Κείμενο και φωτογραφίες: Athina Kontos
Η Ιρμένα Τσιτσίκοβα έχει σπάσει το φράγμα που υψώνεται στα διεθνή τηλεοπτικά ύδατα για τους μη αγγλόφωνους ηθοποιούς, με μια εντυπωσιακή καριέρα στη σκηνή και στην οθόνη. Μιλάει ανοιχτά για τη ζωή της στο δρόμο, τη δημιουργική ισότητα και το πώς είναι να παίζεις πλάι στο σύντροφό σου. Για την ίδια, το να εργάζεται σε διεθνείς παραγωγές είναι η πύλη προς την ελευθερία.
Γεννημένη στη Βουλγαρία, με καταγωγή από τη Φιλιππούπολη, η Ιρμένα ακροβατεί ανάμεσα στο χαρακτηριστικό, γοητευτικό κορίτσι από τα Βαλκάνια και την αφοσιωμένη καλλιτέχνιδα που ζει νομαδική ζωή. Ταξιδεύει σε όλη την Ευρώπη για φωτογραφήσεις, με διαλείμματα για αυθόρμητες εμφανίσεις στην ιαπωνική σκηνή της μόδας.
Η ηθοποιός εκπέμπει μια dark κομψότητα, χαρακτηριστική της δεκαετίας του ’90. Μιλάμε στο Zoom και παρά τη βουλγαρική ζέστη που κολλάει στο δέρμα, τα καλοφτιαγμένα χείλη, το πουδραρισμένο πρόσωπο και η χαρακτηριστικά εβένινη επιδερμίδα της μοιάζουν ανεπηρέαστα από τις συνθήκες που επικρατούν. Ζητάει συγγνώμη με όλους τους τρόπους για την ολιγόλεπτη καθυστέρηση και καταλαβαίνεις από την πρώτη στιγμή ότι η απόλυτη ευγένειά της συνδυάζεται με μοναδική ευγλωττία.
«Eίναι εξαιρετικά σημαντικό να βλέπουμε στην οθόνη ανθρώπους με διαφορετικό υπόβαθρο – ελπίζω να συμβάλω στο να ανοίξει αυτός ο δρόμος».
Συζητάμε για μια νέα βουλγαρική τηλεοπτική σειρά, κάτι στο οποίο βούτηξε κατευθείαν, ενώ ο ρόλος της ως Kreega στη σειρά της Marvel, «Secret Invasion» έκανε πρόσφατα παγκόσμια πρεμιέρα στο Disney+. Εχοντας το χάρισμα να μιλά πολλές ξένες γλώσσες, η Τσιτσίκοβα παραδέχεται ότι η βαθύτερη προσωπική της ανάπτυξη συνδέεται με τη βελτίωση των γλωσσικών της δεξιοτήτων και την κατανόηση του κόσμου μέσα από διαφορετικές γλώσσες.
«Βλέπω κάθε ευκαιρία να εργαστώ στο εξωτερικό ως μια ευκαιρία να αναπτυχθώ. Αν είσαι αρκετά συγκεντρωμένος, μπορείς να κάνεις το αδύνατο…», παραδέχεται με αυτοπεποίθηση.
Η αποφασιστικότητά της να σπάσει τα όρια εκτός της Νοτιοανατολικής Ευρώπης μαρτυρά το χαρακτήρα της, ενώ την ίδια στιγμή αναγνωρίζει την αλλαγή της κοινωνίας και της κινηματογραφικής βιομηχανίας και διαπιστώνει ότι άνθρωποι από χώρες που δεν έχουν ως επίσημη γλώσσα την αγγλική παίρνουν συγκεκριμένους ρόλους.
«Η περιέργεια για τους ανθρώπους από την Ανατολική Ευρώπη και τις πιο εξωτικές χώρες είναι σίγουρα μεγαλύτερη», λέει. «Οσον αφορά τη διαφορετικότητα, είναι εξαιρετικά σημαντικό να βλέπουμε στην οθόνη ανθρώπους με διαφορετικό υπόβαθρο – ελπίζω να συμβάλω στο να ανοίξει αυτός ο δρόμος».
