Το multitasking είναι ο τρόπος που πολλοί από εμάς ζούμε. Πόσο συχνά στέλνετε μηνύματα ενώ έχετε κολλήσει στην κίνηση, χάνετε την προσοχή σας σε ένα podcast ενώ κάνετε δουλειές, ή εναλλάσσεστε μεταξύ των ειδήσεων και των εισερχόμενων μηνυμάτων σας;
«Κολλάμε στην παγίδα του multitasking, ακόμη και χωρίς να το συνειδητοποιούμε», δήλωσε στους New York Times, η Nicole Byers, νευροψυχολόγος, η οποία ειδικεύεται στη θεραπεία ανθρώπων που υποφέρουν από burn out.
«Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που αυτή κατάσταση έχει γίνει συλλογική συνήθεια», συμπλήρωσε η ψυχολόγος. «Οι περισσότεροι από εμάς αποφεύγουμε την πλήξη αν μπορούμε και το multitasking είναι ένας αξιόπιστος τρόπος για να την αποκρούσουμε. Υπάρχει επίσης μεγάλη πίεση για να το καταφέρουμε. Πόσες φορές έχουμε δει μια αγγελία για δουλειά ή βρισκόμαστε σε μια εργασία που ζητά περισσότερες ευθύνες από έναν άνθρωπο. Ο σύγχρονος κόσμος – όπου τόσοι πολλοί από εμάς περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας σε οθόνες – πραγματικά αναγκάζει τον εγκέφαλό μας να ασχολείται ταυτόχρονα με παραπάνω από ένα πράγματα, δηλαδή να κάνει multitasking».
Ωστόσο, το ότι αυτό δεν είναι κάτι θετικό για τον οργανισμό μας είναι γνωστό και παραμένει μία πραγματικότητα. Υπάρχουν, όμως, τρόποι οι οποίοι μπορούν να μας βοηθήσουν να έχουμε μια πιο έξυπνη προσέγγιση απέναντι στο θέμα.
Ο εγκέφαλός μας και το multitasking
Αρχικά, ο όρος από μόνος του είναι παρεξηγημένος. Είναι αδύνατον να κάνουμε δύο πράγματα ταυτόχρονα το ίδιο καλά συγκεντρωμένοι και στα δύο – εκτός κι αν είμαστε χαλαροί, όπως, για παράδειγμα, όταν περπατάμε και συζητάμε με έναν φίλο.
«Συνήθως, όταν οι άνθρωποι λένε ότι κάνουν multitasking, στην πραγματικότητα εναλλάσσουν την προσοχή τους σε δύο πράγματα», δήλωσε η Gloria Mark, καθηγήτρια πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.
«Ας σκεφτούμε τι συμβαίνει όταν ασχολείστε με μία μόνο εργασία, όπως το μαγείρεμα του δείπνου. Από τη στιγμή που αποφασίζετε τι θα φτιάξετε, διάφορες περιοχές του εγκεφάλου σας, που αναφέρονται συλλογικά ως δίκτυο γνωστικού ελέγχου, συνεργάζονται για να το κάνουν να συμβεί», είπε ο Anthony Wagner, καθηγητής ψυχολογίας στο Στάνφορντ και αναπληρωτής διευθυντής του Ινστιτούτου Νευροεπιστημών Wu Tsai του πανεπιστημίου, στο αφιέρωμα των New York Times στo multitasking.
«Αυτό το δίκτυο περιλαμβάνει περιοχές του εγκεφάλου σας που εμπλέκονται στην εκτελεστική λειτουργία ή την ικανότητα να σχεδιάζετε και να εκτελείτε συμπεριφορές με στόχο. Μαζί δημιουργούν ένα νοητικό μοντέλο της εκάστοτε εργασίας και των όσων χρειάζεστε για να την ολοκληρώσετε. Ο εγκέφαλός σας μπορεί να το κάνει αυτό αντλώντας πληροφορίες τόσο από εξωτερικούς όσο και από εσωτερικούς, όπως τα συστατικά στο ψυγείο σας ή τη μνήμη σας για τη συνταγή».
