Από τον Δημήτρη Δανίκα για το protothema.gr
Ο Χρήστος Λούλης ουδεμία σχέση με Γιάνη Βαρουφάκη της τόσο πρόχειρης και μονοδιάστατης ταινίας του Κώστα Γαβρά «Ενήλικοι στην αίθουσα» (Adults in the Room). Ο Χρήστος Λούλης από τους εκλεκτούς, την αφρόκρεμα της σημερινής Υποκριτικής Τέχνης. Με τόσο ορθό λόγο. Τόσο περιεκτικό, τόσο ουσιώδη και τόσο δωρικό.
Ο Χρήστος Λούλης δέκτης απίστευτων, εξωφρενικών, χλευαστικών σχολιασμών. Κατηγορούμενος για σεξισμό. Αν είναι δυνατόν. Με κατήγορους, εισαγγελείς και δικαστές όλους αυτούς τους ανεγκέφαλους. Ολων των παρατάξεων και όλων των «ειδών». Από αυτούς της μειοψηφίας των θορύβων, των θεωριών συνωμοσίας, των «αναλφάβητων» και εκπροσώπων όλων των νεοελληνικών παθογενειών.
Ο Χρήστος Λούλης στην επικαιρότητα. Επί τρία. Και για το εν λόγω «σεξιστικό» σποτάκι το οποίο το έκανε αφιλοκερδώς. Και «κερατάς» και δαρμένος. Και για τον επικείμενο εφιάλτη ηθοποιών, μουσικών, χορευτών και εν γένει όλων των καλλιτεχνών. Αλλά και για την Ελλάδα στον καιρό του COVID-19.
-Μίλησέ μου σχετικά με εκείνο το αθώο διαφημιστικό σποτάκι που σε μερικούς αδιόρθωτους και ανεγκέφαλους προκάλεσε τόση ταραχή ώστε να χαρακτηριστεί σεξιστικό.
«Μου τηλεφώνησαν από κάποια διαφημιστική εταιρεία, η οποία συνεργάζεται με την Πολιτική Προστασία, και μου πρότειναν να παίξω σ’ αυτό το σποτάκι. Φυσικά το δέχτηκα και φυσικά έπαιξα εντελώς αφιλοκερδώς».
-Οταν διάβασες το σενάριο, δεν σου δημιουργήθηκε η παραμικρή υπόνοια πως κάποιοι ανεγκέφαλοι θα το χαρακτήριζαν σεξιστικό;
«Οχι, δεν είχα την παραμικρή αντίρρηση για το σενάριο. Επρόκειτο για ένα ελαφρύ σενάριο με σαφέστατο μήνυμα, που με την πρώτη θα το κατάλαβαιναν οι θεατές – μπαμ-μπαμ. Αλλωστε οι άνθρωποι που έγραψαν το σενάριο είναι ειδικοί και καταξιωμένοι κειμενογράφοι».
-Πάντως, Χρήστο, πρέπει να σου πω ότι εγώ διαφωνώ με την απόφαση της Πολιτικής Προστασίας να το βγάλει από την κυκλοφορία. Επειδή έτσι βολεύεται μια μικρή μερίδα ανεγκέφαλων, που σε κάθε ευκαιρία με μπόλικο θόρυβο και άφθονα σχόλια καταφέρνει να γίνεται πάντα το δικό της.
«Πρόσεξε όμως. Το σποτ αυτό είχε γίνει για να περάσει ένα συγκεκριμένο μήνυμα. Από τη στιγμή όμως που οι αντιδράσεις και όλος αυτός ο θόρυβος κάλυψαν και εκτροχίασαν την ουσία του μηνύματος και τον αρχικό προορισμό της, τότε καλώς το έβγαλαν από την κυκλοφορία».
-Ξέρεις ποιοι είναι όλοι αυτοί; Δεν προέρχονται μόνο από ένα κόμμα. Είναι από παντού. Απ’ όλες τις παρατάξεις. Η βλακεία είναι ανίκητη.
«Μπορεί. Αλλά κάτω απ’ αυτές τις δύσκολες συνθήκες η Πολιτική Προστασία δεν ασχολήθηκε με αυτό, ούτε έπιασε κουβέντα με όλους αυτούς. Η δουλειά της ήταν η αποτελεσματικότητα της καμπάνιας. Γι’ αυτό υποχώρησε».
-Υποχώρησε στη βλακεία.
