Η Ξένια Μπουζαρανίδου και η Σταματία Μ., είναι οι γυναίκες που με ακόμη τρεις συναδέλφους τους, τόλμησαν κι έκαναν καταγγελία για σεξουαλική παρενόχηση, οχτώ ολόκληρα χρόνια πριν ξεσπάσει το ελληνικό #metoo στην Ελλάδα με αφορμή τη γενναία εξομολόγηση της Σοφίας Μπεκατώρου. Η υπόθεση τους είναι γνωστή και ως «Βενεζουέλα Gate» και μας έχει απασχολήσει στο παρελθόν. Χρόνια τώρα όμως αποτελεί αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων, με τις ίδιες να ζητούν δικαίωση, επισημαίνοντας ότι δεν έχει τέλος ο αγώνας τους.
Η Ξένια Μπουζαρανίδου δικαιώθηκε από το δικαστήριο στις 5 Μαρτίου 2019 αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει εκτελεστεί η απόφαση και δεν έχει αποζημιωθεί με το ποσό των 32.109,83 ευρώ. Στις 15 Φεβρουαρίου 2021 μάλιστα έστειλε κι επιστολή στο Μέγαρο Μαξίμου αλλά ακόμη δεν έχει πάρει απάντηση. Eνώ της Σταματίας Μ., που μιλά για πρώτη φορά, δεν έχει εκδικαστεί καν η υπόθεση εξαιτίας της πανδημίας.
Οι πέντε Ελληνίδες υπήρξαν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης από πρέσβη της Βενεζουέλας στην Αθήνα και στο χρονικό διάστημα από τον Οκτώβριο του 2012 έως τον Ιούνιο του 2013. Η μία παρέμεινε στο πόστο της, η μία αναγκάστηκε σε παραίτηση, ενώ οι υπόλοιπες τρεις απολύθηκαν. Οι δύο από τις τρεις απολυμένες, η Ξένια Μπουζαρανίδου και η Σταματία Μ. βρήκαν τη δύναμη και το θάρρος να κινηθούν νομικά και στην Ελλάδα. Η Ξένια δικαιώθηκε με απόφαση που εκδόθηκε το Μάρτιο του 2019. Ωστόσο μέχρι σήμερα η απόφαση δεν έχει εκτελεστεί, καθώς το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών δεν υπογράφει για ν’ αποζημιωθεί. Η υπόθεση της Σταματίας Μ. δεν έχει εκδικαστεί κι έχει πάρει αναβολές εξαιτίας της πανδημίας.
Όλες μαζί πιο πριν, είχαν στείλει επιστολές στο Υπουργείο Εξωτερικών της Βενεζουέλας καταγγέλοντας τα όσα συνέβαιναν, αλλά δεν είχαν πάρει ποτέ απάντηση. Όταν είχαν απευθυνθεί σε μέλος του Σύριζα καθώς, ήταν και συγγενικό πρόσωπο της μίας εκ των πέντε, τις συμβούλευσε να μην κοινοποιήσουν το θέμα και να μην κινηθούν νομικά στην Ελλάδα. Το άλλοτε στέλεχος του Σύριζα, όπως λένε στο Marie Claire, είναι ο Κώστας Ήσυχος. Έχει διατελέσει αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Άμυνας και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Παραιτήθηκε από το αξίωμα αυτό, τον Ιούλιο του 2015 και τον Αύγουστο του ίδιου έτους παραιτήθηκε από το κόμμα.
