Μέσα σε μόλις 11 μήνες 14 γυναίκες έχουν χάσει τη ζωή τους, εξαιτίας του φύλου τους. Μόλις πριν λίγες ημέρες ένας άντρας στη Θεσσαλονίκη παραδόθηκε στις αρχές λέγοντας: «Παιδιά, σκότωσα τη γυναίκα μου». Οι αστυνομικοί που βρέθηκαν στο σπίτι του για να επαληθεύσουν τους ισχυρισμούς τους αντίκρισαν το άψυχο σώμα της 48χρονης γυναίκας μέσα σε μια λίμνη αίματος. Της είχε καταφέρει 8 μαχαιριές.
Στις 25 Νοεμβρίου, Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, η Γενική Γραμμεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (ΓΓΔΟΠΙΦ) δημοσίευσε τη 2η ετήσια έκθεση για τη Βία κατά των Γυναικών στη χώρα μας, σύμφωνα με την οποία 18 γυναίκες έχουν χάσει τη ζωή τους μόνο το τελευταίο έτος.
Η έκθεση εξετάζει στοιχεία από τον Νοέμβριο του 2020 μέχρι τον Οκτώβριο του 2021 και είναι χωρισμένη σε 3 μεγάλες ενότητες. Το πρώτο μέρος είναι αφιερωμένο στην παρουσίαση του θεσμικού πλαισίου σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Στο δεύτερο μέρος γίνεται εκτενής αναφορά στο φαινόμενο της γυναικοκτονίας, την πιο ακραία μορφή έκφρασης της έμφυλης βίας. Στη συνέχεια, γίνεται παρουσίαση των δράσεων για τη βία κατά των γυναικών που πραγματοποίησαν η ΓΓΔΟΠΙΦ, το Δίκτυο Δομών της (Συμβουλευτικά Κέντρα και Ξενώνες Φιλοξενίας) και το Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ). Στο τρίτο μέρος παρουσιάζονται από το Παρατηρητήριο Ισότητας των Φύλων της ΓΓΔΟΠΙΦ τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν στις μορφές βίας κατά των γυναικών.
Τι ορίζεται ως «γυναικοκτονία»
Ο Παγκόσμια Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ορίζει τη γυναικοκτονία «φόνο εκ προμελέτης μιας γυναίκας επειδή είναι γυναίκα, αναγνωρίζοντάς τη ως την ακραία κατάληξη του συνεχούς της βίας κατά των γυναικών».
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων50 (EIGE), η γυναικοκτονία ορίζεται ως η δολοφονία γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του φύλου τους. Ο όρος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα άσκησης βίας από ερωτικό σύντροφο, τον βασανισμό και τη δολοφονία γυναίκας ως αποτέλεσμα μισογυνισμού, τη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών εξ’ αιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού τους και της ταυτότητας φύλου, τη δολοφονία αυτόχθονων γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του φύλου τους, βρεφοκτονία και εμβρυοκτονία βασισμένη στην επιλογή φύλου.
Πώς προσεγγίζεται ο όρος στην Ελλάδα
Μέχρι σήμερα, κανένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχει ενσωματώσει στη νομοθεσία του την έννοια της γυναικοκτονίας, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων προσπαθεί να προσεγγίσει το φαινόμενο μέσα από την σχέση θύματος – δράστη. Η έννοια της γυναικοκτονίας αναδεικνύει το φαινόμενο και χρησιμοποιείται για να συγκεκριμενοποιήσει το ποσοστό των ανθρωποκτονιών με θύματα γυναίκες με κίνητρο το ίδιο το φύλο του θύματος. Στην Ελλάδα η εκτίμηση των θυμάτων γυναικοκτονιών γίνεται μέσα από τη χρήση του άρθρου για την ανθρωποκτονία με πρόθεση (άρθ. 299 ΠΚ – διαβάστε εδώ) σε συνδυασμό με τον νόμο για την ενδοοικογενειακή βία (Ν.3500/2006 – δείτε τον εδώ).
Όπως φαίνεται από τα στοιχεία της Αστυνομίας που παρατίθενται στην έκθεση, στη χώρα μας έχουν γίνει 8 γυναικοκτονίες στα πλαίσια της ενδοοικογενειακής βίας και συνολικά 18 Ανθρωποκτονίες με θύμα γυναίκα.
Γιατί «γυναικοκτονία»
Από τα στοιχεία που παρατίθενται στον παραπάνω πίνακα πληροφορούμαστε ότι το 2020, όπως και το 2019, οκτώ γυναίκες δολοφονήθηκαν στην Ελλάδα από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους, ενώ το 2018 οι δολοφονίες γυναικών από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους είχαν ανέλθει σε 13. Από τα στοιχεία της αστυνομίας για το 2020 προκύπτει ότι από τις οκτώ γυναίκες θύματα γυναικοκτονίας, τρεις δολοφονήθηκαν από τον σύζυγό τους και μία από τον τέως σύζυγο. Ο αριθμός αυτός εκτοξεύτηκε φέτος στις 14. Δείτε εδώ αναλυτικά όλα τα στοιχεία της έκθεσης.
Ο όρος γυναικοκτονία (femicide) έρχεται από το 1976, όταν τον κατέγραψε η εγκληματολόγος Diana E. H. Russel, ορίζοντας έτσι το εγκληματολογικό και ανθρωπολογικό αυτό φαινόμενο. Έγινε ευρέως γνωστός και υιοθετήθηκε από την εγκληματολογία μετά το 1992, χάρη στο βιβλίο με τίτλο «Femicide: the politics of woman killing», μια συλλογή δοκιμίων που επιμελήθηκαν από κοινού η ακαδημαϊκός Jill Radford και η εγκληματολόγος, DianaE. H. Russell. Κάθε μέρα, σε όλο τον κόσμο, δολοφονούνται 137 γυναίκες, κατά μέσο όρο, από (πρώην ή νυν) συζύγους ή συντρόφους ή από κάποιο μέλος της οικογένειας τους.
Τα λόγια των μητέρων τεσσάρων αδικοχαμένων κοριτσιών, της Ερατώς, της Ντόρας, της Γαρυφαλλιάς και της Ελένης, μαζί με τα παραπάνω ποσοστά αποτελούν την μεγαλύτερη απόδειξη, της επιβολής μίας πολιτικής αυστηρότερων και πιο ξεκάθαρων ποινών στους δράστες, αλλά και την αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονία» ως ένα μέσο για τη μείωση της έμφυλης βίας.
