Ο καρκίνος του μαστού είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου στις γυναίκες. Κάτι περισσότερο από δύο εκατομμύρια γυναίκες διαγνώστηκαν το 2022 με τη νόσο. Στην Ελλάδα οι νέες περιπτώσεις έφτασαν τις 8, 997. Και ενώ μπορεί τα τελευταία χρόνια να μιλάμε ανοιχτά για αυτό το θέμα και στη χώρα μας και να αποκτήσαμε προσφάτως ένα πολύ οργανωμένο πρόγραμμα πρόληψης, υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να γίνουν μέχρι να φτάσουμε ένα πολύ εξελιγμένο και στα πρότυπα του εξωτερικού στρατηγικό σχέδιο δράσης για τον καρκίνο του μαστού.
Το Marie Claire Greece με την υποστήριξη της MSD και της La Roche Posay διοργάνωσε στις 4 Νοεμβρίου συζήτηση με θέμα «Καρκίνος του μαστού στον δρόμο προς την ολική υποστήριξη και φροντίδα των γυναικών», στο ξενοδοχείο King George στο κέντρο της Αθήνας.
Διακεκριμένοι επιστήμονες από κάθε τομέα, εκπρόσωποι οργανισμών που έχουν ταχθεί στον αγώνα κατά της ασθένειας, εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας και φαρμακευτικών εταιρειών, αλλά και μία γυναίκα που νόσησε και ξεπέρασε τον καρκίνο, μοιράστηκαν τις εμπειρίες και τις γνώσεις τους πάνω στο θέμα της ολικής προσέγγισης της νόσου.
Τι πρέπει να κάνει μια γυναίκα όταν παίρνει στα χέρια της τη μαστογραφία; Πώς θα αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο τρόπο το πρόγραμμα πρόληψης που απέκτησε η χώρα μας και γιατί είναι σημαντικό να χαρτογραφηθεί με τον ίδιο τρόπο και όλη η διαδρομή μιας ασθενούς με καρκίνο μαστού από τη διάγνωση μέχρι την ίαση; Τι είναι το κέντρο μαστού και πώς θα έπρεπε να λειτουργεί ώστε να καλύπτει ολιστικά τις γυναίκες;
Σε αυτά και άλλα κρίσιμα ερωτήματα κλήθηκαν να απαντήσουν και να προτείνουν λύσεις οι προσκεκλημένοι: η Ειρήνη Αγαπηδάκη, Aναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, η Ζένια Σαριδάκη-Ζώρα, Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD, Πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων-Παθολόγων Ελλάδας, ο Παντελής Σκάρλος, Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος, MD, PhD, Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, η Παρασκευή Μιχαλοπούλου, Πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Αλμα Ζωής», ο Γιώργος Καπετανάκης, Πρόεδρος Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου, και η Μαίρη Λαμπρούση, Διευθύντρια του Τομέα Ογκολογίας στην MSD.
Τη συζήτηση, που συντόνισε η διευθύντρια του Marie Claire Greece Γαλάτεια Λασκαράκη, άνοιξε η Καλλιόπη Καρβούνη, φωτογράφος και επιζώσα του καρκίνου μαστού. Η κυρία Καρβούνη, η οποία διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού πριν από περίπου 10 χρόνια, όταν οι δίδυμες κόρες της ήταν μόλις τεσσάρων ετών, παραδέχθηκε ότι εξαρχής εισέπραξε την είδηση ως κάτι που έπρεπε να αντιμετωπίσει.
Το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν της αποκατάστασης. Θα ήθελα να έχω βρει κατευθείαν τον κατάλληλο γιατρό
«Σοκαρίστηκα, ναι, αλλά δεν ένιωσα φόβο. Είχα και τη στήριξη της οικογένειάς μου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό – όπως και το ότι το είπα κατευθείαν, χωρίς να ντραπώ. Το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν της αποκατάστασης. Δεν είχα ιδέα. Έψαχνα στα σκοτεινά. Βρήκα κάποιον, που έκανε την αποκατάσταση τελείως λάθος- έχω κάνει 6 με 7 χειρουργεία – έπαθα μεγάλη ζημιά. Θα ήθελα να έχω βρει κατευθείαν τον κατάλληλο γιατρό».
