Μερικές φορές μια διάγνωση δεν είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να σου συμβεί. Αντιθέτως, μπορεί να βελτιώσει τη ζωή σου με πολλούς τρόπους. Ειδικά αν μέχρι τότε βασανιζόσουν, για χρόνια, από συμπτώματα που δεν μπορούσες να ερμηνεύσεις. Αυτό συνέβη στην Gabrielle Ulubay, μια γυναίκα που μοιράστηκε τη μαρτυρία της με το αμερικανικό Marie Claire:
«Είχα ήδη γυρίσει το κλειδί για να κλειδώσω την πόρτα μου και να βγω έξω και παρόλο που το γνώριζα, γνώριζα επίσης ότι θα δοκίμαζα μερικές φορές ακόμα να γυρίσω το πόμολο, απλά για να βεβαιωθώ ότι η πόρτα ήταν, πέραν πάσης αμφιβολίας, κλειδωμένη. Παρ’ όλα αυτά, το έκανα.
»”Έχεις κλειδώσει”, μου είπε υπομονετικά η φίλη μου, ενώ ήδη είχαμε κατεβεί τις μισές σκάλες. “Όλα τα μάτια της κουζίνας είναι σβησμένα, το ίδιο και το σίδερο. Μπορείς πάντως να πας να το τσεκάρεις, αν χρειάζεται”.
»”Έχω ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή” της εξήγησα αμήχανα, παρόλο που τής το είχα ξαναπεί πολλές φορές.
»”Το ξέρω”, απάντησε, “μπορούμε λοιπόν αν θέλεις να μη φύγουμε ακόμα”.
»Προτιμώ να λέω στους άλλους ότι έχω ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή στην αρχή της σχέσης μας ακριβώς γι’ αυτόν το λόγο: για να έχω μεγαλύτερη κατανόηση και, ιδανικά, υπομονή με τις συμπεριφορές μου, τις οποίες δεν είμαι σίγουρη αν θα δέχονταν σε διαφορετική περίπτωση. Αυτό επίσης εξηγεί το γιατί μού παίρνει αιώνες να βγω από το σπίτι, γιατί χρειάζομαι επιβεβαίωση για βασικά πράγματα – γιατί είμαι μονίμως αργοπορημένη. Είναι δύσκολο να βγεις τρέχοντας από την πόρτα όταν πρέπει να τσεκάρεις τις πόρτες, τα παράθυρα και το φούρνο πολλές φορές, ξανά και ξανά. Κάποιες φορές, φτάνω σε σημείο να βγάλω φωτογραφίες, καθώς ξέρω ότι αργότερα, αναπόφευκτα, θα αμφιβάλω για τον εαυτό μου.
Είναι δύσκολο να βγεις τρέχοντας από την πόρτα όταν πρέπει να τσεκάρεις τις πόρτες, τα παράθυρα και το φούρνο πολλές φορές, ξανά και ξανά. Κάποιες φορές, φτάνω σε σημείο να βγάλω φωτογραφίες, καθώς ξέρω ότι αργότερα, αναπόφευκτα, θα αμφιβάλω για τον εαυτό μου.
»Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, όπως εξηγώ στους άλλους, δεν έχει να κάνει, στην πραγματικότητα, με την καθαριότητα ή την οργάνωση. Για μένα, το βασικό σύμπτωμα είναι μια σχεδόν διαρκής επανάληψη αρνητικών σκέψεων, που προέρχονται από τους φόβους μου. Αυτές οι σκέψεις μού λένε ότι θα συμβεί κάτι φοβερό αν δεν πλύνω τα χέρια μου, αν δεν αδειάσω αυτό το νερό, αν δεν ακουμπήσω την κουπαστή ενώ κατεβαίνω τις σκάλες ή αν δεν ανεβώ για να ξανακατέβω τα ίδια σκαλοπάτια. Μου λένε ότι είμαι απαίσια: Ότι είμαι ανεύθυνη και, επομένως, άφησα την πόρτα ανοιχτή. Πως οτιδήποτε κακό μού έχει συμβεί στη ζωή το άξιζα.
