Η μέθοδος της Marie Kondo εξελίχτηκε στο καλύτερο όπλο ενάντια στην ακαταστασία. Υπόσχεται ξεκαθάρισμα και τάξη ακόμα και στο πιο επίμονο χάος που, όπως όλοι έχουμε πικρά διαπιστώσει, επιστρέφει στο σπίτι μας δριμύτατο και γελάει σατανικά, περίπου 48 ώρες αφότου έχουμε λιποθυμήσει στον καναπέ νομίζοντας ότι έχουμε τακτοποιήσει και καθαρίσει τα πάντα. Το μυστικό της μεθόδου Konmari είναι απλό: κράτα μόνο ό,τι σου δίνει χαρά και ξεφορτώσου όλα τα άλλα.
Η τρέλα με το συγκεκριμένο φορμάτ τακτοποίησης ξεκίνησε το 2011, όταν κυκλοφόρησε στην Ιαπωνία το βιβλίο της 34χρονης σήμερα Marie Kondo με τον τίτλο σιδηρόδρομο «The Life – Changing Magic of Tidying Up: The Japanese Art of Decluttering and Organizing», όπως δηλαδή μεταφράστηκε στα αγγλικά το 2014. Εγινε best seller και τη συνέχεια ανέλαβε το Netflix, όπου πλέον η Kondo έχει τη δική της σειρά, στην οποία επισκέπτεται διάφορα σπίτια και μαθαίνει στους ενοίκους πώς να πολεμήσουν το χάος στα ντουλάπια τους – και κατά κάποιον τρόπο στη ζωή τους γενικότερα. Το συμμάζεμα αλά Marie Kondo θεωρείται πλέον πολιτισμικό φαινόμενο και κατάφερε να πείσει ακόμα και εκείνους που δεν μπορούσαν να αποχωριστούν ούτε μισοτελειωμένο διαφημιστικό στυλό, να πετάνε σε τσουβάλια τα πράγματα που δεν θέλουν πια. Οχι τυχαία το επώνυμο της Kondo πλέον χρησιμοποιείται ως ρήμα που εκφράζει ακριβώς αυτό το σκληρό ξεσκαρτάρισμα, ενώ οι νεοφώτιστοι αποκαλούνται από κάποιους «προσηλυτισμένοι» ή και «πιστοί», όχι απαραίτητα στο νοηματικό πλαίσιο της θρησκείας, αλλά περισσότερο της cult αίρεσης, όπου κουμάντο κάνει ασφαλώς η Marie ή, καλύτερα, η μέθοδος Konmari.
Η συγκεκριμένη μέθοδος δεν έχει να κάνει τόσο με το συμμάζεμα και την τακτοποίηση, όσο με το ξεκαθάρισμα του τι αξίζει να βρίσκεται στο χώρο μας και τι όχι. Το πρώτο και βασικότερο βήμα είναι να χωρίσεις τα υπάρχοντά σου ανά είδος σε σωρούς, αλλά όχι να τα ξαναβάλεις στη θέση τους, ως οικιακός Σίσυφος, τακτοποιημένα. Αυτό που καλείσαι να κάνεις είναι να τα εξετάσεις ένα προς ένα, να εντοπίσεις ποια από αυτά σου δίνουν χαρά και όταν η απάντηση είναι όχι, να τα αποχαιρετήσεις για πάντα. Αφού πρώτα τα ευχαριστήσεις για τις υπηρεσίες τους, βήμα που ενδεχομένως βρίσκουν περιττό οι σκεπτικιστές που δεν θεωρούν απαραίτητες τέτοιες τυπικότητες με άψυχα αντικείμενα και μπορούν να πετάξουν ένα παλιό καλσόν χωρίς να του ευχηθούν καλή τύχη.
Η Marie Kondo δεν ανακάλυψε τον τροχό – προφανώς και όσο λιγότερα πράγματα έχουμε, τόσο πιο εύκολο είναι να τα διατηρήσουμε σε τάξη. Αυτό που έκανε διαφορετικά ήταν η αξιολόγηση του τι μένει και τι φεύγει. Αν και για κάποιους ίσως ακούγεται αφελές, το χαρακτηριστικό των αντικειμένων που εγκρίνονται από τη μέθοδο είναι να δίνουν χαρά, όχι μόνο να είναι χρηστικά. Μέχρι τώρα, όλοι γνωρίζαμε ότι προκειμένου να έχουμε το σπίτι μας σε μια τάξη, καλό είναι να μην κρατάμε οτιδήποτε πέφτει στα χέρια μας στην πορεία της ζωής μας, διότι κάπως έτσι γίνεσαι η κυρία που πέθανε μέσα στο σπίτι της και τη βρήκαν τέσσερα χρόνια μετά θαμμένη κάτω από στοίβες άχρηστων αντικειμένων που μάζευε. Ομως μέχρι τώρα, το σκεπτικό ήταν «κράτα ό,τι χρησιμοποιείς» και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κρατάμε σχεδόν τα πάντα. Μια παλιά φόρμα που απεχθάνεσαι χρησιμεύει ως θλιβερή πιτζάμα, άρα έμενε. Ενα πιάτο από ένα σερβίτσιο που αποδεκατίστηκε προ δεκαετίας εξακολουθεί να είναι πιάτο, οπότε επίσης δεν πετιόταν. Από φορτιστές συσκευών που έχουμε να δούμε από το millennium, μέχρι ξεχειλωμένα λαστιχάκια για τα μαλλιά, πράγματα που γενικά και αόριστα θα μπορούσαν κάποτε κάπως να χρησιμοποιηθούν (κυρίως σε εσχατολογικά τρελά σενάρια όπου θα παίξουν και μοιραίο ρόλο) σωρεύονται στα σπίτια μας, καταλαμβάνοντας πολύτιμο χώρο και συμβάλλοντας στην αιώνια ακαταστασία. Το να κρατάς μόνο αυτά που σου αρέσουν πραγματικά και όχι αυτά που απλά ανέχεσαι, είναι μια πολύ καλή βασική αρχή, και όχι μόνο σε ό,τι αφορά το σπίτι.