Μιλώντας ψύχραιμα και έχοντας πάντα το χαμόγελο στα χείλη, δεν έκρυψε πως έκανε γνωστή την ιστορία της, καθώς ήθελε να τη χρησιμοποιήσει για καλό. «Ήμουν πάρα πολύ τυχερή. Δεν χρειάστηκε χημειοθεραπεία, γιατί ήταν πολύ αρχικό το στάδιο, αλλά – έπειτα από μία ανάρτηση μετά το χειρουργείο – σκέφτηκα να το χρησιμοποιήσω όλο αυτό για καλό. Είχα πάρα πολλές γυναίκες με το ίδιο πρόβλημα που μου έστειλαν στο Instagram, στο Facebook. Ζητούσαν βοήθεια, φοβόντουσαν και ήθελαν από εμένα κάποιο στήριγμα ψυχολογικό. Αυτό ήταν πολύ καλό και για εμένα – μου έδωσε χαρά και ικανοποίηση».
Η κυρία Αγαπηδάκη μίλησε στη δική της εισήγηση για το πρόγραμμα πρόληψης «Φώφη Γεννηματά», σημειώνοντας ότι είναι η πρώτη προσπάθεια που κάνει η χώρα μας για να έχει οργανωμένο σχέδιο πρόληψης κατά των χρόνιων νοσημάτων.
«Έχουμε ήδη τους πρώτους καρπούς. Πάνω από 430.000 γυναίκες έχουν κάνει τις εξετάσεις τους και πάνω από 28.000 από αυτές έχουν εντοπιστεί έγκαιρα με ευρήματα. Εκείνο που πρέπει να καταπολεμήσουμε ως νοοτροπία στη χώρα μας είναι ο φόβος για τις προληπτικές εξετάσεις».
«Εκείνο που πρέπει να καταπολεμήσουμε ως νοοτροπία στη χώρα μας είναι ο φόβος για τις προληπτικές εξετάσεις. Είναι σημαντικό οι γιατροί να εστιάζουν όχι μόνο στο τι έχεις, αλλά να μας εξηγούν τι θα έπρεπε να έχουμε κάνει με βάση την ηλικία μας, το ιστορικό μας και να μας ενημερώνουν και γι’ αυτά τα προγράμματα πρόληψης. Έχουν και εκείνοι μια διαφορετική νοοτροπία και πρέπει σιγά σιγά όλοι να αλλάξουμε», σημείωσε και εξήγησε πως χάρη στην ψηφιοποίηση της Υγείας «θα μπορεί μια γυναίκα να κάνει μαστογραφία στην Κρήτη και να τη βλέπουν ένα συμβούλιο γιατρών στην Αθήνα ή ειδικοί στο εξωτερικό».
Η κα. Σαριδάκη – Ζώρα μίλησε για το ψηφιακό μητρώο καρκίνου και τον ηλεκτρονικό φάκελο ασθενούς, τα οποία βρίσκονται σε τελικό στάδιο και αποτελούν τη βάση για να πετύχουμε περισσότερα.
«Έχουμε καταφέρει να βρισκόμαστε σε τελικά στάδια υλοποίησης και εφαρμογής του ψηφιακού μητρώου καρκίνου και του ηλεκτρονικού φάκελου ασθενούς και έχουμε καταφέρει να κάνουμε την ελληνική κοινωνία να αντιμετωπίζει αυτή τη λέξη λίγο διαφορετικά- και αυτό είναι το πιο σημαντικό».
Αναφερόμενη στους γιατρούς πρότεινε πως από το δικό τους μετερίζι θα πρέπει να είναι πιο ανοιχτοί και να ακούν τη γυναίκα που έχουν απέναντί τους. «Δεν είναι πάντα μόνο το χειρουργείο που προκαλεί φόβο. Είναι όλη η πραγματικότητα μιας γυναίκας. Όταν νοσεί μία γυναίκα, νοσεί η οικογένεια και αυτό είναι κάτι που πρέπει πάντα να το έχουμε στον νου μας».