Η δρ. Gloria Mark συνέκρινε αυτή τη διαδικασία με τη δημιουργία ενός πίνακα στη φαντασία μας. «Αν κάποιος μας τηλεφωνήσει όταν εμείς φτιάχνουμε μια εικόνα στο μυαλό μας, αυτή χάνεται αμέσως και ασχολούμαστε πλέον με το τηλεφώνημα. Κάθε φορά που αλλάζετε την προσοχή σας σε μια νέα εργασία, ο εγκέφαλός σας πρέπει να επαναπροσανατολιστεί. Αν θυμάστε τη συνταγή απέξω ή η συνομιλία σας είναι ανάλαφρη, η εναλλαγή ανάμεσα στις δύο λειτουργίες μπορεί να είναι απλή. Αλλά όσο περισσότερη προσπάθεια απαιτεί κάθε εργασία, τόσο περισσότερο ο εγκέφαλός σας πρέπει να ταξινομήσει τις ανταγωνιστικές πληροφορίες και να διαχωρίσει τους στόχους».
Τα μειονεκτήματα του multitasking
Μπορεί, τα περισσότερα να τα έχετε εντοπίσει ήδη, μέσα από την πείρα σας, αλλά, γενικά, «όταν κάνουμε συχνές εναλλαγές μεταξύ εργασιών, πληρώνουμε αυτό που έχει ονομαστεί “κόστος εναλλαγής”», δήλωσε ο Δρ. Wagner. «Θα είμαστε πιο αργοί, λιγότερο ακριβείς και αποτελεσματικοί απ’ ό,τι θα ήμασταν αν μέναμε συγκεντρωμένοι σε μία μόνο εργασία».
Η ταχύτητα αντίδρασης και η ακρίβεια δεν είναι οι μόνοι κίνδυνοι. Το multitasking είναι πιο απαιτητικό γνωστικά, ακόμη και όταν κάνουμε πράγματα που θεωρούμε ευχάριστα ή εύκολα. «Όταν κάνουμε multitasking, μπορούμε να επιβαρύνουμε τη μνήμη ή την ικανότητά μας να κρατάμε και να χειριζόμαστε πληροφορίες στο μυαλό μας,», εξήγησε η Δρ.Byers, που βασίστηκε στα αποτελέσματα επιστημονικής έρευνας. «Όσο περισσότερο επιβαρύνουμε αυτό το σύστημα στον εγκέφαλο και όσο περισσότερα προσπαθούμε να κρατήσουμε στο μυαλό μας ταυτόχρονα, τόσο μεγαλύτερη νοητική κόπωση προκαλείται», είπε.
Παράλληλα, περισσότερες μελέτες έχουν συνδέσει το multitasking με αύξηση των καρδιακών παλμών, της αρτηριακής πίεσης, του άγχους, αλλά και με πιο κακόκεφη διάθεση και αρνητική αντίληψη απέναντι στην εργασία που αναλαβάμε.
Πώς να εστιάζετε σε ένα πράγμα κάθε φορά
Η Δρ. Mark πρότεινε να ξεκινήσετε παρατηρώντας τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια της ημέρας, σημειώνοντας πότε και πώς αλλάζετε εργασίες, χωρίς να το συνειδητοποιείτε. Από εκεί και πέρα, η συμβουλή είναι απλή αλλά απαιτητική: Θα πρέπει να εξασκηθείτε στο monotasking, ή να κάνετε ένα πράγμα κάθε φορά, για να επανεκπαιδεύσετε σταδιακά την εστίασή σας και να αυξήσετε την αντοχή σας.
«Το monotasking μπορεί να είναι πιο εύκολο κατά τη διάρκεια των περιόδων που έχετε την καλύτερη πνευματική απόδοση», πρότεινε η Δρ. Μαρκ. Αυτό διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά σε μια μελέτη στον χώρο εργασίας, η ίδια και οι συνάδελφοί της διαπίστωσαν ότι η ικανότητα των περισσότερων ανθρώπων να αντιμετωπίζουν δύσκολες και απαιτητικές εργασίες κορυφώνεται γύρω στο μεσημέρι και το απόγευμα.
«Αν δυσκολεύεστε, ξεκινήστε από τα μικρά. Μπορείτε να ασχοληθείτε με ένα μόνο task για πέντε λεπτά ή δέκα; Δοκιμάστε το έτσι, αρχικά».
