Ο πόλεμος εδώ και χρόνια αφήνει τα σημάδια του βαθιά σε κοινωνίες και κράτη, αλλά για τα άτομα με αναπηρία ο αντίκτυπος είναι συχνά ακόμη πιο βαθύς. Είτε λόγω των σωματικών τραυματισμών που υπέστησαν από επιθέσεις είτε λόγω δυσκολιών που αντιμετωπίζαν, τα άτομα με αναπηρία βρίσκονται μπροστά σε πολύ σοβαρές προκλήσεις σε καιρούς πολέμου. Οι προκλήσεις αυτές δεν αφορούν μόνο τα ορατά σημάδια, αλλά και τα ψυχολογικά, κοινωνικά και συστημικά εμπόδια που προκύπτουν σε περιόδους συγκρούσεων.
Με αφορμή την Διεθνή Ημέρα για τα Άτομα με Αναπηρία, που τιμάται κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου, η Action Aid και η διεθνούς φήμης φωτογράφος Τζούλια Κοτσέτοβα, παρουσιάζουν τις ιστορίες τριών γυναικών με αναπηρία που βρίσκονται ανάμεσα στα διασταυρούμενα πυρά στην Ουκρανία και εξετάζουν πώς ο πόλεμος διαμορφώνει τις ζωές τους, τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν και τον αγώνα τους για αξιοπρέπεια και αναγνώριση σε έναν κόσμο που συχνά τις παραβλέπει.
Στην Ουκρανία, οι βόμβες και οι πυραυλικές επιθέσεις καθιστούν σχεδόν αδύνατη τη ζωή για ανθρώπους με αναπηρία. Οι προκλήσεις για τα άτομα με αναπηρία στην Ουκρανία είναι τεράστιες. Πριν από τον πόλεμο, πάνω από 2,7 εκατομμύρια Ουκρανοί είχαν καταγραφεί ως άτομα με αναπηρία, αριθμός που έχει αυξηθεί λόγω των τραυματισμών από τις συγκρούσεις. Πολλοί δεν μπορούν να αναζητήσουν ασφάλεια κατά τη διάρκεια των αεροπορικών επιδρομών λόγω ακατάλληλων καταφυγίων, έλλειψης ενημέρωσης στη νοηματική ή τη γραφή braille, και ανεπαρκών δημόσιων υπηρεσιών, καθώς οι πόροι ανακατευθύνονται προς τις πολεμικές ανάγκες.
«Δεν καταλάβαινα τι συνέβαινε. Έβλεπα τους άλλους να τρέχουν και κινήθηκα»
Η Σβετλάνα, μια κωφή γυναίκα από το Τσερνίχιφ, δεν μπορούσε να ακούσει τους πυραύλους που χτύπησαν την πόλη της τους πρώτους μήνες εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά, 1.000 ημέρες μετά την έναρξη του πολέμου, νιώθει ακόμη την ίδια ένταση που ένιωθε και τότε. Θυμάται με τρόμο τη στιγμή που ρωσικοί πύραυλοι χτύπησαν το σουπερμάρκετ στο οποίο εργαζόταν. Η αδυναμία της να ακούσει τις σειρήνες την άφησε απροστάτευτη, όπως και πολλούς άλλους. «Βασίζομαι στα μάτια μου», λέει. «Αν δω τους άλλους να τρέχουν, τότε κι εγώ κινούμαι. Δεν ακούω τις σειρήνες, και αυτό το κάνει πολύ πιο δύσκολο». Την ημέρα εκείνη είδε τρεις άλλους ανθρώπους με προβλήματα ακοής να σκοτώνονται έξω από το σουπερμάρκετ, περιμένοντας στην ουρά για να ψωνίσουν τρόφιμα. «Νιώθω τους βομβαρδισμούς με το σώμα μου. Για μήνες ολόκληρους κοιμόμουν και ένιωθα τα πόδια μου να τρέμουν για κάποιον λόγο. Δεν καταλάβαινα τι συνέβαινε και θεώρησα ότι αυτό ήταν μια μορφή νευρικότητας. Για τρεις ολόκληρους μήνες αναρωτιόμουν τι συνέβαινε μέχρι που κατάλαβα τι ήταν», συνεχίζει η Σβετλάνα.
