Η Πυραμίδα Μάθησης είναι μια μεθοδολογία που προσδιορίζει τους διαφορετικούς τρόπους μάθησης και μετρά ως ποσοστό την αποτελεσματικότητα κάθε μεθόδου όσον αφορά τη διατήρηση των γνώσεων που έχει μάθει το άτομο.
Σε γενικές γραμμές, δίνει χαμηλότερο ποσοστό αποτελεσματικότητας στις παθητικές μορφές μάθησης (διαλέξεις, διάβασμα) και πολύ υψηλότερο ποσοστό αποτελεσματικότητας στις ενεργητικές μορφές μάθησης (ομαδική συζήτηση, πρακτική εξάσκηση).
Το μοντέλο παρουσιάζεται συνήθως σε οπτική μορφή ως πυραμίδα – οι ενεργητικές μορφές μάθησης με υψηλό ποσοστό διατήρησης των γνώσεων αποτελούν τη βάση της πυραμίδας και οι παθητικές μορφές μάθησης με χαμηλό ποσοστό διατήρησης των όσων μαθαίνουμε αποτελούν την κορυφή.
Η ιδέα της Πυραμίδας Μάθησης αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τον Edgar Dale, ειδικό στην οπτικοακουστική εκπαίδευση, στο βιβλίο του “Audio-Visual Methods in Teaching” του 1946, όπου ονόμασε τους διαφορετικούς τρόπους μετάδοσης πληροφοριών ως «Κώνο της Εμπειρίας», χρησιμοποιώντας έναν κώνο -αντί για πυραμίδα- ως οπτική αναπαράσταση.
Ο κώνος εξελίχθηκε στην έννοια της «Πυραμίδας Μάθησης» από το Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Συμπεριφορικής Επιστήμης των Εθνικών Εργαστηρίων Εκπαίδευσης (NTL) στο Bethel του Maine των ΗΠΑ, έπειτα από έρευνα και μελέτη στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Η μεθοδολογία αυτή χρησιμοποιείται έκτοτε ως πλαίσιο για πολλές μορφές εκπαιδευτικού σχεδιασμού.
Πώς λειτουργεί η Πυραμίδα Μάθησης
Όπως έχει καθιερωθεί, η Μαθησιακή Πυραμίδα αναγνωρίζει τις διάφορες μεθόδους μάθησης και αξιολογεί την ποσοστιαία αποτελεσματικότητά τους όσον αφορά τη διατήρηση της μάθησης. Αυτό απεικονίζεται οπτικά ως πυραμίδα, αλλά αναλύεται ως εξής:
Διάλεξη (5% Διατήρηση)
Αυτή ορίζεται ως η πιο παθητική μορφή μάθησης, καθώς ο μαθητής κάθεται αναπαυτικά και δέχεται τα μαθήματα χωρίς να απαιτείται να επιδείξει κατανόηση ή εφαρμογή της γνώσης. Ωστόσο, είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να παραδώσετε πολλές πληροφορίες στους μαθητές γρήγορα.
Ανάγνωση (10% Διατήρηση)
Αν και εξακολουθεί να είναι παθητική, η ανάγνωση θεωρείται ελαφρώς πιο αποτελεσματικός τρόπος μάθησης, καθώς ο μαθητής μπορεί να ανατρέχει τακτικά στο υλικό ως αναφορά και μπορεί -ενδεχομένως- να επισημάνει βασικά τμήματα της μάθησης.
Οπτικοακουστικά μέσα (20% Διατήρηση)
Με την ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας και της ψηφιακής παράδοσης μαθημάτων, αυτός ο τρόπος μάθησης γίνεται όλο και πιο διαδεδομένος. Αν και εξακολουθεί να ορίζεται ως παθητική μάθηση, θεωρείται πιο αποτελεσματικός, καθώς ενσωματώνει άλλα στοιχεία. Τις περισσότερες φορές εξακολουθεί να είναι μια διάλεξη, αλλά με τη χρήση οπτικών εργαλείων (εικόνες, φυλλάδια, Flipcharts, διαφάνειες, προβολές και βίντεο), τα οποία θεωρείται ότι ενισχύουν τη συγκράτηση των γνώσεων.