«Όταν πρόκειται για τον εγκέφαλό μας, το αργό και σταθερό είναι πάντα μια καλή στρατηγική», συμφώνησε η Δρ Bayers.
Πότε να συνεχίσετε να κάνετε multitasking
Η ζωή σας πιθανότατα θα περιλαμβάνει κάποιο επίπεδο εναλλαγής εργασιών, που δεν θα μπορείτε να αποφύγετε. Υπάρχουν τρόποι να γίνει πιο αποτελεσματικό.
Επικεντρωθείτε στα δυνατά σας σημεία
«Ορισμένες δραστηριότητες επιβαρύνουν το μυαλό μας και απαιτούν μεγάλη συγκέντρωση περισσότερο από άλλε. Έτσι, αν μια εργασία είναι αγχωτική ή απαιτεί μεγάλη πνευματική προσπάθεια όταν την κάνετε μόνοι σας, μάλλον θα ήταν καλύτερο να συγκεντρωθείτε αποκλειστικά σε εκείνη Για παράδειγμα, αν πρέπει να πληκτρολογήσετε ένα επιστημονικό κείμενο, δεν μπορείτε ταυτόχρονα να μιλάτε στο τηλέφωνο. Αν, όμως, είστε πολύ καλοί στο πλέξιμο μπορείτε ταυτόχρονα να παρακολουθείτε και τηλεόραση», προτείνει η Δρ. Bayers.
Ζυγίστε τους κινδύνους
Μπορεί ορισμένες δραστηριότητες να μοιάζουν υπερβολικά απλές ή να νομίζουμε ότι μπορούμε να τις κάνουμε δίχως λάθη, αλλά και πάλι εγκυμονούν μεγάλοι κίνδυνοι. «Ακόμα κι όταν νιώθετε πως μπορείτε να ολοκληρώσετε μία πράξη, δίχως να της δίνετε μεγάλη προσοχή, δεν μπορείτε να αποφύγετε τον απρόσμενο παράγοντα. Μέχρι και οι πιο έμπειροι οδηγοί δεν ξέρουν τι να περιμένουν στον δρόμο ούτε να προβλέψουν πότε θα συμβεί κάτι απρόοπτο. Το διακύβευμα δεν πρέπει να είναι ζωή ή θάνατος για να είστε πιο προσεκτικοί. Το multitasking μπορεί να αφήσει περιθώρια για σοβαρά λάθη στη δουλειά σας ή την οικογένειά σας, γι’ αυτό σκεφτείτε καλά πριν ενδώσετε σε αυτή τη συνήθεια την επόμενη φορά», είπε ο Dr. Wagner.
Βρείτε τα σημεία καμπής
Το πότε και πώς αλλάζουμε εργασίες έχει επίσης σημασία. «Αντί να αλλάζετε ασχολία με το παραμικρό», η Δρ Mark πρότεινε να αλλάζετε στο σημείο εκείνο που αποκάλεσε «σημεία διακοπής», δηλαδή τη στιγμή εκείνη που θα είναι εύκολο να ξεκινήσετε ξανά μια εργασία, χωρίς να χρειαστεί να κάνετε περισσή δουλειά. Για παράδειγμα, καθώς διαβάζετε αυτό το άρθρο, μπορείτε να δοκιμάσετε να φτάσετε μέχρι το τέλος πριν ελέγξετε τις ειδοποιήσεις σας. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, μπορείτε να στοχεύσετε τουλάχιστον στο τέλος αυτής της παραγράφου.
Καταφύγετε στο multitasking όταν είναι πραγματικά αποτελεσματικό
Το να συνδυάζετε συνήθειες που σας αρέσουν με εκείνες που δεν πολύ προτιμάτε, ίσως δώσει στον εγκέφαλό σας περισσότερο θετική ενίσχυση από το να ασχολείστε αποκλειστικά με ένα πράγμα τη στιγμή. Αν, για παράδειγμα, είναι πιο πιθανό να πλύνετε τα πιάτα με την τηλεόραση ανοιχτή, μάλλον αξίζει να θυσιάσετε λίγο την προσοχή σας. «Στον εγκέφαλό μας μπορεί να μην αρέσουν οι αλλαγές», δήλωσε ο Δρ Bayers. «Αλλά του αρέσουν πολύ οι ανταμοιβές».