Οπωσδήποτε δεν είναι μια μέθοδος που μπορεί να εφαρμοστεί στα πάντα και χωρίς μια μίνιμουμ πρακτική εκτίμηση. Δεν μπορείς δηλαδή να πετάξεις το βαρύ χειμωνιάτικο μπουφάν που δεν σου δίνει χαρά όταν δεν έχεις άλλο, αν δεν είσαι διατεθειμένη να βγεις στον δρόμο φορώντας το πάπλωμα και η λογική δεν είναι να πετάξεις τα παλιά σου πράγματα επειδή κάποια άλλα, καινούρια θα σου έδιναν απείρως περισσότερη χαρά. Γι’ αυτές τις περιπτώσεις η Marie Kondo έχει πει ότι πρόκειται για πράγματα που σε βοηθούν κάθε μέρα, «οπότε πρέπει να εκτιμήσεις τη συμβολή τους στη ζωή σου και να αλλάξεις τη σχέση σου μαζί τους». Και πάλι, κάποιοι ίσως δυσκολευτούν να απευθυνθούν συναισθηματικά σε πράγματα, αλλά η ουσία παραμένει σωστή: αυτά που χρειάζεσαι πραγματικά θα τα κρατήσεις, με χαρά ή όχι και τόση.
Το δεύτερο βήμα είναι το σωστό δίπλωμα των ρούχων και η τακτοποίηση των αντικειμένων που επέζησαν του πογκρόμ, ανά είδος. Το δίπλωμα αλά Kondo είναι επίσης μια μεγάλη τελετουργική ιστορία, αλλά ουσιαστικά όλη η μέθοδος έχει να κάνει με τη δραματική μείωση των πραγμάτων που καταλαμβάνουν το χώρο μας, ο οποίος κατά κανόνα δεν διαθέτει τα τετραγωνικά και το προσωπικό των Βερσαλλιών.
Κάποιοι δεν πείθονται ότι η τόση επιτυχία της ιέρειας της οργάνωσης είναι δικαιολογημένη. Οι κάπως θεατρικές πινελιές πνευματικότητας, όπου γονατίζει και ευχαριστεί σιωπηλά το σπίτι πριν ο ένοικος ξεκινήσει να πετάει σχεδόν τα πάντα, δεν ταιριάζουν με την ιδιοσυγκρασία όλων, που ενδεχομένως προτιμούν να καθαρίζουν με λιγότερη ή και καθόλου κατάνυξη. Το παγωμένο χαμόγελο πριν και μετά κάθε, μα κάθε της φράση, σε συνδυασμό με το φιζίκ και ντύσιμο εννιάχρονης μαθήτριας του πρώτου θρανίου, είναι για κάποιους το υλικό από το οποίο φτιάχνονται τα θρίλερ. Η βασική αντιπολίτευση όμως στη Marie Kondo ασκείται από όσους υποστηρίζουν ότι το ζήτημα είναι να αγοράζουμε λιγότερα άχρηστα πράγματα, όχι απλά να τα πετάμε. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς φανατικός οικολόγος για να αντιληφθεί την περιβαλλοντική καταστροφή που συντελείται, καθώς, όπως έγραψε ο Guardian, αυτή τη στιγμή οι χώροι υγειονομικής ταφής παγκοσμίως ξεχειλίζουν από πράγματα που δεν δημιουργούν πλέον χαρά σε κανέναν και, για την ιστορία, υπολογίζεται ότι ένα απορριμματοφόρο γεμάτο ρούχα καταλήγει στα σκουπίδια ανά δευτερόλεπτο.
Οχι πως μπορεί κανείς να κατηγορήσει σοβαρά τη Marie Kondo για την υπερκαταναλωτική μας μανία – η ίδια μάλιστα έχει δώσει και έναν βασικό οδηγό αγορών που υπακούει στην ιδέα του μινιμαλισμού που τόσο επιτυχημένα πρεσβεύει. Στην πραγματικότητα, εκατομμύρια οπαδοί της δηλώνουν πόσο άλλαξε η ζωή τους ακολουθώντας τη μέθοδό της και είναι μάλλον απίθανο να σπεύσουν να γεμίσουν τα με κόπο τακτοποιημένα σπίτια τους με έναν νέο στρατό από άχρηστα πράγματα. Οχι για να μην απογοητεύσουν την γκουρού του συμμαζέματος και της τάξης, αλλά επειδή, ούτως ή άλλως, όλοι έχουμε πολύ περισσότερα πράγματα από όσα χρειαζόμαστε. Το να δώσουμε προτεραιότητα και χώρο σε όσα μας κάνουν να νιώθουμε ωραία, δεν το λες και παράλογο.
