Τι σου λέει η selfie μου για μένα; Γιατί πρέπει να βγάζω selfie ακόμα και στην κηδεία της γιαγιάς μου; και πώς ακριβώς να διαχειριστώ αυτό το φαινόμενο, που άλλοι αποκαλούν επιδημία, άλλοι αυτοεπιβεβαίωση, άλλοι ναρκισσισμός και άλλοι εθισμό;
Σε μια απόπειρα να δει τη θετική πλευρά του φαινομένου, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Georgia των ΗΠΑ, Keith Kambell, υποστηρίζει ότι η απήχηση των selfies έγκειται στο ότι παίζουν τον ρόλο μιας δημιουργικής αυτοέκφρασης.
Η διάδοση των κοινωνικών δικτύων αλλά και της χρήσης των κινητών τηλεφώνων με παραπάνω από ικανοποιητικές φωτογραφικές κάνουν ακόμα ευκολότερη την έκθεση της «αυτοέκφρασής» μας σε ένα ευρύτερο κοινό. Όπως αναφέρει ο Kambell σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Today», οι selfies παίζουν τον ρόλο που έπαιζαν οι αυτοπροσωπογραφίες την κλασική περίοδο της ζωγραφικής. Ως μέρος της ευρύτερης πoπ κουλτούρας, οι selfies γίνονται πλέον μια μοντέρνα εκδοχή της καρτ-ποστάλ ή του αυτόγραφου από ένα σελέμπριτι, με τη διαφορά ότι μπαίνουμε κι εμείς στο πλάνο και τη μοιραζόμαστε επί τόπου με όποιον θέλουμε. «Ένα ακόμα μέσο κοινωνικοποίησης», μας λένε οι ειδικοί.
Όμως, όπως σε κάθε φαινόμενο, έτσι και στις selfies υπάρχουν και οι σκοτεινές αλλά και οι επικίνδυνες πλευρές. Πάμπολλες σχετικές έρευνες συνδέουν τις selfies με διάφορες μορφές ανασφάλειας, αναδεικνύοντας τη βαρύτητα που δίνει μια μεγάλη μερίδα του κόσμου στην εξωτερική του εμφάνιση − ένα μέσο αυτοεπιβεβαίωσης και μια προσπάθεια να γίνουμε αποδεκτοί. Ή, σύμφωνα με την επιστημονική ορολογία, μια μορφή αυτο-αντικειμενοποίησης.
Σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο Dr Lisa Orban και μέλος του British Psychologists Association, οι «selfies»είναι ένα είδος αυτο-εξερεύνησης και κοινωνικού πειραματισμού. Και όπως μας πληροφορεί, κάθε φορά που ανεβάζουμε μια τέτοιου selfie που έχει απήχηση, αισθανόμαστε ασφαλείς, νιώθουμε αυτοπεποίθηση να ξεπεράσουμε οποιοδήποτε εμπόδιο και διατηρούμε τον έλεγχο.
Σύμφωνα με έναν ακόμη μελετητή της έρευνας τον ψυχολόγο Dr. Andrew Przybylsk,οι selfies μπορεί να θεωρηθούν ως ναρκισσιστικά «εργαλεία» επειδή έχουν σχεδιαστεί για να προσελκύσουν και να εντυπωσιάσουν ένα φανταστικό κοινό, αλλά αποτελούν και ένα πολύ καλό «εργαλείο», για να συνδεθούμε με τους άλλους. Αυτός είναι ίσως ο λόγος που οι «selfies» είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τους εφήβους, οι οποίοι τις χρησιμοποιούν ως μέρος της διαμόρφωσης της ταυτότητας τους, εξήγησε η Dr. Orban.