«Πιστεύω πως σε μερικά πράγματα η αποτελεσματικότητα έχει να κάνει με τη συναίνεση. Οσο περισσότεροι τόσο το καλύτερο. Το ότι υποχώρησαν σε μια θορυβώδη μειοψηφία δεν σημαίνει ότι συμφωνούν με αυτές τις απόψεις. Οταν το ζήτημα έχει να κάνει με ζωή και θάνατο δεν θα τσακωθούμε για ένα σποτάκι. Αλλωστε οι περισσότεροι έχουν αντιληφθεί το πραγματικό διακύβευμα των ημερών».
«Βρεθήκαμε στον δρόμο»
-Ο COVID-19, εκτός των άλλων, αποκάλυψε μια μεγαλειώδη περιφρόνηση προς όλες τις κατηγορίες και τα είδη των καλλιτεχνών. Eίναι λάθος να το πιστεύω αυτό;
«Το ζούμε στο πετσί μας αυτό. Επειδή ο χώρος έχει πολλές ιδιαιτερότητες. Oπως λόγου χάρη το γεγονός ότι δεν υφίστανται συλλογικές συμβάσεις».
-Καμία;
«Πολλές συμβάσεις, τρεις με τέσσερις τον χρόνο, ανάλογα με τις δουλειές του καθενός. Αλλά πρέπει να σημειώσεις ότι αυτές οι συμβάσεις υπογράφονται δύο ημέρες πριν από τις πρόβες. Και ακόμα πρέπει να λάβεις υπόψη σου πως αν για κάποιο λόγο οι παραστάσεις ή οι συναυλίες ματαιωθούν ή ακυρωθούν, τότε μένουμε ακάλυπτοι εντελώς. Και είμαστε ακάλυπτοι επειδή δεν μπορούμε να βρούμε άλλη δουλειά. Είναι πολύ αργά. Ολες οι παραστάσεις είναι κλεισμένες».
-Πράγμα που σημαίνει ότι τώρα με τον κορωνοϊό η κατάσταση αγρίεψε προς το χειρότερο.
«Τώρα είναι πολύ χειρότερα. Διότι πολλοί από εμάς είχαμε υπογράψει συμβάσεις, αλλά λόγω lockdown βρεθήκαμε στον δρόμο. Ο,τι συνέβη και με τους άλλους εργαζόμενους όλων των κλάδων.
Κοντά σε αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση πρέπει να προσθέσεις τον χάρτη των παραστάσεων και των συναυλιών της επερχόμενης καλοκαιρινής περιόδου. Πολλοί είχαν συμφωνήσει να παίξουν το καλοκαίρι σε συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις στο Φεστιβάλ Αθηνών και την Επίδαυρο. Ακόμα και σε περιοδείες. Φυσικά όλες αυτές οι συμφωνίες είναι προφορικές.
Είμαστε εποχικοί. Το καλοκαίρι λοιπόν τι θα συμβεί; Πέρα από τα μέτρα που ανακοίνωσε η υπουργός Πολιτισμού. Και που αφορούν το Εθνικό, το ΚΘΒΕ και το Φεστιβάλ Αθηνών. Παραστάσεις με 80, 100 συντελεστές. Ολοι οι υπόλοιποι που επρόκειτο να απασχοληθούν από ιδιωτικούς φορείς θα βρεθούν στον αέρα».
-Ακόμα χειρότερα για όλους αυτούς.
«Σύμφωνα με τα πρωτοκόλλα, δηλαδή με την τήρηση αποστάσεων των θεατών και τον περιορισμό πληρότητας θεάτρων και συναυλιών, τα έξοδα θα επιβαρύνουν τα φεστιβάλ και τους δήμους. Οπότε κάθε ιδιώτης θιασάρχης και παραγωγός θα αναγκαστεί να συγκροτήσει μικρά σχήματα των τριών-τεσσάρων ηθοποιών και μουσικών. Ας πούμε η τάδε φίρμα τραγουδιστής θα διαθέτει δύο μουσικούς. Αντε τρεις. Ολα αυτά λόγω πληρότητας κατά το 40%. Τι να κάνουν και οι παραγωγοί; Από πού θα βρουν για να ρεφάρουν; Αυτή η νέα πραγματικότητα θα δημιουργήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Ας πούμε θα μισθώνουν ηθοποιούς και μουσικούς έναντι ποσοστών ανάλογα με τις εισπράξεις κάθε παράστασης η συναυλίας. Αυτή η πραγματικότητα για τους νέους καλλιτέχνες θα λειτουργήσει σαν χιονοστιβάδα. Με μισθούς πείνας. Των 300 ευρώ. Και όχι μόνο αυτό. Σε κάθε περιοδεία και σε κάθε μετακίνηση θα τους λένε “μείνε με δικά σου έξοδα”. Πού θα τα βρω; “Κόψε το λαιμό σου”. Υπό κανονικές συνθήκες σε τέτοιες περιοδείες εισπράτταμε τα εκτός έδρας. Τώρα τίποτα. Εικάζω πως στην καλύτερη περίπτωση θα σου δίνουν το εξευτελιστικό ποσό των 10 ευρώ ημερησίως. Βλέποντας και κάνοντας, θα σου λένε».
