Προφανώς και κάθε γυναίκα έχει εντάξει στην ιατρική ρουτίνα της την εξέταση του γνωστού μας τεστ ΠΑΠ το οποίο γίνεται από το γυναικολόγο, ο οποίος παίρνει επίχρισμα από τον κόλπο και το στέλνει το εργαστήριο προς εξέταση.
Παρόλο που στους γυναικολογικούς καρκίνους εκείνος που “θερίζει” είναι του μαστού, η αντίστοιχη εξέταση για το στήθος δεν είναι τόσο διαδεδομένη.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει και πλέον κάθε γυναίκα μπορεί να διαπιστώσει ανά πάσα στιγμή την υγεία των μαστών της προλαμβάνοντας έγκαιρα μια δυσάρεστη εξέλιξη.
Μιλήσαμε με τον χειρούργο-ογκολόγο κ. Γεώργιο Μητρόπαπα ο οποίος μας εξήγησε όλα όσα χρειάζεται να ξέρουμε για το τεστ παπ μαστού. (www.mitropapas.gr)
Πράγματι μια νέα επαναστατική εξέταση, με τη χρήση ενός μηχανήματος τελευταίας τεχνολογίας δύναται να ανιχνεύσει ύποπτα κύτταρα ακόμη και 7 χρόνια πριν αυτά εξελιχθούν και δώσουν γένεση στον καρκίνο του μαστού.
Λίγα λόγια για την τεχνική…
Δύο δοχεία σε σχήμα χωνιού εφαρμόζονται στους μαστούς, όπως το θήλαστρο. Κατόπιν το ειδικό μηχάνημα με το οποίο συνδέονται τα δοχεία αυτά, παράγοντας θερμότητα στους μαστούς, διενεργώντας μαλάξεις (μασάζ) κι ασκώντας αναρροφητική δύναμη, διεγείρει τους γαλακτοφόρους πόρους του αδένα προς έκκριση υγρού. Είναι γνωστό, πως οι γαλακτοφόροι πόροι αποτελούν εστία γένεσης των περισσοτέρων καρκίνων του μαστού και κατά συνέπεια κύτταρα που προέρχονται από αυτούς μπορούν πολλά να “καταμαρτυρήσουν”.
Ο γυναικείος εξεταζόμενος πληθυσμός χωρίζεται σε δύο κατηγορίες:
- μία κατηγορία γυναικών, από τις θηλές των οποίων τελικά δεν εξάγεται υγρό – είναι και το καλύτερο δυνατό σενάριο της εξέτασης – χωρίς να αποκλείεται ωστόσο το ενδεχόμενο ανίχνευσης υγρού σε μελλοντική εξέταση (40%) και
- μία κατηγορία γυναικών, των οποίων οι θηλές εξάγουν υγρό κατά την εξέταση, οπότε αυτό συλλέγεται κι αναλύεται κυτταρολογικά (60%), όπως ακριβώς συμβαίνει με το τεστ ΠΑΠ του τραχήλου της μήτρας.
Εκτιμώντας τα αναλυόμενα αποτελέσματα…
Το έκκριμα που λαμβάνεται από τους μαστούς εξετάζεται για την παρουσία ή όχι εντός αυτού “άτυπων” κυττάρων. Άτυπο κύτταρο χαρακτηρίζεται το κύτταρο, η μορφολογία του οποίου ξεφεύγει από του φυσιολογικού. Αυτό δεν ερμηνεύεται ως παρουσία καρκινικού κυττάρου. Η ατυπία μπορεί να οφείλεται και σε τραυματισμό ή κάποια φλεγμονή. Έτσι εξηγείται η διαφοροποίηση του αποτελέσματος σε διαδοχικές εξετάσεις. Ουσιαστικά η ανεύρεση άτυπων κυττάρων απλά κινητοποιεί τον κλασικό μαστολογικό έλεγχο (κλινική εξέταση, υπερηχογράφημα, μαστογραφία) και τον μεταθέτει χρονικά σε μικρότερη ηλικία από αυτήν, που συστήνεται στο γενικό γυναικείο πληθυσμό (38-40 ετών).
Γιατί να κάνω αυτή την εξέταση;
Διότι:
- είναι ανώδυνη,
- διαρκεί μόλις 5 λεπτά,
- μπορεί να διενεργηθεί σε γυναίκες από τα 25 τους ή και τα 18 τους αν υπάρχει επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό,
- δεν έχει παρενέργειες (π.χ. ακτινοβολία),
- παρέχει τη δυνατότητα μη επεμβατικής κυτταρολογικής εξέτασης του μαστού και
- δίνει την δυνατότητα ανίχνευσης καρκίνου του μαστού, χωρίς προηγηθείσα χειρουργική επέμβαση και το σημαντικότερο 7-10 χρόνια νωρίτερα από το χρόνο, που ο καρκίνος θα γινόταν αντιληπτός με την ψηλάφηση ή τη μαστογραφία.
