Ήδη από τις αρχές της πανδημίας είχαν εκφραστεί φόβοι για τις συνέπειες που θα είχε η κρίση στα πλέον ευάλωτα μέλη της κοινωνίας, τα παιδιά. Δυστυχώς, μερικά από τα πιο απαισιόδοξα σενάρια επιβεβαιώνονται από τη νέα μελέτη της UNICEF «Οι επιπτώσεις των περιοριστικών μέτρων COVID-19 στα δικαιώματα του παιδιού».
Διεξάχθηκε ταυτόχρονα σε πολλές χώρες, στη διάρκεια του 2021 – στην Ελλάδα, σε συνεργασία με την ανεξάρτητη αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη μέσω ερωτηματολογίων που διανεμήθηκαν ηλεκτρονικά σε παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικούς και άλλους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της παιδικής προστασίας. Τα αποτελέσματά της παρουσιάστηκαν στη χώρα μας σε εκδήλωση που παρουσιάστηκε στην Αθήνα, την Τρίτη 12 Απριλίου, στο Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων.
«Η πανδημία άλλαξε ραγδαία τη ζωή των παιδιών» τόνισε στο άνοιγμα της εκδήλωσης η υφυπουργός Υγείας Ζωή Ράπτη, επισημαίνοντας ότι ανάμεσα στις συνέπειες που παρατηρήθηκαν στα παιδιά είναι αύξηση του άγχους, των διαταραχών ύπνου, των βίαιων συμπεριφορών και των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας.
Ο Luciano Calestini, διπλωματικός εκπρόσωπος του γραφείου της UNICEF στην Ελλάδα, χαρακτήρισε την πανδημία «τη μεγαλύτερη κρίση για τα παιδιά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο». Ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι στο αποκορύφωμά της, παγκοσμίως, 142 εκ. παιδιά επέστρεψαν σε καθεστώς φτώχειας, 1,6 δις βρέθηκαν εκτός σχολείου, 160 εκ. δεν είχαν πρόσβαση στην τηλεκπαίδευση και 168 εκ. έχασαν μία ολόκληρη σχολική σεζόν.
Στο αποκορύφωμά της κρίσης της πανδημίας, παγκοσμίως, 142 εκ. παιδιά επέστρεψαν σε καθεστώς φτώχειας και 1,6 δις βρέθηκαν εκτός σχολείου
Ο Δρ Αντώνιος Κουρουτάκης, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου ΙΕ της Μαδρίτης και εξωτερικός συνεργάτης της UNICEF στην Ελλάδα για την εκπόνηση της έκθεσης, διευκρίνισε ότι η μελέτη εστίασε σε τρεις άξονες: το δικαίωμα των παιδιών στην εκπαίδευση, την ψυχική τους υγεία και την προστασία τους από την ενδοοικογενειακή βία. Όπως επισήμανε, αυτοί, στην πραγματικότητα, είναι αλληλένδετοι. Για παράδειγμα, το κλείσιμο των σχολείων συντέλεσε στην αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας. Κι αυτό γιατί όσο τα σχολεία είναι ανοιχτά κάποια περιστατικά παιδικής κακοποίησης γίνονται γνωστά στις αρχές μέσα από τους δασκάλους, οι οποίοι υποχρεούνται να αναφέρουν τυχόν ύποπτα σημάδια που παρατηρούν σε μαθητές τους.
Η δικηγόρος Θεώνη Κουφονικολάκου, Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, είχε δώσει συνέντευξη στο Marie Claire πριν από μερικούς μήνες ενόψει της ανάληψης της προεδρίας του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνηγόρων του Παιδιού από την Ελληνίδα δικηγόρο. Στην παρουσίαση της έκθεσης τόνισε ότι σήμερα αντιμετωπίζουμε τρεις μεγάλες προκλήσεις: τα βαθιά τραύματα της πανδημίας, τον πόλεμο, που είναι οδυνηρός όχι μόνο για τα παιδιά της Ουκρανίας αλλά και για όλα όσα βιώνουν έστω και εμμέσως τις συνέπειές του, και τη νέα διαφαινόμενη οικονομική κρίση.
«Δεν έχουμε σύστημα παιδικής προστασίας στην Ελλάδα» είπε η κ. Κουφονικολάκου, αναφέροντας ως έναν από τους παράγοντες το γεγονός ότι το ζωτικής σημασίας σχολείο δεν είναι διασυνδεδεμένο με υπηρεσίες υγείας και τοπικής αυτοδιοίκησης που σχετίζονται με την παιδική προστασία. Αλλά ακόμα και αν αναγνωρίσουμε εγκαίρως ένα περιστατικό παιδικής κακοποίησης, όπως πρόσθεσε, θα συναντήσουμε προβλήματα όπως η αποσπασματική αντιμετώπισή του από διαφορετικά υπουργεία και η υποστελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών. Όπως ανέφερε, ενδεικτικά, για τον αρμόδιο φορέα παιδικής προστασίας του Δήμου Αθηναίων -έναν από τους λίγους που υπάρχουν σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης- «από τις 100 οικογένειες που χρειάζονται παρακολούθηση, μπορεί να παρακολουθήσει μόνο τις 20».
Την περίοδο της πανδημίας και του lockdown τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν, διαπίστωσε το 77,6% των επαγγελματιών σύμφωνα με την έκθεση της UNICEF. «Τα παιδιά σπανίως αντιλαμβάνονται ως παραβίαση συμπεριφορές του ενήλικα όπως ένα ανάρμοστο άγγιγμα, ακόμα και τη σωματική κακοποίηση την εκλαμβάνουν σαν μια κανονικότητα» εξήγησε η κ. Κουφονικολάκου. Η αναστολή της διά ζώσης λειτουργίας των σχολείων σε συνδυασμό με την κοινωνική απομόνωση της καραντίνας μάς στέρησαν από βασικές πηγές πληροφόρησης για τέτοια περιστατικά, αφήνοντας κάποια παιδιά ακόμα πιο απροστάτευτα στα χέρια του δυνάστη τους.
«Τα παιδιά σπανίως αντιλαμβάνονται ως παραβίαση συμπεριφορές του ενήλικα όπως ένα ανάρμοστο άγγιγμα, ακόμα και τη σωματική κακοποίηση την εκλαμβάνουν σαν μια κανονικότητα»
Η κ. Κουφονικολάκου αναφέρθηκε, επίσης, στις επιπτώσεις της πανδημίας στην εκπαίδευση και την ψυχική υγεία των παιδιών. Μεταξύ άλλων, τόνισε τις δυσκολίες και τις ανεπάρκειες που είχε η τηλεκπαίδευση, για την οποία το 90,6% των συμμετεχόντων στη μελέτη της UNICEF ανέφερε προβλήματα, με κυριότερο την έλλειψη καλής σύνδεσης στο διαδίκτυο (53,1%). Συντριπτική ήταν η πλειοψηφία των γονιών, επίσης, που συμφώνησε ότι η ψυχική υγεία των παιδιών επιβαρύνθηκε στη διάρκεια της πανδημίας (83,9%), με το 87,2% να αναφέρει ότι έγιναν πιο νευρικά και ανήσυχα. Άλλες επιπτώσεις που καταγράφηκαν ήταν η παλινδρόμησή τους σε προηγούμενα αναπτυξιακά στάδια, οι δυσκολίες στον ύπνο και την όρεξη και η διαταραχή των ορίων στην οικογένεια.
Info
Κατεβάστε από εδώ την έκθεση της UNICEF.