Ούτε ταμείο ανεργίας
-Και ο όγκος αυτών των καλλιτεχνών;
«Η βεντάλια είναι μεγάλη. Από νέους ηθοποιούς, μουσικούς, χορευτές και τεχνικούς. Να προσθέσεις και τους αχθοφόρους σκηνικών που έρχονται με φορτηγά, με δύο εργαζόμενους να φορτώνουν και να ξεφορτώνουν. Ακόμα και εκείνοι που φτιάχνουν τα σκηνικά, καθώς και οι σχεδιαστές κοστουμιών».
-Ακουσα περί αδήλωτης εργασίας…
«Δυστυχώς, υπάρχει και η παθογένεια της αδήλωτης εργασίας. Κοντά σε αυτά, το γεγονός των ενσήμων. Ας πούμε για ένα θίασο με πεντάμηνη λειτουργία. Κάθε συντελεστής με ένα ένσημο σε κάθε παράσταση. Το πολύ τρία-τέσσερα ένσημα την εβδομάδα. Και αν του χρόνου δεν εργαστείς; Με λίγα λόγια, με τόσο λίγα ένσημα είναι αδύνατον να βρεθείς στο ταμείο ανεργίας».
-Επομένως, η εικόνα του καλοκαιριού μοιάζει με καταστροφή.
«Ας υποθέσουμε πως το καλοκαίρι σε θέατρο των 1.000 θεατών κάτι μπορεί να βγει. Ομως τον χειμώνα με θέατρα μικρής χωρητικότητας τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα. Ασφυξία. Ασε που μερικά θέατρα δεν πληρούν στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής. Αραγε τα ενοίκια των θεάτρων θα μειωθούν; Δεν ξέρω. Το καλοκαίρι θα μοιάζει με τεράστια βόμβα. Οσες αποστάσεις ασφαλείας και να κρατούν. Λογαριάζουμε χωρίς τον ξενοδόχο. Πόσο ο κορωνο-φόβος θα έχει επηρεάσει το κοινό; Θα έρθουν να μας δουν; Ή με το δίκιο τους θα φοβηθούν και θα εξαφανιστούν;».
-Λένε πως όλοι αυτοί στους οποίους αναφέρεσαι δεν εργάζονται και ότι πρόκειται να επωφεληθούν από την κρατική βοήθεια.
«Πρέπει να σου πω ότι κατά τη διάρκεια κάθε σεζόν λειτουργούν πάνω από 1.000 παραστάσεις. Ενα το κρατούμενο. Το δεύτερο έχει να κάνει με όλους εκείνους που ισχυρίζονται πως είναι ενώ δεν είναι καλλιτέχνες. Που έχουν βγάλει κάποια σχολή, αλλά δεν έχουν πουθενά εμφανιστεί. Ομως αν περιοριστούμε σε αυτή την κατηγορία των καλλιτεχνών αδικούμε όλους τους άλλους που δουλεύουν. Ομως τελικά και οι δύο κατηγορίες έχουν ανάγκες».
«Η επόμενη μέρα θα μας βρει αποδεκατισμένους»
-Εσύ πήρες το βοήθημα των 800 ευρώ;
«Οχι, δεν το πήρα. Επειδή λόγω κούρασης είχα προγραμματίσει, προ κορωνοϊού, να μην εργαστώ αυτό το τρίμηνο. Εγώ μπορώ να τα βγάλω πέρα χωρίς να εργαστώ για ένα διάστημα. Οταν τελειώσει όλο αυτό, θα δουλέψω πολύ. Εγώ δεν φοβάμαι.
Ομως υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος, πάνω από 10.000 που έχει πρόβλημα. Μεγάλο πρόβλημα. Αλλοι λένε ότι ο πραγματικός αριθμός είναι πάνω από 100.000.Ολων των κατηγοριών. Πολύς κόσμος. Αν αυτοί δεν καταφέρουν να περάσουν τον κάβο η επόμενη μέρα δεν θα βρει τους ίδιους, όπως είναι σήμερα. Θα μας βρει αποδεκατισμένους. Πάρα πολλοί θα βρεθούν στον δρόμο και άλλοι θα έχουν αναγκαστεί να αλλάξουν επάγγελμα».