- Ανιχνεύει άτυπα κύτταρα εντός του υγρού, που αναρροφάται από τη θηλή πριν αυτά μετατραπούν σε καρκινικά
- Εφαρμόζεται σε κοπέλες ηλικίας 25 ετών και άνω
- Είναι μία εξέταση μη επεμβατική, αντικειμενική, επαναλήψιμη και ταχεία (5’)
- Τακτική ετήσια επανάληψη του τεστ παρέχει αντικειμενική αξιολόγηση της υγείας του μαστού κι ανιχνεύει πρώιμα προειδοποιητικά σημεία μεταβολών στα κύτταρα των γαλακτοφόρων πόρων, από όπου προέρχονται οι περισσότεροι καρκίνοι του μαστού
- Το συλλεχθέν θηλαίο έκκριμα υπόκειται κυτταρολογική ανάλυση, η οποία και αποσαφηνίζει την παρουσία φυσιολογικών έναντι προκαρκινικών ή και καρκινικών κυττάρων
- Η δυνατότητα ανίχνευσης άτυπων κυττάρων είναι πολύ πρώιμη
Απαιτείται κατά κανόνα μία 7ετία ώστε να γίνει ορατή στη μαστογραφία μία εξεργασία ανιχνεύσιμη πολύ πιο πρώιμα στο τεστ ΠΑΠ με τη μορφή άτυπων κυττάρων
Παρέχει εξαιρετική βοήθεια…
…για το γιατρό:
- Τακτική (ετήσια) αξιολόγηση του κινδύνου
- Αντικειμενική αξιολόγηση για τεκμηρίωση
- Συνεχής και με δυνατότητα επαναληψιμότητας
- Εξολοκλήρου αυτοματοποιημένη
- Δεν απαιτεί εξειδικευμένα προσόντα
- Πραγματοποιείται στο ιατρείο
- Συσκευή εύκολα μεταφερόμενη
…για τον ασθενή:
- Μη επεμβατική
- Απλή 5λεπτη διαδικασία
- Διενεργείται στα πλαίσια ετήσιου ελέγχου
- Καλά ανεκτή
- Ασφαλής, χωρίς παρενέργειες
- Δεν αποτελεί διαγνωστική εξέταση μαστού
- Πρόκειται για ένα προγνωστικό τεστ. Επισημαίνει απλά έναν αυξημένο κίνδυνο, όπως για παράδειγμα κάνει η αυξημένη χοληστερόλη για τη στεφανιαία νόσο.
- Σε καμιά περίπτωση δεν αντικαθιστά τη μαστογραφία. Η τελευταία, μαζί με τις υπόλοιπες εξετάσεις διαλογής (κλινική εξέταση μαστού και υπερηχογράφημα), θα πρέπει να διενεργείται συστηματικά κι αδιαλείπτως από την ενδεικνυόμενη ηλικία και μετέπειτα ισοβίως.
Συχνές ερωτήσεις προς απάντηση
- Γιατί θεωρείται τόσο σημαντική η διαλογή (screening) για τον καρκίνο του μαστού;
Μία στις 8 γυναίκες κατά τη διάρκεια της ζωής τους θα εμφανίσουν καρκίνο στο μαστό, όμως ακόμη και στις μέρες μας είναι πολύ δύσκολο να αναγνωρίσουμε ποιες πραγματικά είναι σε κίνδυνο. Παραδοσιακές εξετάσεις διαλογής για τον καρκίνο του μαστού έχουν και περιορισμούς στην εφαρμογή τους. Οι γυναίκες ηλικίας μέχρι 40 ετών συνήθως δεν υποβάλλονται σε μαστογραφικό έλεγχο, ενώ στις μεγαλύτερες η μαστογραφία δεν ανιχνεύει παθολογικά ευρήματα, παρά μόνο όταν έχουν παρέλθει περί τα 8 χρόνια από την έναρξη των άτυπων μεταβολών σε κυτταρικό επίπεδο. Η διαγνωστική αξία της μαστογραφίας άλλωστε μειώνεται σε περιπτώσεις “πυκνών” μαστών. Το τεστ ΠΑΠ (HALO) είναι ένα πολλά υποσχόμενο εργαλείο διαλογής, που μπορεί να καταδείξει γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο πολλά έτη νωρίτερα.