»Όπως πολλοί ακόμα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, άρχισα να έχω συμπτώματα περίπου στα έντεκα χρόνια μου (συνήθως εμφανίζονται στις αρχές της εφηβείας). Δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι η πάθησή μου είχε όνομα (ούτε καν ότι υπέφερα από κάτι) μέχρι που διαγνώστηκα, 15 χρόνια αργότερα. Ήξερα από καιρό ότι κάτι δεν πήγαινε καλά – ότι δεν σκεφτόμουν με τον ίδιο τρόπο που σκέφτονταν οι άλλοι – αλλά το είχα αποδώσει σε κάποια εσωτερική συναισθηματική αστάθεια, σε μια εσωτερική αδυναμία από την οποία θα απαλλαγώ, αρκεί να μπορούσα να γίνω καλύτερα. Εξάλλου, δεν ήταν κιόλας ότι “άκουγα φωνές”. Οι σκέψεις μου ακούγονταν όπως κάθε σκέψη (κι αυτό ήταν που με μπέρδευε τόσο πολύ), μόνο που ήταν πολύ πιο συχνές, πολύ πιο αρνητικές και δεν μπορούσα να τις ελέγξω. Και καθώς δεν είχα ακούσει κανέναν άλλο να έχει τέτοιες σκέψεις, υπέθεσα ότι μόνο εγώ ζούσα αυτή την τρέλα και, επομένως, θα ήταν καλύτερο να την κρατήσω για τον εαυτό μου.
«Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, όπως εξηγώ στους άλλους, δεν έχει να κάνει, στην πραγματικότητα, με την καθαριότητα ή την οργάνωση. Για μένα, το βασικό σύμπτωμα είναι μια σχεδόν διαρκής επανάληψη αρνητικών σκέψεων, που προέρχονται από τους φόβους μου».
»Είναι εύκολο να νιώσεις μόνη όταν πιστεύεις ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά με εσένα, ότι φταις αποκλειστικά εσύ και ότι κανένας άλλος στον κόσμο δεν ζει ό,τι εσύ. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι σπάνια, συναντάται γύρω στο 2% των Αμερικανών και ίσως γι’ αυτό είναι τόσο παρεξηγημένη. Το να προσπαθείς να την εξηγήσεις σε έναν κόσμο που πιστεύει ότι δεν είναι τίποτα παραπάνω από το να έχεις εμμονή με το αντισηπτικό είναι σχεδόν εξίσου απελπιστικό με την ίδια την ασθένεια.
»Μετά τη διάγνωσή μου, σέρφαρα στο Reddit και ανακάλυψα πολλούς που ένιωθαν παγιδευμένοι από την ίδια διάγνωση. Μπορείς να τη διαχειριστείς αλλά δεν θεραπεύεται και είναι δύσκολο να συμφιλιωθείς με την ιδέα ότι έχεις μια ιδιαίτερα παρεμβατική, μόνιμη κατάσταση. Είναι σαν να παθαίνεις γρίπη και να σου λένε ότι θα την έχεις για την υπόλοιπη ζωή σου.
»Αλλά για μένα, η διάγνωση ήταν μια ανακούφιση: Επιτέλους, ήξερα ποιο ήταν το πρόβλημα και ότι, αν και ήταν σπάνιο, δεν νοσούσα μόνο εγώ. Ως συγγραφέας, είναι σημαντικό για μένα να μπορώ να εκφραστώ και το να έχω τις λέξεις να επικοινωνήσω -τόσο σε εμένα όσο και στους άλλους- τις σκέψεις μου ήταν σαν να μπορώ επιτέλους να πάρω μια ανάσα μετά από πάνω από μία δεκαετία που κρατούσα την αναπνοή μου. Ο όρος ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ήταν το κομμάτι που έλειπε από το παζλ για να κατανοήσω τον εαυτό μου και, επίσης, να βοηθήσω τους άλλους να με κατανοήσουν.
«Το να έχω τις λέξεις να επικοινωνήσω -τόσο σε εμένα όσο και στους άλλους- τις σκέψεις μου ήταν σαν να μπορώ επιτέλους να πάρω μια ανάσα μετά από πάνω από μία δεκαετία που κρατούσα την αναπνοή μου».