Τελικά με μια επιστολή του Αλέξη Τσίπρα στον πρόεδρο της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, φαίνεται πως αποφάσισαν ν’ απομακρύνουν τον Φρανκλίν Γκονσάλες από την πρεσβεία. Η επιστολή μεταξύ άλλων έγραφε: «Τέλος, ένα ευαίσθητο θέμα, ελπίζω στη συμβολή και την αντιμετώπιση με τον καλύτερο τρόπο, το οποίο είναι ήδη γνωστό σε σας ερώτημα με τον νέο Πρέσβη στην Αθήνα. Μέχρι στιγμής, το προσωπικό της Πρεσβείας, έχει επιδείξει πολιτική ωριμότητα και σε καμία περίπτωση δεν θα αναλάβει δράση μέσα στην Ελλάδα ότι θα δημοσιεύσει το πρόβλημα, γεγονός που θα χρησιμοποιούν τα μέσα συστημικής επικοινωνίας στο μέγιστο, για να επιτεθούν στην αριστερά, τόσο στην Βενεζουέλα όσο και στην Ελλάδα.»
Η Ξένια Μπουζαρανίδου είναι μία γυναίκα μαχήτρια, που έχει μεγαλώσει μόνη τις δυο κόρες της και που αγαπά πάρα πολύ αυτό που κάνει, δηλαδή τη μαγειρική. “Λιώνει” για το επαγγελμά της , όπως λέει η ίδια χαρακτηριστικά. Αν και ο χώρος των σεφ είναι ανδροκρατούμενος, εκείνη τα έχει καταφέρει πολύ καλά και όπως λέει πρόκειται για έναν από τους πιο υγιείς επαγγελματικούς τομείς. Δεν περίμενε ποτέ να της συμβεί κάτι τέτοιο όπως αυτό που συνέβη στην οικεία του πρέσβη, που εργαζόταν ως σεφ. Τον τελευταίο καιρό χαμογελά ξανά, ετοιμάζοντας τα πιάτα σε pop up εστιατόριο του Λυκαβηττού, που η ίδια χαρακτηρίζει “μια μεγάλη μπουκιά Ελλάδας”, αφού οι θαμώνες έχουν το προνόμιο ν΄απολαμβάνουν το πιάτο τους με θέα την Ακρόπολη. “Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα ζούσα έναν τέτοιου είδους εφιάλτη, στην καριέρα μου”, περιγράφει όσο συζητάμε για τη δουλειά της και καθώς θυμάται τις μαύρες ημέρες που έζησε στην πρεσβεία της Βενεζουέλας, τον καιρό που πρέσβης υπήρξε ο Φρανκλίν Ραμόν Γκονσάλες, στενός συνεργάτης και φίλος του προέδρου της χώρας Νικολάς Μαδούρο.
Tη συναντήσαμε στο σπίτι της και παρά τον αγώνα που δίνει τόσα χρόνια, μας υποδέχτηκε μ’ ένα μεγάλο χαμόγελο. Δείχνει όμως κουρασμένη. “Έχω εξοργιστεί πια. Βλέπω ότι μας κοροϊδεύουν, παροτρύνοντας τα θύματα περιπτώσεων όπως και της δικής μου, να μιλούν, αλλά στο τέλος δε γίνεται τίποτα. Γι’ αυτό αποφάσισα αυτές τις ημέρες να ξαναμιλήσω.” Κουράγιο παίρνει από τον 6 μηνών υπέροχο εγγονό της, τις δυο κόρες της και τη μητέρα της. Ζουν μαζί και η ζωή στο συγκεκριμένο σπίτι, αντικατοπτρίζει πλήρως την έννοια της αλληλοστήριξης μεταξύ γυναικών.
” Η ψυχολογία μου όσο συνέβαινε αυτό που βίωσα από τον πρέσβη της Βενεζουέλας, δεν ήταν απλά πεσμένη. Είχα ισοπεδωθεί. Μου πήρε εφτά χρόνια για να σηκωθώ και δεν ήμουν μικρή. Τα νέα παιδιά που παθαίνουν κάτι αντίστοιχο τα καταλαβαίνω απόλυτα και τα συμπονώ. Είναι ένα τατουάζ που κουβαλάς στην ψυχή σου. Αυτό που με πονάει περισσότερο από ό,τιδήποτε, είναι ότι εγώ έκανα μια επιλογή σε μεγάλη ηλικία. Να παλέψω για το δίκιο μου. Έχοντας εκείνη την εποχή, δυο κόρες ανήλικες. Όταν συνηδειτοποίησα ότι δεν μπορώ να βρω δουλειά, γιατί ο προηγούμενος εργοδότης μου είπε ότι είμαι κακή υπάλληλος, τα παιδιά μου το έζησαν ως εξής: Δεν είχα να πληρώσω το νερό, το ρεύμα, το ενοίκιο. Τα παιδιά γιατί έπρεπε να πληρώσουν αυτή την επιλογή;”, αναρωτιέται στη συνέντευξή μας.
