Είμαστε σε μια ξαπλώστρα στην παραλία, αλλά το μυαλό μας ταξιδεύει στα αναπάντητα επαγγελματικά email που μας περιμένουν, ίσως όχι και τόσο υπομονετικά, στο γραφείο. Ή απολαμβάνουμε ένα μασάζ που έχουμε χρυσοπληρώσει στο spa αλλά αντί να αφεθούμε στη στιγμή, σκεφτόμαστε την καλύτερη στρατηγική για να προλάβουμε μια προθεσμία.
Αν αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας στις παραπάνω περιγραφές, μπορεί να μην ξεκουραζόμαστε ποτέ πραγματικά. Ίσως μάλιστα οι ώρες που έχουμε κρατήσει για χαλάρωση να μάς κουράζουν περισσότερο από μία εργάσιμη μέρα αφού, όπως διαπίστωσε και ο Erin Westgate, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, σε πολλούς ανθρώπους προκαλεί δυσφορία το να μην κάνουν τίποτα.
Άλλοι ερευνητές, όπως η Michelle Newman, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, προτείνουν τον όρο «άγχος χαλάρωσης» και «ευαισθησία χαλάρωσης» που, όσο αντιφατικός κι αν ακούγεται, περιγράφει αυτή ακριβώς τη ρεαλιστική κατάσταση, του να αισθανόμαστε αμηχανία ή ανία όποτε κατεβάζουμε ρυθμούς. Ακόμα και όταν δεν κοιτάμε, απλά, το ταβάνι αλλά κάνουμε κάτι, όπως το να διαβάζουμε ένα καλό βιβλίο ή να βλέπουμε μια τηλεοπτική σειρά.
Μπορεί το σχετικό άρθρο στο περιοδικό Time να συνδέει το φαινόμενο με την αμερικανική κουλτούρα, που εκθειάζει την παραγωγικότητα, αλλά πόσες από εμάς δεν έχουμε μεγαλώσει ακούγοντας από τους γονείς μας τη φράση: «Γιατί κάθεσαι; Πήγαινε να διαβάσεις/βοηθήσεις στην κουζίνα/τακτοποιήσεις το δωμάτιό σου». Έχουμε συνδέσει, δηλαδή, την ξεκούραση με τις ενοχές.
Πόσες από εμάς δεν έχουμε μεγαλώσει ακούγοντας από τους γονείς μας τη φράση: «Γιατί κάθεσαι; Πήγαινε να διαβάσεις/βοηθήσεις στην κουζίνα/τακτοποιήσεις το δωμάτιό σου». Έχουμε συνδέσει, δηλαδή, την ξεκούραση με τις ενοχές.
Όσο κι αν εκτιμάει ένας εργοδότης το γεγονός ότι το μυαλό μας είναι στη δουλειά 24/7, μακροπρόθεσμα δεν μας κάνει καλό, όπως επιβεβαιώνουν οι νέες επιστημονικές έρευνες, που συνδέουν το χρόνιο στρες με προβλήματα όχι μόνο στην ψυχική αλλά και τη σωματική υγεία, ακόμα και με υψηλότερο κίνδυνο χρόνιων ασθενειών και πρόωρου θανάτου. Άλλα στοιχεία συσχετίζουν την επαρκή ξεκούραση με καλύτερη υγεία, ποιότητα ζωής και μακροβιότητα. Πώς όμως θα τη διεκδικήσουμε, όταν το μυαλό μας τρέχει με χίλια στις υποχρεώσεις που δεν τελειώνουν ποτέ;
Χαλάρωση δεν σημαίνει μόνο ξάπλα στο κρεβάτι: Έτσι ορίζεται επιστημονικά οποιαδήποτε διαδικασία ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο διαχειρίζεται αυτόματες λειτουργίες του σώματος, όπως η αναπνοή και η πέψη, αντί για το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, που ελέγχει την ανταπόκρισή μας στο στρες. Θα μπορούσε να είναι δηλαδή οτιδήποτε αποσπά την προσοχή μας στρεσογόνες καταστάσεις: όχι απαραίτητα ο διαλογισμός, ειδικά αν στη διάρκειά του δεν μπορούμε να μαζέψουμε το μυαλό μας, αλλά η κηπουρική, οι χειροτεχνίες ή η μαγειρική.
Διαχωρίζουμε ξεκάθαρα τον χρόνο εργασίας από τον ελεύθερο χρόνο: Αυτό σημαίνει ότι δεν ξεκλέβουμε ώρα από το κυριακάτικο πρωινό μας για να τσεκάρουμε επαγγελματικά mail. Αν χρειαστεί, απενεργοποιούμε τη σύνδεση του κινητού μας με το διαδίκτυο και ξεκαθαρίζουμε, εκ των προτέρων, σε συναδέλφους και συνεργάτες ότι για συγκεκριμένες ώρες της ημέρας και της εβδομάδας θα είμαστε εκτός.
Δεν ξεκλέβουμε ώρα από το κυριακάτικο πρωινό μας για να τσεκάρουμε επαγγελματικά mail. Αν χρειαστεί, απενεργοποιούμε τη σύνδεση του κινητού μας με το διαδίκτυο και ξεκαθαρίζουμε, εκ των προτέρων, σε συναδέλφους και συνεργάτες ότι για συγκεκριμένες ώρες της ημέρας και της εβδομάδας θα είμαστε εκτός.
Δοκιμάζουμε ασκήσεις που χαλαρώνουν και το σώμα: Αν πιάνουμε τον εαυτό μας να σφίγγει τα χέρια ή τα δόντια σε στιγμές έντασης, επενδύουμε χρόνο σε πρακτικές χαλάρωσης. Για παράδειγμα, ελέγχουμε την αναπνοή μας ή σφίγγουμε και χαλαρώνουμε διαδοχικά διαφορετικές περιοχές του σώματός μας ακολουθώντας οδηγίες που θα βρούμε ακόμα και σε βιντεάκια στο YouTube.
Ξεκινάμε με μικρά βήματα: Αν δυσκολευόμαστε να χαλαρώσουμε για μεγάλα χρονικά διαστήματα, αρχίζουμε με σύντομα διαλείμματα μέσα στην ημέρα, ακόμα και στο πρωινό ντους πριν από το γραφείο ή με μισή ώρα το απόγευμα μετά την επιστροφή από τη δουλειά, προσπαθώντας σταδιακά να αυξήσουμε αυτόν το χρόνο. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε μέχρι τις καλοκαιρινές διακοπές του Αυγούστου.
Δεν διστάζουμε να συμβουλευτούμε ειδικό: Αν παρ’ όλα αυτά είναι αδύνατον να χαλαρώσουμε, επικοινωνούμε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Μπορεί αυτό που στην πραγματικότητα σαμποτάρει την προσπάθειά μας να ξεκουραστούμε να μην είναι το φορτωμένο πρόγραμμά μας αλλά το άγχος, που θα αντιμετωπίσουμε καλύτερα στο πλαίσιο κάποιας θεραπείας, όπως η γνωσιακή-συμπεριφοριστική.