Οι βάσεις της είναι σταθερά προσανατολισμένες στην ισότητα: πολιτισμικά, ηθικά, σε όλους τους ρόλους των φύλων και σε όλη τη διαδρομή στο πλατό. «Ενα πράγμα στο οποίο πραγματικά επιμένω, είναι ο επαγγελματισμός και η αυθεντικότητα – ξέρετε, να είσαι και να αισθάνεσαι ίσος με κάθε συνεργάτη σου. Να αισθάνεσαι ότι είσαι εκεί ως επαγγελματίας, όχι ως αντικείμενο ή ως φλερτ». εξηγεί.
«Μερικές φορές οι άνθρωποι μου λένε… “αχ, είσαι τόσο σοβαρή!”, αλλά, πραγματικά, αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή μου: η ισότητα και ο επαγγελματισμός έχουν μεγάλη σημασία για μένα».
Η αυθεντικότητα της Τσιτσίκοβα είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς και αφοσίωσης στο καλλιτεχνικό της όραμα. Εχοντας μεγαλώσει στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βουλγαρίας, το Πλόβντιβ, σπούδασε Διεθνείς Σχέσεις, Επιχειρήσεις και ξένες γλώσσες, χωρίς ποτέ να εγκαταλείψει το πάθος της για τη σκηνή.
«Οι γονείς μου δεν ήθελαν να μείνω μόνο στον κόσμο της υποκριτικής», λέει γελώντας. «Μου έλεγαν, “γιατί δεν πας να σπουδάσεις Νομικά; Ή Διεθνείς Σχέσεις; Ή γλώσσες!”. Κι εγώ έλεγα, “ναι, αγαπώ τις γλώσσες, αλλά και πάλι έχω το όνειρό μου».
»Οπως και να ’χει, έδωσα όλες αυτές τις εξετάσεις και απέτυχα σχεδόν ολοκληρωτικά, ήταν λες και το υποσυνείδητό μου μού έλεγε ότι στην πραγματικότητα δεν ήθελα να το κάνω αυτό. Αποδείχθηκε ότι εξαιτίας όλων αυτών των αποτυχιών άλλαξα κατεύθυνση και κατέληξα να σπουδάζω Νεοελληνική Φιλολογία, κάτι που δεν θα φανταζόμουν ποτέ, αλλά αποδείχθηκε ότι ήταν ένα από τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου.
Δεν είχε καμία πρόθεση να αποχαιρετήσει την υποκριτική, αλλά αντίθετα ανακάλυψε μια ακόρεστη επιθυμία να αφοσιωθεί στην τέχνη όσο το δυνατόν πιο σφαιρικά.
«Οι σπουδές μου στα Ελληνικά αποδείχθηκαν τόσο σημαντικές αργότερα. Είχα τόσo περισσότερες γνώσεις στη βάση του θεάτρου, του ελληνικού θεάτρου, της τέχνης, της λογοτεχνίας κι όλα αυτά χάρη στη γνώση της ελληνικής γλώσσας».
Το κυνήγι μιας πρόκλησης είναι μια ατέρμονη αναζήτηση για την Τσιτσίκοβα. «Κάθε παραγωγή είναι κάτι που αντιλαμβάνομαι ως σκαλοπάτι και η φετινή μου δουλειά μού έδωσε την αίσθηση ότι βρίσκομαι στο σωστό δρόμο. Τουλάχιστον κάνω κάποια πράγματα σωστά! Μερικές φορές φτάνεις σε μια στιγμή που νιώθεις πραγματικά αβεβαιότητα και ανασφάλεια. Το κάνω σωστά; Δίνω αρκετά από τον εαυτό μου;».
Πέρυσι παρουσίασε στο βουλγαρικό κοινό το θεατρικό έργο του Ντάνκαν ΜακΜίλαν, «Lungs». Είναι μια έντονα συναισθηματική ιστορία για ένα νεαρό ζευγάρι που αναλύει την κοινή του ζωή. Η Ιρμένα πρωταγωνιστεί στο πλευρό του συντρόφου της στην αληθινή ζωή, επίσης Βούλγαρου ηθοποιού Πέτερ Ντότσεβ.