Επίδειξη (30% συγκράτηση)
Η επίδειξη θεωρείται η πρώτη ενεργητική μέθοδος μάθησης στην Πυραμίδα Μάθησης. Με λίγα λόγια, σημαίνει ότι ο δάσκαλος δείχνει στο μαθητή κάτι σε πρακτική βάση βήμα προς βήμα. Ένα συνηθισμένο παράδειγμα εργασίας είναι η διδασκαλία του τρόπου αλλαγής ενός σκασμένου ελαστικού. Είναι πολύ πιο αποτελεσματικό να το δείξετε στην πράξη παρά να περιγράψετε απλώς τη διαδικασία.
Συζήτηση (διατήρηση 50%)
Αναφέρεται μερικές φορές και ως συνεργατική μάθηση. Πρόκειται για μια μεγαλύτερη ομάδα που χωρίζεται σε μικρότερες για να ασχοληθεί ενεργά με ένα θέμα. Η ακρόαση των άλλων που δίνουν την ερμηνεία τους για το διδασκόμενο αντικείμενο, επιτρέπει στο άτομο να εξετάσει τη δική του κατανόηση του θέματος. Αυτό αναπτύσσει την κριτική τους σκέψη και εμβαθύνει τη διατήρηση της γνώσης.
Πρακτική εξάσκηση (75% διατήρηση)
Αυτό θα μπορούσε επίσης να αναφέρεται ως εμπειρία. Θεωρείται μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους μάθησης, καθώς επιτρέπει στο άτομο να εφαρμόσει τις γνώσεις του στην πράξη. Η πρακτική εφαρμογή βοηθά στην ανάκληση πληροφοριών μακροπρόθεσμα, οδηγεί σε βαθύτερη κριτική σκέψη και κατανόηση της γνώσης και συνεπώς σε υψηλότερη διατήρηση της μάθησης. Επιστρέφοντας στο σκασμένο ελαστικό ως παράδειγμα – από την άποψη της διατήρησης της γνώσης, είναι ακόμη πιο αποτελεσματικό να εξασκηθείτε στην αλλαγή ενός ελαστικού μόνοι σας παρά να παρακολουθήσετε μια επίδειξη της διαδικασίας.
Διδασκαλία σε άλλους (90% διατήρηση)
Αυτή θεωρείται η υψηλότερη μέθοδος διατήρησης της γνώσης στην Πυραμίδα της Μάθησης. Προκειμένου να μεταδώσει τις γνώσεις σε άλλους, ένα άτομο πρέπει να έχει κατανοήσει σε βάθος τις έννοιες και τις λεπτομέρειες γύρω από ένα θέμα, και επομένως να είναι σε θέση να τις ανακαλέσει εύκολα. Θεωρείται επίσης ότι η πράξη της εμπλοκής με τους μαθητές και της απάντησης σε ερωτήσεις, εμβαθύνει την κριτική σκέψη του ατόμου και εδραιώνει τη συγκράτηση της γνώσης.
Στην πράξη, βέβαια, ένα μεγάλο μέρος της διδασκαλίας και της εκπαίδευσης συνδυάζει τις διάφορες μεθόδους μάθησης που αναφέρονται στην πυραμίδα και δεν επικεντρώνεται σε μία μορφή. Μια διάλεξη, για παράδειγμα, μπορεί να εξελιχθεί σε ομαδική συζήτηση και πρακτική εξάσκηση. Η πυραμίδα μάθησης, ωστόσο, συμβάλλει στην ανάδειξη της αξίας των διαφορετικών μορφών διδασκαλίας και μάθησης και παρέχει ένα πλαίσιο για το σχεδιασμό του εκπαιδευτικού περιεχομένου.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η σημασία της Πυραμίδας Μάθησης
Παρά τις επικρίσεις που δέχεται τελευταία, καθώς πολλοί θεωρούν τα δεδομένα βασισμένα σε απαρχαιωμένες έρευνες, η Πυραμίδα της Μάθησης συνεχίζει να χρησιμοποιείται και να υποστηρίζεται ως αποτελεσματική δομή του εκπαιδευτικού περιεχομένου και του τρόπου που ένα άτομο μαθαίνει. Μάλιστα, οι υποστηρικτές της επιμένουν πως ο συνδυασμός των τρόπων απόκτησης της γνώσης, αλλά κυρίως ο πειραματισμός και η διδασκαλία σε άλλους θα ενισχύσει σημαντικά την κατανόηση και τη διατήρηση της γνώσης του κάθε ανθρώπου.