Ποιος είναι τελικά ο αληθινός σκοπός μιας selfie;
Μια selfie δεν διαφέρει καθόλου από μια συνέντευξη για δουλειά, στην οποία πηγαίνουμε έχοντας φροντίσει για την άψογη παρουσίασή μας, λέει χαρακτηριστικά η Pamela Rutledge, ψυχολόγος ειδικευμένη στον τομέα των ΜΜΕ και διευθύντρια του Media Psychology Research Center. Απλώς οι φωτογραφίες-selfies στόχο έχουν να μας «παρουσιάσουν» όσο πιο όμορφους γίνεται και βέβαια με τον…κατάλληλο φωτισμό. Μας ενδιαφέρει τι σκέφτονται οι άλλοι για εμάς και εμείς ενδιαφερόμαστε για την επαφή μας με το κοινωνικό μας περιβάλλον. Έτσι παρουσιάζουμε τον εαυτό μας ως «θέαμα». Το οποίο δεν είναι απαραίτητα κακό αν έχουμε μια υποτυπώδη αυτογνωσία του εαυτού μας. Αν όμως δεν έχουμε;
Κάποιοι κοινωνικοί ψυχολόγοι θεωρούν πως οι selfies αποτελούν έναν τρόπο κατασκευής της κοινωνικής ταυτότητας και σημαντικό παράγοντα ενίσχυσης της εικόνας του ατόμου στη διαδικτυακή κοινωνική ζωή. Η Pamela Rutledge, διευθύντρια του ερευνητικού κέντρου Ψυχολογίας των Μέσων : «οι άνθρωποι προτιμούν να κοιτάζονται στον καθρέφτη σε σχέση με το να βλέπουν τον εαυτό τους σε στατικές φωτογραφίες γιατί θεωρούν πως η κίνηση και η ατμόσφαιρα που τους περιβάλλει αποκρύπτει τις ατέλειες και τους κάνει πιο ελκυστικούς».
Άλλοι ερευνητές, συσχετίζουν τις selfies με το ναρκισσισμό. H καθηγήτρια Ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Cornell, Peggy Drexler υποστηρίζει ότι «πιθανόν εκείνοι που βγάζουν selfies να νιώθουν σαν να πρωταγωνιστούν στο δικό τους reality show κι έχοντας μια υπερφίαλη ιδέα για τον εαυτό τους να θεωρούν πως οι φίλοι ή οι followers στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενδιαφέρονται να τους βλέπουν ξαπλωμένους στο κρεβάτι με τα χείλη σουφρωμένα. Μοιάζουν να κοιτάζονται όλη μέρα στον καθρέφτη μπροστά σε κοινό» και προειδοποιεί πως «πιθανόν να υπάρχουν βλαβερές συνέπειες από τη διαρκή προβολή μέσω των selfies που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις οικογενειακές και επαγγελματικές σχέσεις των ατόμων και σε κάποιες περιπτώσεις να οδηγήσει ακόμα και σε βίαιες συμπεριφορές».
Πότε μια selfie γίνεται «επικίνδυνη;»
Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι που ποστάρουν συνεχώς selfies αποξενώνουν τους φίλους τους, όπως μας πληροφορούν οι έρευνες. Αλλά αυτό δε συμβαίνει μόνο διαδικτυακά. Τους φίλους τους, τους αποξενώνουν και οι άνθρωποι που μιλούν πάρα πολύ για τον εαυτό τους, μας λέει η Dr. Pamela Rutledge . Αυτό που βλέπουμε είναι ακριβώς η οπτική εκδοχή αυτού. Καλό είναι οι selfies να αναρτώνται με μέτρο. Ειδικά όταν αρχίσουμε να νιώθουμε ότι η αυτοεκτίμηση μας χρειάζεται την έγκριση των άλλων.
Υπό κανονικές συνθήκες οι selfies και τα κοινωνικά δίκτυα μπορεί να είναι θετικά εργαλεία για την αυτο-έκφραση. Υπό λάθος το άτομο εθίζεται στο ίδιο του το συναίσθημα
Πρόσφατα, το Τμήμα Ψυχικής Υγείας της Ταϊλάνδης εξέδωσε μια προειδοποίηση για τον κίνδυνο εθισμού στα Likes, κυρίως σε νεαρούς χρήστες των social media. Η ψυχίατρος Dr. Panpimol Wipulakorn συνδέει το Like Addiction με τον εθισμό στις selfies και προειδοποιεί ότι μπορεί να κάνει τους νεαρούς χρήστες να απωλέσουν την αυτοπεποίθησή τους και να αποκτήσουν αρνητική εικόνα για τους εαυτούς τους.Ίσως να ακούγεται υπερβολή. Όμως το Like Addiction μοιάζει αρκετά με τον εθισμό στο τζόγο. Όσο παίζεις, τόσο κολλάς.Όπως οι Gamblers δεν χορταίνουν να παίζουν έτσι και τα Like Junkies δεν χορταίνουν να εισπράττουν αποδοχή. Και εντάξει, έστω ότι εθίστηκαν. Τι έχουν να χάσουν; Τα Like Junkies κινδυνεύουν να χάσουν σταδιακά την αυτοεκτίμησή τους, ακόμη και την ψυχική τους ισορροπία. Λες;