Το κομμάτι καθοδήγησης των ασθενών από τη διάγνωση και μετά ήταν ένα κεντρικό σημείο, στο οποίοι όλοι οι ομιλητές στάθηκαν. Τα εξειδικευμένα κέντρα μαστού ήταν η προτεινόμενη λύση, όπως και η δημιουργία ενός προτυποποιημένου μονοπατιού φροντίδας, το οποίο θα καθοδηγεί τις γυναίκες από την ανίχνευση στη διάγνωση και από εκεί στην ολική διαχείριση του γεγονότος, τόσο σε ιατρικό όσο και ψυχοκοινωνικό επίπεδο.
«Είναι η πρώτη φορά που έχουμε τόσα επιστημονικά εργαλεία και ένα πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου τόσο εξειδικευμένο, που δεν πρέπει όλη αυτή την “επανάσταση” να την αφήσουμε να χαθεί», συμφώνησαν όλοι.
Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού απαιτεί μία ολιστική, πολυπαραγοντική προσέγγιση. Όλο το κλειδί στον μαστό, και σε άλλες περιπτώσεις, είναι η έγκαιρη διάγνωση
Στο ίδιο σκεπτικό κινήθηκε και ο κ. Παντελής Σκάρλος, ο οποίος, αφού εξήγησε πώς λειτουργούν τα ογκολογικά συμβούλια και πότε είναι απαραίτητη η ακτινοθεραπεία, εστίασε στο πόσο σημαντική είναι η έγκαιρη διάγνωση, αλλά και η ορθή ενημέρωση των γυναικών στο συγκεκριμένο θέμα. «Η ακτινοθεραπεία είναι μία τοπική θεραπεία, δηλαδή, εκεί που ακτινοβολείς, στην περίπτωση του μαστού στον μαζικό αδένα – στον μαστό- εκεί περιμένεις και το αποτέλεσμα εκεί και τις παρενέρεγειες. Ενώ με τη χημειοθεραπεία είναι και συστηματικό το αποτέλεσμα και τοπικό. Στοχεύεις δηλαδή με την χημειοθεραπεία και την ορμονοθεραπεία και στον μαστό και μειώνει τις υποτροπές στο να κάνει μετάσταση η γυναίκα κάπου αλλού. Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού απαιτεί μία ολιστική, πολυπαραγοντική προσέγγιση. Όλο το κλειδί στον μαστό, και σε άλλες περιπτώσεις, είναι η έγκαιρη διάγνωση».
Το κομμάτι καθοδήγησης των ασθενών από τη διάγνωση και μετά ήταν ένα κεντρικό σημείο, στο οποίοι όλοι οι ομιλητές στάθηκαν. Τα εξειδικευμένα κέντρα μαστού ήταν η προτεινόμενη λύση όπως και η δημιουργία ενός προτυποποιημένου μονοπατιού φροντίδας, το οποίο θα καθοδηγεί τις γυναίκες από την ανίχνευση στη διάγνωση και από εκεί στην ολική διαχείριση του γεγονότος, τόσο σε ιατρικό όσο και ψυχοκοινωνικό επίπεδο.
Η κυρία Παρασκευή Μιχαλοπούλου αναφέρθηκε στο πόσο σημαντικό θα ήταν ένα κέντρο μαστού και για εκείνες που παρουσιάζουν μετάσταση, οι οποίες αποτελούν το 30% των γυναικών με καρκίνο, αφού πολλές από αυτές «περιπλανώνται στο σύστημα υγείας αναζητώντας τον έναν και τον άλλον ειδικό. Αυτό δεν είναι ποιοτικές υπηρεσίες υγείας». Στάθηκε ακόμη στις περιπτώσεις ασθενών που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία και χρήζουν συμβουλευτικής και από γενετιστή ώστε να γνωρίζουν τις επιλογές τους για την μητρότητα.