- Ποια είναι η διαφορά μεταξύ εξέτασης διαλογής και διάγνωσης;
Η πρώτη εξέταση επιτρέπει στο γιατρό να κατατάξει τις γυναίκες, που δεν έχουν συμπτώματα σε κατηγορίες από χαμηλού μέχρι υψηλού κινδύνου. Μία διαγνωστική εξέταση, π.χ. μαστογραφία, επιβεβαιώνει αν μία γυναίκα με υπάρχοντα συμπτώματα έχει ή όχι νόσο. Η HALO αποτελεί εξέταση διαλογής πληθυσμού. Έτσι μπορεί να κατατάξει μια γυναίκα σε κατηγορία κάποιου κινδύνου, αν ανιχνεύσει άτυπα κύτταρα στο έκκριμα της θηλής, αυτό όμως δε σημαίνει πως η γυναίκα πάσχει από καρκίνο.
- Τι γίνεται με το οικογενειακό ιστορικό
Οι γυναίκες με συγγενή α’ βαθμού που πάσχει από καρκίνο έχουν διπλάσιο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Οι γυναίκες που εμφανίζουν κυτταρική ατυπία στο τεστ ΠΑΠ έχουν 4 με 5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο. Η εξέταση διαλογής κατά HALO, που θα καταδείξει κυτταρική ατυπία, υποδεικνύει στενότερη παρακολούθηση των ασθενών, προάγοντας το βέλτιστο διαγνωστικό μονοπάτι.
- Πώς ακριβώς γίνεται το τεστ;
Το τεστ HALO συνδυάζοντας θερμότητα, μάλαξη και αναρρόφηση με την εφαρμογή ειδικών θηλάστρων στους μαστούς, συγκεντρώνει μικρή ποσότητα εκκρίματος, προερχόμενο από τους γαλακτοφόρους πόρους, όπου το 95% των καρκίνων του μαστού γεννιέται. Το έκκριμα αυτό κατόπιν υφίσταται κυτταρολογική ανάλυση, όπως ακριβώς συμβαίνει με το έκκριμα του τραχήλου της μήτρας στο τεστ ΠΑΠ.
- Σε ποιες γυναίκες απευθύνεται η εξέταση και με ποια συχνότητα;
Πρόκειται για εξέταση που πραγματοποιείται σε ετήσια βάση σε γυναίκες που δε θηλάζουν και είναι 25 ετών και πάνω. Σε γυναίκες ηλικίας άνω των 55, η παραγωγή εκκρίματος ελαττώνεται κι ενδεικνυόμενη εξέταση είναι η μαστογραφία, εκτός αν η παραγωγή του εκκρίματος συνεχίζεται.
- Σε τι ποσοστό παρατηρείται παραγωγή εκκρίματος;
Σχεδόν οι μισές γυναίκες που θα υποβληθούν στο τεστ, θα δώσουν έκκριμα. Η μη παραγωγή εκκρίματος εκλαμβάνεται ως φυσιολογικό αποτέλεσμα, χωρίς αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου.
- Τι γίνεται με όσες δεν δώσουν έκκριμα;
Το τεστ συνιστάται να γίνεται κάθε χρόνο. Μπορεί την επόμενη ή μεθεπόμενη χρονιά το αποτέλεσμα να είναι διαφορετικό.
- Τι γίνεται όταν διαπιστωθεί “ατυπία”;
Ασφαλώς δεν τεκμηριώνεται ανάπτυξη καρκίνου, παρά μόνο αυξημένος κίνδυνος σε σχέση με το φυσιολογικό πληθυσμό. Συχνά η ατυπία αυτοδιορθώνεται σε μελλοντικές εξετάσεις. Επί παρουσίας ατυπίας συνιστώνται 3 διαφορετικά διαγνωστικά μονοπάτια:
- ερωτηματολόγιο αξιολόγησης του κινδύνου και προληπτική συμβουλευτική
- διαγνωστική μαστογραφία, υπερηχογράφημα ή μαγνητική
- πιο επιθετική εναλλακτική, περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, πχ: ταμοξιφαίνη, ή επεμβατικές πράξεις, όπως έκπλυση ή κι εκτομή γαλακτοφόρου πόρου
- Πότε γίνονται γνωστά τα αποτελέσματα;
Κατά κανόνα εντός 3-5 ημερών.
- Μπορώ να υποβληθώ στην εξέταση αν έχω ενθέματα σιλικόνης; πλαστική αποκατάσταση μαστού; σκουλαρίκι στη θηλή; θηλάζω;
Βασική προϋπόθεση για την επάρκεια και ακρίβεια της εξέτασης είναι η ακεραιότητα των γαλακτοφόρων (εκφορητικών) πόρων. Σε όλες τις προαναφερθείσες περιπτώσεις λοιπόν, αν η προηγούμενη χειρουργική επέμβαση δεν έχει προκαλέσει αλλοίωση στους πόρους, όπως κατά συμβαίνει, η εξέταση έχει θέση. Ως προς τις γυναίκες που θηλάζουν, συνιστάται το τεστ να πραγματοποιείται 6 μήνες μετά τη διακοπή του θηλασμού.