-Ολοι αυτοί ανυπεράσπιστοι και ανοχύρωτοι…
«Ξέρουμε πως όλοι θα υποστούμε ζημιές. Κανείς δεν θα βγει αλώβητος. Αλλά, έλεος, κάτι πρέπει να γίνει ώστε αυτοί οι άνθρωποι να μη βρεθούν στην ψάθα. Αλλωστε υπάρχει χώρος για τη ρύθμιση και κατοχύρωση μερικών δομικών στοιχείων.
Ενα απ’ αυτά είναι η κατοχύρωση και η επιστροφή των πνευματικών δικαιωμάτων. Η ΑΕΠΙ. Ενα άλλο είναι το περίφημο μητρώο καλλιτεχνών. Σε αυτό αναφέρεται και η υπουργός Πολιτισμού. Ενα άλλο έχει να κάνει με τις συλλογικές συμβάσεις. Γιατί, πρέπει να υπολογίσεις, πως αλλιώτικα διαπραγματεύεται ο Λούλης και από άλλη, κατώτερη, θέση κάθε νέος και άγνωστος καλλιτέχνης».
-Ενα από τα επιχειρήματα εναντίον όλων των κλάδων είναι το μαύρο χρήμα.
«Μα το μαύρο χρήμα κυκλοφορεί σε όλους σχεδόν τους τομείς εργασίας και οικονομίας. Κάποιος προτιμάει να εισπράξει τον μισθό του με μαύρο χρήμα παρά να του κόψουν μέρος του μισθού για τα ένσημα. Κάποιος ηθοποιός δεσμεύεται γα ένα πεντάμηνο. Και του λένε: “ή θα σε πάρω με 600 ευρώ τον μήνα μαζί με τα ένσημα, ή θα πάρεις για όλη τη σεζόν τρία χιλιάρικα μαύρα και στο χέρι”.
Το δίλημμα είναι εκβιαστικό. Και όταν είσαι νέος 25 ετών λες: “Φέρ’ τα και άσε τα ένσημα”. Μια και υπάρχει αυτός ο κουρνιαχτός, γι’ αυτό επιμένω στις συλλογικές συμβάσεις και στο μητρώο καλλιτεχνών».
-Οι δικές σου αμοιβές;
«Στο Εθνικό Θέατρο ως πρωταγωνιστής και ως μεγάλο όνομα με τον ανώτατο μισθό των 1.200 ευρώ. Στο ελεύθερο θέατρο με 2.500 ευρώ».
-Και οι άλλοι; Οι πολλοί;
«Πέντε, τέσσερα, τρία κατοστάρικα… Κάπως έτσι».
-Τουλάχιστον τα παίρνουν;
«Πάντα στο τέλος σού τρώνε κάτι. Και έμενα μου είχαν φάει λεφτά. Εχει συμβεί σε όλους. Αλλά υπάρχουν κι άλλα προβλήματα. Εγώ, λόγου χάρη, είμαι 44 ετών. Εχω παίξει σε πάρα πολλές παραστάσεις στη διάρκεια της διαδρομής μου.
Τώρα πληρώνω με τα κουσούρια μου. Ποια είναι αυτά; Είμαι πολυτραυματίας, όπως πολλοί σαν κι εμένα. Εχουμε γα@@@ει το σώμα μας. Και το έχουμε ταλαιπωρήσει επειδή είμαστε φιλότιμοι και φιλόδοξοι. Πάντα συνεπείς στην καταπόνηση του σώματός μας. Ετσι πορευτήκαμε χρόνο με τον χρόνο, με πολλά κουσούρια. Τώρα βγαίνουν στην επιφάνεια. Και αυτό ποτέ δεν αποζημιώνεται».
-Η συλλογική σύμβαση δεν πάει κόντρα στο καλλιτεχνικό μεράκι;
«Πάει. Σε μετατρέπει σε επαγγελματία υπάλληλο. Μικραίνει ο καλλιτέχνης και μεγαλώνει ο υπάλληλος. Αλλά για τους νέους είναι ένα πλαίσιο και δίχτυ προστασίας. Κι εγώ δεν είμαι υπέρ συνδικαλιστών. Αλλά η συλλογική σύμβαση σε προφυλάσσει από δικές σου επιπολαιότητες και αστοχίες. Με τη συλλογική σύμβαση υπάρχουν πολλές πιθανότητες και ελπίδες να μπουν τα πράγματα σε κάποια τάξη».