«Νομίζω ότι κάποιοι άνθρωποι στη Βουλγαρία αισθάνθηκαν σαν να είχα προδώσει το βουλγαρικό θέατρο με το να μην είμαι πια τόσο μεγάλο μέρος του, οπότε αυτή ήταν μια σημαντική ευκαιρία να επιστρέψω». Η επί σκηνής συνύπαρξη του ζευγαριού ήταν ένα τεράστιο εγχείρημα, όπως και για κάθε ζευγάρι που συνεργάζεται επαγγελματικά.
Η Ιρμένα είναι σήμερα υπερήφανη για την ανθεκτικότητά τους ως ζευγάρι και την υπομονή που έδειξαν μεταξύ τους.
«Ηταν πολύ ενδιαφέρον, για να είμαι ειλικρινής. Φυσικά στην αρχή ήταν πολύ συναρπαστικό γιατί ήταν κάτι που δεν είχαμε ξανακάνει. Με παρακολουθούσε και τον παρακολουθούσα, αλλά δεν είχαμε βιώσει ποτέ μια κοινή ροή εργασίας. Αποδείχθηκε ότι έχουμε αρκετά διαφορετικούς τρόπους για να να προσεγγίσουμε τη δουλειά μας, τις λέξεις, το κείμενο, ακόμα και τις πρόβες. Σε κάποια σημεία ήμουν τόσο ενοχλημένη μαζί του όσο κι εκείνος με εμένα!», λέει γελώντας. «Στην πραγματικότητα, δεν μπορούσαμε να πάμε στο ίδιο μέρος μετά τις πρόβες γιατί δεν θα αντέχαμε την υπερβολική τριβή».
«Το ίδιο το έργο ασχολείται με τη σχέση μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας, σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της κοινής τους ζωής και ως ηθοποιός πρέπει πραγματικά να βουτήξεις μέσα σε αυτή τη συνθήκη. Μετά δεν μπορούσαμε να είμαστε απλώς φυσιολογικοί. Βυθιστήκαμε όλο και πιο βαθιά μέσα μας μέχρι το σημείο… που αναρωτιέσαι “τι σημαίνει αγάπη;”. Νομίζω ότι οι άνθρωποι που ήρθαν να μας δουν να παίζουμε πραγματικά μαγεύτηκαν από το γεγονός ότι είμαστε ζευγάρι στην πραγματικότητα».
Η Ιρμένα και ο Πέτερ σκοπεύουν να βγάλουν σύντομα την παράσταση «Lungs» σε περιοδεία. «Είναι στα βουλγαρικά, οπότε μάλλον θα είναι στις πρεσβείες και τα πολιτιστικά κέντρα, αλλά είναι πραγματικά δυνατό – ξέρετε, κάθε παράσταση είναι ένα διαφορετικό πλάσμα».
Μακριά από την οθόνη και το θέατρο είναι η αυτοκράτειρα της πολυπραγμοσύνης, μια γυναίκα που διαρκώς επεξεργάζεται προσωπικά, δημιουργικά σχέδια και αντιλαμβάνεται κάθε νέο περιβάλλον ως καμβά. Τραβάει σκληρά πορτρέτα των φίλων και της οικογένειάς της με κινηματογραφικές μηχανές του ’80, γράφει ποίηση και παράγει ακόμη και αιθέρια σχέδια για μπλουζάκια με την επωνυμία «Dreams in Drawings».
«Βυθιστήκαμε όλο και πιο βαθιά μέσα μας μέχρι το σημείο… που αναρωτιέσαι “τι σημαίνει αγάπη;”».
Τα πιο πρόσφατα χρόνια, έχει γίνει το πρόσωπο ενός συνεργατικού βουλγαρο-ιαπωνικού πρότζεκτ μόδας με τίτλο «+7 Hours» – μια αναφορά στην ευρασιατική διαφορά ώρας και διάσημη συνεργασία με τη Νέλι Μίτεβα, δημιουργό της πλατφόρμας εννοιολογικών σχεδιαστών «Ivan Asen 22» με έδρα τη Σόφια. Πρόκειται για την πρώτη συνεργασία του είδους της μεταξύ των δύο χωρών, ένα πρότζεκτ με ήθος που έχει τις ρίζες του στη βιωσιμότητα και την υπεύθυνη παραγωγή.