“Αναρωτιέμαι μόνο αν το ότι αποφάσισα ν΄ακολουθήσω τη νομική οδό, ήταν χαμένος χρόνος. Διότι δικαιώθηκα από ένα άψογο δικαστικό σύστημα, αλλά κανείς δεν εκτελεί την απόφαση. Οπότε απλά αναρωτιέμαι, γιατί το έκανα; Και αυτό σημαίνει να εξακολουθώ να νιώθω, ότι βιάζομαι! Αλήθεια το λέω. Όταν κανένας δεν κάνει τη δουλειά του, ενώ υποχρεούται να την κάνει. Εγώ νιώθω ότι βιάζομαι.“
Δείτε όσα λέει στο βίντεο του Marie Claire
Και η δεύτερη γυναίκα, η Σταματία Μ. που έχει κινηθεί επίσης νομικά αλλά ακόμα η υπόθεσή της δεν έχει εκδικαστεί, παίρνοντας αναβολές εξαιτίας της πανδημίας, μιλά στο Marie Claire. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βενεζουέλα, αλλά ερχόμενη στα 22 της χρόνια για διακοπές στην Ελλάδα, της άρεσε πολύ και αποφάσισε να μείνει στη χώρα μας. Ένα χρόνο μετά, ξεκίνησε να εργάζεται στην πρεσβεία της Βενεζουέλας.
Στη συνάντησή μας ήρθε με τον σύζυγό της, ο οποίος δεν έκρυβε το θυμό του για όσα έζησε η εκείνη. Η ίδια όμως δεν τόλμησε να του τ’ αποκαλύψει την περίοδο που διαδραματίζονταν. Η Σταματία παραμένει άνεργη παρόλο που εργαζόταν συνολικά για 21 χρόνια στην πρεσβεία της Βενεζουέλας.
Ξεκίνησα να εργάζομαι το 1990. Το 1994 σταμάτησα οικειοθελώς γιατί πήγα στη Βενεζουέλα να παντρευτώ κι επέστρεψα το 1998 όπου ξαναξεκίνησα να εργάζομαι στην πρεσβεία της Βενεζουέλας, μέχρι και το 2015 που με απέλυσαν για τους λόγους που θ’ αναφέρουμε. Άρα συνολικά εργαζόμουν για πάνω από 21 χρόνια.
Πώς ήταν η ζωή στη Βενεζουέλα;
Τα χρόνια που ήμουν εγώ πολύ καλά. Πέρασα ωραία χρόνια, στο σχολείο, στο πανεπιστημίο. Ήμουν νέα… Είχαμε και τη δική μας επιχείρηση. Εδώ όμως ήταν διαφορετικά. Μου άρεσε ο κόσμος, η χώρα κι έτσι έμεινα.
Το ποσοστό βίας κατά των γυναικών τα τελευταία χρόνια είναι αρκετά μεγάλο. Ακούτε εσείς περιπτώσεις;
Ναι, είναι. Δεν ακούω, γιατί οι περισσότερες περιπτώσεις δεν γράφονται, τις θάβουν δυστυχώς. Αν ζεις εκεί, τα μαθαίνεις καλύτερα.