»Και παρόλο που αρνούμαι να με χαρακτηρίζει ή να με περιορίζει η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μου, θεωρώ ότι είναι ένας σημαντικός παράγοντας που πρέπει να λάβω υπόψη μου στη ζωή. Όσοι πάσχουν από αυτήν διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διατροφικές διαταραχές (που είχα στο παρελθόν), αϋπνία (ε ναι, λοιπόν), κατάθλιψη (το έζησα κι αυτό) και εθισμούς σε ουσίες. Κι αυτό γιατί η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή έχει να κάνει με τον έλεγχο -κάτι που η ζωή συχνά μας κλέβει – κι αυτό είναι αρκετό για να κάνει έναν ασθενή να αρχίσει να κυνηγάει συνεχώς την ουρά του. Είναι σαν να βλέπεις τον κόσμο μέσα από φακούς άγχους, και μπορεί να είναι ήπια όταν η ζωή κυλάει ήρεμα, αλλά να επιδεινώνεται όταν συμβαίνει κάτι κακό.
»Ένα παράδειγμα: Όταν ήμουν 20 χρονών, ανέπτυξα μετατραυματικό στρες μετά από έναν βίαιο βιασμό. Δεν είχα διαγνωστεί ακόμα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και δεν είχα ιδέα τι μου συνέβαινε όταν, ξαφνικά, οι αρνητικές σκέψεις μου βγήκαν εκτός ελέγχου, δυσκολεύοντας τον ύπνο μου για χρόνια. Υπήρχαν στιγμές που ένιωσα ότι έπρεπε να νοσηλευτώ γιατί δεν καταλάβαινα τι μου συνέβαινε και δεν είχα τις λέξεις να περιγράψω την εσωτερική μου αναταραχή στους αγαπημένους μου. Δεν καταλάβαινα ότι είχα μια κατάσταση που επιδεινώνει τις συνέπειες καταστάσεων όπως η κατάθλιψη, το άγχος και το μετατραυματικό στρες, οπότε σκέφτηκα ότι χάνω τα λογικά μου. Ένιωθα τόσο μπερδεμένη και αμήχανη για την ψυχική μου κατάσταση, που δεν ήθελα να το πω σε κανέναν, αφού δεν ήξερα καν τι θα έλεγα ακόμα κι αν το προσπαθούσα.
«Όσοι πάσχουν από αυτήν διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διατροφικές διαταραχές (που είχα στο παρελθόν), αϋπνία (ε ναι, λοιπόν), κατάθλιψη (το έζησα κι αυτό) και εθισμούς σε ουσίες».
»Εκείνη η εμπειρία, πάνω απ’ όλα, ήταν ο λόγος που υποστηρίζω τόσο πολύ σήμερα την απόφασή μου να μιλήσω για τη διάγνωσή μου. Δίνοντας ένα όνομα στις σκέψεις μου και εκθέτοντάς τις στον κόσμο, μπορώ να τις αποδυναμώσω και να περιορίσω τις εμμονές που τις συνοδεύουν. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να είναι ανίατη, αλλά το να έχω μια αιτία για τις παράλογες σκέψεις μου με έχει βοηθήσει να τις απορρίπτω ευκολότερα. Και η ικανότητά μου να επικοινωνώ το άγχος μου στους γύρω μου με έχει κάνει να νιώθω πιο ειλικρινής και ορατή.
»Η διάγνωση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής δεν είναι ποτέ ευχάριστη, αλλά για πάνω από μία δεκαετία ένιωθα ότι ζούσα στο σκοτάδι, με το μόνιμο φόβο ότι κάποιο τέρας παραφυλούσε στη γωνιά. Είναι καλό λοιπόν το να ανάβω, επιτέλους, το φως. Το να ανακαλύπτω ότι έχω την ικανότητα να ανάβω το φως όποτε θέλω. Και ακόμα καλύτερο να διαπιστώνω ότι στην πραγματικότητα το τέρας δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ζακέτα στην κρεμάστρα».