«Δεν έχω καμία στήριξη για το παιδί μου»
Η Λένα, μια μητέρα επίσης από το Τσερνίχιβ, είναι κωφή και φροντίζει τον γιο της με εγκεφαλική παράλυση. Μέσα από τη μαρτυρία της στον φακό της ActionAid, μοιράζεται τη δική της μάχη: «Με τον πόλεμο, οι υπηρεσίες υποστήριξης που είχαμε εξαφανίστηκαν. Δεν έχω καμία υποστήριξη για το παιδί μου πια – καμία αποκατάσταση, καμία θεραπεία. Έχουμε μείνει μόνοι μας».
«Δεν ξέρουμε προς τα πού να κατευθυνθούμε»
Το πρόβλημα με την όρασή της έκανε πολύ πιο δύσκολη την καθημερινότητα της Ιρίνα, η οποία ζει στο Χάρκοβο. «Υπάρχουν συνάνθρωποί μου εδώ που είναι τυφλοί και μένουν μόνοι τους. Δεν μπορώ να φανταστώ πόσο δύσκολο είναι για αυτούς όταν γίνεται μια έκρηξη και δεν μπορούν να δουν καν τις φλόγες και προς τα πού να κατευθυνθούν», τονίζει η ίδια.
Οι φωτογραφίες της Τζούλια Κοτσέτοβα αποτυπώνουν τις άγνωστες ιστορίες, υπενθυμίζοντάς μας το ανθρώπινο κόστος του πολέμου. «Η γνωριμία με άτομα όπως η Σβετλάνα και η Λένα ήταν μια βαθιά εμπειρία», λέει η φωτογράφος. «Η αντοχή τους είναι ένα μάθημα για όλες και όλους μας».
Η ActionAid στην Ουκρανία
Η ActionAid, σε συνεργασία με τοπικούς οργανισμούς, έχει αναλάβει δράση, δημιουργώντας επιτροπές προστασίας σε περιοχές της πρώτης γραμμής όπως η πόλη Τσερνίχιφ, το Σούμι και το Χάρκοβο. Αυτές οι επιτροπές, που συχνά διοικούνται από ανθρώπους με αναπηρία, παρέχουν ασφαλείς χώρους, υποστηρικτικές υπηρεσίες και υπεράσπιση των μοναδικών αναγκών τους κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι γυναίκες, που φέρουν το διπλό βάρος της φροντίδας και της αυξημένης ευαλωτότητας, βρίσκονται στο επίκεντρο αυτών των προσπαθειών.
To ελληνικό γραφείο της ActionAid έχει υποστηρίξει τα θύματα και τις ευάλωτες ομάδες στην Ουκρανία τόσο με συλλογή πόρων, όσο και με αποστολή ανθρώπων της Οργάνωσης στο πεδίο.
Η Ναταλία Ρούντικα, Υπεύθυνη Προστασίας στην έκτακτη ανθρωπιστική παρέμβαση της ActionAid στην Ουκρανία, τονίζει την επείγουσα φύση της κατάστασης: «Οι τελευταίες χίλιες μέρες ήταν οδυνηρές, ειδικά για εκείνους με αναπηρίες, που αντιμετωπίζουν εμπόδια ακόμα και σε κανονικές συνθήκες. Η δουλειά μας αφορά την ανασυγκρότηση των δικτύων υποστήριξης που κατέστρεψε ο πόλεμος, αλλά η αληθινή προστασία θα έρθει μόνο με το τέλος της σύγκρουσης». Μάθετε περισσότερα εδώ.
Φωτογραφίες: Julia Kochetova/ActionAid.
