Το ρεπορτάζ του National Geographic αρχίζει από την ιστορία μιας 22χρονης που ήταν πεπεισμένη ότι έπασχε από πρώιμη άνοια. Η Rach Idowu ξεχνούσε γενέθλια, επαγγελματικές συναντήσεις και δυσκολευόταν να διαχειριστεί τις οικονομικές υποχρεώσεις της. Τέσσερα χρόνια αργότερα, διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ. Ξαφνικά, όλοι οι γρίφοι του παρελθόντος της -τα ξενύχτια για να τελειώσει μια σχολική εργασία, το γεγονός ότι ήταν διαρκώς ανήσυχη ως παιδί- βρήκαν μια λύση.
Είναι μόνο μία από τις γυναίκες, και μάλιστα ενήλικες, που διαγιγνώσκονται τα τελευταία χρόνια με τη διαταραχή που μέχρι πρόσφατα οι επιστήμονες θεωρούσαν «αντρική υπόθεση». Μάλιστα την περίοδο 2020-22 σχεδόν διπλασιάστηκαν οι διαγνώσεις της σε γυναίκες 23-49 ετών.
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητας χωρίζεται σε τρεις τύπους: απρόσεκτος, υπερκινητικός και παρορμητικός. Οι περισσότερες διαγνώσεις σε γυναίκες και κορίτσια εντοπίζονται στον πρώτο τύπο, που μεταξύ άλλων χαρακτηρίζεται από δυσκολίες συγκέντρωσης σε μια δραστηριότητα, οργάνωσης και μνήμης. «Συχνά θεωρούμε αυτές τις γυναίκες ονειροπόλους» σχολιάζει η Julia Schechter, επικεφαλής του Κέντρου Γυναικών και Κοριτσιών με ΔΕΠΥ του Πανεπιστημίου Ντιουκ στις ΗΠΑ.
«Συχνά θεωρούμε αυτές τις γυναίκες ονειροπόλους» σχολιάζει η Julia Schechter, επικεφαλής του Κέντρου Γυναικών και Κοριτσιών με ΔΕΠΥ του Πανεπιστημίου Ντιουκ στις ΗΠΑ.
Μέχρι, ωστόσο, το 1999, όταν η κλινική ψυχολόγος Kathleen Nadeau υποστήριζε σε συνέδρια ότι υπάρχουν και κορίτσια με ΔΕΠΥ, «μας χλεύαζαν. Μας έλεγαν, έχουμε τα αγόρια που πηγαίνουν τρεις φορές στην εβδομάδα στο γραφείο του διευθυντή και παίρνουν αποβολές και από την άλλη μάς λέτε ότι έχουν ΔΕΠΥ και τα ήσυχα κορίτσια που παίρνουν άριστα;».
Πράγματι, υπάρχουν πολλά κορίτσια με ΔΕΠΥ που αριστεύουν στο σχολείο, αλλά αυτό μπορεί να σημαίνει ότι προηγήθηκαν ξενύχτια για να ολοκληρώσουν μια μελέτη ή μια εργασία. «Τα κορίτσια προσπαθούν σκληρά να κρύψουν τα προβλήματά τους. Δεν θέλουν οι δάσκαλοι ή οι γονείς τους να θυμώνουν μαζί τους» σχολιάζει η Nadeau. Έτσι, μπορεί να καταφέρουν να καμουφλάρουν τα συμπτώματα της διαταραχής.
«Δεν θέλεις οι άλλοι να ξέρουν ότι καταρρέεις» σχολιάζει η 31χρονη Janna Moen, μια μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ που διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ πριν από λίγα χρόνια. Το τίμημα που πλήρωσε η ίδια για να εξασφαλίσει υψηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις ήταν προβλήματα ψυχικής υγείας και αυτοεκτίμησης και δυσκολίες στις προσωπικές σχέσεις της.
«Δεν θέλεις οι άλλοι να ξέρουν ότι καταρρέεις» σχολιάζει η 31χρονη Janna Moen, μια μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ που διαγνώστηκε με ΔΕΠΥ πριν από λίγα χρόνια. Το τίμημα που πλήρωσε η ίδια για να εξασφαλίσει υψηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις ήταν προβλήματα ψυχικής υγείας,
Όπως η Moen, πολλά ακόμα κορίτσια και γυναίκες θεωρούν τα συμπτώματα του ΔΕΠΥ απλά «συναισθηματικά προβλήματα». Και σίγουρα στη διάγνωση δεν βοηθούν οι προκαταλήψεις που έχουν οι ειδικοί, που μέχρι σήμερα τείνουν να αναγνωρίζουν τη διαταραχή κυρίως σε αγόρια και άντρες.
Ωστόσο ο David Goodman, διευθυντής του Κέντρου ΔΕΠΥ Ενηλίκων στο Μέριλαντ και καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Τζονς Χόπκινς, επισημαίνει ότι η αναλογία των διαγνώσεων ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια είναι τρία προς ένα, ενώ στους ενήλικες πλησιάζει το ένα προς ένα. «Τα παιδιά διαγιγνώσκονται επειδή προκαλούν μπελάδες στους άλλους. Οι ενήλικες, επειδή προκαλούν μπελάδες στον εαυτό τους» όπως συνοψίζει ο ειδικός.
Η αναλογία των διαγνώσεων ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια είναι τρία προς ένα, ενώ στους ενήλικες πλησιάζει το ένα προς ένα. «Τα παιδιά διαγιγνώσκονται επειδή προκαλούν μπελάδες στους άλλους. Οι ενήλικες, επειδή προκαλούν μπελάδες στον εαυτό τους».
Και ενώ τα social media έχουν ενοχοποιηθεί για διάσπαση προσοχής, παράλληλα έχουν αναδειχθεί σε βασικό εργαλείο ενημέρωσης: Πολλές γυναίκες, σύμφωνα με το άρθρο του National Geographic, έλαβαν διάγνωση για ΔΕΠΥ μόνο αφού απευθύνθηκαν στους ειδικούς παρακινημένες από μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Όσες λαμβάνουν την απαραίτητη βοήθεια βλέπουν τη ζωή τους να αλλάζει ριζικά. Η Rach λέει ότι από τότε που άρχισε να παίρνει τη σωστή φαρμακευτική αγωγή, έχει καταφέρει να διαχειριστεί τα οικονομικά της, να βελτιωθεί και στην επαγγελματική και στην προσωπική ζωή της. Μάλιστα το προσωπικό ταξίδι της την ώθησε να αρχίσει, το 2020, να στέλνει ένα newsletter με τίτλο «Το ΔΕΠΥ στην ενήλικη ζωή», που όπως επισημαίνει έχει βοηθήσει εκατοντάδες άλλους να πάρουν μια σωστή διάγνωση. «Είναι δύσκολο να υπάρχεις σε έναν κόσμο όπου αισθάνεσαι ότι κάτι δεν πάει καλά με το μυαλό σου» καταλήγει. «Το να γνωρίζεις και μόνο σού δίνει δύναμη».