Ωστόσο, εσείς βιώσατε τη σεξουαλική παρενόχληση στην Ελλάδα. Τι συνέβη ακριβώς;
Όσα χρόνια ήμουν στην πρεβεία, δεν είχα ποτέ κανένα πρόβλημα. Ούτε με τους πρέσβες, ούτε με τους διπλωματικούς αντιποροσώπους, ήταν πάντα άψογοι. Με το που ξεκίνησε ως πρέσβης ο Γκονσάλες, το 2012, αμέσως ξεκίνησαν και τα πρόβλήματα. Άρχισε τις απρεπείς χειρονομίες, να μας πιάνει, να πετά υπονοούμενα… Μέσα στα γραφεία. Εγώ ήμουν γραμματέας αλλά ασχολιόμουν και με τα λογιστικά, γιατί δεν είχαμε λογιστή από τη Βενεζουέλα εκείνη την εποχή, οπότε το είχα αναλάβει εγώ. Μια μέρα πήγα στο γραφείο του για ένα επαγγελματικό ζήτημα κι εκείνος σηκώθηκε, μ’ έπιασε σφιχτά και μου έδωσε ένα φιλί σε κάθε μάτι. Εγώ πάγωσα!
Τον ρώτησα τι έκανε ακριβώς κι εκείνος χαλαρός μου απάντησε, “έλα τώρα έχεις ωραία μάτια”. “Και πρέπει να με φιλήσετε;”, συνέχισα. “Είμαι παντρεμένη!” κι εγώ μου λέει είμαι παντρεμένος και 100% Βενεζουελανός. “Και τι σημαίνει αυτό;”, αναρωτήθηκα. Είχε έρθει στην πρεσβεία Οκτώβρη κι αυτό έγινε Δεκέμβρη. Σχετικά γρήγορα. Είχα παγώσει, έτρεμα και με είχαν πιάσει τα κλάματα. Δεν μπορούσα ν’ αντιδράσω. Αυτό γινόταν κάθε ημέρα. Μου έπιανε συνεχώς τα χέρια, μου έλεγε “έλα εδώ”… Κάποια στιγμή σταμάτησα να πηγαίνω στην πρεσβεία κι έκανα όλες τις εργασίες τηλεφωνικώς. Μέχρι τότε δεν είχα μιλήσει σε κανέναν, ούτε στη συνάδελφο που με είχε δει να κλαίω.
Λίγο πριν από τον Ιανουάριο που στείλαμε την πρώτη επιστολή στη Βενεζουέλα, έβλεπα τις κοπέλες ανήσυχες. Ήρθε μια και μου είπε πως ήθελε να παραιτηθεί. Τη ρώτησα γιατί; Δεν μου έλεγε. Αλλά οι υπόλοιπες τρεις είχαν μιλήσει μεταξύ τους. Εμένα με είχαν αφήσει για λίγο απ’ έξω γιατί δεν ήξεραν πώς θ’ αντιδράσω. Είχαν μιλήσει με τον πρώην πρέσβη και τους συμβούλευε. Χτύπησε μια Κυριακή και το δικό μου τηλέφωνο και ήταν εκείνος. Μου είπε να μιλήσω με τις υπόλοιπες κοπέλες οπωσδήποτε. Έτσι κι έγινε. Είπα στις συναδέλφους μου ότι ήθελα να μιλήσουμε εκτός γραφείου, συναντηθήκαμε, συζητήσαμε και εξομολογήθηκε η καθεμία το πρόβλημά της. Στη συνέχεια αποφασίσαμε να γράψει η καθεμία από μία επιστολή και να τη στείλουμε στο Υπουργείο Εξωτερικών της Βενεζουέλας. Αρχικά επί της προεδρίας Τσάβες και ξαναστείλαμε όταν βγήκε Πρόεδρος ο Μαδούρο. Δεν πήραμε καμία απάντηση.