«Νιώθω ότι ένα μέρος της ψυχής μου βρίσκεται στην Ιαπωνία και έτσι ήθελα πραγματικά να βυθιστώ στην ιαπωνική κουλτούρα. Κάπως έτσι προέκυψε το “+7 Hours”, μια άμεση συνεργασία μεταξύ της Βουλγαρίας και της Ιαπωνίας».
«Ο στόχος είναι να ανοίξουμε τον κόσμο στη βουλγαρική μόδα. Είναι μια σύγχρονη άποψη – μακριά από τη γρήγορη μόδα. Πέρα από το να είμαι, κατά καιρούς, το πρόσωπο των συλλογών μας, πέρα από το να απολαμβάνω τη μοναδικότητα αυτών των κομματιών, ήθελα πραγματικά να είμαι ο εγκέφαλος σε όλο αυτό – κάποιος που προτείνει και δημιουργεί. Συνδυάσαμε βουλγαρικά και ιαπωνικά υφάσματα σε συγκεκριμένα κομμάτια, αντλώντας έμπνευση από τους Ιάπωνες και τις προσωπικές ιστορίες των κιμονό τους».
Με αυτό το έργο, η Τσιτσίκοβα και η Μίτεβα έγραψαν Ιστορία. Ήταν οι πρώτοι δημιουργοί από τη Βουλγαρία που άφησαν το αποτύπωμά τους στην ιαπωνική μόδα, αφού ένα από τα σχέδιά τους επιλέχθηκε για το αρχείο της πρώτης σχολής μόδας της Ιαπωνίας, το Bunka Fashion College στο Τόκιο.
Πάνω απ’ όλα, η Τσιτσίκοβα υποστηρίζει ότι η χαρά της ζωής προέρχεται από την ανθρώπινη επαφή. Εχει τον αέρα μιας παλιάς ψυχής, κάνει ερωτήσεις, ενώ από την πρώτη φορά που μιλάς μαζί της συνειδητοποιείς ότι έχεις απέναντί σου έναν σπουδαίο ακροατή.
«Κάτι που μου αρέσει πολύ στο χώρο μου είναι ότι ασχολείται πολύ με την ανθρώπινη επαφή», λέει χαμογελώντας. «Οι άνθρωποι έρχονται και φεύγουν, αλλά μερικές φορές συναντάς κάποιους που μένουν για χρόνια στη ζωή σου».
Οι ομοϊδεάτες της την κινητοποιούν, δίνοντας στη δουλειά της μια αίσθηση βάθους: «Συνειδητοποίησα ότι η δουλειά στον κινηματογράφο, αλλά και στο θέατρο, βασίζεται τόσο πολύ στο πώς κυριολεκτικά αισθάνεσαι ανάμεσα στους ανθρώπους. Μπορείς να στηριχθείς, να βασιστείς σε αυτούς. Μπορείς να κάνεις συζητήσεις μαζί τους, να εμπνευστείς από αυτούς… και να μάθεις. Είναι σαν ένας μαγικός κύκλος στον οποίο υπάρχουμε. Αγαπώ πραγματικά αυτό που κάνω και νιώθω τόσο ευτυχισμένη όταν συναντώ ανθρώπους που νιώθουν το ίδιο. Αισθάνομαι σαν στο σπίτι μου».
Oσο υπάρχει κίνηση στη ζωή της Ιρμένα, η έμπνευση δεν στερεύει. Συνεχίζει να ονειρεύεται μια δημιουργική ζωή σε πολλές γλώσσες και να ελπίζει ότι η Βουλγαρία θα τροφοδοτεί με νέους ηθοποιούς την παγκόσμια σκηνή. «Αυτή τη στιγμή η Βουλγαρία περισσότερο παρατηρεί παρά συμμετέχει στη διεθνή σκηνή, αλλά ελπίζω ότι μπορούμε να το αλλάξουμε αυτό. Ελπίζω ότι μπορώ να βοηθήσω να αλλάξει. Τα ταξίδια αποτελούν μεγάλο μέρος της ύπαρξής μου και ξέρω ότι βοηθούν τη δουλειά μου», λέει με ενθουσιασμό.
«Είναι καταπληκτικό να βρίσκεσαι συνέχεια εν κινήσει. Θέλω να δοκιμάζομαι και να εξελίσσομαι».
