμης καλλιτέχνες, ενώ τη μουσική υπογράφει ο Σταμάτης Σπανουδάκης.
Ο ίδιος είπε για αυτή τη σύμπραξη: «Έγραψα τον δικό μου Αλέξανδρο το 1995 και είμαι πολύ ευτυχισμένος σαν συνθέτης και σαν Έλληνας, που η μουσική μου εμπνευσμένη από το γλυκό Μακεδόνα βασιλιά μας, ακόμη υπονοεί ότι “ζει και βασιλεύει”. Στο πιο ασφαλές και ευγενές μουσείο του κόσμου. Στις καρδιές μας».
Τον Μέγα Αλέξανδρο υποδύθηκε ο Τζακ Πάρρυ-Τζόουνς και τον Αριστοτέλη – ο οποίος επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στην παράσταση – ο Πίτερ Μάρινκερ.
Η πρώην παρουσιάστρια της ΕΡΤ, Ελισάβετ Φιλιππούλη, υπεύθυνη για τη διασκευή του έργου αλλά και την παραγωγή της παράστασης, ακούμπησε στη φιλοσοφία και στο έργο του ψυχαναλυτή Καρλ Γιούνγκ για τη σημασία της εξερεύνησης του ανθρώπινου υποσυνειδήτου μέσα από τα όνειρα, αλλά και τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη να βρούμε απαντήσεις για την ύπαρξή μας. Η ίδια μίλησε στο Marie Claire τόσο για την έμπνευση πίσω από την παράσταση όσο, την ανταπόκριση του αγγλικού κοινού όσο και για εκείνα που θέλει η παράσταση να φωτίσει.
Πώς προέκυψε αυτή η διεθνής σύμπραξη και ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες στο στήσιμο του συγκεκριμένου project;
Το ποίημα ‘Ο Κυρ-Αλέξανδρος και τα Παλληκάρια του’ που ο Σταμάτης Φιλιππούλης έγραψε το 1994, παντρεύει με ευρηματικό τρόπο την αρχαία ελληνική φιλοσοφία και μυθιστορία με κοινωνικά και πολιτικά θέματα του 21ου αιώνα. Αυτό το καθιστά επίκαιρο και ενδιαφέρον για το διεθνές κοινό, που πρώτον αγαπάει πολύ την Ελληνική σκέψη και μυθολογία αλλά έχει επίσης ανάγκη από κοινωνικό ακτιβισμό μέσα από την τέχνη.
Έτσι με πολύ πάθος, αφοσίωση και δημιουργικότητα ξεκίνησε αυτή η σύμπραξη που έφερε κοντά σημαντικούς διεθνείς ηθοποιούς και δημιουργούς με αποτέλεσμα να δούμε μια παράσταση πλούσια σε εικόνες, ιστορίες και η οποία μας καλεί να αναρωτηθούμε: τι είναι τελικά ‘μεγαλείο’; Οι ατέλειωτες ώρες δουλειάς από όλους μας και η σημασία στην παραμικρή λεπτομέρεια για να υλοποιηθεί με επιτυχία η παράσταση, ήταν τα πιο απαιτητικά κομμάτια, όπως επίσης ότι είχαμε μόνο πέντε μήνες στη διάθεσή μας.
Ποιο από τα χαρακτηριστικά του Μεγάλου Αλεξάνδρου θέλατε να φωτίσετε μέσα από την παράσταση;
Ο μέγας Αλέξανδρος ήταν ηγέτης-φιλόσοφος, κάτι το οποίο οφείλεται στην παιδεία που του έδωσε ο Αριστοτέλης. Ήταν χαρισματικός, έξυπνος, φιλόδοξος καθώς επίσης κράμα σκληρότητας και ευαισθησίας. Είναι εντυπωσιακό το πόσο λατρεύτηκε από τους λαούς που κατέκτησε. Το μεγαλείο στον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του Αλέξανδρου θέλησα να φωτίσω μέσα από αυτή την παράσταση, και να προσπαθήσω να προβληματίσω δημιουργικά: Τι σημαίνει τελικά μεγαλείο; Τι κάνει έναν ηγέτη σπουδαίο; Η στρατιωτική δύναμη; Η ισχύς; Η ικανότητά του να μαγεύει τα πλήθη; Ζούμε σε μια εποχή οπού οι δημοκρατίες μας περνούν βαθιά κρίση.
Έχουμε ανάγκη από ηγέτες με όραμα και δέσμευση στο καθήκον. Η απάντησή που δίνει αυτό το ποίημα είναι πως το πραγματικό μεγαλείο ενός ηγέτη βρίσκεται στην ηθική και τις αξίες που εκπροσωπεί. Ο συγκεκριμένος Μέγας Αλέξανδρος, στο τέλος της ζωής του συνειδητοποιεί πως τελικά ο ηρωισμός και οι ηγετικές ικανότητες βρίσκονται μέσα σε όλους μας, αρκεί να τα αναζητήσουμε.