«Αυτές οι γυναίκες δεν ξέρω αν μπορούμε να αντιληφθούμε πόσο ταλαιπωρούνται. Ένα κέντρο μαστού που θα λειτουργούσε σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες, θα ήταν η λύση. Από την άλλη, μία γυναίκα 35 με 40 ετών, η οποία δεν έχει κάνει οικογένεια και κάνει τον προληπτικό της έλεγχο και ανακαλύπτει ένα εύρημα. Φαντάζεστε σε τι χάος βρίσκεται; Θα την παραλάβει ο χειρουργός, πιθανότατα και ο ογκολόγος θα βρίσκεται εκεί και ο ακτινοθεραπευτής και ο γενετιστής, ίσως επειδή βρίσκεται σε μικρή ηλικία, ο πλαστικός χειρουργός, αλλά και ο γυναικολόγος για να της πει ότι δεν έχεις οικογένεια, άρα τι θα κάνουμε τώρα; Αυτά όλα πρέπει να τα αποφασίσει μέσα σε τρεις εβδομάδες από την ώρα που θα γίνει το χειρουργείο μέχρι την ώρα που θα ξεκινήσει τη χημειοθεραπεία. Μία γυναίκα μόνη στο σύστημα πώς είναι δυνατόν να τα αντιμετωπίσει όλα αυτά;».
Αυτό το οποίο λείπει είναι ένα προτυποποιημένο μονοπάτι φροντίδας. Έχουμε ένα πολύ καλό πρόγραμμα ανίχνευσης, αλλά πώς πάμε στη διάγνωση; Υπάρχει η σωστή διαχείριση και για τις παρενέργειες που έρχονται μετά;
Στην «εγγραμματοσύνη υγείας των πολιτών» αναφέρθηκε ο κ. Γιώργος Καπετανάκης, τονίζοντας ότι η κοινωνία των πολιτών θα πρέπει να έχει καλύτερη γνώση στα θέματα υγείας πριν φτάσει να νοσήσει, ενώ συμφώνησε ότι τα κέντρα μαστού θα μπορούσαν να διασυνδέονται με όλο το σύστημα και να δώσουν κατευθυντήριες οδηγίες για το πώς αντιμετωπίζουμε μια περίπτωση, ενώ έβαλε στη συζήτηση και τον σεξουαλικό παράγοντα, που επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη διάγνωση με καρκίνο.
Αναφέροντας στοιχεία από έρευνα της ΕΛΛΟΚ σχετικά με τον καρκίνο, είπε: «Όταν ρωτήθηκαν, άντρες και γυναίκες, απάντησαν πως στο προσωπικά θέματα η εμπειρία τους με τον καρκίνο έχει επηρεάσει τη σεξουαλική τους ζωή κατά 65%» και κατέληξε τονίζοντας πως η κοινωνία των πολιτών θα πρέπει να έχει καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη γνώση στα θέματα υγείας πριν φτάσει να νοσήσει».
Η κυρία Λαμπρούση, τέλος, στάθηκε στη φαρμακευτική καινοτομία που έχει φέρει θετικές αλλαγές, δίνοντας ελπίδα σε ασθενείς, αλλά και στις δράσεις της MSD για τη νόσο, που στηρίζουν την πρόληψη, τη διάγνωση και την ευαισθητοποίηση για τη νόσο.
«Το μήνυμα που θέλουμε να στείλουμε προς τα έξω είναι το μήνυμα της ελπίδας, της έγκαιρης διάγνωσης. Ο φόβος δεν βοηθά και οι γυναίκες πρέπει να δουν την ελπίδα που ανοίγεται μπροστά τους. Η φαρμακευτική καινοτομία έχει φέρει μεγάλη ελπίδα στις γυναίκες με καρκίνο του μαστού, ειδικά όταν η διάγνωση γίνεται στα πρώιμα στάδια. Πλέον μιλάμε για εξατομικευμένες θεραπείες».
Φωτογραφίες: Άσπα Κουλύρα
Video: Σoρέττα Καψωμενου και Photo Master Team
