Καλός ύπνος σημαίνει καλή υγεία. Τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο μέσος κάτοικος του πλανήτη μας κοιμάται δύο ώρες λιγότερο από ό,τι παλαιότερα. Πόσο επικίνδυνο μπορεί να είναι αυτό για τον οργανισμό μας, πόσες ώρες ύπνου χρειαζόμαστε στην πραγματικότητα και, κυρίως, τι είδος ύπνο πρέπει να κάνουμε για να είμαστε σε φόρμα όταν ξυπνάμε;
Δυστυχώς η μέρα έχει μόνο 24 ώρες, και οι αυξημένες υποχρεώσεις της καθημερινότητας πολλές φορές μάς στερούν τη δυνατότητα να κοιμόμαστε όσο και όπως θέλουμε. Σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Υγείας της Γαλλίας, ο μέσος Γάλλος κοιμάται λιγότερο από 7 ώρες τις καθημερινές και λίγο παραπάνω τα Σαββατοκύριακα. Μια τέτοια διάρκεια ύπνου ίσως να ήταν επαρκής και να είχε ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία μας, αν η ποιότητά του ήταν αυτή που έπρεπε. Το πρόβλημα, όμως, τόσο στη Γαλλία, όσο και στις περισσότερες δυτικές χώρες, εντοπίζεται στον τρόπο με τον οποίο κοιμόμαστε.
Οι επιστήμονες που μελετούν τον ύπνο έχουν χωρίσει τη διάρκειά του σε φάσεις. Στην πρώτη φάση, η συνείδησή μας είναι ακόμα ενεργή και οι ρυθμοί μας πέφτουν σταδιακά για να αποκοιμηθούμε. Στο δεύτερο στάδιο, το οποίο μπορεί να ξεκινήσει 15-20 λεπτά μετά το πρώτο, το σώμα μας μπαίνει στη φάση του ελαφρού ύπνου, η οποία διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, σχεδόν τις μισές ώρες κατά τις οποίες είμαστε αποκοιμισμένοι. Ακολουθεί το στάδιο του βαθύ ύπνου, στο πλαίσιο του οποίου οι μύες χαλαρώνουν και οι παλμοί της καρδιάς επιβραδύνονται. Ο βαθύς ύπνος μπορεί να διαρκέσει μόλις μια ώρα ωστόσο είναι πάρα πολύ σημαντικός διότι σε εκείνη τη φάση όλο το σώμα μας αρχίζει πραγματικά να ξεκουράζεται. Αυτή η φάση είναι πολύ σημαντική για μια σειρά από σωματικές λειτουργίες, όπως η μνήμη και το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Επίσης, αν καταφέρνουμε να εξασφαλίσουμε τη φάση βαθύ ύπνου για πολλά χρόνια της ζωής μας, τα ευεργετικά αποτελέσματά του είναι εμφανή στη λειτουργία των εγκεφαλικών μας κυττάρων, ενώ μειώνονται κατά πολύ οι πιθανότητες να εμφανίσουμε νευροεκφυλιστικές ασθένειες.
Συνεπώς, για να έχουμε έναν καλό ύπνο, θα πρέπει κατά τη διάρκειά του να φτάνουμε στο στάδιο αυτό, το οποίο για τις ηλικίες από 25 ως 45 διαρκεί ιδανικά μια με δυο ώρες, επί συνόλου οκτώ ωρών ύπνου. Με την πάροδο της ηλικίας μας, η διάρκεια του βαθύ ύπνου μειώνεται, εξ ου και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι τείνουν να ξυπνούν πολλές φορές μέσα στη νύχτα. Μετά τον βαθύ ύπνο συμβαίνει το εξής παράδοξο: ο εγκέφαλος εισέρχεται στη φάση REM, το στάδιο των ονείρων, κατά τη διάρκεια του οποίου τα μάτια μας κινούνται και ο εγκέφαλός μας είναι ιδιαίτερα ενεργός, καθώς επεξεργάζεται διάφορα γεγονότα που έχουν συμβεί την προηγούμενη ημέρα. Κι αυτό το στάδιο είναι πάρα πολύ σημαντικό, αλλά για να το επιτύχουμε πρέπει πρώτα να βυθιστούμε στην προηγούμενη φάση, κι αυτό είναι το πιο δύσκολο task κατά τη διάρκεια ενός φαινομενικά απλού πράγματος.
Πόσες ώρες, λοιπόν, πρέπει να κοιμόμαστε κάθε βράδυ; Τουλάχιστον ένα οκτάωρο ποιοτικού ύπνου είναι απαραίτητο για τον μέσο άνθρωπο, ωστόσο η ηλικία του, το φύλο του και η γενικότερη κατάσταση της υγείας του μπορεί να επιβάλουν διαφοροποιήσεις στη διάρκεια του ύπνου του. Αν για παράδειγμα κάποιος άνθρωπος πάσχει από αγχώδη διαταραχή, ίσως χρειάζεται να κοιμάται περισσότερο από οκτώ ώρες ανά ημέρα, εξασφαλίζοντας μάλιστα την καλύτερη δυνατή ποιότητα ύπνου και ξεκούρασης. Αυτό μπορεί να συμβεί αν βάλουμε ένα πρόγραμμα στις ώρες ύπνου μας, και πηγαίνουμε στο κρεβάτι μας συγκεκριμένη ώρα, ακόμα κι αν δεν αποκοιμιόμαστε άμεσα, να αποφεύγουμε την έκθεση στο φως οθονών, που μας ξυπνάει και μάς δημιουργεί άγχος, να εξασφαλίζουμε από πριν την κατάληλλη θερμοκρασία και τα κατάλληλα σκεπάσματα για την άνεσή μας.
Αν, λοιπόν, αντιμετωπίζουμε κάποιο πρόβλημα με τον ύπνο μας, είτε αφορά στην αρχή, είτε στη διάρκειά του, είτε στο τέλος του, είναι καλό να επισκεφθούμε έναν ειδικό, ώστε με βάση την κατάσταση της υγείας μας και τους διάφορους παράγοντες που αναφέραμε παραπάνω να μάς συστήσει διάφορους τρόπους ώστε να κοιμόμαστε καλύτερα. Ένα tip που είναι π.χ. πολύ γνωστό και ίσως έχετε ήδη ακούσει είναι αυτό με την κατανάλωση μπανάνας πριν τον ύπνο.
Μπορεί μερικά δύσκολα βράδια να μοιάζουν φυσιολογικά σε κάθε άνθρωπο, ωστόσο η μακροχρόνια έλλειψη ύπνου προκαλεί στρες, μπορεί να επιβαρύνει την ψυχολογική μας κατάσταση, ιδίως αν πάσχουμε από κατάθλιψη, καθώς και να συντελέσει στη δημιουργία καρδιαγγειακών και άλλων προβλημάτων. Κοινώς, ο ύπνος δεν είναι μόνο για τα παιδιά, είναι για όλους μας και οφείλουμε στον εαυτό μας να επιδιώκουμε τις καλύτερες δυνατές συνθήκες γύρω από αυτόν.