Η σχέση του με τον Αριστοτέλη μοιάζει αντίστοιχη με εκείνη του ψυχοθεραπευτή- θεραπευόμενου. Σε τι βαθμό, θεωρείτε, ότι καθόρισε τον χαρακτήρα και την πορεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου αυτή η συνάντηση;
Σε πολύ μεγάλο βαθμό ο Αριστοτέλης επηρέασε την προσωπικότητα αλλά και την πορεία του μεγάλου Αλεξάνδρου. Ας μην ξεχνάμε ότι ανέλαβε τον Αλέξανδρο από την ηλικία των 14 ετών και του καλλιέργησε την περιέργεια για τον κόσμο, τη δίψα για γνώση, εξερεύνηση, την αγάπη προς τις επιστήμες και το σεβασμό προς άλλους λαούς, τα ήθη και τα έθιμά τους. Ανδρείος είναι αυτός που δεν φοβάται τον τιμημένο θάνατο, είχε πει ο Αριστοτέλης και ο Αλέξανδρος το υπηρέτησε.
Και πώς τη συνδέσατε με τον Καρλ Γιούνγκ;
Ο Αριστοτέλης θα ταξίδευε και εκείνος κάθε νύχτα -όπως οι περισσότεροι άνθρωποι- στον κόσμο του υποσυνείδητου και της μνήμης: τα όνειρα. Τη σφαίρα αυτή είχε εξερευνήσει με συστηματική αφοσίωση, έως και εμμονή, ο Καρλ Γιούνγκ για περίπου δυο δεκαετίες. Αυτός ο κόσμος διέπεται από τις δικές του αλήθειες και μας συνδέει με το κομμάτι της ψυχής που ξεφεύγει από τον έλεγχο του συνειδητού, της λογικής.
Έκανα λοιπόν μια υπόθεση: πώς άραγε θα σκεφτόταν ο Αριστοτέλης τις κατακτήσεις και την πορεία του μαθητή του όσο Αλέξανδρος ήταν μακριά στις εκστρατείες του; Τι θα έβλεπε ο δάσκαλος και φιλόσοφος στα όνειρα του, μέσα στην αγωνία του για τον Αλέξανδρο αλλά και μέσα από τις προσωπικές φιλοσοφικές του εξερευνήσεις; Έτσι μετέτρεψα σε όνειρα κάποια από τα μυθιστορηματικά αφηγήματα που βρίσκονται μέσα στο επικό ποίημα -ένα ποίημα 4000 στίχων που φέρνει κοντά την Αρχαία Ελλάδα, το Βυζάντιο, την εποχή της Τουρκοκρατίας αλλά και τις σύγχρονες κοινωνίες μας.
Η παράσταση «ντύθηκε» με μουσική του Σταμάτη Σπανουδάκη και βασίστηκε σε επικό ποίημα του πατέρα σας, Σταμάτη Φιλιππούλη. Πόσο συνδέθηκαν με τα παραπάνω έργα οι ξένοι συντελεστές της παράστασης;
Με συγκίνησαν πάρα πολύ οι διεθνείς συντελεστές οι οποίοι λάτρεψαν το ποίημα του Σταμάτη, τις ιδέες, τις έννοιες, τις ιστορίες που συνθέτουν ένα μωσαϊκό φαντασίας αλλά και ιστορίας του Ελληνισμού.
Επιπλέον, το ποίημα επικοινωνεί μηνύματα επίκαιρα, τα οποία έχουν απήχηση σε όλους τους λαούς: η πολεμοχαρής και αυτοκαταστροφική ανθρώπινη φύση, η σημασία της ειρήνης, ο αντίκτυπος της τεχνολογίας και της παγκοσμιοποίησης, ο ξεριζωμός των ανθρώπων, είναι προβληματισμοί που αναδεικνύονται μέσα από το ποίημα.
Είχα στο μυαλό μου συνεχώς μια ρήση του Αριστοτέλη: ‘Η ποίηση είναι πιο φιλοσοφική και πιο σπουδαία από την ιστορία, επειδή η ποίηση μιλάει περισσότερο για το όλον, ενώ η ιστορία για το συγκεκριμένο’.
Η μουσική του Σταμάτη Σπανουδάκη ο οποίος είχε γράψει το δικό του Αλέξανδρου το 1995 έδεσε καταπληκτικά με τα λόγια και τις έννοιες καθώς επίσης και με τα έργα τέχνης του Πολ Μπένι. Όλη η παράσταση είχε έναν μυστικιστικό, φιλοσοφικό και έντονα μαγικό χαρακτήρα.
Ποια ήταν η ανταπόκριση του αγγλικού κοινού;
Περισσότεροι από 500 θεατές ήρθαν να δουν την παράσταση. Το τελευταίο βράδυ οι καρέκλες έφταναν ως την κορυφή της σκάλας, ενώ υπήρχαν άνθρωποι που ήρθαν να τη δουν δυο φορές. Το γεγονός ότι το αγκάλιασε και το φιλοξένησε η Βρετανική Βιβλιοθήκη ένας από τους παλαιοτέρους και σημαντικότερους θεσμούς στο Ηνωμένο Βασίλειο, εκεί που χτυπά η καρδιά της παγκόσμιας γνώσης, φανερώνει το διεθνή σεβασμό απέναντι στο φως του Ελληνισμού.
Υπάρχουν σκέψεις ν’ ανέβει η παράσταση και στην Ελλάδα;
Βεβαίως, κινούμαστε ήδη προς αυτήν την κατεύθυνση. Ελπίζω να τα καταφέρουμε σύντομα!