Μία από τις καταγγέλουσες, ήταν συγγενικό πρόσωπο πρώην στελέχους του Σύριζα και είχαμε ζητήσει τη βοήθειά του. Και παρόλο που ήταν κι εκείνη θύμα της σεξουαλικής παρενόχληκης από τον πρέσβη, παραμένει στη δουλειά. Ενώ τις υπόλοιπες τρεις μας απέλυσαν και μία την ανάγκασαν σε παραίτηση. Λίγο μετά από την αποστολή των επιστολών μας, έστειλε επιστολή και ο Αλέξης Τσίπρας προς στο Νικολάς Μαδούρο. Στην αρχή δε γνώριζα τι έλεγε η επιστολή. Μετά έμαθα. Τον Ιούλιο τον έδιωξαν τον πρέσβη. Στη συνέχεια ήρθαν κάποιοι άλλοι διπλωμάτες και μια γυναίκα που πιστεύαμε ότι θα μας στήριζε. Αλλά όπως φάνηκε εκείνοι είχαν εντολή να μας διώξουν ή να μας αναγκάσουν να παραιτηθούμε. Μας έκαναν ψυχολογικό πόλεμο με τη δουλειά. Ή δεν μας έδιναν αρμοδιότητες ή μας έβαζαν να δουλεύουμε παραπάνω. Έχει υπάρξει φορά που έχω μείνει ως τις 2 τα μεσάνυχτα και φυσικά δεν μας πλήρωναν. Εμείς όμως σημειώναμε τις υπερωρίες. Δύο χρόνια μετά μας απέλυσαν.
Στις υπόλοιπες έκανε τα ίδια ο πρέσβης;
Ναι και χειρότερα. Τη μία απ’ ότι καταλάβαμε προσπάθησε να τη βιάσει, αλλά ήταν κι εκείνη παντρεμένη και δεν μιλούσε πολύ. Έφυγε οικειοθελώς, δεν άντεξε. Το Νοέμβριο του 2015 απέλυσαν κι εμάς τις τρεις, με τη δικαιολογία ότι δεν κάνουμε καλά τη δουλειά μας. Είχαν την ίδια δικαιολογία για όλες. Μετά από τόσα χρόνια… Μου έλεγαν ότι δεν κάνω καλά τη δουλειά μου.
Είχατε εξομολογηθεί στο σύζυγό σας τι συνέβαινε με τον πρέσβη;
Όχι, δεν είχα πει τίποτα τότε. Ήξερα ότι θα το έπαιρνε βαριά. Του το εξομολογήθηκα όταν έφυγε ο πρέσβης.
Πώς το βιώνατε μόνη;
Δεν ήταν καθόλου ευχάριστο. Προσπαθούσαμε τουλάχιστον να πηγαίνουμε και να φεύγουμε όλες μαζί προς και από τη δουλειά, ώστε να μη μένουμε μόνες μας. Η Ξένια βέβαια εργαζόταν στην κατοικία, αλλά οι υπόλοιπες προσπαθούσαμε να είμαστε σε group. Ο Φρανκλίν είχε ταξιδέψει για δυο φορές στη Βενεζουέλα, τον είχαν καλέσει εξαιτίας των επιστολών και νομίζαμε πως είχαμε γλιτώσει, αλλά τον είδαμε να επιστρέφει. Τον Ιούλιο του 2013 τον έδιωξαν οριστικά.
Έπαιξε ρόλο η επιστολή του κου Τσίπρα;
Ναι.
Εσείς ήσαστε ευχαριστημένη από την επιστολή;
Στην αρχή, ναι. Μας διαβεβαίωναν ότι δεν θα χάναμε τη δουλειά μας. Και μάλιστα είχε έρθει το μέλος του Σύριζα που σας προανέφερα μαζί με τον προηγούμενο πρέσβη, να μας καθησυχάσουν και να μας πουν πως δεν πρόκειται να χάσουμε τη δουλειά μας. Μας έλεγε όμως να μην κοινοποιήσουμε τίποτα δήμίσα, στα media και να μην κινηθούμε νομικά στην Ελλάδα. Απλά να περιμένουμε να φύγει ο Φρανκλίν Ραμόν Γκονσάλες. Το συγγενικό του πρόσωπο βέβαια, είναι το μόνο που παραμένει στη δουλειά και φυσικά στην Ελλάδα δεν κινήθηκε νομικά, είχε στείλει μόνο κι εκείνη επιστολή στη Βενεζουέλα.