-Η αίσθησή σου για το μέλλον;
«Το τοπίο στις τέχνες θα αλλάξει. Εύχομαι να μην αλλάξει καταστροφικά. Και εύχομαι να αλλάξει προς το καλύτερο. Και κάτι ακόμα. Υπάρχει ένα κίνημα με την ονομασία “Support Artists”, που έχει οργανώσει και συγκροτήσει ο συνάδελφος Αργύρης Ξάφης. Απ’ αυτό το κίνημα προέκυψε μια νομοπαρασκευαστική επιτροπή, η οποία μετά από μελέτη κατέληξε σε ένα πόρισμα με κάθε λεπτομέρεια και με εντελώς τεχνοκρατικά κριτήρια. Χωρίς κλάψα και γκρίνια. Το κείμενο έχει παραδοθεί στην υπουργό».
«Επιτέλους υπάρχει κράτος»
-Ποια η γνώμη σου σχετικά με τα μέτρα εναντίον του κορωνοϊού;
«Μέχρι στιγμής αποδείχτηκε πως είχαμε πάρει τις σωστές αποφάσεις και ότι η διαχείριση ήταν εξαιρετική. Μου άρεσε που βγήκαν μπροστά οι καθ’ ύλην αρμόδιοι επιστήμονες. Ετσι, για πρώτη φορά αισθανθήκαμε πως επιτέλους υπάρχει οργάνωση, υπάρχει σχέδιο με αρχή και τέλος, υπάρχει κράτος που δρα και μάλιστα αποτελεσματικά. Μεγάλη νίκη όλα αυτά».
-Δεν είναι εντυπωσιακό που μια χώρα όπως η Ελλάδα, που μέχρι πριν από λίγο καιρό όλοι σχεδόν οι Ευρωπαίοι τη θεωρούσαν ανυπόληπτη και αναξιόπιστη, τώρα τη χειροκροτούν και την αποθεώνουν;
«Η Ελλάδα είναι όπως μια μικρή βαρκούλα. Οσο εύκολα κουνιέται από τα κύματα, άλλο τόσο εύκολα διασώζεται και βγαίνει στον καλό καιρό. Οπως ο Ζορμπάς. Εχουμε αυτό το στοιχείο στον χαρακτήρα μας. Ικανοί για το χειρότερο και την ίδια στιγμή ικανοί για το καλύτερο».
Η κακή πλευρά της Ευρώπης
-Τώρα μετά το πέρασμα τόσων μηνών ποια η ψύχραιμη γνώμη σου σχετικά με την ταινία του Κώστα Γαβρά, όπου υποδύεσαι τον Γιάνη Βαρουφάκη;
«Εχω τη γνώμη πως ο Κώστας έκανε μια ταινία προκειμένου, με παράδειγμα την Ελλάδα, να τοποθετηθεί και να σχολιάσει τη δυσκολοκίνητη Ευρωπαϊκή Ενωση. Τώρα τα βλέπουμε πιο καθαρά όλα. Τώρα που με τον COVID-19 δύσκολα κουνιέται το διευθυντήριο προκειμένου να πάρει αποφάσεις και να λύσει μερικά ζωτικά προβλήματα.
Ακόμα και τώρα, μέσα σε αυτές τις τραγικές συνθήκες, εξακολουθεί να λειτουργεί και να πρυτανεύει το power game. Ο Κώστας ήθελε με την ταινία να σχολιάσει αυτή την κακή πλευρά της Ευρώπης. Μια Ευρώπη που δεν ενδιαφέρεται για τους πολίτες της.
Μια Ευρώπη που κυρίως ενδιαφέρεται για τη διαιώνιση των δομών εξουσίας και για τις τράπεζες. Δεν γίνεται, λόγου χάρη, το Βερολίνο να εκχωρεί 12 δισ. προς σωτηρία της Lufthansa, τη στιγμή που θεσμικά κάτι τέτοιο είναι απαγορευμένο λόγω κρατικής παρέμβασης στον ελεύθερο ανταγωνισμό.
Πάντα ο δυνατότερος επιδεικνύει τη δύναμή του και μας το τρίβει στα μούτρα. Η γερμανική πρωτοκαθεδρία δεν συμβάλλει στη μείωση των διαφορών. Ετσι ο Γερμανός πολίτης εμφανίζεται ανώτερος από τον Ελληνα. Κι όμως, στα χαρτιά υποτίθεται πως είμαστε ίσοι. Και μάλιστα στην καθημερινότητά μας μοιραζόμαστε τις ίδιες αγωνίες».
-Και το αύριο;
«Πάντα το αύριο είναι πιο ωραίο από το σήμερα, αλλά για να έρθει, πρέπει να είμαστε κι εμείς εκεί. Εννοώ να είμαστε παρόντες, υγιείς, κριτικοί και σωστά πληροφορημένοι».
