Μια διαφορετική προσωπική μαρτυρία μοιράζεται ένας γιατρός, ο Akshad Singi, M.D., στο Yourtango.com: της εμπειρίας του από τα λεγόμενα “Χωριά Άνοιας”, δομές που συνδυάζουν τη σύγχρονη ιατρική με την παραδοσιακή ιδέα μιας μικρής κοινότητας και που έχουν αρχίσει να εμφανίζονται σε διάφορα σημεία του κόσμου:
«”Ποιος είναι;”.
»Το ρώτησε για εκατοστή φορά μέσα σε οκτώ χρόνια.
»Η παλαιότερη φίλη της γιαγιάς μου έχει άνοια. Και κάθε φορά που τη συναντώ, αδυνατεί να με θυμηθεί, καθώς δεν είναι σε θέση να καταγράψει στη μνήμη της νέα γεγονότα και πρόσωπα. Έχει αρχίσει να ξεχνάει ακόμα και τα παλιά.
«Η παλαιότερη φίλη της γιαγιάς μου έχει άνοια. Και κάθε φορά που τη συναντώ, αδυνατεί να με θυμηθεί, καθώς δεν είναι σε θέση να καταγράψει στη μνήμη της νέα γεγονότα και πρόσωπα. Έχει αρχίσει να ξεχνάει ακόμα και τα παλιά».
»Κατά τη γνώμη μου, η άνοια είναι μια από τις πιο δύσκολες παθήσεις. Γιατί μπορεί να σε σκοτώσουν άλλες ασθένειες, στη διάρκειά της, και επειδή διαγράφει κομμάτια της ζωής σου, σαν να μην τα έζησες ποτέ.
»Ουσιαστικά, μνήμη σημαίνει ζωή. Τα πρώτα χρόνια της ζωής σου, από τα οποία δεν έχεις καθόλου αναμνήσεις, αισθάνεσαι ότι τα έζησες; Θα έλεγα όχι. Οι γονείς σου έζησαν εκείνα τα χρόνια, αλλά εσύ όχι – γιατί δεν τα θυμάσαι καθόλου.
»Σε παρακινούν να χτίσεις όσο περισσότερες αναμνήσεις μπορείς. Κι αυτό γιατί περισσότερες αναμνήσεις σημαίνει ότι έχεις ζήσει περισσότερο. Όταν λοιπόν διαγράφονται εικόνες βουτηγμένες στη νοσταλγία είναι σαν να διαγράφεται ένα κομμάτι της ζωής σου.
»Αλλά στην άνοια, χάνεις την ικανότητα να σχηματίζεις αναμνήσεις. Ξεχνάς ακόμα και αυτές που έχεις δημιουργήσει ήδη. Σκέψου πόσο επώδυνο είναι να διαγράφονται αγαπημένες φωτογραφίες από τη συσκευή του κινητού σου. Φαντάσου τώρα πόσο απελπιστικό θα ήταν αν έκανε το ίδιο ο εγκέφαλός σου χωρίς να ζητήσει την άδειά σου.
«Σκέψου πόσο επώδυνο είναι να διαγράφονται αγαπημένες φωτογραφίες από τη συσκευή του κινητού σου. Φαντάσου τώρα πόσο απελπιστικό θα ήταν αν έκανε το ίδιο ο εγκέφαλός σου χωρίς να ζητήσει την άδειά σου».
»Η άνοια αρχίζει συχνά με απώλεια μνήμης αλλά, σταδιακά, εξελίσσεται σε σημείο κάποιος να μην μπορεί να φροντίσει τον εαυτό του. Δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το μπάνιο. Δεν μπορεί να αλλάξει ρούχα. Επομένως, καταλήγει να χρειάζεται 24ωρη φροντίδα.
»Αυτή τη στιγμή, η κατάσταση του συστήματος φροντίδας δεν είναι ιδανική. Οι ασθενείς είτε έχουν 24ωρη φροντίδα στο σπίτι τους είτε εισάγονται σε ειδική δομή [ο γιατρός δεν αναφέρεται στην Ελλάδα, αλλά η περιγραφή του ταιριάζει με την ελληνική πραγματικότητα].
»Στις δομές, κάποιοι χάνουν την ταυτότητά τους εντελώς. Πρέπει να μοιραστούν την ίδια στέγη με άλλους ασθενείς. Να ακούν την ίδια μουσική με όλους. Να τρώνε το ίδιο φαγητό με όλους. Δεν έχουν την ελευθερία να βγουν έξω.
»Ουσιαστικά, δεν είναι πλέον ο εαυτός τους: είναι ένας ασθενής που δέχεται τη φροντίδα ενώ ο κόσμος περιμένει το θάνατό του.