Εσείς πήγατε νομικά. Πού βρίσκεται η δική σας υπόθεση;
Στο πρώτο δικαστήριο, με στήριξε ο Συνήγορος του Πολίτη αλλά η υπόθεση απορρίφθηκε. Δεν με άφησαν καν να μιλήσω. Ήταν σα να ήταν αποφασισμένοι γι’ αυτό. Κάναμε έφεση και το δικαστήριο ήταν να ξαναγίνει το Δεκέμβρη του 2020, αλλά λόγω της πανδημίας αναβλήθηκε και η νέα ημερομηνία είναι για το Δεκέμβριο του 2021. Με την Ξένια έχουμε κοινή δικηγόρο, την εξαιρετική κα Ελένη Ραμπαβίλα.
Πρόσφατα είδατε ότι ξέσπασε στην Ελλάδα το κίνημα #metoo. Τι σκεφτήκατε;
Στεναχωριέμαι γιατί νιώθω ότι στην Ελλάδα δεν υποστηρίζεται σωστά η γυναίκα. Ακόμη κι όταν μιλούν οι γυναίκες, η κοινωνία δεν κάνει κάτι. Θα έλεγα ότι κάτι γίνεται αν έβλεπα ότι οι θύτες βρίσκονται στη φυλακή. Αλλά δεν το βλέπω. Μόνο έτσι θα σταματούσαν να κάνουν και οι υπόλοιποι όσα κάνουν.
Εσείς με ποια απόφαση θα νιώσετε ότι δικαιωθήκατε κι ότι αξίζει ο αγώνας που δίνετε;
Θέλω να είναι υπέρ μου η απόφαση. Θα είναι ένα καλό παράδειγμα και για τις υπόλοιπες πρεσβείες γιατί ξέρω ότι υπάρχουν παρόμοια προβλήματα, – κυρίως κακοποιητικής συμπεριφοράς – κι αλλού, αλλά επειδή είναι εξωτερικής πολιτικής ζητήματα, δύσκολα ψάχνονται σε βάθος αυτά τα θέματα και οι γυναίκες δεν υποστηρίζονται.
Πού βρίσκεται τώρα ο Γκονσάλες;
Στη Βενεζουέλα. Γνωρίζω ότι είχε κάνει τα ίδια και στην Ουρουγουάη και στην Πολωνία. Μιλάμε για έναν άνθρωπο που δεν είναι καλά σίγουρα. Στη Βενεζουέλα υπήρξε διεθνολόγος και καθηγητής στο Κεντρικό Πανεπιστήμιο, στο Καράκας και τώρα νομίζω πως είναι πρύτανης. Έχασε τη διπλωματική ασυλία, αλλά είναι πρύτανης. Δεν θέλουμε να σκέφτομαστε τι γίνεται με τις φοιτήτριες…
Είχατε ζητήσει ψυχολογική στήριξη;
Απ’ όλες μόνο μία επισκεπτόταν ψυχολόγο. Εκείνη δεν άντεξε να συνεχίσει τον αγώνα και να κινηθεί νομικά.
Ξαναβρήκατε εργασία από τότε;
Όχι, περνάω δύσκολα μετά από αυτό. Παρόλο που έχω εργαστεί για 7 πρέσβεις συνολικά, δεν είχα ποτέ πρόβλημα. Όμως τώρα επειδή χαρακτηρίστηκα ως κακή υπάλληλος στην απόλυσή μου, δεν μπορώ να βρω δουλειά. Από τις πέντε μας μόνο η συγγενής του πολιτικού προσώπου έχει εργασία.
Ποιο ήταν τελικά αυτό το πρόσωπο;
Ο Κώστας Ήσυχος.