»Μια εμπνευσμένη λύση – που κάνει ένα τεράστιο άλμα από την παρούσα κατάσταση – είναι η ιδέα του “Χωριού Άνοιας” όπως το Hogeweyk στην Ολλανδία.
»Είναι όπως κάθε γειτονιά: με θέατρα, καφέ, κουρεία κ.λπ. Αλλά έχει κάτι ξεχωριστό: όλοι οι κάτοικοί της είναι ασθενείς με άνοια και όλοι οι εργαζόμενοι (σερβιτόροι, κουρείς κ.λπ.) εκπαιδευμένοι σε αυτήν.
«Είναι όπως κάθε γειτονιά: με θέατρα, καφέ, κουρεία κ.λπ. Αλλά έχει κάτι ξεχωριστό: όλοι οι κάτοικοί της είναι ασθενείς με άνοια και όλοι οι εργαζόμενοι (σερβιτόροι, κουρείς κ.λπ.) εκπαιδευμένοι σε αυτήν».
»Αυτά τα χωριά λειτουργούν σύμφωνα με μια σειρά από αρχές.
»Κανονικότητα: Αντί να στοιβάζει όλους τους ανθρώπους κάτω από μια στέγη όπως συμβαίνει σε δομές άνοιας, τους χωρίζει σε ομάδες των 6-7 ατόμων και τους παραχωρεί κανονικά σπίτια.
»Αυτονομία: Οι ασθενείς έχουν πλήρη ανεξαρτησία. Μπορούν να παραμείνουν στο δωμάτιό τους ή να επισκεφτούν τον διπλανό κήπο. Ακόμα και να κάνουν μια βόλτα στη γειτονιά, πηγαίνοντας στο καφέ και παραγγέλνοντας να φάνε ό,τι θέλουν. Η επιλογή είναι δική τους.
»Επιστημονική φροντίδα: Σε ολόκληρη τη γειτονιά υπάρχουν ζωηρόχρωμες πόρτες, μπάρες στήριξης και οδηγοί περιπάτου για να διευκολύνουν τις μετακινήσεις των κατοίκων της. Ακόμα και τα πιάτα έχουν ζωηρά χρώματα, που έχει παρατηρηθεί ότι παρακινούν όσους πάσχουν από Αλτσχάιμερ να τρώνε περισσότερο φαγητό. Ειδικές επενδύσεις στις επιφάνειες και τα έπιπλα απορροφούν τους ήχους που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αποπροσανατολισμό.
»Προώθηση της κοινωνικής επαφής: Τα καφέ, τα θέατρα και τα κουρεία έχουν τοποθετηθεί σκοπίμως σε διαφορετικά κτίρια για να ευνοήσουν την κοινωνικοποίηση των κατοίκων της γειτονιάς.
»Ουσιαστικά, αυτά τα χωριά αντικαθιστούν, για τους ασθενείς, την ιδρυματοποίηση με την κανονικότητα σε συνδυασμό με φροντίδα. Επιδιώκουν να τους κάνουν να αισθανθούν όχι σαν ασθενείς, αλλά σαν φυσιολογικοί άνθρωποι.
«Ουσιαστικά, αυτά τα χωριά αντικαθιστούν, για τους ασθενείς, την ιδρυματοποίηση με την κανονικότητα σε συνδυασμό με φροντίδα. Επιδιώκουν να τους κάνουν να αισθανθούν όχι σαν ασθενείς, αλλά σαν φυσιολογικοί άνθρωποι».
»Φυσικά, δεν μπορεί κάθε χώρα του κόσμου να ανταπεξέλθει στο κόστος τους, που υπολογίζεται ετησίως στα 70.000 με 90.000 δολάρια ανά ασθενή.
»Είναι όμως μια αρχή.
»Και είναι σπουδαία.
»Ενώ το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται σε ολόκληρο τον κόσμο, αυξάνεται και το ποσοστό των ηλικιωμένων, επομένως αναμένεται να αυξηθούν και τα περιστατικά άνοιας.
»Για να φροντίσουμε αυτό τον πληθυσμό, χρειαζόμαστε περισσότερες εμπνευσμένες λύσεις όπως τα Χωριά Άνοιας.
»Όλοι μας νιώθουμε απαισιοδοξία και χάνουμε την ελπίδα μας όταν μαθαίνουμε άσχημες ειδήσεις από όλο τον κόσμο. Και όταν κάποιος μας λέει ότι ο κόσμος πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο, τείνουμε να συμφωνήσουμε αμέσως.
»Όμως, η αλλαγή συμβαίνει σταδιακά. Δεν θα διορθώσουμε τα προβλήματα σε μια νύχτα, αλλά σίγουρα οδεύουμε προς ένα καλύτερο μέλλον. Τα Χωριά Άνοιας είναι μια απόδειξη».
